Ortaöğretim Öğrencileri Arası Araştırma Projeleri KAYSERİ BÖLGE SERGİSİ 25-29 MART 2013
Dünyada herşey için, medeniyet için, hayat için, muvaffakiyet için en hakiki mürşit ilimdir, fendir, ilim ve fenin haricinde mürşit aramak gaflettir, cehalettir, dalalettir. M. Kemal ATATÜRK
Kitapçığın içerisindeki proje özetleri, proje sahibi öğrencilerin beyanları esas alınarak hazırlanmıştır.
ORTAÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ ARASI ARAŞTIRMA PROJELERİ KAYSERİ BÖLGE SERGİSİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ Prof.Dr. Tankut YALÇINÖZ TÜBİTAK Kayseri Bölge Koordinatörü BİLGİSAYAR DALI PROJELERİ BİYOLOJİ DALI PROJELERİ COĞRAFYA DALI PROJELERİ FİZİK TEMEL DALI PROJELERİ UYGULAMALI FİZİK DALI PROJELERİ KİMYA DALI PROJELERİ MATEMATİK DALI PROJELERİ PSİKOLOJİ DALI PROJELERİ SOSYOLOJİ DALI PROJELERİ TARİH DALI PROJELERİ 2013 YILI ORTAÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ ARASI ARAŞTIRMA PROJELERİ KAYSERİ BÖLGESİ SERGİLENMEYE DEĞER BULUNAN PROJELER LİSTESİ 2 3-5 6-12 13-16 17-20 20-27 28-31 32-35 36-39 40-51 52-58 59-62
1
Değerli Öğrenciler, TÜBİTAK tarafından, ortaöğrenime devam etmekte olan öğrencileri fen ve sosyal bilimlerde çalışmalar yapmaya özendirmek, araştırma yeteneklerini geliştirmek ve proje kültürünü yaygınlaştırmak amacıyla; Bilgisayar, Biyoloji, Fizik, Kimya, Matematik, Coğrafya, Psikoloji, Sosyoloji ve Tarih dallarında her yıl Ortaöğretim Öğrencileri Arası Araştırma Projeleri Yarışmaları düzenlenmektedir. TÜBİTAK-BİDEB tarafından sürdürülen proje yarışmaları 1969 yılından beri devam etmektedir. Ülkemizde düzenlenmekte olan diğer yarışmalar arasında saygın biryer edinen bu yarışmaya katılan öğrenci ve poje sayısı heryıl biraz daha artmaktadır. Bu proje yarışmalarının amacı sizleri yorumlayan, araştıran, ekip çalışması yapabilen, ve bilgiyle donatılmış kişiler olarak değişik alanlarda rekabet ortamına hazırlamak ve ülkemizin kalkınma ve gelişmesinde rol alan lider bir sahsiyet olarak yetiştirmektir. 2013 yarışmaları için Kayseri Bölgesini oluşturan Aksaray, Kayseri, Kırşehir, Nevşehir, Niğde, Sivas, Yozgat illerindeki okullarımızdan toplam 689 proje başvurusu yapılmıştır. Sizinde projenizin içerisinde yer aldığı toplam 110 proje bölge sergisine davet edilmiştir. Bu yarışmanın sağlıklı ve objektif bir şekilde yapılabilmesi için alanında uzman Profesör, Doçent ve Yardımcı Doçentlerden oluşan bölgemizdeki üniversitelerden oluşan değerli jüri üyeleri görevlendirilmiştir. Bu sergide Ankara da yapılacak olan Final Sergisine gönderilmek üzere 17 adet proje seçimi yapılacaktır. Ankara da yapılacak, Final Yarışmasında dereceye giren adaylar YGS ye girdikleri yıl, bir kereye mahsus olmak üzere derece aldıkları alanla ilgili bir bölümü seçmeleri durumunda yarışmada aldıkları derece ile orantılı ek katsayı uygulamasından yararlanacaklardır. (Bkz. 2013 YGS Kılavuzu) Dereceye giren öğrenciler YGS ye girdikleri yıl YGS kılavuzunda belirtilen tarih ve şekilde TÜBİTAK a ek katsayı başvurusunda bulunacaklardır. Sergilenen projeler arasından uygun bulunanlar ülkemizi temsil etmek üzere yurtdışında düzenlenen proje yarışmalarına katılmaya hak kazanacaklardır. Yurtdışında yapılacak proje yarışmalarında derece alan öğrenciler ek katsayı uygulamasından ve TÜBİTAK Lisans Burs Programı ndan yararlanabileceklerdir. Öncelikle projenizin bölge sergisine davet edilmiş olmasından dolayı sizleri tebrik ederim. Öğrencilerimizin bu başarıları daha sonraki yaşamlarına yön verecek önemli adımlar olmasını diliyorum. Yarışmada hepinize başarılar diler, bu organizasyona katkısı olan tüm jüri üyelerine, Bölgemizdeki İl Milli Eğitim Müdürlüklerine, okul yöneticisi, öğretmenlerimize, Melikşah Üniversitesinde organizasyona katkısı olan herkese ve ayrıca Kayseri Bölgesindeki tüm illerde proje tanıtım seminerlerini birlikte verdiğimiz sayın Melikşah Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof.Dr. Bilal VATANSEVER TÜBİTAK adına teşekkürü bir borç bilirim. Prof.Dr. Tankut YALÇINÖZ TÜBİTAK Kayseri Bölge Koordinatörü 2
