PAMUKKALE ÜNİ VERSİ TESİ MÜHENDİ SLİ K FAKÜLTESİ PAMUKKALE UNIVERSITY ENGINEERING COLLEGE MÜHENDİ SLİ K B İ L İ MLERİ DERGİ S İ JOURNAL OF ENGINEERING SCIENCES YIL CİLT SAYI SAYFA : 006 : : : 5-0 BETONARME YAPILARDA AHŞAP KALIP MALZEMESİNİN OPTİMİZASYONU İbraim GÜNGÖR*, M. Cengiz KAYACAN**,Osman ÇANKIRAN*** *Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme Bölümü, Çünür/Isparta **Süleyman Demirel Üniversitesi, Müendislik-Mimarlık Fakültesi, Tekstil Mü. Bölümü, Çünür/Isparta ***Süleyman Demirel Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi, Yapı Bölümü, Çünür/Isparta Geliş Tarii : 05.07.004 ÖZET Betonarme inşaat maliyetleri içinde kalıp maliyetinin önemli bir payı bulunmaktadır. Bu çalışmada, kalıp için kullanılan aşap miktarını minimize edebilmek amacıyla bir model geliştirilmiştir. Ayrıca, amaç fonksiyonu ve kısıtları doğrusal olmayan, değişkenleri farklı birimlerde tamsayı değer alması gereken bu model için, bir çözüm algoritması önerilmiş ve bu algoritmanın bilgisayar programı yapılmıştır. Geleneksel yaklaşımla uygulamada pratik olarak kullanılan kalıp malzemesi ve boyutları için bir uzman görüş oluşturulmuştur. Önerilen algoritma ile bulunan sonuçların, uzman görüşlerden elde edilen sonuçlara göre % 0 daa az malzeme kullanımı gerektirdiği ortaya çıkmıştır. Anatar Kelimeler : Beton kalıbı, Optimizasyon, Doğrusal olmayan programlama, Tamsayılı programlama FORM WORK OPTIMISATION AT REINFORCED CONCRETE CONSTRUCTION ABSTRACT Formwork as an important portion of cost in reinforced concrete construction work. In tis study a matematical model as been developed to minimize wood usage in formwork. Additionally, a solution model, wic as non-linear objective function and constraints, wit different units of integer variables, as been proposed and a software program as been developed for tis algoritm. Using traditional metods, an expert knowledge as been establised for formwork material and size for practical usage. It is seen tat result of te proposed algoritm requires 0 % less material tan expert knowledge. Key Words : Concrete formwork, Optimization, Non-linear programming, Integer programming. GİRİŞ İnşaat sektöründe toplam maliyete etki eden önemli maliyet unsurlarından biri de kalıp malzemesidir. Kalıp, betonarme bina yapımında betona istenilen şekli vermek için kullanılan bir malzemedir. Bu amaçla genel olarak metal, plastik veya aşap malzemeler kullanılmaktadır. Yapılaşma açısından bakıldığında, inşaat sektöründe yük taşıyıcı olarak genellikle betonarme sistemler kullanılmaktadır. Betonarme inşaat maliyeti içinde kalıp malzemesi önemli bir ekonomik büyüklük oluşturmaktadır. Bu nedenle betonarme yapı üretiminde kalıp maliyetlerinin düşürülmesi çok önem kazanmaktadır. Literatür incelendiğinde kullanılan kalıp malzemesinin optimizasyonuna ilişkin çalışmaların çok sınırlı sayıda olduğu görülmektedir. Toplam 5
