Eğitim Programları ve Değerlendirilmesi Prof. Dr. Hüseyin UZUNBOYLU Yrd. Doç. Dr. Çiğdem HÜRSEN Geliştirilmiş 2. Baskı
Prof. Dr. Hüseyin Uzunboylu, Dr. Çiğdem Hürsen EĞİTİM PROGRAMLARI VE DEĞERLENDİRİLMESİ ISBN 978-605-5885-12-0 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. 2012, Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 1. Baskı: Ağustos 2008 II. Baskı: Ocak 2012 Dizgi-Grafik Tasarım: Şermin Yılmaz Kapak Tasarımı: Uğur Sarıer Baskı: Cantekin Matbaası (Ankara-0312-384 34 35) Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 15372 YAYINEVİ adakale sokak 4/1 yenişehir-ankara tel: +90 312 4306750-51 (pbx) belgeç: +90 312 4354460 gsm: 0506 3451936-0541 9104545-0533 2055230 e-ileti: pegem@pegem.net DAĞITIM sağlık sokak 17/a yenişehir-ankara tel: +90 312 4345424 belgeç: +90 312 4313738 gsm: 0506 3451937-0541 4345424-0533 2055231 e-ileti: siparis@pegem.net YAZIŞMA P.K.175 06442 yenişehir-ankara internet:
Prof. Dr. Hüseyin Uzunboylu 1967 yılında Kıbrıs ın Lefkoşa şehrinde doğdu. İlkokulu Hisarköy, ortaokulu Bayraktar, ortaokulu Bayraktar, lise öğrenimini ise Lefkoşa 20 Temmuz Lisesi nde tamamladı. 1991 yılında Anadolu Üniversitesi, Eğitim İletişimi ve Planlaması Bölümünde lisans; 1995 yılında Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Programları ve Öğretim Anabilim Dalında yüksek lisans; 2002 yılında Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalının Eğitim Teknolojisi programında Doktora eğitimini tamamladı. 1995-2002 yılları arası Yakın Doğu Üniversitesinde (YDÜ) öğretim görevlisi; Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Bölümüne 2002 yılında Yardımcı Doçent, 2005 yılında Doçent, 2010 yılında ise profesör olarak atandı. 2003 yılından beri Yakın Doğu Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmenliği Bölümünün kurucusu ve başkanlığını yapmaktadır. Aynı zamanda 2002 yılından beri aynı Üniversitede Eğitim Programları ve Öğretim Anabilim Dalı Başkanlığını da yürütmektedir. Bunun yanında, YDÜ, Atatürk Eğitim Fakültesi Dekan Yardımcılığı görevini de 2004 yılından beri yürütmektedir. Yazar ayrıca, TC İstanbul Bahçeşehir Üniversitesi nde de yarı zamanlı öğretim üyesi olarak dersler vermektedir. Hüseyin Uzunboylu nun, Türkiye nin saygın yayınevleri tarafından yayınlanmış beş (5) akademik içerikli kitabı, bugüne kadar (2011 Kasım) 5 doktora ve 25 de yüksek lisans tezini yönetmiştir. On iki (12) adet öğretim yöntemleri, öğrenci merkezli eğitim, öğretmen eğitimi, öğretim tasarımı, web tabanlı eğitim, e-öğrenme, işbirlikli öğrenme, materyal tasarımı, mobil öğrenme konularında Sosyal Bilimler İndexsinde taranan (SSCI) üst düzey makalesi, 16 adet eğitim alan indexlerinde (British Education Index, ERIC, ScienceDirect, Scopus, vb. gibi) taranan makalesi, 32 adet uluslararası veya ulusal konferanslarda sunularak yayınlanmış bildirisi bulunmaktadır. Cypriot Journal of Educational Sciences dergisinin baş editörlüğünüde yapmakta olan Uzunboylu, Sosyal Bilimler İndexsi kapsamında birçok derginin hakem kurullarında da görev yapmaktadır. 