Beden Kompozisyonu Ölçme ve Değerlendirme Amaçlar Beden kompozisyonu nedir? Ölçme yöntemleri. Uygulamalardan örnekler. Araştırma Yayınları Beden Kompozisyonu NEDEN ÖLÇERİZ Yıllar 1960-1969 1970-1979 1980-1989 1990-1999 2000-2005 Makaleler 522 652 1365 7288 8766 Sağlık üst beden ve karın boşluğundaki yağ miktarının bazı kronik hastalıklarla ilişkisi Bir çok kronik ve akut hastalığın beden kompozisyonunun değişimine neden olduğu konusu önem kazanmıştır. NEDEN ÖLÇERİZ Sağlık Hastalık Estetik Fitnes Performans Araştırma Hayat sigortası 1
Yağ doku dağılım biçimleri Yağ dokunun dağılım biçimi Faktör Android Gynoid Cinsiyet Bölgesel yağ Depo Depo yağ niteliği Adipoz hücre boyutu Yağ mobilizasyonu Major risk Erkek Üst beden İçsel Sert Geniş Kolay Koroner arter, glukoz intolerans, diabet, yüksek tansiyon Bayan Ald beden Derialtı Yumuşak küçük Zor Psikolojik Referans Erkek ve Bayanda Yağ doku dağılımı Dağılım bölgesi Toplam beden Gerekli en az yağ doku Depo yağ Deri altı yağ Kas dışı Kas içi Karın ve göğüs boşluğu Erkek % 15 3 12 4 5 1 1 Bayan % 27 9-12 15-18 9 6 1 2 ERKEK İstenilen: %12-18 Minimum (Yetişkin)- %5 (Genç) - %7.5 Obez: > %30 Normlar BAYAN İstenilen: %18-24 Minimum (Yetişkin)- %15 (Genç) - %15 Obez: > %35 Yağ hücresi Spor dallarına göre dağılım 2
Yaş ve cinsiyete göre yağ hücre boyutları Yaşa ve cinsiyete göre yağ hücre sayısı Beden Kompozisyonu ölçümünde Beş düzey Atomsal düzey Moleküler düzey Hücresel düzey Doku ve organsal düzey Toplam beden ATOMIC Other Hydrojen Carbon Oxygen Molecular Other Protein Lipid Water 5 düzey Cellular ECS ECF Cell Mass Tissue-System Other Blood Bone Adipose Skeletal Muscle Level IV WHOLE Level V Level I Level II Level III Body Composition Düzeyleri & Ölçme Teknikleri Düzey Atomic Molecular Cellular Tissue System Whole Body Yöntemler Neutron Activiation; 40 K counting; Tracer Dilution Underwater W; BIA; DEXA; Plethysmography (BodPod); Tracer and Gas Dilution; Infrared interactance; Multicompartment models İzotop Tracer Dilution Computerized Axial Tomography (CT); Magnetic Resonance Imaging (MRI); 24-hr urinary creatinine & 3-methylhistidine Anthropometry: wt, ht, skinfold, circumferences Potential Uses on Methods Found in Literature Bod Pod FFM & FM Adults Infant model tested DXA BMC, BMD, FFM,and FM Tissue Distribution CT and MRI Site specific tissue analysis 3
Yöntemlerin kullanım durumu BIA FFM & FM Adult and Pediatric Dialysis Survival Cancer, peritoneal dialysis, malnutrition, obesity Congestive Heart failure MFBIA or BIS FFM, FM, TBW, ECF Pregnancy, HIV+ wasting Sualtı Tartma İki komponent modeline dayalı olarak: insan yağ ve yağsız beden kütlesi olarak iki komponente bölünmüştür. Yağ beden ağırlığının oranı olarak ifade edilir ( Bütün yağları içerir) Sualtı Tartma Arşimed prensibine dayalı Bir nesne suya batırıldığında yukarıya doğru volümü kadar su kütlesi kuvveti ile kaldırılır. Su altı ağırlık = 6 kg 3 kg 100 kg 10% yağ 100 kg 30% yağ B G B G 4