Betonarme Yapılarda Aşap Kalıp Malzemesinin Optimizasyonu, İ. Güngör, M. C. Kayacan, O. Çankıran kalıp malzemesi maliyetinin minimizasyonu konusunda sadece Hanna ve Senouci nin yaptıkları çalışma ile karşılaşılmaktadır. Bu çalışmada, marketlerde mevcut olan farklı ölçülerdeki tata, ızgara kirişi, kiriş ve dikme malzemeleri dikkate alınarak, bunların bütün kombinasyonları belirlenmiş ve en uygun (minimum maliyetli) kombinasyon bulunmuştur. Ayrıca, kalıp malzemelerinde mukavemetin yeterliliği, kalıp tasarımının betonarmenin mukavemetine olan etkileri, beton dökme esnasında kalıp üzerinde oluşan rüzgar ve diğer ani yüklerin etkileri araştırılmıştır (Proverbs 997; Arslan 000-00; Huang et al., 000; Gaib et al., 00). Bu çalışmanın amacı, Şekil deki kalıp düzenine göre kullanılan toplam kalıp malzeme miktarını minimize edecek parça boyutlarının belirlenmesidir. Minimizasyon için bir matematiksel model ve modelin çözümü için bir algoritma önerilmiştir. b Izgara kirişi b Tata Dikme Kiriş Aşap malzemelerin yetişme yerlerine göre mekanik özelliklerinde az da olsa farklılıklar olduğundan Göller Bölgesinde kullanılan malzemelerin mekanik özelliklerinin belirlenebilmesi için, TS 474 e uygun olarak örnek alma ve deney işlemleri yapılmıştır. Eğilme yükü ortalaması P max = 76 N olarak bulunmuştur. Ortalama eğilme yükü kullanılarak eğilme gerilmesi σ = Mc / I eşitliğinden; P σ bw = max L = 48. N/mm () b bulunur. Bu işlemde L = 50 mm, b = 0 mm ve = 0 mm olarak alınmıştır. Kalıp sisteminin yıkılması alinde can kaybı gibi büyük bir olumsuz durum ortaya çıkabileceğinden, mukavemet dayanımı için Emniyet Katsayısı = olarak alınmaktadır (Bozkurt ve Göker, 987). Bu durumda, maksimum emniyetli eğilme gerilmesi (σ bw,emniyet = 450000 N/m ) olarak kullanılacaktır. Bu verilere göre; kalıp düzeneği içinde yer alacak parçaların (kiriş, ızgara kirişi ve tata) boyutları için kullanılabilecek parametrik ilişki aşağıdaki gibi olacaktır. b PmaxL =600000 N/m () b Şekil. Aşap kalıp düzeni genel görünüşü. AHŞAP KALIP SİSTEMİNİN MODELLENMESİ Şekil de de görüldüğü gibi, kalıp düzeninde dört tip aşap malzeme parçası kullanılmakta ve bunlar; dikme(), kiriş (), ızgara kirişi() ve tata(4) olarak isimlendirilmektedir (Balcı, 990). Bu malzemelerin epsi dikdörtgen prizması şeklindedir. Bu çalışmada dikme ile ilgili boyutlar değişken olarak değil, uygulamada en çok kullanılan (eni, yüksekliği ve kalınlığı sırayla 0. metre, 0. metre ve.7 metre olarak) sabit ölçüler olarak kabul edilmiştir. Çünkü pratikte; metal dikmeler kullanılabilmekte veya kullanılan aşap dikmeler yuvarlak ve değişik çapta olabilmekte, ayrıca dikmelerin birinden diğerine çapraz bağlantılarla yük taşıma oranı çok önemli ölçüde değiştirilebilmektedir. Kalıp düzeneği üzerinde yer alabilecek yükler (beton, işçiler ve işçi malzemeleri) genellikle yayılı yük veya birden çok noktadan etki eden yük durumunda olsa da, cismin tam ortasında yer alma olasılığı er zaman mevcuttur. Bu durumda bütün yük bir noktaya etki ediyor denebilir ve sözkonusu nokta, kalıpta kullanılan malzemenin altında bulunan desteklerin tam ortası