ANEMĠNĠN ÖNLENMESĠ ve TEDAVĠSĠ

ANEMĠNĠN ÖNLENMESĠ ve TEDAVĠSĠ

Genel Stratejiler Anne sütünün teģviki, emzirmenin korunması ve özendirilmesi, bebeklerin ilk 6 ay tek baģına anne sütü ile beslenmelerinin sağlanması Çocuklara demir desteği verilmesi Gerekli görülen çocuklarda hemoglobin, hematokrit düzey ölçümlerinin yapılması ve demir tedavisi baģlanması

Sorunun Önemi DSÖ ne göre, demir eksikliği dünyada en sık rastlanan beslenme sorunudur. Demir eksikliği tüm vücut fonksiyonlarını etkileyen sistemik bir hastalıktır... Psikolojik ve fiziksel geliģim, davranıģ ve çalıģma performansı üzerindeki önemli etkisi nedeniyle, bu durum ciddi bir halk sağlığı sorunu oluģturmaktadır.

Sorunun Önemi Global olarak 1.8 milyar kiģi demir eksikliği anemisinden etkilenmiģtir (dünya nüfusunun dörtte biri). Demir eksikliğinin global prevalansı 3.6 milyar kiģidir En yüksek prevalans bebekler ve gebe kadınlardadır, bunu doğurganlık çağındaki kadınlar izlemektedir. Demir eksikliği sorunu geliģmekte olan bölgelerde daha sıktır. Ancak, geliģmiģ ülkelerde de demir eksikliği anemisi bir sorundur.

Hastalığın Sıklığı (DSÖ-1998) BÖLGE OKUL ÖNCESĠ 0-5 YaĢ OKUL ÇAĞI 6-12 YaĢ Az geliģmiģ ülkeler %51 %38 GeliĢmiĢ ülkeler %10 %12 ANKARA * % 73 - ISTANBUL ** %58 %30 * Köksal D. Türkiye Beslenme, Sağlık ve Gıda Tüketimi Arş. Ankara, 1967 ** Ref: E. Çetin. A. Aydın. Türk Pediatri Arşivi 1999;340:29-38. 0-2 yaş %75 0-5 yaş %58

Türkiye de Demir Eksikliği Anemisi Türkiye de anemi prevalansını gösteren temsil edici bir çalıģma yoktur; bölgesel prevalanslar bilinmektedir.

Demir Eksikliği Anemisinin İnsan Sağlığına Etkileri AzalmıĢ fiziksel kapasite ve öğrenme kapasitesi. Sinirlilik, konsantrasyon zayıflığı. Unutkanlık. Enfeksiyonlara karģı direncin düģmesi, ĠlerlemiĢ durumda önemli sağlık sorunları (taģikardi, kalp büyümesi gibi)

Demir Eksikliği Anemisinin Çocuk Sağlığına Etkileri Zeka geliģim geriliği Motor geliģim geriliği DavranıĢ bozukluğu (hırçın, huzursuz, uyumsuz, ağlayan, gece uyumayan çocuk) Psikolojik geliģim geriliği

DEMĠR EKSĠKLĠĞĠ ANEMĠSĠNĠN ÇOCUKLARDA KOGNĠTĠF PERFORMANS NÖRAL GELĠġĠM ÜZERĠNE ETKĠLERĠ

İnsan Beyni ve Demir Beyin, Ġnsan vücudunda demirin yoğunlaģtığı en önemli bölgedir. Beynin belirli bölgelerinde demir konsantrasyonu vücudun demir deposu olan karaciğerden de daha yüksektir. Demir konsantrasyonu, karaciğerdeki 13,4 mg ile kıyaslandığında beyinde daha yüksektir. (21,3 mg demir/100 mg saf ağırlık)

Gelişim Endeksleri Mental Gelişim Endeksi 118 104 100 96 92 88 84 80 Anemik Kontrol MDI 96.4 ± 1.3 102.1 ± 1.8 p < 0.0001 PDI 90.0 ± 2.0 101.1 ± 2.1 p < 0.0001

