Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı Arş.Gör.Dr.Engin ŞENAY 02.02.2010 Pnömotoraks : Viseral ve parietal plevra yaprakları arasına hava girmesidir Künt Spontan Travmatik olabilir İyatrojenik pnömotoraks: tanısal veya tedavisel girişim sonrası görülmektedir Spontan pnömotoraks Primer spontan pnömotoraks: belli bir nedeni yoktur Sekonder spontan pnömotoraks: altta yatan bir A.B.D de her yıl yaklaşık 20.000 spontan pnömotoraks vakası geliştiği rapor edilmektedir İnsidansı henüz tam olarak bilinmemektedir Her pnömotorax hastasının yardım istememesi Genelde boy/kilo oranı yüksek sigara içen erkek hastalarda sık görülmektedir Erkek/Kadın: 6:1 Ancak son zamanlarda bu oranda Sigara içenlerin pnömotoraks olma riski içmeyenlere göre 20 kat fazladır Spontan pnömotoraks 3 dönemde pik yapar Yenidoğanlar(Hyalen membran hastalığı ve/veya aspirasyon pnömonisi) 20-40 yaşları arası 40 yaş üstü Spontan pnömotoraks nadiren mens ile ilintili olabilir (Katameniyal pnömotoraks) Primer spontan pnömotoraks Akciğerdeki büllerin patlamasıyla gerçekleşmektedir Büllerin sayısı genelde fazladır Duvar gerginliği fazla olması nedeniyle Distansiyon Yırtılma eğilimindeler Bül oluşumunun mekanizması net bilinmemekle beraber Üst lobda yüksek transpulmoner basınç Üst lobda azalmış kan akımına bağlı yerel iskemi S bkli ik fi b i d ği iklikl l Sekonder spontan pnömotoraks en sık KOAH hastalarında Kistik fibrozis Akc enfeksiyonları İnterstisyel akc hastalığı AIDS İlaç alımları Neoplaziler AIDS hastalarının %5 inde Pnömotoraks gelişir
Aspirasyon ve drenaj içermeyen diğer teknikler bu hastalarda başarısız Nekroz ve süreğen hava kaçağına bağlı Pnömotoraksta hava plevraya basınç gradientine uygun olarak girer Tam ya da kısmi Akc kollapsı ile basınç dengesi sağlanana kadar kaçak devam eder Dispne ve hipoksi gelişir Ventilasyon-perfüzyon dengesinde bozukluk Semptomlar pnömotoraks boyut ve gelişme hızına bağlıdır Primer spontan pnömotoraks hastaları hafif seyirli olduğundan hastahane başvuruları olmayabilir Sekonder spontan pnömotoraks hastalarında altta yatan hastalık varlığından dolayı daha kötü durumda başvurabilirler Her iki durumda tansiyon pnömotoraks Akut plörotik göğüs ağrısı %95 hastada gözlenir Genellikle pnömotoraks olan tarafta Dispne %80 hastada gözlenir ve daha büyük pnömotoraks düşündürür KOAH hastaları hızlı dekompanze olur Mortalitesi %1-17 arasındadır Etkilenen Akc tarafında solunum sesleri %85 azalmış Hiperrezonans 1/3 den fazla görülür Tansiyon pnömotoraks tanısı linik olarak konulmaktadır Tedavisi göüntülemeden önce yapılmış olmalıdır Tanı da altın standart hala Ayakta PAAC dir Sensitivitesi %83 Ekspiryum grafisi inspiryum grafisine oranla daha fazla bilgi sağlamaz Parankimin de net değerlendirilmesi güçleşir USG taşınabilir ve kullanımı kolay olmakla beraber sensitivitesi (%73-95) spesifitesi (%68-91) Akut göğüs ağrısı veya akut durum bozukluğu olan KOAH hastalarında Ptx akla getirilmeli Bu tür hastalarda EKG deki ST-T değişiklikleri iskemiye bağlı zannedilebilir Ciddi büllöz KOAH Ptx zannedilip işlem yapılabilir Collins ve arkadaşlarının kullandığı Ptx alanı formül %Ptx=4,2+4,7(A+B+C) Ptx alanı hesaplamasında Toraks BT altın standart Tedavi yaklaşımı Ptx ölçümlerine göre değil hastanın
Tedavi hedefleri ; Plevral aralıktaki havanın boşaltılması İdeal plevral iyileşmenin sağlanması Tekrarların önlenmesidir Gözlem O2 desteği Tek veya ardışık kateter aspirasyonları Tüp torakostomi Plörodez Video yardımlı torakoskopi Her gün plevral aralıktaki havanın %1.25 i geri emildiğinden küçük Ptx 6 saatlik gözlem ve tekrar PAAC sonrası artış olmaması dahilinde taburcu edilebilir Ptx %25 i 20 günden önce gerilemediğinden uzun dönem takip edilmelidir Hastaların %25-40 ına sonradan torakotomi gerekmektedir 3-4 Lt /dk O2 tedavisi hava geri emilimini Tedavi olarak aspirasyon 16-18 G i.v kateter ile tek seferlik Tekrarlayan aspirasyonlar Küçük göğüs tüpünden aspirasyon Heimlich valfi ile denenebilir İkincil seçenek olarak çoğu yerde kullanılan ve standart kabul edilen Standart tüp torakostomi ile su altı drenajdır Komplikasyon riski düşük ve başarı oranı %95tir Spontan Ptx kısa dönem komplikasyonları Tansiyon Ptx Genişleyememe Sürekli hava kaçağı Enfeksiyon Genişlemeye bağlı pulmoner ödem Pulmoner ödem sıklıkla genişleyen Akc tarafında olur Tedavisi destek tedavisidir Spontan Ptx acil serviste başarılı tedavisini takiben kalıcı tedavisi ve takibi için konsülte edilmelidir Primer spontan Ptx ilk tedavi yönteminden bağımsız olarak %30-40 tekrarlar Bunları 2/3ü ilk 1 yılda görülür Sigara kullanımının bırakılması riski yarı yarıya azaltır Sekonder spontan Ptx %40-50 tekrarlar İyatrojenik pnömotoraks travmatik pnömotoraksın bir alt grubudur Transtorasik iğne biyopsisi/torasentez v.b girişim (%50) Vena Kava Süperior kateterizasyon (%22) sorumludur USG eşliğinde torasentez ve kateterizasyon yapılması ptx riskini belirgin ölçüde azaltmaktadır Girişime bağlı Ptx tanısı için standart yöntem PAAC grafisidir