olabilir. Bu nedenle kalıpta kullanılacak malzemenin boyutlarının belirlenmesinde () numaralı eşitlik kullanılmaktadır. Denklemdeki P max, kalıp malzemesi üzerine dökülebilecek beton ağırlığı ile işçi ağırlığının toplamına eşittir. P max,i = (Beton ağırlığı) + (İşçi ve malzemesinin ağırlığı) Kalıp düzeneği üzerinde en fazla iki işçinin yan yana çalışabileceği ve bu işçilerden er birinin malzemeleri (keser, çekiç, kürek, el arabası vb) ile birlikte en fazla 00 Kg olabilecekleri kabul edildiğinde işçilerin uygulayabilecekleri toplam kuvvet CA = 96 N olacaktır. Ayrıca eşitlikteki betonun özgül ağırlığı, Müendislik Bilimleri Dergisi 005 () 5-0 6 Journal of Engineering Sciences 005 () 5-0
Betonarme Yapılarda Aşap Kalıp Malzemesinin Optimizasyonu, İ. Güngör, M. C. Kayacan, O. Çankıran π=544 N/m olarak kabul edilmiştir. Buna göre BK kalınlığındaki beton için P max,i aşağıdaki gibi yazılır; P max,i = EN i BOY i BK π + CA () Bu eşitlikte; EN i, i malzeme parçası üzerine etki edecek beton alanının eni ve BOY i, i malzeme parçası üzerine etki edecek beton alanının boyudur. Eşitlik () ve () dikkate alınarak, kalıp düzeneği içinde yer alacak aşap malzemelerin mukavemet dayanımı en az 600000 N/m olacağından malzemelerin (kiriş, ızgara kirişi ve tata) boyutları eşitsizlik olarak aşağıdaki gibi yazılabilir. ( EN BOY + CA) i i bi i L i 600000 (4) Eşitsizlikteki L i, i malzemesinin altındaki destekler arasındaki mesafedir. Şekil de görüldüğü gibi; = L, = L ve = L olarak alınacaktır. Eşitsizlik (4) dikkate alındığında, kalıp düzeneğinde yer alan er parça türü için kullanılabilecek denklemler aşağıdaki gibi yazılabilir: a. Kirişler İçin Kullanılabilecek Eşitsizlik Kirişin iki dikme desteği arasındaki kısmına etki edecek betonun; eni, boyu ( ) ve yüksekliği BK kadar olacağından; Beton ağırlığı = BK π olacaktır. Eşitsizlik (4) yeniden düzenlenerek ve yalnız bırakılarak kiriş için kullanılabilecek eşitsizlik aşağıdaki gibi olacaktır: 600000b ( CA + IA + TA) (5) BKσ b. Izgara Kirişi İçin Kullanılabilecek Eşitsizlik Aşap kalıbın enindeki ve boyundaki alanı içinde kullanılacak S tane ızgara kirişinin, iki kiriş desteği arasındaki kısmına etki edecek betonun ağırlığı, işci ağırlığı ve tata ağırlığının etkidiği dikkate alınarak, ilgili bölge için kaç adet ızgara kirişi gerektiği eşitsizlik (6) kullanılarak bulunur. ( ) ) S (6) 600000b Izgara kirişleri arasındaki mesafe, Kirişler arası mesafenin ızgara kirişi sayısına bölümüyle bulunur. = /S (7) c. Tata İçin Kullanılabilecek Eşitsizlik Kalıp tataları üzerindeki tüm yükün iki ızgara kirişi üzerindeki tek bir tataya etkiyebileceği düşünülerek tata boyutunun belirlenmesinde tata yüksekliği ( ) yalnız bırakılarak eşitsizlik (8) oluşturulur. ( x b ) (8) 600000b d. Amaç Fonksiyonu Birim alandaki kalıp için gerekli aşap miktarı fonksiyonunun sözel ifadesi aşağıdaki gibi tanımlanmıştır. Min Z = [(Bir kirişin altına konacak dikme için gerekli aşap miktarı) + (Bir kiriş için kullanılması gereken aşap miktarı) + (Bir kirişin üzerine gelen ızgara kirişleri için kullanılması gereken aşap miktarı) + (Bir kirişin üzerine gelen tatalar için kullanılması gereken aşap miktarı)] / (Bir kirişe düşen kalıp alanı) Bu çalışmada kullanılan değişkenler ve katsayılar dikkate alındığında ise, amaç fonksiyonu aşağıdaki gibi yazılabilir: Min Z = (0.) (0.) (.7)+b..