Doç. Dr. Aynur EREN GÜMÜŞ Prof. Dr. Mustafa Alper GÜMÜŞ PSİKOLOJİK DANIŞMADA ETİK VE HUKUK
İÇİNDEKİLER 3. BASIYA ÖNSÖZ...VII 2. BASKIYA ÖNSÖZ... IX İÇİNDEKİLER... XI BİRİNCİ BÖLÜM MESLEKI ETIK KURALLARIN GENEL ÖZELLIKLERI VE YAPTIRIM GÜCÜ Mustafa Alper Gümüş, Mesleki Etik Kuralların Ahlak Kuralları ve Hukuk Kuralları ile İlişkisi...2 Meslek Birliklerinin Hukuksal Niteliği ve Etik Kurallarının Yaptırımı...8 Sonuç ve Öneriler...12 Kaynakça...14 İKİNCİ BÖLÜM MESLEKI ETIK KURALLARIN TEMELINDE BULUNAN İLKE VE ERDEMLER Etik Yaklaşımın Zorunlu ya da İdeal Olması...18
XII Psikolojik Danışma Meslek Etiğinin Temel Ahlak İlkeleri... 20 Psikolojik Danışma Meslek Etiğinin Temel Erdemleri...27 Sonuç ve Öneriler...29 Kaynakça... 30 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM PSIKOLOJIK DANIŞMA MESLEK ETIĞI KURALLARINA ETIK VE YASAL AÇIDAN GENEL BIR BAKIŞ Psikolojik Danışmanın Yeterliği...45 Gizlilik ve Mahremiyet... 50 Psikolojik Danışma İlişkisinde Çoklu İlişkiler ve Sınırlar...55 Sonuç ve Öneriler...61 Kaynakça... 63 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM PSIKOLOJIK DANIŞMANIN PSIKOLOJIK DANIŞMA SÖZLEŞMESINE DAYALI HUKUKSAL SORUMLULUĞU Mustafa Alper Gümüş, Psikolojik Danışmanın Sözleşmeye Dayalı Sorumluluğu ile Mesleki Sorumluluğu Arasındaki Ayırım...67 Psikolojik Danışma Sözleşmesinin Hukuksal Niteliği... 69 Psikolojik Danışma Sözleşmesinin (PDS) Kurulması...70 Psikolojik Danışma Sözleşmesinde Tarafların Borçları...71 1. Psikolojik danışmanın borçları... 72
XIII a. Psikolojik danışmanın danışanın problemlerini çözmeye yönelik olarak psikolojik danışma sürecini özenli olarak yürütme (faaliyette bulunma) borcu:... 72 b. Psikolojik danışmanın psikolojik danışma sürecini kişisel olarak yürütme borcu:...75 c. Psikolojik danışmanın sadakat (dürüstlük) borcu:...76 d. Psikolojik danışmanın danışana ve psikolojik danışma oturumlarına ilişkin kayıt tutma ve bu kayıtları saklama borcu:.84 e. Psikolojik danışmanın danışanın bütünlük menfaatini koruma borcu:... 86 2. Danışanın Borçları... 87 a. Danışanın ücret ödeme borcu:... 87 b. Danışanın psikolojik danışmanın bütünlük menfaatini koruma borcu:...89 Psikolojik Danışmanın Psikolojik Danışma Sözleşmesinden Doğan Borçlarını Kusurlu Olarak Hiç veya Gereği Gibi Yerine Getirmemesi Durumunda Tazmin Etmesi Gereken Zarar...89 Psikolojik Danışma Sözleşmesinin Sona Ermesi... 90 Psikolojik Danışmanın Yardım İlişkisi Dışındaki Öğüt ve Önerilerinden Doğan Sorumluluğu...91 Tüzel Kişiliğe Sahip Psikolojik Danışma Merkezlerinin Sorumluluğu... 92 Sonuç ve Öneriler...93 Kaynaklar...98 BEŞİNCİ BÖLÜM OKUL PSIKOLOJIK DANIŞMANLARININ HUKUKSAL SORUMLULUĞU, Mustafa Alper Gümüş Devlet ve Özel Okul Psikolojik Danışmanlarının Hukuksal Sorumluluğunun Niteliği ve Dayanakları... 108
XIV Okul psikolojik danışmanlarının hukuksal sorumluluğuna ilişkin temel görevleri...110 1. Okul psikolojik danışmanın hizmet alanların gereksinimlerine yönelik psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerini özenli biçimde yürütme görevi:... 112 2. Okul psikolojik danışmanının psikolojik danışma sürecini kişisel olarak yürütme görevi:...116 3. Okul psikolojik danışmanının kayıt tutma görevi:...119 4. Okul psikolojik danışmanının sır saklama görevi ve istisnai durumlarda bildirim görevi:... 120 a. Gizliliği koruma ve gizliliği bozma... 120 b. TCK m.103 te düzenlenen çocuk cinsel istismarını bildirmeme suçu üzerinden gizliliği bozma yükümlülüğünün, TCK m.279/i kapsamında değerlendirilmesi... 125 Sonuç ve Öneriler... 137 Kaynakça...141 ALTINCI BÖLÜM BILGILENDIRILMIŞ ONAY: PSIKOLOJIK DANIŞMA SÜRECINDEKI YASAL VE ETIK YÜKÜMLÜLÜK, Mustafa Alper Gümüş Psikolojik yardım sürecinde bilgilendirilmiş onay... 146 Bilgilendirilmiş onayın içeriği... 149 Bilgilendirilmiş onayın alınmasına ilişkin görüş farklılıkları ve ilgili araştırmalar... 152 Bilgilendirilmiş onayın hukuki temeli... 154 Bilgilendirilmiş onayın hukuka uygunluğu için aranan koşullar... 156 Okul psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri için bilgilendirilmiş onay alma... 160
XV Bilgilendirilmiş onayın alınma biçimi...161 Sonuç ve Öneriler... 163 Kaynakça... 166 YEDİNCİ BÖLÜM PSIKOLOJIK DANIŞMA SÜRECINDE ETIK İKILEMLER VE ETIK KARAR VERME Etik Karar Verme Kuramları... 173 Etik Karar Verme Modelleri... 182 Sonuç ve Öneriler... 205 Yukarıdaki etik ikilemin çözümünde dikkate alınması gerekenler:... 208 Kaynakça...211 SEKİZİNCİ BÖLÜM KARARA BAĞLANMIŞ BIR ENSEST DAVASI ÖRNEĞI ÜZERINDEN ÇOCUĞUN CINSEL İSTISMARI DURUMUNDA OKUL PSIKOLOJIK DANIŞMANLARININ BILDIRIM SÜRECINDE DIKKATE ALMASI GEREKEN ÖNEMLI KONULAR 2006 Yılında Karara Bağlanmış Bir Ensest Davası Örneği... 220 Olayın Ve Dava Sürecinin Özeti... 220 Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararının Gerekçesi ve Sonucu:... 228 Kaynakça...246 EK-I ETİK İKİLEMLERDE KARAR VERME FORMU...249
XVI EK-II PSİKOLOJİK DANIŞMANLAR TÜRKİYE CUMHURİYETİ MEVZUATINA DAYALI OLARAK HANGİ MESLEKİ HİZMETLERİ YÜRÜTEBİLİRLER?... 261 Mustafa Alper Gümüş