KAYSERİ FEN LİSESİ Danışman Öğr: Bünyamin YÜKSEL OYNA-ÖĞREN Yusuf ÖCALAN Muhammed Enes DURMUŞ BİLGİSAYAR Okulumuzun öğrencilerinin bilgisayar konusundaki düşüncelerini gözlemlediğimizde Türk oyun sektörünün yetersiz olduğunu gördük. Bir okul projesi olarak oyun yapacaksak bu oyunun içinde eğitsel öğelerin ağırlıklı olması fakat oynanabilirliğin de yüksek olmasına karar verdik. Mobil oyun sektöründe göreceğini düşündüğümüz oyun türü olan Aksiyon-Tower Defense türü oyunlar türünde bir oyun yapmada karar kıldık. Kullanılan Yöntem ve İşlemler Okulumuz öğrencilerine yaptığımız anket sonucunda en çok eksikliğin bulunduğu dersin Kimya seçilmesiyle Kimya ağırlıklı, fakat her yaşta ve her bilgide insanın oynayabilmesi için de ağırlıklı olarak bilgi istemeyen oyunumuzun yapımına başladık. Deneyin Gözlemler, Veriler, Bulgular Şu an Beta aşamasında olan oyunumuzun oynanış ve hikâyesi çok basit; Kendince bir laborant olan.. bir gün bir laboratuvar kazası sonucunda değişik canlı formları üretip bunların ana maddeleriyle yeni canlılar yapmayı hayatının amacı olarak görmüştür, fakat dünyayı İnek kod adlı genetiği değiştirilmiş öğrenciler işgal ettiğinde.. bunları engellemek için yer altındaki laboratuvarında ürettiği canlıları bunları karşı sürmeye başlamıştır ve Dünya nın kaderi ya bağlıdır Amacımız, işgal eden İnek lerin içinden düşen malzemelerle laboratuvarda yeni canlılar yapıp Wave sistemiyle onlara karşı haritadaki işgal edilen yerleri kurtarmaktır. YOZGAT ŞEHİTLER FEN LİSESİ Danışman Öğr: Mehmet ERGİN ASSEMBLY KODLARI KULLANILARAK QR KOD TANIMLAMA Muhammed Baki ALMACI Gökhan GENÇ Bilgisayar ortamında QR kod sistemi kullanılarak öğrencilerin her birine bir kod ile kodlanarak tanımlanabilir bir sistem üzerine şifrelenerek bir yazılım yapıldı. Bu yazılımın kodları QR kod sisteminden oluşturularak belirlendi. Barkod sisteminin her alanda uygulanabildiği gibi okuldaki öğrencilerin her biri için ayrı ayrı kullanılan kodlar kart üzerine işlendi ve öğrencilere dağıtıldı. Öğrenci sınıfa girdiği andan itibaren yoklamada var olduğu görüntü algılayıcı ile otomatik olarak algılanıp yoklamaya işlendi. Sınıf ortamında ve idare tarafından ve aynı zamanda Ankara da MEB den öğrenci durumu burada ise yoklama durumu anında gözlenebilir bir yazılım oluşturulmuştur. İstenirse her alanda da bu yazılım kullanılabilir hale dönüştürülebilir. Arabalar kodlanabilir, ev,iş yeri vb. yerlerde de eşyalar kodlanarak var olup yok olduğu tespit edilebilir. Yazılımımızın QR kod sistemi genel olarak okulumuzda uygulanabildi. Bu istediğimiz eğitim kurumlarına da kodlanarak uygulanabilir. BİLGİSAYAR 3
NİĞDE FEN LİSESİ Danışman Öğr: Zafer Savaş KIVILCIM YAKIN ALAN İLETİŞİMİNİN (NFC) KOLAYLIK VE KAZANÇ SAĞLAYICI KULLANIM ALANLARI Kübra Bilge KAPLAN Yaren GÜRBÜZ Projenin Amacı: Günümüzde yurtdışında da yaygın olarak kullanılmakta olan NFC ( Yakın Alan İletişimi) nin gelecekte akıllı cihazlar için standart hale geleceği görülmektedir. NFC nin günlük yaşamın birçok alanında kolaylık ve kazanç sağlayacağını göstermek projemizin amacıdır. Bu sayede NFC (Yakın Alan iletişimi) teknolojisini hem toplumumuza tanıtmış hem de bu teknolojinin imkanlarından yararlanmış olacağız. Kullanılan Yöntem ve İşlemler: Çalışmamızda ülkemizde bulamadığımız için Amerika dan temin ettiğimiz Samsung şirketinin akıllı etiketlerni (Smart Tags) programlamak için Android işletim sistemi için yazılmış ücretsiz sunulan tectiles programını Google Uygulamalar dan indirerek kullandık. Bu sayede etiketleri birkaç şekilde programladık. Gözlemler / Veri / Bulgular: Akıllı etiketleri günlük yaşamda gerekli olabilecek alanlarda programladık ve kullanılabilirliğini test ettik. Etiketler sayesinde birçok durumun olumlu sonuç verdiğini tespit ettik. Sonuç: Yaptığımız çalışmalar sonucunda akıllı etiketlerin günlük yaşamda birçok alanda kullanılabilirliği ve hayatı kolaylaştırdığı sonucuna vardık. Etiketlerin maliyetlerinin düşük olması ve bir etiketin 100.000 kez programlanabilmesi sayesinde toplumda yaygın kullanılabilir olduğunu düşünüyoruz. Akıllı etiketler sayesinde zamandan tasarruf etmekle beraber teknolojinin gelişimini uygulamalı olarak takip etmiş olacağız. Biz yakın çevremizden başlayarak NFC teknolojisinin tanıtımını sağlamaya ve bu teknolojiyle entegre akıllı etiketlerin kullanımını yaygınlaştırmaya yönelik çalışmalar yaptık ve aldığımız sonuçlar projenin amacının ulaşılabilir olduğunu bize kanıtladı. BİLGİSAYAR SİVAS YILDIZELİ ÇOK PROGRAMLI LİSE Danışman Öğr: Adem UZUN SİVAS BİS ( DOKUNMATİK SİVAS BİLGİ SİSTEMİ ) Halime KARAKAYA Çağla KAPLAN Deneyin Amacı : Dokunmatik ekran yardımıyla Sivas Bis kent tanıtım rehberi ile 1 TL veya 1 Euro karşılığında yerli ve yabancı turistlere Sivas ı en iyi şekilde