İNTERNET EVLERİ VE SOSYAL YAŞAMDAKİ YERİ (UŞAK VE ELAZIĞ İLLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI) Veli Çınar Milli Eğitim Müdürlüğü velicinar84@hotmail.com Ayşegül Erim Milli Eğitim Müdürlüğü aysegul7777@mynet.com Mehmet Aksüt Uşak Üniversitesi, Eğitim Fakültesi dr.aksut@hotmail.com Pınar Erten Milli Eğitim Müdürlüğü p_erten80@hotmail.com ÖZET Günümüz insanı teknolojik gelişmelere bağlı olarak bilişim teknolojisi ile içiçe yaşamaktadır. Hemen her gün bilgisayar kullanılan yerlerde bulunup, yeri geldiğinde de bilgisayarı kullanan bireylerin sayısı az değildir. Ancak insan yaşamına giren her şey gibi bilişim teknolojisinin de yararları yanında sakıncaları da vardır. Buna rağmen bilişimden vazgeçmek olası görünmemektedir. Araştırmanın amacı; internetevlerinin sosyal yaşamdaki yerini tespit etmektir. Araştırmanın evrenini Uşak ilinde bulunan 81 ve Elazığ ilindeki 56 internetevi oluşturmaktadır. Araştırma bulgularına göre, her iki ilde de internetevlerinin yarıdan fazlası okul - dershane gibi eğitim kurumlarına yakın yerlerde ve şehir merkezinde bulunmaktadır. Hemen hemen hepsi ilköğretim ve lise okullarına devam eden öğrenciler tarafından kullanılmaktadır. İnternet kafe kullanmayı tercih eden en kalabalık grup Uşak ta bir saatliğine Elazığ da iki saatliğine orada kalmaktadirlar. İnternetevlerinde genellikle günlük ziyaretçi sayısı yüz civarındadır. Aileler en sık akşam saatlerinde internetevlerine gelmektedirler. İnternetevleri genellikle Uşak ta 50 Elazığ da 70 metrekare civarında alana sahiptirler. Tamamında zararlı olabilecek sitelere girişi engelleyen filtre kullanıldığı görülmüştür. Genellikle tek lavabo, erkek ve bayan tuvalet ayrıdır. Uşak ta ve Elazığ da internetevlerinde bilgisayar sayısı 10-20 arasındadır. Iki ilde de bu yerlerde sıcak ve soğuk yiyecekler verilmemektedir. Sonuç olarak; internetevlerinin toplumsal yaşamın bir parçası olan iletişim ve etkileşimde önemli bir yeri olduğu görülmektedir. İnternetevleri daha çok gençlerin biraraya geldikleri ve sanal ortamlarda sohbet ettikleri ya da oyun oynadıkları mekanlardır. Şiddet içeren oyunların engellenmesinde filtre kullanıldığı, 12 yaşından küçük çocukların alınmasının yasaklandığı görülmüştür. İlköğretim okullarındaki teknoloji sınıflarının sayısı artırılarak okulun öğrencilerinin internet kullanabilme olanağı bulmaları halinde internetevlerine giden küçük yaştaki çocukların sayısı azaltılabilir. İnternetevlerinin denetiminin belediye, emniyet müdürlüğü, sağlık müdürlüğü ve sivil toplum örgüt temsilcileri tarafından ekip olarak yapılması, hijyenik ortam sağlanması, çalışan elemanların işinin gerektiği yeterliklere sahip olması önerilmektedir. Anahtar Sözcükler: internet, internetevi, sosyal yaşam. ABSTRACT Nowadays people live with together information tecnology due to development of tecnology. The individuals who use computer when it is needed, and exist in the places where computers can be used are not few.but like everything that comes to human life, education tecnology has got benefits and inconveniences. In spite of this, it is not possible to abandon data processing. 28