2004 yılında Kıbrıs Eğitim Bilimleri Derneği nin (KEB-DER) kurucular listesinde yer alarak halen başkanlığını sürdürmektedir. 2010 yılında KEB-DER in Avrupa Eğitim Araştırmaları Birliği ne Kuzey Kıbrıs ı temsilen tam üye olmasında büyük bir pay sahibidir. İletişim: Yakın Doğu Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi Lefkoşa-Kıbrıs huzunboylu@neu.edu.tr
Dr. Çiğdem Hürsen Çiğdem Hürsen, 1983 yılında Lefkoşa da doğdu. İlk, orta ve lise öğrenimini Lefke de tamamladı. 2005 yılında Girne Amerikan Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği Birleştirilmiş Lisans-Tezsiz Yüksek Lisans Programını, 2007 yılında Yakın Doğu Üniversitesi, Eğitim Programları ve Öğretim Anabilim Dalı Yüksek Lisans Programını ve 2010 yılında da Yakın Doğu Üniversitesi, Eğitim Programları ve Öğretim Anabilim Dalı Doktora programını tamamladı. 2007 yılından itibaren Yakın Doğu Üniversitesi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmenliği Bölümünde öğretim görevlisi olarak görev yapmaktadır. Ayrıca Eğitim Programları ve Öğretim Anabilim Dalı Yüksek Lisans Programı Bölüm Başkan Yardımcısı olan yazar 2011 yılından itibaren Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Bölümü Başkan Vekilliğine de atanmıştır. Uluslar arası bilimsel indexlerde (SSCI, ERIC, Scopus, vb.) taranan dergilerde yayınlanmış makale, konferans bildirileri ve kitapları bulunan yazar, eğitim bilimleriyle ilgili gerçekleşen birçok etkinlikte de görevler almıştır. Bunun yanında Kıbrıs Eğitim Bilimleri Derneği nin Yönetim Kurulu üyesidir. İletişim: Yakın Doğu Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi Lefkoşa-Kıbrıs cigdemhursen@gmail.com
ÖN SÖZ Günümüz bilgi toplumunun en önemli özelliği olan değişim ve gelişim her alanda olduğu gibi eğitim bilimleri alanında da kendini göstermektedir. Özellikle bilim ve teknoloji alanında ve meslek alanlarında yaşanan değişimlere uyum sağlayabilen ve kendini sürekli olarak geliştiren bireylere ihtiyaç duyulmakta bu beklentiler ise sadece eğitim-öğretim yolu ile karşılanmaktadır. Bireylerin farklılaşan meslek alanlarına uyum sağlayabilmesi ve değişimi takip edebilmesi için bireylere bu yönde bilgi ve beceri kazandırılması gerekmektedir. Bu durum ise eğitim programlarının da bu yönde düzenlenmesi ile mümkün olmaktadır. Eğitim Programları ve Değerlendirilmesi kitabının Genişletilmiş 2. Baskısı olan bu eser, eğitim programlarının geliştirilmesi, uygulanması ve değerlendirilmesi süreçleriyle ilgili kaynak oluşturma amacı ile geliştirilmiştir. Ayrıca öğretmenlere ve öğretmen adaylarına da Eğitim Programları ve Öğretim alanında yol gösterici bir özellik taşımaktadır. Bu kaynağın oluşturulmasında bizlere destek olan herkese en derin sevgi ve saygılarımızı sunarız. Prof. Dr. Hüseyin Uzunboylu Dr. Çiğdem Hürsen
İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM EĞİTİM PROGRAMI VE İLGİLİ KAVRAMLAR Eğitim...1 Öğretim...6 Program...7 Eğitim Programı...8 Öğretim Programı...11 Ders Programı...12 Örtük Program...13 Özet...14 Kaynakça...15 2. BÖLÜM EĞİTİM KURAMLARI Davranışçı Kuramlar...17 Bilişsel Öğrenme Kuramları...18 Yapılandırmacılık...19 Çoklu Zeka Kuramı...21 Zeka bir kişinin;...22 Sözel- Dil Zekası...23 Mantıksal-Matematiksel Zeka...24 Görsel-Uzamsal Zeka...25 Müziksel-Ritmik Zeka...26 Bedensel-Kinestetik Zeka...26 Sosyal Zeka...26 İçsel Zeka...27 Doğacı Zeka...27 Probleme Dayalı Öğrenme...29 Yaşam Boyu Öğrenme...31 Özet...34 Kaynakça...35
3.BÖLÜM EĞİTİM PROGRAMININ TEMEL ÖĞELERİ Hedef... 38 İçerik... 41 Öğrenme Öğretme Süreci... 44 Ölçme ve Değerlendirme... 50 Değerlendirme Türleri... 51 Sözlü Sınavlar... 54 Sözlü sınavların özellikleri... 54 Sözlü sınavların hazırlanması... 55 Yazılı Sınavlar... 56 Yazılı sınavların temel özellikleri... 56 Yazılı sınavların hazırlanması ve dikkat edilecek hususlar... 57 Kısa Cevaplı Sınavlar... 58 Kısa cevaplı testlerin özellikleri... 58 Kısa cevaplı testlerin hazırlanması... 59 Doğru-Yanlış Testler... 59 Çoktan Seçmeli Testler... 61 Çoktan seçmeli testlerin özellikleri... 61 Özet... 64 Kaynakça... 65 4. BÖLÜM EĞİTİMDE PROGRAM GELİŞTİRME MODELLERİ Taba Modeli...67 Tyler Modeli...68 Taba-Tyler Modeli...70 Saylor- Alexander ve Lewıs Modeli...71 Goodlad Modeli...72 Oliva Modeli...73 Miller ve Seller Modeli...74 Sistem Yaklaşımına Göre Program Geliştirme Modeli...74 Duyuşsal Program Modeli...76 Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) Program Geliştirme Modeli...76 Özet...80 Kaynakça...82 viii Eğitim Programları ve Değerlendirilmesi
5. BÖLÜM PROGRAM DEĞERLENDİRME MODELLERİ Hedefe Dayalı Değerlendirme Modeli...84 Metfessel-Michael Değerlendirme Modeli...85 Provus un Farklar Yaklaşımı ile Değerlendirme Modeli...86 Stake in Uygunluk-Olasılık Modeli...87 Stufflebeam in Bağlam, Girdi-Süreç ve Ürün Modeli...87 Stufflebeam Toplam Değerlendirme Modeli...89 Eisner in Eğitsel Eleştiri Değerlendirme Modeli...89 Stake nin İhtiyaca Cevap Verici Program Değerlendirme Modeli...90 Özet...92 Kaynakça...93 6. BÖLÜM KKTC DE İLKÖĞRETİM 4. VE 5. SINIF SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİM PROGRAMININ ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİNE GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ ARAŞTIRMASI GİRİŞ... 95 Problem... 95 Amaç... 95 Araştırmanın Önemi... 96 Sınırlılıklar... 97 Tanımlar ve Kısaltmalar... 97 YÖNTEM... 97 Veri Toplama Aracı ve Verilerin Toplanması... 98 Verilerin Analizi... 99 BULGULAR VE YORUMLAR... 100 Öğretmenlerin, İlköğretim 4. ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretim Programına Yönelik Görüşlerinin Sonuçları... 100 SONUÇ VE ÖNERİLER... 117 Sonuçlar... 117 Öneriler... 121 Özet... 123 Kaynakça... 124 EKLER... 125 İçindekiler ix