+ b...s+..]/[(.] (9) Amaç fonksiyonunda kullanılan aşap malzemelerin sadece net miktarları dikkate alınmaktadır. Yani, bu malzemelerin istenilen boyutlara uygun olarak azırlanması için, kullanılan bıçkının diş genişliği ölçüsünde ortaya çıkacak olan atık dikkate alınmamıştır. Kullanılan malzeme miktarı içine bıçkı atığı da dail edildiğinde ve bıçkı kalınlığı mm (Çeşmeci, 995) alındığında modelin amaç fonksiyonu ve kısıtları toplu olarak aşağıdaki gibi yazılabilir: Min Z=[(0.0)(0.0)(.70) +(b +0.00)( +0.00)( +0.00) +(b +0.00)( +0.00)( +0.00)S (0) +( +0.00)( +0.00)( +0.00)] /( ( ) Müendislik Bilimleri Dergisi 005 () 5-0 7 Journal of Engineering Sciences 005 () 5-0
Betonarme Yapılarda Aşap Kalıp Malzemesinin Optimizasyonu, İ. Güngör, M. C. Kayacan, O. Çankıran Kısıtlar : 600000b CA IA TA ( + + ) () ( ) ) S () 600000b = / S () ( x b ) (4) b 600000 Modelde kullanılan değişkenler için aşap kesme şartları ve işçilik imkanları dikkate alınarak aşağıdaki alt ve üst sınır değerleri tanımlanmıştır: 0.04 m b, b, b,, 0. m ve milimetre olarak tam sayı, 0.05m ve milimetre olarak tam sayı, 0.5 m m ve santimetre olarak tam sayı,, 0 ve santimetre olarak tam sayı, S 0 ve tam sayı.. ÖNERİLEN ÇÖZÜM ALGORİTMASI VE UYGULAMASI Bölüm de ortaya konulan model, tamsayılı doğrusal olmayan model yapısındadır. Modelde yer alan tüm değişkenler için tamsayı değer alma koşulu bulunmaktadır. Ancak, bazı değişkenler (b, b, b,,, ) için milimetre olarak tamsayı değerler alma koşulu varken, bazı değişkenler (,, ) için santimetre cinsinden tamsayı değerler alma koşulu bulunmaktadır. Diğer taraftan model, bu değişkenlerin tamamının metre cinsinden değer alacağı kabul edilerek düzenlenmiştir. Modelin kendine as bu özellikleri dikkate alındığında, doğrusal olmayan modeller için geliştirilmiş olan çözüm teknikleri (McCormick, 98; Hartley, 985; Murty, 988; Bazaraa, 99; Mangasarian, 994; Hoang, 998) ile bu modelin optimum çözümünü elde etme olanağı bulunamamıştır. Bu nedenle, modelin çözümü için aşağıda adımları verilen bir sayımlama algoritması önerilmiştir. Bu sayımlama algoritmasında, değişkenlerin alabilecekleri alt ve üst sınır değerleri arasındaki aralık kademeli olarak daraltılarak en iyi çözümün uygun bir süre içinde bulunması amaçlanmıştır. Bu işlemler sonunda, en iyi çözüm dördüncü iterasyonda bulunmuştur. Birinci iterasyonda;, b, b, b,, değişkenlerinin alabileceği tüm değerler yerine, alt sınır değerlerine 64 ve katları ilave edilerek bulunan değerlerin tüm kombinasyonları için uygun çözümler bulunmaktadır. İkinci iterasyonda; Birinci iterasyonda bulunan en iyi çözüm değerlerine ±64 ekleyerek alt ve üst sınırlar bulunmakta ve alt