The purpose of this research is to determine the value of internet cafes in social life. The universe of this research is consisted of 81 internet cafes in Uşak and 56 in Elazığ. According to the findings: in both of the countries the proportion of internet cafes which are near Education Institutions like schools and private teaching institutions more than half. And generally internet cafes are in centrum. Nearly all of them are used by the students who are attending on primary and high school. The most crowded group who prefers to use internet cafes stay in there for one hour in Uşak, and for two hours in Elazığ. Generally The count of daily visitor is nearly 100(%83.83).Families come to internet cafes at night hours frequently. Generally internet cafes have got an area about 50 square meters in Elazığ and 70 square meters.in Uşak.the count of computer is between 10 and 20 in both of countries generally hot and cold eatings are not given in these places.. All of them use filter what blocks entry to harmful web sites. Generally they have got one basin. Men and women toilets are apart As a result ; it is seen that internet cafes are important on communication and interaction which are a part of social life.internet cafes generally are the places where the youngs come together and chat or play games. It is seen that internet cafes use filter to discourage plays which include force. And it is forbidden to take children younger than 12 years old. The count of small children who go to internet cafes can be reduced by developing tecnology classroom in primary schools. It is suggested that: internet cafes should be inspected by municipality, police, organization of health system AND CİVİL nongovernmental organizations, and internet cafes should have hygienic atmosphere and the workers should have the abilities that is needed. Key Words: İnternet, İnternet Cafes, Social Life GİRİŞ Bireyin doğumundan önce yapılan testlerle başlayan bilişim tanışıklığı, yaşamı boyunca devam etmektedir. Günlük yaşamımızda; alışveriş yaparken, eğitim ve benzeri hizmetleri alırken, iletişim kurarken bilişim hizmetlerinden yararlanmaktayız. Bu yararlı olanak aynı zamanda birçok sorunun kaynağını oluşturabilmektedir. Bu sorunların kamuoyunda sıkça tartışılmasına rağmen, bilişim teknolojilerinden vazgeçmek imkansız gibi görünmektedir. Ülkemizde, bilişim konusunda uzmanlaşmış Sivil Toplum Kuruluşları; son günlerde basında sıkça gündeme gelen bilişim suçları konulu haberler ve TBMM gündemindeki Bilişim Ağı Hizmetlerinin Düzenlenmesi ve Bilişim Suçları Hakkında Kanun Tasarısı konusunda ortak bir bildiri yayımladılar. Ortak bildiride; basın ve kanun koyucular, bir amaç değil araç olan internete konusunda verilen demeçlerde daha itidalli olmaya çağırıldı. Kamuoyunda bir süredir tartışılmakta olan Bilişim Ağı Hizmetlerinin Düzenlenmesi ve Bilişim Suçları Hakkında Kanun Tasarısı ile aynı tarihlerde ülkemizde çocuk pornografisi suçu ile ilgili bir çok haberin basın yayın organlarında yer alması, internetin izlenmesi, perdelenmesi, sansüre uğratılması için nasıl bir mekanizmanın oluşturulacağı konusunu gündeme taşıdığı ifade edilmiştir. Bu bildiride; internetin, gelişmiş toplumlardaki, düşünce ve ifade özgürlüğünün en somut beliriş şekli olduğu ve bu nedenle İnternet in kişisel hak ve özgürlükler kapsamında ele alınması gerektiği belirtilmiştir. http://bt-stk.org.tr/ Bir başka sorun ise özel hayatın gizliliği prensibinin çiğnenmesi sayılabilir. Çocuk pornosunu önleme bahanesiyle binlerce IP numarasının (bilgisayara ait kimlik numarası) takip altına alınması, çeşitli tartışmaları beraberinde getirmektedir. Devletlerin ilgili birimlerinin, çocuk pornosu gerekçesini öne sürerek hiç tepki çek- 29