ÇİZELGE VE ŞEKİLLER LİSTESİ Şekiller Listesi Şekil 1. Taba Modeli... 68 Şekil 2. Tyler Modeli... 69 Şekil 3. Taba-Tyler Modeli... 70 Şekil 4. Saylor-AleXander ve Lewıs Modeli... 71 Şekil 5. Goodlad Modeli... 72 Şekil 6. Olıva Modeli... 73 Şekil 7. Miller ve Seller Modeli... 74 Şekil 8. Sitem Yaklaşımına Göre Program Geliştirme Modeli... 75 Şekil 9. Duyuşsal Program Modeli... 76 Şekil 10. MEB Program Geliştirme Modeli... 77 Şekil 11. KKTC Program Geliştirme Modeli... 78 Çizelgeler Listesi Çizelge 1. Amaç Bölümünde Yer Alan Maddelerin Ortalama Puan Dağılımları... 101 Çizelge 2. Amaç Bölümünde Yer Alan Maddelerin Genel Ortalaması... 102 Çizelge 3. İçerik Bölümünde Yer Alan Maddelerin Ortalama Puan Dağılımı... 103 Çizelge 4. İçerik Bölümünde Yer Alan Maddelerin Genel Ortalaması... 104 Çizelge 5. Öğretim Etkinlikleri Bölümünde Yer Alan Maddelerin Ortalama Puan Dağılımları... 104 Çizelge 6. Öğretim Etkinlikleri Bölümünde Yer Alan Maddelerin Genel Ortalaması... 108 Çizelge 7. Değerlendirme Bölümünde Yer Alan Maddelerin Ortalama Puan Dağılımları... 108 Çizelge 8. Değerlendirme Bölümünde Yer Alan Maddelerin Genel Ortalaması.. 109 Çizelge 9. Öğretmenlerin Cinsiyetlerine Göre Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin T-Testi Sonuçları... 109 x Eğitim Programları ve Değerlendirilmesi
Çizelge 10. Öğretmenlerin Sınıf Mevcuduna Göre Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin T-Testi Sonuçları... 110 Çizelge 11. Öğretmenlerin Mesleki Kıdemine Göre Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin Sonuçları... 111 Çizelge 12. Öğretmenlerin Mesleki Kıdemine Göre Puanlarının Anova Sonuçları... 111 Çizelge 13. Öğretmenlerin Hizmet İçi Eğitim Kursuna Katılma Durumuna Göre Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin Sonuçları... 112 Çizelge 14. Öğretmenlerin Hizmet İçi Eğitim Kursuna Katılma Durumuna Göre Puanlarının Anova Sonuçları... 113 Çizelge 15. Öğretmenlerin Okullarının SED lerinden Elde Edilen Sonuçlar... 113 Çizelge 16. Öğretmenlerin Okullarının SED lerine Göre Görüş Puanlarının Anova Sonuçları... 114 Çizelge 17. Öğretmenlerin Öğretim Programını Okuma Durumuna Göre Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin Sonuçları... 115 Çizelge 18. Öğretmenlerin Öğretim Programını Okuma Durumuna Göre Puanlarının Anova Sonuçları... 115 Çizelge 19. Öğretmenlerin Yeni Sosyal Bilgiler Öğretim Programıyla İlgili MEKB nin Hazırladığı Bir Etkinliğe Katılma Durumuna Göre Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin Sonuçları... 116 Çizelge 20. Öğretmenlerin Yeni Sosyal Bilgiler Öğretim Programıyla İlgili MEB nin Hazırladığı Bir Etkinliğe Katılma Durumuna Göre Puanlarının Anova Sonuçları... 117 İçindekiler xi