sınırlara 6 ve katları ilave edilerek bulunan değerlerin tüm kombinasyonları için uygun çözümler bulunmaktadır. Benzer şekilde, üçüncü iterasyon için bulunan alt sınırlara 4 ve dördüncü iterasyon için bir ilave edilerek uygun çözümler bulunmakta ve son iterasyonda bulunan en iyi çözüm, bu algoritma ile bulunan en iyi çözüm olmaktadır... Önerilen Algoritma. Kalıp üstüne dökülecek beton kalınlığı (BK) belirlenir,., b, b, b,, değişkenlerinin alabilecekleri alt sınır değerler (ASD) sırayla 0.5, 0.04, 0.04, 0., 0.04, 0.04 metre olarak; üst sınır değerler (ÜSD) sırayla, 0., 0., 0., 0., 0. metre olarak belirlenir,. İlk çözüm, değişkenlerin adım de verilen ASD değerleri dikkate alınarak yapılır. Çözümde,, S,, değişkenlerinin değerleri sırayla (), (), (4), (5) eşitsizlikleri eşitlik olarak dikkate alınarak esaplanır. ve ün değerleri santimetre olarak tamsayı değil ise santimetre olarak tamsayı olacak şekilde bir üst değer dikkate alınır. S nin değeri tamsayı değil ise bir üst tamsayı değer dikkate alınır. ün değeri milimetre olarak tamsayı değil ise milimetre olarak tamsayı olacak şekilde bir üst değer dikkate alınır. Modeldeki eşitsizlikler bu değiştirmelere izin verecek durumdadır. Amaç değeri () eşitliği ile esaplanır. 4. Birinci tur ardışık çözümler; = ASD + (G)(N) N =,,... tamsayı((üsd-asd) / G) G = (0.0)(64) b, b, b,, = ASD + (K)(M) M =,,...tamsayı((asd - ÜSD)/K) K = (0.00)(64) değişken değerlerinin tüm kombinasyonları için adım de belirtildiği şekilde yapılır ve bu çözümler içinde amaç değeri en küçük olan çözümün amaç Müendislik Bilimleri Dergisi 005 () 5-0 8 Journal of Engineering Sciences 005 () 5-0
Betonarme Yapılarda Aşap Kalıp Malzemesinin Optimizasyonu, İ. Güngör, M. C. Kayacan, O. Çankıran değeri ve değişken değerleri, bulunabilen en iyi çözüm sonuçları; Z *, *, b *, b *, b *, *, *, *, S *, *, * olarak belirlenir. - İkinci, üçüncü ve dördüncü tur ardışık çözümler;, b, b, b,, değişkenlerinin alt ve üst sınır değerleri; değişkeni için, ASD = * G, ÜSD = * + G b, b, b,, değişkenleri için, ASD = b * i K, ÜSD = b * i + K, değişkenleri için, ASD = * i K, ÜSD = * i + K olacak şekilde dikkate alınarak (burada kullanılan G ve K değerleri bir önceki turda kullanılan G ve K değerleridir) ve er tur çözüm için sırayla ; G =(0.0)(6), (0.0)(4), (0.0)() K =(0.00)(6), (0.00)(4), (0.00)() değerleri dikkate alınarak ve adım 4 de belirtildiği şekilde yapılır. Bu çözümler içinde amaç değeri en küçük olan çözümün amaç değeri ve değişken değerleri, bulunabilen en iyi çözüm sonuçları olarak belirlenir. Değişkenler tamsayı değer almak zorunda olduğu için, uygun çözümlerin sayısı sonsuz değil fakat 6 84 000 000 000 gibi büyük bir sayı olmaktadır. Bu sayı aşağıdaki gibi esap edilebilir: değişkeni santimetre olarak tamsayı değer almak zorunda olduğu için alabileceği farklı değer sayısı; ( 0.5) / 0.0= 50 olur. b, b,, değişkenleri milimetre olarak tamsayı değer almak sorunda oldukları için alabilecekleri farklı değer sayısı er biri için; (0. - 0.04) / 0.00 = 60 olur. b değişkeni milimetre olarak tamsayı değer almak zorunda olduğu için alabileceği farklı değer sayısı; (0. 