tanıtmak. Kullanılan yöntem ve işlemler: - HTML, ASP ve JAVASCRIPT - Dijital ve Analog Elektronik - Soru cevap yöntemi, Beyin fırtınası - Uygulama ve araştırma yöntemleri kullanılmıştır. Gözlemler/Veri/Bulgular : Yapmış olduğumuz Sivas Bis adlı projemizde şüphesiz bazı problemler yaşadık. Bunlardan en önemli ve büyük olanı düzenekten geçecek olan uygun paranın algılanamamasıydı. Bu problemi halletmek için CNY 70 adlı optokuplör ile paranın boyutu ve derinliğine göre para tanıma sistemini gerçekleştirdik..para algılandığı zaman sisteme giriş yapılacak olan şifremiz ekrana yazılıp sistem çalıştı. Sonuçlar : 1-1 TL ve 1 Euorunun fiziksel boyutlarına bakılarak paranın algılanmasının sağlanması 2- Para algılandıktan sonra 10 dakikalık bir süre ile programın kullanıcıya açılması 3- Açılan program ile gerekli sürede kullanıcının sitede gezinmesi 4- Sürenin uzatılması isteniyorsa tekrar devam etmek için tekrar gerekli paranın atılarak sürenin uzatılması sağlandı. BİLGİSAYAR 4
NEVŞEHİR H.AVNİ İNCEKARA FEN LİSESİ Danışman Öğr: Çiğdem EKİCİ PERİYOT ALGORİTMASI Sena Şeyma CAN BİLGİSAYAR BİLGİSAYAR Teknoloji ilerledikçe, bilgisayarlara ve bilgiye olan bağımlılığın artması, bilgi güvenliğine olan hassasiyetin de artmasına neden oluyor. Bu yüzden bilginin korunmasını, saklanmasını sağlarken başkaları tarafından anlaşılmasını da engelleme isteği ortaya çıkıyor. Ticari ilişkilerde, devlet işlerinde, askeri işlerde ve personel iletişiminde güvenliği sağlamak artık büyük bir sorun. Bu güvenlik sorununu ortadan kaldırabilmek üzere oluşturulan birçok şifreleme tekniği vardır. Ben de bunlara bir yenisini ekleyerek elementlerin isimlerinin baş harfini o elementin atom numarasının temsil ettiği Periyot Algoritması adında bir şifreleme yöntemi geliştirdim ve yöntemin kullanımını kolaylaştırmak amacıyla Visual Basic 2010 programını kullandım. Periyot Algoritması nda kullanılan sistem periyodik cetvele dayanmaktadır. Periyodik cetvelde bulunan elementlerin her biri farklı atom numarasına sahiptir. Ben de bu bilgiyi kullanarak alfabedeki her harf ile başlayan bir element ve bu elementin atom numarasını belirleyerek bir tablo oluşturdum. Bu tablo yardımı ile uzun bir metni, metindeki her harf yerine onu temsil eden sayıyı kullanarak şifreleyebiliriz (Örneğin: Titanyum elementinin atom numarası 22 dir. 22 sayısı T harfini temsil etmektedir.). Bu sistemin kullanımını kolaylaştırmak amacıyla Visual Basic ile yazdığımız programda; metin, harfleri aralarında birer boşluk bırakılarak Mesaj bölümüne yazıldığında metnin şifrelenmiş hali bize sayı olarak hazır verilmektedir. Biz bu sayılarla şifrelenmiş metni alıcıya gönderdiğimizde alıcı da aynı programı kullanarak şifrelenmiş metni Mesaj bölümüne yazdığında program şifreyi harflere dönüştürerek metnin ilk halini alıcıya vermektedir. Bu projede program yardımı ile istenilen mesajı kolayca Periyot Algoritmasına göre şifrelenerek iletilebilir. Böylece yeni bir şifreleme yöntemi ile bilginin güvenli, doğru ve kolay bir şekilde aktarımı sağlanır. Alihan BOZ AKSARAY ANADOLU ÖĞRETMEN LİSESİ Danışman Öğr: Dilek BALKIŞ UYKUNUZU HACKLEMEK İSTER MİSİNİZ? Ali ÇELEBİ Günümüz çağında gençler olsun, yaşlılar olsun herkesin dinlenmeye rahat bir uykuya ihtiyacı vardır. Fakat kişiler ne kadar uyurlarsa uyusunlar uyandıklarında bir o kadar yorgun hissederler. Bazı anlar oluyor ki günün 24 saati yetmiyor. Daha az uyku, daha fazla çalışma gerekiyor. Ancak bünyemiz doğal olarak böyle bir durumda zorlanıyor Bunun sebebi kişinin günlük değişen uyku saatinin büyük bir bölümünü boşa geçirmesidir. Yani kişiler sadece yatarak boşuna zaman geçirirler. Ancak bunu önlemenin bir yolu daha vardır. Bu yol ise kişinin uykusunu şekillendirmesidir. Bu şekillendirme Da Vinci Uykusu ya da süper insan uykusu olarak da bilinen Çok Fazlı Uyku adlı bir sistemdir. Kişi uykusunu belli saatlere bölerek günde 2 saat uyur ve kendini 8 saat uyumuş kadar zinde hisseder. Bu proje istediği kadar uyuyarak dinlense de istediği dinçliğe kavuşamayan kişiler için tasarlanmış bir projedir. Proje bir alet yardımıyla kişilerin sadece REM(uykunun en verimli kısmı) uykusunu geçirmelerini sağlayacaktır. Projede, öncelikle uyku düzenini ayarlayacak alet tasarlama düşünülmüştür, bu durumda insanlar aleti yanında taşımakta zorlanacaktır, bu yüzden projede uyku düzenini ayarlayan hem proje dışında başka fonksiyonları olan(taşınabilir disk) hem