EĞİTİM PROGRAMI VE 1 İLGİLİ KAVRAMLAR Bu bölümde, eğitim programı ve eğitim programıyla ilgili temel kavramlar üzerinde tanımlar ve açıklamalar yapılmıştır. Eğitim Eğitim günlük yaşantımızda çok sık kullandığımız sözcüklerden biridir. Hemen hemen hepimiz eğitimin ne olduğu, nasıl olması gerektiği konusunda düşünmüş ve fikir üretmişizdir. Ancak çoğumuz eğitim kavramının ne kadar geniş bir anlam içerdiğinin farkında değilizdir. Eğitim kelimesinin Türkçe de ne anlam ifade ettiğini öncelikle Ertürk (1994) açıklamakta ve eğitim kelimesinin Türkçe de birbirinden farklı en azından altı anlamı ifade edecek biçimde kullanıldığını belirtmektedir. Ertürk e göre bu anlamlar: 1. disiplin 2. sosyal hizmet 3. kazanım 4. öğrenim 5. sosyal kurum 6. kasıtlı kültürleme süreci olarak belirtmektedir. Eğitim, bireyin doğumundan ölümüne kadar süre gelen bir süreçtir. Bu süreçte bireylere çeşitli bilgi, beceri, tutum ve değerler kazandırılır. Ayrıca bu öğrenimler bireyin davranışlarında gözle görülebilen değişikliklere de neden olur (Erden,1998). Eğitimi en geniş anlamıyla bireyde kendi yaşantıları yoluyla davranış değişikliği meydana getirme süreci olarak tanımlayabiliriz. Adem (1997) ise eğitimi en geniş anlamıyla, çocuklara, ergenlere ve yetişkinlere kazandırılacak zihinsel ve bedensel yeteneklerin tümünü kapsayan her çeşit yetiştirme olarak ifade etmektedir.
Demirel (2005) ise Taba Modelini yedi aşamada incelemektedir. Demirel e göre Taba modelinin basamakları İhtiyaçların Belirlenmesi, Amaçların Belirlenmesi, İçeriğin Seçimi, İçeriğin Düzenlenmesi, Öğrenme Yaşantılarının Seçimi, Neyin Nasıl Değerlendirileceğinin Saptanması ve Program Öğelerinin Sırası ve İlişkilerinin Kontrolü dür. Aykaç ve Aydın (2006) ise Taba Modelini sekiz aşamada ele almaktadır. Bu basamaklar şekil 1 de verilmektedir. Gereksinimlerin Belirlenmesi Hedeflerin Belirlenmesi İçeriğin Seçimi İçeriğin Örgütlenmesi Öğrenme Yaşantılarının Seçimi Öğrenme Etkinliklerinin Örgütlenmesi Değerlendirme Ölçüt ve Araçlarının Belirlenmesi Program Ögelerinin Sırası ve İlişkilerin Kontrolü Şekil 1. Taba Modeli Taba modelinde gereksinimler saptanarak, hedefler belirlenir ve bu hedeflere uygun içerik seçilerek örgütlenir. Ardından ise öğrenme yaşantıları seçilerek örgütlenir ve değerlendirme ölçüt ve araçları belirlenerek, program öğeleri ve ilkeleri kontrol edilir. Tyler Modeli Tyler bu modelinde programın dört öğesini; Hedefler, Öğrenme yaşantılarının seçimi, Öğrenme durumlarının düzenlenmesi Değerlendirme olarak belirtmiş ve okulun amaçlarını etkili bir şekilde en üst düzeyde gerçekleştirmek için öğrenme yaşantılarını programın temel alanı olarak düşünmüştür. 68 Eğitim Programları ve Değerlendirilmesi
Hüseyin UZUNBOYLU - Çiğdem HÜRSEN Tyler Modelinde ilk olarak hedefler belirlenmektedir. Hedeflerin belirlenmesinde ise ilk olarak bireyin, toplumun ve konu alanın beklentileri dikkate alınarak genel amaçlar belirlenmektedir. Bu genel amaçlar, eğitim felsefesi ve öğrenme psikolojisinin süzgeçlerinden geçirilerek kesinleşmiş öğretim hedeflerine dönüştürülmektedir. Bu hedefler dikkate alınarak bundan sonra öğrenme yaşantılarının seçimi yapılmaktadır. Sonraki aşamalarda ise öğrenme yaşantıları düzenlenmekte ve yönlendirilmektedir. Son olarak ise öğrenme yaşantılarının değerlendirilmesi