meden diledikleri bilgisayara girdiklerini ve bu yolla milyonlarca kişinin özel bilgilerini elde ettiklerini belirten uzmanlar, Çocukların kullanılması elbette kabul edilemez bir durumdur. Ancak, söz konusu uygulama, kişilerin hak ve özgürlüklerini kısıtlıyor uyarısında bulunmaktadırlar. http://www.evrensel.net/haber.php?haber_ id=2811 TBMM Çocuklar ve Gençlerde Artan Şiddet Eğilimleri ve Okullarda Yaşanan Şiddet Olaylarını Araştırma Komisyonu, okullarda yaşanan şiddet olaylarının nedenlerinin araştırılması ve çözüm yolları bulunması amacıyla çalışmalarını sürdürmektedir. Komisyon ilk olarak, bir ay içinde Türkiye genelindeki tüm okulları mercek altına alarak, valilikler kanalıyla tüm illerdeki okullarda yaşanan olayları kayıt altına almaya başlamıştır. Okullarda görülen şiddetin kaynaklarından biri olarak görülen bilgisayar oyunları ile ilgili tedbirler de alınmaktadır. Bu tedbirlerin bir örneğini Valiliklerin genelgeleri ile şiddet içerikli 19 oyunun Internet kafelerde oynatılmasının yasaklanması oluşturmaktadır. İllerde Internet Kafeleri Denetleme Kurulları yaptıkları denetimlerde internet evlerine ceza kesmiştir. Counter Strike, GTA Vice City, Battlefield Vietnam, Half Life, GTA San Andreas, Delta Force, Swat, Call Of Duty, Knightonline, The Punisher, Louncher, Hitman, Counter, Hell Forces, Halo, Line Of Sight Vietnam, Pariah, Serious Sam, Return To Castle Wolfenstein adlı oyunları yasakladı. http://www.sonsayfa.com/news_detail. php?id=30357 İngiltere deki Social Issues Research Centre (SIRC) isimli araştırma merkezince yapılan araştırmaya göre internet sitelerinin insan sağlığı üzerinde doğrudan olumsuz etkileri olabildiği saptanmıştır. Yapılan araştırmada, katılımcılara internette herhangi bir araştırma yapılması görevi verilmiş, katılımcıların kalp atış hızlarının, beyin dalgalarının gözlemlendiği uygulamada, kötü tasarıma sahip ve yavaş yüklenen web siteleri doğrudan sinir ve strese neden olduğu anlaşılmıştır. Araştırmaya göre insan üzerinde en olumsuz etkiye neden olan kusurlar ise şöyle sıralanmıştır. Sayfaların yavaş yüklenmesi, sitenin karmaşık menülere sahip olması, pop-up pencereleri, sayfada aşırı reklam olması ve son olarak sitenin ulaşılamıyor olması. SIRC, kötü web sitelerinin insan üzerindeki olumsuz etkilerine bir de isim vermiş. Buna göre kötü web sitelerinden kaynaklanan sinir ve strese Mouse Rage Syndrome adı verilmiştir. www.chip.com.tr/konu.asp?id=2658-39k Ülkemizde okullardaki derslik sayısının yetersiz olması, ikili öğretimi zorunlu kılmaktadır. Öğrenciler okul dışında kaldıkları sürenin büyük bir bölümünü internet evlerinde geçirebilmektedirler. Nitekim Milli Eğitim Bakanlığının belirlediği standartlara göre hizmet verebilmek için onbinlerce yeni dersliğe ihtiyaç olduğu bilinmektedir. Bu nedenle öğrencilerin internet evlerine gitmesi doğal karşılanabilir. www.nethaber.com/newsdetails.aspx?id= Bu yönde ya derslik sayısının artırılması ve okullarda internet olanağı sağlanması ya da internet evlerinin öğrencilere uygun hale getirilmesi düşünülebilir. ARAŞTIRMANIN AMACI Son zamanda ülke gündeminde sık sık yer alan bilişim suçları kamuoyunu meşgul etmektedir. Polisiye tedbirler ile suç oluşturan eylemlerin önlenemeyeceği gerçeğinden hareketle, mevcut internet evlerinin sosyal yaşamdaki yerinin araştırılması yararlı görülmüştür. Uşak ta Valilik onayı ile Emniyet Müdürlüğü Çocuk Polisi Müdürlüğü elemanlarının da desteği ile araştırma yürütülmüştür. Elazığ da ise Endüstri Meslek Lisesi Bilgisayar Bölümü öğrencileri anketleri öğretmenleri gözetiminde uygulamıştır. Araştırmanın amacı; internet evlerinin sosyal yaşamdaki yerini tespit etmektir. 30