HATA KAYNAKLARI Yağ, YBK yoğunluklarının herkes için aynı olduğu farz edilmektedir Residüel Volüm ölçümü (kestirim?) Teknisyen hatası(dalgalanma) Denek hatası (ciğerlerin boşaltılamaması) Menstrual dönem(%2-3 ve üzerinde hata) Tam olarak suya batmama SKINFOLD Derialtı yağ dokusu ile total yağ dokusu arasında bir ilişkinin olduğunu var sayarız Yağ dağılımının kestirilebilir biz düzende olduğu varsayılır (tüm bireylerde) YBK yoğunluğunun bilindiğini var sayarız Yaş dikkate alınır (neden?) Beden yağ eşitlikleri: Topluma özgüdür (çocuk, erkek, bayan, ırk..) Doğruluk: kullanılan kaliper tipine,teknik deneyime, lokalizasyon tanımlarına bağlıdır Kaliper: Basıncı belirli standartta Duyarlı ölçüm kadranı & alan (0-60, 1mm aralıklı) Hata kaynakları Toplum için uygun olmayan eşitliğin kullanımı Uygun olmayan bölge tanımlaması kaliper Tutuş Deneğin normlar, eşitlik ve yağ dağılımı bakımından uygun olmayışı Bioelektrik Impedans Analizi (BIA) Beden intrasellular & ekstrasellular sıvılar içerdiği için elektriği geçirir Bedene yüksek frekanslı akım gönderilir Elektrik geçirgenliği YBK, Yağ ve boya göre değişkenlik gösterir 5
Bioelektrik impedans yöntemleri Ölçme biçimlerine göre Tetrapolar Leg-to-leg Leg-to-leg & hand to hand Farklı Akım Frekanlarına göre BIA Bioelectrical Impedance Analysis BIS Bioelectrical Impedance Specrtoscopy (multiple-frequency bioimpedance analysis MFBIA) Tetra Polar Yöntem 4 elektrotlu (2 el, 2 ayak) sağ taraf 4 saat öncesinden yemek yenmemeli ve sıvı alınmamalı 12 saat öncesinden egzersiz yapılmamalı 30 dakika öncesinde idrar yapılmış olmalı 48 saat içinde alkol alınmamış olmalı 7 gün içinde diuretic alınmamış olmalı BIA Gönderilen akımın bedenden geçtikten sonraki akım şiddeti bedendeki farklı dokuların yoğunluklarına bağlıdır 6
BIA yazılım Cinsiyet Boy Ağırlık Giysi ağırlığı yaş Aktivite düzeyi Yeni Teknoloji BIS Bioelectrical Impedance Spectroscopy (multiple-frequency bioimpedance analysis MFBIA) 50-1000 khz Hücre içi ve hücre dışı sıvı ölçümü (Intracellular and extra cellular measurement) Boy ölçüm sensorü Ağırlık ölçümü Taban / ayak bileği %Yağ % LBW % TBW BMI BMR BIA/BIS ölçüm çıktıları 7
Sakınca ve yararları? NIR Şişmanlarda düşük Hidrasyon sonuçları etkilemektedir (?) Hafif bireylerde yüksek Doğruluk? 4-5% Kolay çabuk eğitim verilebilir Elbise çıkarmaya gerek yok Çabuk ölçüm Güvenli Near Infared Interactance Fiber optik sonda bisepse yerleştirilir Infared ışık iletisi geçişi (deri 4cm) Yansıyan ışık miktarı deri altı yağ dokusuna bağlıdır Hata oranı BIA ile benzer DPA & DEXA 3 komponenti hesaplar Doğru fakat oldukça pahalı ($100,000) Osteoporoz ve kemik yoğunluğunu yüksek doğrulukta analiz eder 8
TOBEC TOBEC 3D Viewer BodPod Plethysmography Hangi Yöntem Kullanılmalı? İlgi alanı. Kullanılan teknik. Teknik eğitim. Bireyin durumu. Nerede ölçülecek? Laboratuar / klinik Saha / Salon 9