0.) / 0.00 = 00 olur. Modeldeki kısıtlar gereği diğer değişkenler bu değişkenlere bağlı olarak değer almaktadır. Bu rakamlara göre tüm olası çözümlerin sayısı; (50)(60)(60)(60)(60)(00) = 684000000000 olmaktadır. Önerilen çözüm algoritması ile, 6 trilyondan fazla olan olası çözümlerden 7506 tanesine (bu sayı bilgisayar programında yapılan çözüm sayısı saydırılarak bulunmuştur) bakılarak optimum çözüm (veya yakın optimum çözüm) bulunabilmektedir. Önerilen çözüm algoritmasının QBASIC programlama dili kullanılarak bilgisayar programı yapıldı. Bu program ve Inter Pentium 00 MHZ mikro işlemcisi olan bir bilgisayar kullanıldığında, çözüm süresi 4 dakika saniye olarak gözlenmiştir. Bu algoritma ile optimum çözümün kesin olarak bulunabileceğinin ispatı yapılamadı. Ancak, değişken değerleri için belirlenen aralıklar daa geniş tutulacak şekilde bilgisayar programında gerekli düzenlemeler yapıldıktan sonra yapılan deneme çözümünde (bu çözümde 6 066 87 tane farklı çözüm araştırılmış ve çözüm süresi saat dakika sürmüştür), daa önce bulunan çözümün aynısı bulunmuştur. Önerilen algoritmayla bulunan çözüm değerleri ile uzman görüşlerden yararlanılarak derlenen değerler Tablo de karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Tablodaki ilk iki kolonda uzman kişilerden derlenen aşap kullanım boyutları verilmiştir. Üçüncü kolonda ilk iki kolonun ortalama değerleri yer almaktadır. Son kolanda ise Önerilen Algoritmayla esaplanan sonuçlar verilmiştir. Tablodaki Z değerleri incelendiğinde en az aşap gereksinimi, önerilen algoritmayla bulunan çözüm planında oluğu görülmektedir. Bu çözüm en düşük aşap kullanımını gerektiren uzman görüşüne göre %0 daa az aşap malzeme gerektirmektedir. Tablo. Uygulamadaki Çeşitli Değerler ve Önerilen Değerler Değiş kenler Uygulamadaki Çeşitli Değerler I II III Önerilen Algoritma ile Bulunan Değerler.5 0.8.5.7.4..78 0.6 0.4 0.5 0. S 6 b 0. 0. 0. 0.045 0. 0. 0. 0.97 b 0.05 0.05 0.05 0.04 0. 0. 0. 0.078 b 0. 0. 0. 0.98 0.0 0.0 0.0 0.05 Z 0.054 0.079 0.06 0.0496 4. SONUÇ VE ÖNERİLER Bu çalışmada, beton kalıbı için gerekli aşap miktarını minimize eden bir model geliştirilmiştir. Ayrıca, amaç fonksiyonunun ve kısıtların doğrusal olmadığı, değişkenlerin birbirleriyle komplex ilişkiler içinde olduğu bu modelin çözümünde Müendislik Bilimleri Dergisi 005 () 5-0 9 Journal of Engineering Sciences 005 () 5-0
Betonarme Yapılarda Aşap Kalıp Malzemesinin Optimizasyonu, İ. Güngör, M. C. Kayacan, O. Çankıran kullanılabilecek bir algoritma geliştirilmiş ve bu algoritmanın bilgisayar programı azırlanmıştır. Önerilen algoritma ile elde edilen çözüm sonuçları pratikte kullanılan değerlere göre %0 oranında daa az aşap kullanımını sağlamaktadır. Bu sonuçların uygulanması alinde, inşaat sektöründe önemli bir ekonomik kazanım sağlanabileceği görülmektedir. Bu çalışmada önerilen çözüm sistemiyle; beton kalıbı yapısına benzer özellikleri olan otomobil, gemi ve uçak kaportaları, inşaatlardaki çatı sistemlerinde vb. için optimizasyon çalışmalarının yapılabileceği önerilebilir. 