de yanımızda taşıması kolay(küçük boyutlarda) cebimize kolayca sığabilen ve parçalanabilir bir alet tasarlanmıştır. Proje 3 ana bölümden oluşmuştur. Birincisi artırılabilir disk bölümü bu bölüm kart okuyucu sistemi olup insanlar istediği büyüklükteki hafıza kartlarını kart okuyucuya yerleştirerek taşınabilir disk özelliğini geliştirebilirler. Ayrıca makinenin yazılımları da bu bölümdedir insanlar kendilerine ait uyuma planlarını hazırlarken bu bölümden yararlanacaktır. İkinci bölüm makinenin hazırlanan uyuma planlarına göre insanı uyuması için uyaracak ve insanı uykudan uyandırabilecek donanmaya sahiptir. Üçüncü bölüm ise insanlarda REM uykusunun bittiğini anlayıp insanı makineye gönderdiği uyarılarla işitsel yoldan uyanmasını sağlayan ucunda demir parçası olan mekanizmaya mıknatıs sayesine bağlanan esnek boru şeklindeki kısımdır. 5
SİVAS FEN LİSESİ Danışman Öğr: Sadi SEZGİNER BİLGİSAYAR Hazal KAYGINER Ahmet Resul KARABABA Amaç : Yıllardır kansere çözüm bulmak için birçok araştırma yapılmaktadır. Bu araştırmaların çoğu bitkisel kaynaklı olup hayvan kaynaklı araştırmalara nadir olarak rastlanmaktadır. Araştırmamızda hayvan kaynaklı olan ve yaygın olarak kullanılan, yumurta sarısından elde edilen Y maddesinin, karaciğer kanser ve normal doku hücrelerindeki etkisinin araştırılması ve incelenmesi amaçlandı. Kullanılan yöntem ve işlemler: 10 adet yumurtanın sarısı ve beyazı birbirinden ayrıldı. Yumurtaların sadece sarısı yaklaşık 15 dakika süreyle tavada kavruldu. Bu işlem esnasında tavada sadece yumurta sarısı olup tavaya başka hiçbir şey eklenmedi. 15 dakikanın sonunda sıvının oluştuğu gözlemlendi ve sıvı bir tüpe alındı. Çalışmada ŞAP Enstitüsü nden temin edilen HepG2 isimli karaciğer kanseri hücreleri ve L929 isimli normal sağlıklı cilt hücreleri kullanılmıştır. Hücreler taban alanı 75 cm 2 olan, dikdörtgen prizma şeklinde plastik kaplar içinde (flask) uygun besiyeri ortamı kullanılarak çoğaltılmışlardır. Hücreler çoğaltma ve deney aşamalarının tümünde 37 C ısı ve %5 karbondioksit sağlayabilen karbondioksitli etüvler içinde muhafaza edilmişlerdir. Hücrlerin canlılığı metabolik olarak aktif olan hücrelerin (canlı hücrelerin) sarı tetrazolyum tuzu olan XTT nin turuncu formazan kristaline dönüştürmesine, bu kristalin vermiş olduğu rengin de ELISA okuyucu tarafından saptanması prensibine dayanan XTT yöntemi ile ölçülmüştür. Gözlemler/Veri/Bulgular : Y maddesinin hem HepG2 hem de L929 hücreleri üzerinde konsantrasyona bağımlı bir sitotoksik etki meydana getirdiği görülmüştür. Bu sitotoksik etkinin özellikle 7x konsantrasyonda oldukça yüksek olduğu, Y maddesinin kanserli hücreler üzerinde fibroblastlar üzerinde meydana getirdiğinden daha fazla bir sitotoksik etki meydana getirdiği gözlenmiştir. Sonuç : Güçlü bir sitotoksik etkisinin bulunması, bu etkinin de kısmen kanser hücrelerine karşı seçici olması ile, Y maddesi tek başına kanser tedavisinde kullanılamasa bile, hastaların aldığı standart tedavinin yanında verilebilecek ek bir tedavi edici ajan olarak umut vermektedir. İrem Nur BOZASLAN YUMURTA SARISINDAN ELDE EDİLEN Y MADDESİNİN KARACİĞER KANSERİ (HEPATOSELLÜLER KARSİNOM) ÜZERİNE ETKİSİ SİVAS FEN LİSESİ Danışman Öğr: Sadi SEZGİNER FESLEĞEN ( OCİMUMBASİLİCUM ) BİTKİSİNİN ANTİBAKTERİYEL VE ANTİFUNGAL ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI Merve VARDAR Projenin Amacı : Dezenfektan olarak kullanılan pek çok maddenin içerdikleri kimyasallara; karşın doğal, maddi bakımdan ucuz, hoş kokulu ve birçok bölgemizde yaygın olan fesleğenin anti bakteriyel ve antifungal etkilerinin incelenmesi. Sıvı sabun yapımında kullanılması. Yöntem ve işlemler : 1. Bakteri suşları ve mantar suşları : 4 bakteri türü ve 1 mantar türü kullanılmıştır. 2. Antimikrobiyal ve antifungal etkinin belirlenmesi: 2.1Disklerin hazırlanışı: Whatman No: 1 filtreden diskler çıkarılmış daha sonra üzerlerine fesleğen etanol, fesleğen DMSO çözeltilerinden konularak emmesi sağlanmıştır. 2. 