YÖNTEM Araştırmada tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Uşak ilinde bulunan 81, Elazığ ilindeki 56 internet evi oluşturmaktadır. Geliştirilen araştırma aracı 22 kapalı ve bir açık uçlu sorudan oluşmaktadır. Bu sorulardan dokuzu ziyaretçi bilgilerine, dört soru işletmeye, üç soru teknik donanım, üç soru konumu, üç soru da fiziki ortama ilişkin bir soru ise katılımcıların araştırmayla ilgili düşüncelerine ayrılmıştır. Araştırmanın sağlıklı yürütülebilmesi için, araştırma süresince araştırma ekibi kolluk kuvveti gibi davranmamaya özen göstermişlerdir. Olumlu ve ılımlı bir havanın oluşmasına dikkat edilmiştir. Alınan yanıtların sayısal tabloları oluşturularak frekans ve yüzdelik değerleri gösterilmektedir. BULGULAR Araştırma süresince Uşak ta on üniversite öğrencisi, dört polis memuru, bir akademisyenle yürütülen çalışmada; anket uygulanmış, resimler çekilmiş ve işletme sahipleri ile ziyaretçilere gerekli uyarılar yapılmıştır. Elazığ da 56 internetevi ziyaret edilmiştir. Bulgulara göre, internet evlerinin büyük çoğunluğu Tablo 1 de görüldüğü gibi okul ve dershane gibi eğitim kurumlarına ve birbirlerine yakın yerlerde bulunmaktadır. Şehir merkezinde belli bir getto oluşturmaktadırlar. Evreni oluşturan internet evlerinin üçte ikisi merkezdedir. Okula UŞAK ELAZIĞ Uzaklık f % f % 100 m. den az 11 13,58 8 14,29 100-200 m. 24 29,63 24 42,86 300 m. 16 19,75 12 21,43 400 m. 15 18,52 6 10,71 500 m. ve daha fazla 15 18,52 6 10,71 Toplam 81 100.00 56 100.00 Tablo 1. İnternetevlerinin Okullara Uzaklığı Bilgisayar sayısı 10-20 arasında olan internet evleri çoğunluktadır. İnternetevleri genellikle 50-90 metrekarelik bir alana sahip işyerlerinde bulunmaktadırlar. Çoğu kaloriferle ısıtılmaktadır. İnternetevlerinin tamamında sıcak ve soğuk içecek verilmesine karşın, yiyecek verilmemektedir. İnternetevlerinin dörtte üçünde ses ve görüntü düzeneği yoktur. Üçte ikisinde 1024 ADSL bulunmaktadır. Daha çok ödev-tez yazma ve çıktı alma hizmetleri verilmektedir. İşletmelerde genellikle tek lavabo, erkek ve bayan tuvalet ayrı bulunmaktadır. Genellikle bir YTL saat ücreti alınmaktadır. Personelin çoğu lise mezunu ya da üniversite öğrencisidir. Ziyaretçiler öğleden sonra ve haftasonu gelmektedirler. Aileler daha çok akşam saatlerinde internet evlerine gelmektedirler. Her iki ilde de ziyaretçilerin tamamına yakını, ilköğretim ve ortaöğretime devam eden öğrencilerden oluşmaktadır. İnternetevinde iki saat süreyle kalan grup en kalabalık gruptur. Öğretmen adaylarının yarıya yakını imla ve noktalama işaretleri ile ilgili konuları bilgisayarlı eğitim ile öğretebileceklerini düşünmektedirler. Sözcük türleri (isim, sıfat, fiil, zarf, edat vb.) ile cümlenin öğeleri konusunu bilgisayarlı eğitim ile işleyeceğini düşünenlerin oranı ise birbirine yakındır. Her ikisi de % 20 civarında olan bu konuların işlenebileceğini düşünenelerin azımsanmaması gerekir. Kalan konuların ise yüzde on oranına ulaşmaması ise düşündürücüdür. Öğretmen adayları aktivite isteyen ana konularda bilgisayarlı eğitimi tercih etmektedirler. Ziyaretçi Grubu UŞAK ELAZIĞ f % f % 16 ya kadar 41 50.62 24 42,86 16-18 yaş 27 33.33 14 25.00 18-20 yaş 11 13.58 16 28,57 20-30 yaş 2 2.47 2 3,57 Toplam 81 100.00 56 100.00 Tablo 2. İnternetevleri Ziyaretçilerinin Yaş Grubu Ziyaretçiler daha çok chat ve oyun amaçlı gelmektedirler. İnternetevlerinin dörtte üçünde üyelik sistemi yoktur. Ancak kampanya dü- 31