yapılmaktadır (Aykaç & Aydın, 2006). İşman ve Eskicumalı (2006) ise bu modelin en büyük özelliğinin, öğrencilerde bir davranış değişikliği meydana getirme süreci olarak algılanması olduğunu belirtmektedir. Tyler Modeli basamakları ise şekil 2 de verilmiştir. Birey Konu - Alanı Kaynak Toplum Olası Hedefler Öğrenme Psikoloji Süzgeç Eğitim Felsefesi Kesinleşmiş öğretim hedefleri Öğrenme yaşantılarının seçimi Öğrenme yaşantılarının düzenlenmesi Öğrenme yaşantılarının yönlendirilmesi Öğrenme yaşantılarının değerlerndirilmesi Şekil 2. Tyler Modeli Bu modelde birey, toplum ve konu alanı dikkate alınarak kaynak belirlenmekte ve olası hedefler, öğrenme psikolojisi ve eğitim felsefesi dikkate alınarak oluşturulmaktadır. Daha sonra bu olası hedefler süzgeçten geçirilerek esas öğretim hedefleri belirlenmektedir. Bu öğretim hedeflerinin oluşması için de öğrenme yaşantıları seçilip, düzenleniyor, yönlendirilip, değerlendiriliyor ve işlem tamamlanıyor. Eğitimde Program Geliştirme Modelleri 69
Taba-Tyler Modeli Taba Tyler Modeli, Taba ve Tyler Modellerinin ortak yönlerini ele alarak geliştirilen rasyonel planlama olarak da bilinen bir modeldir (Demirel, 2005). Bu modelde, programın öğesi olan hedeflerden ve değerlendirmeye kadar uzanan aşamalı bir sıralama izlenmektedir. Bu süreç sonunda sonuç yeterli ise işlem bitirilir. Yetersiz ise tekrar en başa dönülerek tüm aşamalar yeniden değerlendirilir (Aykaç & Aydın, 2006). Taba-Tyler modelinde gereksinimler saptanarak, genel hedefler belirlenir ve ardından da hedefler saptanır. Hedefler saptandıktan sonra hedeflere uygun içerik seçilir. İçerik örgütlendikten sonra ise öğrenme yaşantıları belirlenir ve örgütlenir. Ve değerlendirme yapılır. Değerlendirme aşamasında ise sonuç yeterli ise işlemler tekrar belirlenir ve bitirilir. Ancak sonuç yetersiz ise genel hedeflerin belirlenmesinden sonraki aşamalara geri dönülür. Taba- Tyler Modeli ise şekil 3 te verilmiştir. BAŞLA Gereksinimleri Sapta Genel Hedefleri Belirle Hedefleri Sapta İçeriği Seç İçeriği Örgütle Öğrenme Yaşantılarını Belirleme Öğrenme Yaşantılarını Örgütle Değerlendirme Yap Bitir İşlemleri Tekrar Belirleme Ayrıntılı İşleri Formüle Et Sonuç Yeterli Sonuç Yetersiz Şekil 3. Taba-Tyler Modeli 70 Eğitim Programları ve Değerlendirilmesi
Çizelge 6. Öğretim Etkinlikleri Bölümünde Yer Alan Maddelerin Genel Ortalaması 28 49 70 91 112 Hiç Katılmıyorum Katılmıyorum Katılıyorum Tamamen Katılıyorum Çizelge 6 da 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler öğretim programının öğretim etkinlikleri bölümüne yönelik maddelerin genel ortalaması verilmiştir. Çizelge 6 da görüldüğü gibi öğretmenlerin genel ortalaması X =75.75 olarak çıkmıştır. Bu sonuçlara göre öğretmenler, sosyal bilgiler öğretim programının öğretim etkinlikleri bölümüne yönelik görüşlere katılmaktadır. Çizelge 7. Değerlendirme Bölümünde Yer Alan Maddelerin Ortalama Puan Dağılımları MADDELER N En küçük değer En büyük değer X SS DEĞERLENDİRME Program, öğretmenlerin ölçme araçları geliştirmeleri açısından yol gösterici olmaktadır. Öğretim programı öğrenciyi değerlendirmenin yanında öğrenme sürecini de ağırlıklı bir biçimde değerlendirir. Programda değerlendirme işleminin yapılabilmesi için gerekli ölçütlere yer verilmiştir. Programda, öğrencilerin yapmış oldukları etkinlikleri ölçmede öğretmenlere rehberlik yapacak açıklamalara yer verilmiştir. 