2Agar Disk Difüzyon Yöntemi: Araştırmamızda kullandığımız fesleğen ekstratınınantimikrobiyal ve antifungal duyarlılıkları agar disk difüzyon yöntemi ile incelendi. Bu yöntemde bakterilerin belirli oranda (McFarland bulanıklık eşeline göre 0,5 bulanıklığa denk gelen) ekivüyonlu çubuk ile katı besiyerineekildi. Katı besiyeri olarak MuellerHintonagar kullanıldı. Bu ekim üzerine çeşitli çözeltilerde hazırlanan emdirilmis diskler belirli aralıklar ile yerleştirildi. Gözlemler/Bulgular : Bahsedilen yöntemlerle oluşturulan kültürler 37 Cde 24-48 saat etüvde bekletildi. Ertesi gün kültür plağında diskler etrafında bakterilerin üreyip üremediği kontrol edildi. Bakteriler diskler etrafında üreme göstermediğinde disk etrafında inhibisyonzonu (üremenin engellendiği bölge) denilen temiz bölgeler oluştu. Bu bölgelerin çapı ölçülerek sonuçlar hazırlandı. Anti bakteriyel kontrol olarak Bactrim SXT ve Ciprokullanıldı. Deneyler iki kere tekrarlandı. Sonuçlar : Araştırmamız sonucunda; fesleğen ekstratı emdirilmiş diskler etrafında oluşan zon çapları uygun pergel ve cetvel ile ölçüldü. Ölçüm değerleri, kontrol olarak kullanılan antibiyotik ilaçları ile kıyaslandığında etkili olduğu görülmüştür. Fesleğenin özellikle antibiyotik direnci kazanmış hastane bakterilerine etki göstermesi sıvı sabunlarda ve anti bakteriyel maddelerin yapımında yardımcı olarak kullanılabileceği gibi hoş kokusuyla kozmetik sanayisinde kullanılabilir olduğunu ortaya koyduk. Sles,kokoamid,su,sitrikasit,betain,boyaesans,tuz,fesleğen özütü kullanarak sıvı sabun elde ettik. BİYOLOJİ BİYOLOJİ 6
SİVAS FEN LİSESİ Danışman Öğr: Sadi SEZGİNER Ezgi TANRIVERDİ SU SÜMBÜLÜ (EİCHHORNİA CRASSİPES) VE SU MERCİMEĞİ (LEMNA MİNOR) KULLANILARAK KIZILIRMAK SUYUNUN AĞIR METALLERDEN ARINDIRILMASI Ebru ASLAN BİYOLOJİ Deneyin amacı : Günümüzde su kirliliği büyük bir sorun oluşturmaktadır. Özellikle ekosistem açısından düşünüldüğünde bu durumun canlı yaşamını tehdit eder boyuta geldiği görülmektedir. Bu çalışmada sudaki ağır metalleri absorblama özelliği olan su sümbülü (Eichhornia crassipes) ve su mercimeği (Lemna minor)bitkilerini kullanılarak Kızılırmak suyunun ağır metallerden arındırılması hedeflenmiştir. Gereç ve Yöntem : -Çalışmamız Kasım 2012-Ocak2013 tarihleri arasında Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüğü nde gerçekleştirilmiştir. -Çalışmada Tarım ve Köy İşlerine ait akvaryum ve Gıda Kontrol Laboratuvarında hazırlanan 100 ppm lik krom çözeltisi kullanılmıştır. -Çalışmada krom üzerine etkisini araştırmak üzere kullanacağımız su sümbülü (Eichhornia crassipes) ve su mercimeği (Lemna minor) İstanbul da bir çiçekçiden temin edilmiştir. -Çalışmada kullanılacak krom 100/1.000.000 (100 ppm) oranında sulandırılarak akvaryuma katılmış, uygun koşullar sağlanarak bitkiler tarafından emilimi sağlanmıştır. Gözlemler/Bulgular : Bu çalışmada akvaryumun tabanına toprak yerleştirilerek bitkilerin 3 hafta süresince ortama uyum sağlaması, çoğalması ve topraktaki maddelerin suda dağılması sağlanmış, çalışmada kullanılacak su sümbülü ve su mercimeklerinden yeterli miktarda elde edilmiştir. Büyüme süresince elde edilen fotoğraflar proje raporundaki Şekil 1, Şekil 2 de verilmiştir. Ağır metal eklendikten sonra bitkilerin zarar görmediği, ağır metal oranının azaldığı görülmüştür. Sonuç: Araştırmamız ve yaptığımız deneyler sonucunda suya eklemiş olduğumuz kromun farklı günlerde alınan su örnekleriyle sudaki miktarları belirlenip bu bitkilerin sudaki ağır metalleri kısa sürede temizlemede önemli ölçüde etkili olduğu görülmüştür. KIRŞEHİR PROF.DR.İLHAN KILIÇÖZLÜ FEN LİSESİ Danışman Öğr: Aysel YILMAZ Özge SAATÇİ FARKLI BAP VE IBA KONSANTRASYOLARNIN L929 FARE FİBROBLAST HÜCRE HATTI ÜZERİNDEKİ PROLİFERATİF - SİTOTOKSİK- APOPTOTİK ETKİSİNİN İNCELENMESİ Hatice YETKİNER BİYOLOJİ ÖZET Projemizin amacı yara iyileşmesinde ve doku tamirinde kullanılabilinecek doğal ve ekonomik biyometaryal elde etmektir. Yara iyileşmesi ve doku tamirinde önemli bir yeri olan fibroblast hücrelerinin çoğalmasını sağlayan doğal sitokinin olan Benzilaminopürin( BAP) ve bir oksin olan indol-3-bütirik asit(iba) bitki hormonlarını kullandık. Çalışmamızda BAP ve IBA hormonlarını tek başına ve birlikte olmak üzere 3 tekrarlı grup halinde kullandık ve L929 fare fibroblast hücre hattı üzerinde etkilerini inceledik. Bu amaçla: Hücre ölümünü tespiti için WST-1 toksisite testi kullanıldı. xcelligence RTCA ile BAP ve IBA çözeltilerinin Fibroblast hücrelerine proliferasyon etkisinin belirlendi. BAP ve IBA çözeltilerinin Fibroblast hücrelerine apoptoz ve nekroz etkisi ikili boyama metodu ile belirlendi. Sonuç olarak: Yapılan WST - 1 test sonuçlarına göre: BAP ve IBA+ BAP karışımının özellikle 12.5 μg/ml konsantrasyonda ve daha düşük değerlerde, kontrol gruplarına göre hücre canlılığının daha fazla olduğu gözlenmiştir. IBA