zenleyenler bulunmaktadır. Tamamında zararlı olabilecek sitelere girişi engelleyen filtre kullanıldığı görülmüştür. Eğitim kurumlarının yakınında bulunan internet evleri öğrencilerin ders dışı zamanlarını geçirmeyi tercih ettikleri yerler olmaktadır. Derste ya da evde olması gereken öğrencilerin internet evlerinde uzun süre kalmaları bazı sakıncaları da beraberinde getirmektedir. Okula devamsızlık yapma ya da riskli eylemlere katılma gibi. İnternetevlerinin %95 inin saat ücretinin bir YTL olması nedeniyle öğrenciler harçlıklarının büyük bir bölümünü buraya ayırmak durumunda kalabilmektedir. İnternetevlerinde genellikle günlük ziyaretçi sayısı yüz civarındadır. Ziyaretçi Sayısı UŞAK ELAZIĞ f % f % 100 den az 56 69,14 38 67,86 100-200 20 24,69 13 23,21 200-300 4 4,94 4 7,14 300-400 1 1,23 1 1,79 Toplam 81 56 100.00 Tablo 3. Günlük Ziyaretçi Sayısı İnternetevlerine gelen ziyaretçilerin tamamına yakını 12-18 yaş arasındaki bireylerdir. Bireysel gelenler çoğunluktadır. Çoğu öğrenci olan bu grup chat ve oyun ile zaman geçirmekte ders etkinlikleri için fazla zaman ayıramamaktadır. Hareketsiz kalan bu gençlerin spor için pek zaman ayırdıkları da söylenemez. Yine internetevi sahiplerinin tutumuna gore ilköğretim çağındaki çocuklar belirli internet evlerine devamlı gidebilmektedir. Arkadaşlık ilişkilerinin kuvetlenmesi internetevine daha sık gitme alışkanlığı oluşturmaktadır. Ziyaret Süresi UŞAK ELAZIĞ f % f % 1 saat ve daha az 20 24,69 6 10,71 1-2 saat 55 67,90 45 80,36 3-4 saat 6 7,41 5 8,93 Toplam 81 100.00 56 100.00 Tablo 4. Ziyaretçilerin Kalış Süresi Tabloda da görüldüğü gibi genellikle ziyaretçiler internetevinde 1-2 saat kalmaktadırlar. (U.% 67.90, E.% 80,36). İlköğretim öğrencileri ise çoğunlukla yarım saat süreyle internetevini ziyaret etmektedirler. Öğrencilerin okullardaki teknoloji sınıflarında internet kullanma olanağı bulmaları halinde, eğitsel aktivitelerin daha da gelişerek yaygınlaşacağı gibi bir sonuç alınabileceği düşünülmektedir. TARTIŞMA VE SONUÇ Sonuç olarak; internet evlerinin toplumsal yaşamın bir parçası olan iletişim ve etkileşimde önemli bir yeri olduğu görülmektedir. İnternetevleri daha çok gençlerin biraraya geldikleri ve sanal ortamlarda sohbet ettikleri ya da oyun oynadıkları mekanlardır. Şiddet içeren oyunların engellenmesinde filtre kullanıldığı, 12 yaşından küçük çocukların alınmasının yasaklandığı görülmüştür. Ailelerin internet konusunda bilgilendirilmesi ve çocuklarının internet evlerine giderek okula devamsızlık yapmalarını önlemeleri, ilköğretim okullarındaki teknoloji sınıflarının sayısı artırılarak okulun öğrencilerinin internet kullanabilme olanağı bulmaları internet evlerine giden küçük yaştaki çocukların sayısını azaltabilir. İnternetevlerinin denetiminin belediye, emniyet müdürlüğü, 32
sağlık müdürlüğü ve sivil toplum örgüt temsilcileri tarafından ekip olarak yapılması, hijyenik ortam sağlanması, çalışan elemanların işinin gerektiği yeterliliklere sahip olması önerilmektedir. KAYNAKÇA [Bulut, İ.(2006).Yeni İlköğretim Birinci Kademe Programlarının Uygulamadaki Etkililiğinin Değerlendirilmesi. Doktora Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Bilişim Sivil Toplum Örgütlerinden Basın Bildirisi 10 Ocak 2007 http://bt-stk.org.tr/ Bilgisayarınız Gözetim Altında http://www.evrensel.net/haber.php?haber_ id=2811 9015 cafelerdeki 19 Sakincali Oyun http://www.sonsayfa.com/news_detail. php?id=30357 Kötü Web Siteleri Sağlığınızı Tehdit Ediyor. www.chip.com.tr/konu.asp?id=2658-39k Yeni Derslikler Nüfus Artışına Yetişemiyor www.nethaber.com/newsdetails.aspx?id= Internet Kaynakları: http:// www.meb.gov.tr http:// iogm.meb.gov.tr http:// iogm.meb.gov.tr/files/konumsa.pdf http:// www. egitimsen.org.tr 33