İŞ HUKUKU ÖĞR.GÖR.İDİL YILDIRIM ARI

İŞ HUKUKU NEDİR? İŞÇİLERİN İŞVERENLER İLE OLAN İLİŞKİLERİNİ DÜZENLEYEN BİR HUKUK DALIDIR. İŞÇİ İŞ HUKUKUNDA ÖN PLANDADIR

İŞ HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ İŞ HUKUKUNUN AMACI İŞÇİNİN KORUNMASIDIR İŞ HUKUKUNDA İŞÇİ YARARINA YORUM YAPILIR

İş hukukuna ilişkin kurallar temel olarak *işçi *işveren *devlet üçlüsünün ilişkilerini düzenlemektedir

İŞ HUKUKUNUN BAĞIMSIZ BİR HUKUK DALI HALİNE GELMESİ İşçi-işveren ilişkileri19.yüzyılın sonunda buhar makinasının bulunması sonucunda sanayi devriminin yaşanmasıyla ortaya çıkmıştır. Sanayi devrimi öncesinde ortaçağda esnaf ve sanatkarların meslek kuruluşları olan loncalar, çırak-kalfausta sınıflamasına dayanan bir yapıya sahiptir.

Loncalar, ortaçağın sonuna doğru gelişen kapitalizmin serbest piyasa düzeni ile çelişmiş, iktisadi gelişme ile sanayi tekniğinin önünde engel oluşturmaya başlamıştır. Loncalar, çıkarılan yasalarla yasaklanıp ortadan kaldırılır Loncaların çöküşü sonrasında zanaatkarlar fabrikalarda çalışmaya başlamışlardır. Fabrikada çalışanlar bu dönemde kötü çalışma koşulları ve son derece düşük ücretlerle çalışmışlardır. Özellikle kadın ve çocuklar düşük ücretlerle madenlerde, fabrikalarda çalıştırılmışlardır. Dönemin ekonomik görüşü olan iktisadi liberalizm sınırsız sözleşme özgürlüğü yoluyla yanların eşit biçimde çalışma koşullarını belirlemektedir.

Koruyucu sınırlama ve işçi lehine düzenlemelere yer vermeyen iktisadi liberalizme göre, bu düzenlemeler çalışma yaşamını sıkmakta, iktisadi güçlerin özgürce işlemesine engel oluşturur. Birinci Dünya savaşı sonrasında Sovyetler Birliğinin kurulmasıyla birlikte ilk olarak 1919 yılında Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) kurulmuştur. İkinci dünya savaşı sonrasında Keynezyen görüşün ağırlık kazanmasıyla birlikte müdahaleci anlayış çalışma hayatına hakim olmuştur. Sosyal devlet anlayışı, çalışma yaşamında işçi lehine düzenlemeler yapılmasını sağlamıştır. Fordist üretim modeli ve standart üretim kalıpları sonucunda geniş ve istikrarlı bir Pazar ortaya çıkmıştır.

Ancak 80 sonrasında Thatcher ve Reagan ın sosyal devlet anlayışı yerine küreselleşmeye önem vermesi, 1989 yılında Berlin duvarının yıkılması Ulusal ekonomilerin dünya ekonomisiyle bütünleşmesi, ekonomik büyüme ile ulusal kalkınmanın vazgeçilmez koşulunu oluşturmuştur

Günümüzde sanayi ötesi toplumun özel koşullarının ortaya çıkmıştır. Bilgi toplumu ön plandadır. Mavi yakalılar yerini beyaz yakalılara bırakmıştır. İleri düzeydeki bilişim teknolojisinin yarattığı bilgi üretimi ağırlık kazanmıştır. Bilgi, sürekli üretilip artış göstermekte, iletişim ağları içinde taşınabilmektedir. Bölünebilir/paylaşılabilir niteliği sonucunda emek, sermaye ve toprağı ikame edebilmektedir. Bilgi toplumu niteliksiz ya da yarı nitelikli beden gücü yerine üstün nitelikli işgücüne yani beyin gücüne önem vermektedir.

Türkiye de İş Hukukunun Gelişimi Tanzimat öncesinde çalışma ilişkileri çırak-kalfa-usta Anadoluda ahi birlikleri içerisinde somutlaşmıştır. Ancak zanaatkarlar zaman içinde sermaye sahiplerine bağımlı olmaya başlamıştır. Tanzimat döneminde 1877 yılında Mecelle nin kabul edilmesi ile birlikte ilk defa işçi işveren ilişkileri hukuki bir zeminde düzenlenmiştir. Ancak Mecelle işçi işveren ilişkilerini liberal bir anlayışta düzenlemiştir. Bu durumun nedeni dönemin ekonomik yaşamın küçük üretime dayanması ve liberal iktisadi görüşlerin egemen olmasıdır. Ayrıca Maadin Nizamnamesi (1863) Dilaver Paşa Nizamnamesi (1865) gibi özel işçi gruplarını koruyan düzenlemelerin çıkarıldığı görülmüştür.