ise tek başına kullanıldığında uygulanan bütün konsantrasyonlarda hücre canlılığının kontrol gruplarından daha fazla olduğunu görülmüştür. Gerçek zamanlı hücre analiz sisteminden proliferasyon grafikleri elde edildi. BAP ve IBA nın apoptotik etkisinin önemsenecek değerde olmadığı tespit edilmiştir.birlikte verildiğinde dahi apoptotik oranlarda bir değişiklik gözlenmemiştir.proliferasyon sonuçları ile birlikte değerlendirildiğinde bu sonuçların bir biri ile uyumlu olduğu görülmüştür. Nekrozun toksisite ile paralellik gösterdiği tespit edilmiştir. IBA ve BAP ile birlikte kullanıldığında nekroz oranları yüksek konsantrasyonlarda dahil olmak üzere,kontrol grubuna yakın değerde olduğu görülmüştür. BAP ve IBA nın greft, sütür materyali ve oklüzif sargı yapımına uygunluğunu araştırmayı düşünmekteyiz. Böylece yara iyileşmesi, doku tamiri, deri yaşlanmasına daha doğal ve daha ekonomik çözüm sağlayabiliriz. 7
KAYSERİ MUSTAFA GERMİRLİ ANADOLU İMAM HATİP LİSESİ Danışman Öğr: Nusret AYVAZ GÜNEŞTEN GLİKOZ Nadir GURBANOV Sikandar SUBHANİ Enerjisin kendi kendine yapan yeşil bitkilerin bu özelliğinden faydalanarak eşya yapımında kullanılan ve bol miktarda çok değerli olmayan talaşta bulunan selülozdan tek tırnaklı hayvanların bağırsaklarında bulunan ve at ve eşeklerin dışkıları ile de dışarı atılabilen BASCİLAS bakterilerini kullanarak, glikoz ayıracı olan benedict (CuCl2) ve fehling çözeltilerini (Cu(OH)2 kullanarak ve kontrolü deney yaparak talaşta bulunan selülozdaki glikozlarda bulunan glikozid bağını parçalayıp glikoz elde edilmesini ispatladık. Sümeyya ATEŞ NİĞDE FEN LİSESİ Danışman Öğr: Nuriye BAYRAK GIDA KAYNAKLI BAZI PATOJEN BAKTERİLERE KARŞI ANTİMİKROBİYAL AKTİVİTEYE SAHİP OLAN LAKTİK ASİT BAKTERİSİNİN İZOLASYONU VE ANTİMİKROBİYAL AKTİVİTESİNİN SAPTANMASI Zeycan AYTAŞ Deneyin Amacı : Gıdalardaki bakteri kökenli patojenlere karşı kimyasal koruyucu yerine biyokoruyucuların kullanılması amaçlanmıştır. Kullanılan Yöntem ve İşlemler Köy peynirinden steril koşullarda homojenize edilmiştir. Bir dizi dilüsyonlar hazırlanmıştır. Köy peynirinden izole edilen antibakteriyel aktiviteye sahip olan bu bakterinin tanımlanması için morfolojik, fizyolojik ve biyokimyasal testler uygulanmıştır. Antimikrobiyal maddenin doğasını ortaya koymak amacıyla izole edilen bakteri besiyerine inkübasyon işlemine tabi tutulmuştur. Kültür ortamnda santrifüj edilmiştir.filtrat vakum altında membran filtreden geçirilerek steril edilmiştir. Daha sonra supernatant Listeria monocytogenes e karşı antimikrobiyal aktivite testine tabi tutulmuştur. Listeria monocytogenes e karşı Agar-Spot yöntemi ile antimikrobiyal aktiviteye bakılmıştır. Bunlara ilaveten antimikrobiyal maddenin gıda kaynaklı patojen bakterilerden Bacillus cereus, Staphylococcus aureus, Enterococcus faecalis ve Enterococcus faceium a karşı etkili olup olmadığı da belirlenmiştir. Gözlemler/Veri/Bulgular : Köy peynirinden izole edilen izole edilen bakterinin Lactococcus lactis olduğu belirlenmiştir. Antimikrobiyal maddenin protein yapısında bir bileşen olduğu ortaya konmuştur. Lactococcus lactis bakterisinin protein yapısında antimikrobiyal madde yani bakteriyosin ürettiği tespit edilmiştir. Söz konusu maddenin Listeria monocytogenes, Bacillus cereus, Staphylococcus aureus, Enterococcus faecalis ve Enterococcus faceium un gelişimlerini önlediği ve imha ettiği belirlenmiştir. Sonuç: Sonuç olarak antibakteriyel aktiviteye sahip olan Lactococcus lactis fermente süt ürünlerinde starter kültür olarak kullanılarak veya üretmiş olduğu doğal antimikrobiyal bileşik olan bakteriyosin gıdaların üretiminde kullanılarak insan sağlığı açısından gıdaların güvenlikleri iyileştirilebilir. Bakteriyosinler doğal ve protein yapısında oldukları için insan sağlığı üzerine hiçbir olumsuz etkileri olmadıkları birçok araştırmacı tarafından ortaya konmuştur. Ayrıca kokusuz ve renksiz oldukları için gıdaların görünüşünde, yapısında ve kokusunda hiçbir olumsuz etki yaratmamaktadırlar. BİYOLOJİ BİYOLOJİ 8