48 1.00 4.00 2.62.63 48 1.00 3.00 2.52.54 48 1.00 4.00 2.39.73 48 1.00 3.00 2.31.71 Toplam 48 4.00 12.00 9.85 1.9 Çizelge 7 de öğretmenlerin sosyal bilgiler öğretim programının değerlendirme bölümüne yönelik görüşleri, ortalama derecesine göre büyükten küçüğe doğru sıralanmıştır. 108 Eğitim Programları ve Değerlendirilmesi
Hüseyin UZUNBOYLU - Çiğdem HÜRSEN Öğretmenlerin, sosyal bilgiler öğretim programının değerlendirme bölümüne yönelik katılım sıklığı düşük olan görüşleri ortalama derecesine göre büyükten küçüğe doğru, Programda değerlendirme işleminin yapılabilmesi için gerekli ölçütlere yer verilmiştir ( X =2.39), Programda, öğrencilerin yapmış oldukları etkinlikleri ölçmede öğretmenlere rehberlik yapacak açıklamalara yer verilmiştir ( X =2.31) olarak sıralanmıştır. Öğretmenlerin, sosyal bilgiler öğretim programının değerlendirme bölümüne yönelik katılım sıklığı yüksek olan görüşleri ortalama derecesine göre büyükten küçüğe doğru, Program, öğretmenlerin ölçme araçları geliştirmeleri açısından yol gösterici olmaktadır ( X =2.62), Öğretim programı öğrenciyi değerlendirmenin yanında öğrenme sürecini de ağırlıklı bir biçimde değerlendirir ( X =2.52) olarak belirtilmiştir. Çizelge 8. Değerlendirme Bölümünde Yer Alan Maddelerin Genel Ortalaması 4 7 10 13 16 Hiç Katılmıyorum Katılmıyorum Katılıyorum Tamamen Katılıyorum Çizelge 8 de 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler öğretim programının değerlendirme bölümüne yönelik maddelerin genel ortalaması verilmiştir. Çizelge 8 de görüldüğü gibi öğretmenlerin genel ortalaması X =9.85 olarak çıkmıştır. Bu sonuçlara göre öğretmenler, öğretim programının değerlendirme bölümüne yönelik görüşlere katılmamaktadır. Öğretmenlerin 4. ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin T-Testi ve Varyans Analiz Sonuçları Öğretmenlerin Cinsiyetine Göre 4. ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin T- Testi Sonuçları Araştırmaya katılan öğretmenlerin cinsiyetlerine göre görüşleri arasında anlamlı bir farkın olup olmadığını belirlemek için t-testi kullanılmıştır. Çizelge 9 da öğretmenlerin cinsiyetlerine göre öğretim programına ilişkin görüşlerinden elde edilen verilere yer verilmiştir. Çizelge 9. Öğretmenlerin Cinsiyetlerine Göre Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin T-Testi Sonuçları Cinsiyet N X SS SD T P Açıklama Erkek Kadın 32 16 154.78 152.37 19.52 21.55 27.588.389.699 p>0.05 Fark Anlamsız KKTC de İlköğretim 4. ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi 109