1909 yılında yabancı sermaye çevrelerinde doğan hoşnutsuzlukları azaltmak amacıyla Tatil-i Eşgal Kanunu çıkartılmıştır. Bu kanunla sendikalaşmanın önüne geçilmiştir. Toplu iş uyuşmazlıklarının seçilecek temsilciler yoluyla çözümlenmesi esası benimsenmiştir. Ayrıca grev de yasaklanmıştır. Cumhuriyetin kurulması sonrasında 1924 yılında Hafta Tatili Kanunu, Tatil-i Eşgal Kanunu (kamu kesiminde sendika ve grev hakkını ortadan kaldırmıştır.) Takrir-i Sukun Kanunu (sendika hakkını imkansızlaştırmıştır)

Esneklik Çalışma yaşamında esneklik Avrupa Birliğine dahil ülkelerde özellikle 1973 yılında petrol krizinin ardından ortaya çıkmıştır.

ESNEK ÇALIŞMA TÜRLERİ BELİRLİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ KISMI ÇALIŞMA GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİ ÇAĞRI ÜZERİNE ÇALIŞMA TELE ÇALIŞMA ALT İŞVERENLİK

İŞÇİ İŞ KANUNU FİKRİ-BEDENİ-ÇALIŞMA AYRIMI YAPILMAKSIZIN ÇALIŞAN SANAYİ, TİCARİ, HİZMET, ÖZEL YA DA KAMU SEKTÖRÜNDE ÇALIŞAN VE İŞ SÖZLEŞMESİYLE BİR İŞVERENE BAĞLI OLARAK ÇALIŞANLAR İŞÇİDİR.

İŞ SÖZLEŞMESİ? İŞ SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI *İŞ *ÜCRET *BAĞIMLILIK

İŞVEREN İŞVEREN SAYILMAK İÇİN İŞYERİNİN VEYA ÜRETİM ARAÇLARININ MÜLKİYETİNE SAHİP OLMAK GEREKMEZ

İŞVEREN VEKİLİ İŞVEREN İŞİ BİLMEMESİ, İŞYERİNİN BÜYÜK OLMASI YA DA BAŞKA SEBEBLERLE YÖNETİM KONUSUNDA BAZI İŞÇİLERİNİ YETKİLENDİREBİLİR. ÖRNEĞİN ANONİM ŞİRKETTE GENEL MÜDÜR, PERSONEL MÜDÜRÜ, MUHASEBE MÜDÜRÜ SATIŞ BÖLÜM ŞEFİ GİBİ YÖNETİCİLER İŞVEREN VEKİLİDİR

ÇIRAK ÇIRAK, BİR MESLEK VEYA SANATI ÖĞRRENMEK İÇİN ÇALIŞAN KİŞİLERDİR VE İŞÇİ SAYILMAZLAR ÇIRAKLAR, İŞ KANUNU KAPSAMINDA DEĞİLDİR. SENDİKAYA ÜYE OLAMAZLAR, TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNDEN YARARLANAMAZLAR ÇIRAK OLABİLMEK İÇİN EN AZ ORTAOKULU VEYA İMAM HATİP ORTAOKULU MEZUNU OLMAK GEREKMEKTEDİR. ÇIRAKLIK SÜRESİ 2-4 YIL ARASINDA DEĞİŞMEKTEDİR. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HÜKÜMLERİ HARİÇ ÇIRAKLAR İŞ KANUNU HÜKÜMLERİNDEN YARARLANAMAZLAR.

İŞ SÖZLEŞMESİNİN YAPILMASI *SÖZLEŞME EHLİYETİ *ŞEKİL SERBESTİSİ

ALTİŞVEREN Alt işverenden söz edebilmek için asıl işveren olarak nitelenen bir işveren tarafından yürütülmekte olan bir işin bir bölümünde veya eklentilerinde iş alan ve burada kendi işçilerini çalıştıran bir işveren bulunmalıdır. İŞİN TAMAMININ YAPILMASI ÜSTLENİLMİŞSE VEYAÜSTLENİEN İŞ, İŞİ YÜKLENENCE İŞÇİ ÇALIŞTIRMADAN BİZZAT YERİNE GETİRİLİYORSA, ALTİŞVERENDEN SÖZEDİLEMEZ.

KÜÇÜK İŞÇİ ÇALIŞTIRMA YASAĞI

ZORUNLU İSTİHDAMA İLİŞKİN HALER *ENGELLİ VE ESKİ HÜKÜMLÜ İSTHDAMI MECURİYETİ

İŞYERİ

İş kanunu kapsamına girmeyenler

Kanun kapsaminda sayilanlar

İŞ SÖZLEŞMESİ HANGİ HALLLERDE SONA ERER? ÖLÜM İKALE İSTİFA FESİH-GEÇERLİ/HAKLI

İŞ KANUNU KAPSAMINDA İŞÇİLİK ALACAKLARI İhbar tazminatı Kıdem tazminatı Ücreti yıllık izin alacağı Fazla çalışma ücreti Hak edilmiş ancak ödenmemiş ücretler Hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil Kötü niyet tazminatı İş güvencesi tazminatı (6 aylık kıdem, 30 işçi, belirsiz süreli sözleşme) Cezai şart