KAYSERİ FEN LİSESİ Danışman Öğr: Muammer DURAK ÜZERLİK (PEGANUM HARMALA) EKSTRESİNİN GÖĞÜS KANSERİ HÜCRELERİ (MCF-7) ÜZERİNE ETKİLERİ Hatice Nur KOÇ BİYOLOJİ BİYOLOJİ Tüm dünyada ve Türkiye de yaygın bir şekilde yetişen üzerlik (Peganum harmala) bitkisi, halk arasında nazar otu olarak da bilinmekte ve tohumları daha fazla olmak üzere tüm kısımları harmalin, harmin ve peganum gibi alkaloidleri içermektedir. Bu güne kadar, bu bitkinin tıpta ağrı kesici, parazit, bakteri ve böcek öldürücü, tümör oluşumunu engelleyici (cilt, karaciğer ve kan kanseri gibi) olarak etkileri ortaya konulmuştur. Yapılan bu çalışmada amaç, Peganum harmala (PH) bitkisinin metanol ekstresinin farklı konsantrasyonlarının (10, 20, 40, 80 ve 100 μg/ml), MCF-7 insan göğüs kanseri hücresine sitotoksik ve apoptotik etkileri araştırılarak proliferasyona (hücre artışı) inhibitör (durdurucu) etkisini belirlemektir. Ekstrenin sitotoksik etkileri MTT yöntemi ile 72. saat sonunda değerlendirilmiş ve 80 ile 100 μg/ml konsantrasyonlarda inhibisyon en yüksek değerlendirilmiş ve ortalama inhibitör konsantrasyon (IC50) değeri 20,94 μg/ml olarak belirlenmiştir. Apoptotik aktivitesi ise Bax (apoptozu uyaran bir protein) immunfloresan boyama ile belirlenmiştir. Bu çalışmada, apoptotik aktivite de, sitotoksik aktiviteye paralel olarak 72. saatte 80 ve 100 μg/ml konsantrasyonlarında önemli artış göstermiştir. PH uygulamasındaki doz artışına bağlı olarak artan apoptotik aktivitenin p53 aracılı Bax ekspresyonu artışına bağlı olabileceği ortaya konulmuştur. Sonuç olarak, PH ekstresinin MCF-7 hücre dizisinde, konsantrasyon ve zamana bağlı olarak sitotoksik ve apoptotik etkiler yaptığı ve hücre proliferasyonu üzerinde inhibitör etki gösterdiği belirlenmiştir. Bu sonuçlarımızı destekleyecek yönde gelecekte göğüs kanserinde PH nin koruyucu ve tedavi edici etkilerinin mekanizmasını ortaya koyabilecek ilave moleküler çalışmalara gerek vardır. Nurhayat IŞKIN SİVAS ÖZEL SİVAS FİNAL ANADOLU LİSESİ Danışman Öğr: Arzuhan ŞIHOĞLU TEPE BAZI BİTKİSEL FENOLİK ASİTLERİN PBR322 PLAZMİT DNA SI ÜZERİNDEKİ DNA KORUYUCU AKTİVİTESİNİN ARAŞTIRILMASI Arda KOÇAK Deneyin amacı: Bu çalışmada, günlük hayatımızda sıklıkla tükettiğimiz fenolik asitlerin pbr322 plazmit DNA sı üzerindeki koruyucu aktivitesinin aydınlatılmasını ve aktivite gösteren fenolik bileşiklerin etkin derişimlerinin tespit edilmesini hedefledik. Buradan elde edilecek sonuçların gerek ilaç, gerek gıda ve gerekse kozmetik endüstrilerinde kullanılabileceği kanaatindeyiz. Bu yolla, ülkemizin kullanılmayan kaynaklarının, yeni ve daha alternatif alanlarda kullanıma açılmasının da mümkün olabileceğini düşünmekteyiz. Kullanılan yöntem ve işlemler: Fenolik asitlerin DNA koruyucu aktiviteleri plazmit DNA sı üzerinde değerlendirilmiştir. Plazmit DNA, fenolik asit varlığında H 2 O2 + UV ile muameleye tabi tutulmuş ve % 1,5 luk agaroz jelde yürütülmüştür. 3 µl plazmit DNA (172ng/ µl), 1 µl % 30 luk H2O2 ve sırasıyla 0.005, 0.010, 0.020, 0.040, 0.050 mg/ml lik derişimlerdeki 5 er µl bitki özütü eklenerek toplam hacim 10 µl olacak şekilde ayarlanmıştır. Gözlemler/Veriler/Bulgular: UV ve H2O2, oldukça kuvvetli mutajen ajanlardır ve DNA üzerinde kırıklara yol açabilmektedirler. Kontrol olarak kullanılan kuyucuklarda, UV ve H2O2 nin tek başlarına plazmit DNA sı üzerinde kırık oluşturmadığı, birlikte kullanılmaları durumunda hasar meydana getirdiği görülmüştür. Gerçekleştirilen DNA koruyucu aktivite testleri sonucunda; 1) vanillik asit, 2) kafeik asit, 3) p-kumarik asit, 4) p-hidroksi sinnamik asit, 5) gallik asit, 6) etil-3,4 dihidroksi benzoat, 7) 3,4-dimetoksi-4-hidroksi sinnamik asit, 8) rozmanirik asit ve 9) 4-hidroksi-3-metoksi sinnamik asitin DNA yı UV ve H2O2 e karşı koruduğu edilmiştir. Sonuçlar: Çalışma kapsamında ele alınan 18 farklı fenolik asit standardından 9 unun, proje raporunda da beyan edildiği üzere, tespit edilen derişim aralıklarında DNA koruyucu aktiviteleri tespit edilmiştir. Bu derişim düzeyleri dikkate alınarak söz konusu fenolik asitlerin, çevresel stres etkenlerinin meydana getirdiği genotoksik etkinin bertaraf edilmesi konusunda; ilaç, gıda ve kozmetik endüstrilerinde kullanılabileceği kanaatindeyiz. 9