5. SİMGELER b : Kiriş eni, : Kiriş yüksekliği, : Kirişin altındaki dikmeler arasındaki açıklık, b : Izgara kirişi eni, : Izgara kirişi yüksekliği, : Kirişler arasındaki açıklık, S : Kiriş üzerine konulacak ızgara kirişi sayısı, b : Tatanın eni, : Tatanın yüksekliği (kalınlığı), : Izgara kirişleri arasındaki açıklık, BK : Kalıbın üzerine atılacak betonun kalınlığı, π : Kullanılacak betonun özgül ağırlığı (N/m ) CA : Kalıbın üzerinde çalışacak işçilerin ve işçi malzemelerinin ağırlığı, P max : eni b i ve i yüksekliği olan bir aşap malzemenin aralığı i olan dikmelere basarak kaldırabileceği maksimum yük miktarı, EN i : i malzeme parçası üzerine etki edecek beton alanının eni (m) BOY i : i malzeme parçası üzerine etki edecek beton alanının boyu (m) 6. KAYNAKÇA Anonim, 984. TSE, TS 500, Betonarme Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları, Ankara. Arslan, M. 00. Effect of Drainer Formworks on Concrate Lateral Pressure, Concruction and Buildidng Materials, 6, pp. 5-59. Balcı, F. 990. Şantiyede Yapı Bilgisi Tatbikatı, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü, Yayın No : 45, Ankara. Balkabak, İ. 998. Tünel Kalıp Sistemleri, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta. Bazaraa, M. S. 99. Nonlinear Programming : Teory and Algoritms, Wiley, New York. Bozkurt, A. Y. ve Göker, Y. 987. Fiziksel ve Mekanik Ağaç Teknolojisi, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, Yayın No : 445, İstanbul. Çeşmeci, H. 995 Betonarme İnşaatlarda Kullanılan Kalıplar ve İskeleler, Yayınlanmamış Ders Notları, Selçuk Üni. Konya Meslek Yüksek Okulu. Gaib, A. A., and et al., 00. Mecanical Properties of Concrete Cast in Fabric Formworks, Cement and Concrete Researc,, pp.459-465. Hanna, A. S. ve Senouci, A. B. 995. Design Optimization of Concrete-Slap Forms, Journal of Construction Engineering and Management,, pp.5-. Hartley, R. 985. Linear and Nonlinear Programming : an Introduction to Linear Metods in Matematical Programming, Halstead Press, New York. Hoang, T. 998. Convex Analysis and Global Optimization, Kluwer Academic Publisers Dordrect, Boston. Huang and et al., 000. A Monitoring Metod for Scaffold-Frame Soring Systems for Elevated Concrete Formwork, Computers and Structures, 78, pp. 68-690. Mangasarian, O. L. 994. Nonlinear programming, Society for Industrial and Applied Matematics, Piladelpia. McCormick, G. P. 98. Nonlinear programming : teory, algoritms, and Applications, Wiley, New York. Murty, K. G. 988. Linear Complementarity, Linear and Nonlinear Programming, Heldermann Verlag Berlin. Proverbs, P. O. and et al., 998. A Comparative Evaluation of Planning Engineers, Fromwork Productivity Rates in European Construction, Building and Environment, Vol., No. 4, pp. 8-87. Müendislik Bilimleri Dergisi 005 () 5-0 0 Journal of Engineering Sciences 005 () 5-0