SİVAS ÖZEL SİVAS FİNAL ANADOLU LİSESİ Danışman Öğr: Arzuhan ŞIHOĞLU TEPE Şeyma HACIALİBEYOĞLU MERSİN (MYRTUS COMMUNİS L.) ÖZÜTÜNÜN İNSAN GÖĞÜS KANSERİ HÜCRE HATLARI (MCF-7, MDA-MB-468 VE MDA-MB-231) ÜZERİNDEKİ APOPTOTİK VE SİTOTOKSİK ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI VE FENOLİK ASİT BİLEŞİMİNİN ANALİZİ Barış GÜLEÇ Deneyin amacı: Bu çalışmada halk arasında yaygın olarak tüketilen mersin (murt) bitkisinden elde edilen polar (su) özütün, insan göğüs kanseri hücre hatları (MCF-7, MDA-MB-468 ve MDA-MB-231) üzerindeki apoptotik ve sitotoksik etkisinin araştırılması amaçlanmıştır. Bu çalışmada ayrıca elde edilecek aktivite potansiyeli ile fenolik asit miktarı arasındaki doğrusal ilişkiyi görmek için özütün fenolik asit bileşiminin de araştırılması amaçlanmıştır. Kullanılan yöntem ve işlemler: Bitkisel özüt Soxhlet cihazında metanol ile özütlenmiştir. Özüt daha sonra su ve kloroform ile fraksiyonlanmıştır. Su fazı dondurularak toz hale getirilmiştir. Özütün apoptotik ve sitotoksik aktivitesi MCF-7, MDA-MB-468 ve MDA-MB-231 insan göğüs kanseri hücre hatları üzerinde araştırılmıştır. Apoptotik aktivitede annaxin-v boya bağlama metodu kullanılarak flowsitometri ile ölçüm yapılırken, sitotoksik aktivite tripan mavisi boya dışlama ve MTT yöntemleri ile belirlenmiştir. Özütün fenolik asit içeriğinin tespitinde ise yüksek basınçlı sıvı kromatografisi (HPLC) kullanılmıştır. Gözlemler/Veriler/Bulgular: Mersin özütünün hücre hatları içerisinde özellikle MDA-MB-468 üzerinde kuvvetli etkinliğe sahip olduğu belirlenmiştir. Özüt ile muamele edilmiş bu hücre hattında % 24 oranında apoptosis gözlemlenmiştir. Bunu sırasıyla MDA-MB-231 (% 20) ve MCF-7 hücre hatları izlemiştir (% 17). M. communis den elde edilen polar özüt, üç hücre hattı üzerinde de dikkate değer sitotoksik etkinlik sergilemiştir. Tüm hücre hatlarında, kullanılan özüt derişiminin artışına paralel olarak sitotoksik etkinlikte artış gözlemlenmiştir. Hücre hatları içerisinde özüte karşı en yüksek duyarlılığı sergileyen MDA-MB-468 hücre hattı olmuştur. 100 g/ml özüt varlığında hücrelerin % 74 ünde sitotoksik etki gözlenmiştir. HPLC analizi sonucunda özütte oldukça yüksek oranlarda gallik asit, p-hidroksi benzoik asit ve o-kumarik asit tespit edilmiştir. Sonuçlar: Burada elde edilen sonuçlar, mersinden (M. communis) elde edilen polar özütün, MCF-7, MDA-MB-468 ve MDA-MB-231 hücre hatları üzerinde kayda değer oranlarda apoptotik ve sitotoksik etkinliğe sahip olduğunu göstermektedir. Elde edilen sonuçların tıp alanında kullanılabilir olması için, mersin bitkisinde aktiviteden sorumlu kimyasal bileşenin tespiti gerekmektedir. Bunun için daha ileri düzeyde analizlerin yapılmasına ihtiyaç vardır. Ayrıca tespit edilen etken maddenin etkili olduğu minimum derişim düzeyinin tespit edilmesi de bundan sonra yapılması gereken çalışmalar arasındadır. Talha Doğukan GAFFAROĞLU KIRŞEHİR PROF.DR.İLHAN KILIÇÖZLÜ FEN LİSESİ Danışman Öğr: Aysel YILMAZ LASTİK FABRİKASI ATIK SUYUNUN ALLİUM CEPA L. KÖK MERİSTEM HÜCRELERİNDEKİ GENOTOKSİK ETKİSİ Seda Nur CİHAN Bu çalışmada fabrika atıklarının canlılara verdiği zararın kromozomonal düzeyde olduğunu göstermeyi, bu konuda toplumu daha da bilinçli hale getirmeyi amaçlamaktayız. Çalışmamızda Allium test sistemi kullanıldı. Atık su Petlas lastik fabrikasının dereye boşaltılan kısmından alındı (koordinatlar 39 6 6 K, 34 13 1 D). İki deney grubu oluşturularak ( saf su ve atık su grubu) Sekiz adet soğan içinde saf su bulunan bardaklara, sekiz adet soğan da içinde %100 atık su bulunan bardaklara yerleştirilerek deney başlatıldı.uygulama süresince her 24 saatte bardakların içeriği yenileriyle değiştirildi. Elde ettiğimiz tüm verilerin istatistiksel analizleri SPSS 9.05 programında yapıldı. Çalışmamızda; - Mitotik indeks, - Kromozomal anormallikler, - Kök uzunluğu testi uygulandı. Sonuç Olarak: Mitotik indeks testinde; kontrol grubu ile atık grubu karşılaştırıldığında, atık grubunda bulunan hücrelerin mitotik indekslerinin kontrol grubuna göre istatistiki olarak anlamlı bir azalma gösterdiği bulundu (p<0,05). Kromozomal anormallik olarak; Anafaz köprüsü, anafazda düzensizlik, anafazda gecikme, önde giden kromozom, C-mitoz, fazla kromozom, yanlış kutuplaşma, metafazda düzensizlik, yapışıklık, interfaz çekirdeğinde porlaşma gözlendi. Mikronükleuslu ve Nükleoluslu hücrelerin istatistik analizi yapılarak, kontrol grubu ile atık grubu karşılaştırıldığında, atık grubunda bulunan hücrelerin mikronukleus sayılarının ve 3-4 nükleoluslu hücre sayısının kontrol grubuna göre istatistiki olarak anlamlı bir artış gösterdiği bulundu (p<0,05). Atık suyun Allium cepa da kök uzunluğu üzerine etkisi hem sayısal hem de morfolojik olarak bariz farklı bulundu. Atık suların en büyük tehlikesi yer altı sularına kolaylıkla ulaşabilmesidir. Atık suyun Allium cepa L. nin kök ucu meristem hücrelerinde meydana getirdiği kromozom anormalliklerin diğer canlılarda da görülebilmesi de mümkündür. BİYOLOJİ BİYOLOJİ 10