Gelişim Endeksleri (x ± SEM) Motor ve Mental Gelişim Endeksi Hemoglobin düzeylerine göre Motor GI ve Mental GI: 108 104 100 96 92 88 84 80 (yaş:12 ay) Motor Gelişim Endeksi Mental Gelişim Endeksi <10.4 10.5-10.9 >11.0 Hemoglobin (g/dl)

Aneminin Süresi Aneminin süresi <3 ay >= 3 ay (n = 16) (n = 19) p Mental GeliĢim Endeksi 99 ± 3 94 ± 1 <0.05 Motor GeliĢim Endeksi 94 ± 3 86 ± 3 <0.05

Önemli Mesajlar Türkiye de çocuklarda ve adolesanlarda demir eksikliği anemisi prevalansı yaklaģık %50 dir (süt çocukluğunda daha da yüksek) Süt çocukluğunda demir eksikliği anemisi olanlar hayata potansiyel IQ larından %5 düģük puanla baģlamaktadırlar. Bu durumu önlemek bizim elimizdedir.

Önemli Mesajlar Çocukluk çağında demir ihtiyacı normal diyetle karģılanamaz. Profilaksi ve tedavi için verilecek demirli preparatın etkinliği kadar çocuk tarafından reddedilmeden alınması da önemlidir.

DEMĠR EKSĠKLĠĞĠ ANEMĠSĠ

Belirti ve Bulgular Demir Eksikliği Anemisi pek çok değiģik organda bulgu verebilir: Deri ve mukoza Otonomik sinir sistemi Gastrointestinal sistem Kalp ve dolaģım sistemi

Belirti ve Bulgular Dilde yanma hissi, glossit, dudak kenarlarında çatlaklar, Kırılgan, düz tırnaklar, Saç kaybı, ciltte solukluk

Belirti ve Bulgular Halsizlik, konsantrasyon zayıflığı, BaĢ dönmesi, baģ ağrısı, kulak çınlaması, ĠĢtahsızlık veya anormal iģtah, yutma güçlüğü, özafajit, Çarpıntı, taģikardi, kalp büyümesi, nefes darlığı.

Tanı Semptomlar Laboratuar testleri Hemoglobin, hematokrit, serum ferritin, transferrin satürasyonu, MCV, MCHC, MCH. Kan yayması: Hipokromik mikrositik eritrositler.

Tanım DSÖ NE GÖRE 6-60 ay çocuklarda ve gebe kadınlarda Hemoglobin < 11 g/dl ve Htc < %33 olmasıdır.

Tanım Yaş / cins Hemoglobin seviyesi (g/dl) Çocuklar 6 ay - 5yıl < 11 Çocuklar 6-14 yıl < 12 Erişkin erkek < 13 Erişkin kadın (gebe değil) < 12 Erişkin kadın (gebe) < 11

DEMĠR DESTEĞĠNE GEREK VAR MI?

Günlük Demir İhtiyacı 4 ay - 1 yıl 1.0 mg 2 yıl -10 yıl 0.5-1.0 mg Ergenlik EriĢkin erkek Adet gören kadın Gebe kadın 2.0 mg 1-2mg 2-3 mg 6-6,5 mg

Absorpsiyon Standard bir diyet 10-15 mg demir içerir. Bunun yanlızca 1-1.5 mg ı emilir.

Risk Grupları Yenidoğanlar, süt çocukları, okul öncesi çocuklar. Ergenlik çağındaki kızlar. Doğurma çağındaki kadınlar. Gebe ve emziren kadınlar.

Gebelikte Artan Demir İhtiyacı nongravid 1. trimester 2.trimester 3.trimester postpartum

BESLENME - DEMĠR ĠLĠġKĠSĠ

Demir Emilimi Demir emilimi duedonum ve jejunumun üst segmentinde gerçekleģir. Yiyecekte bulunan demir hem demir ve non-hem demir olarak 2 ye ayrılır.

Hem Demiri Diyetteki demirin küçük bir kısmı (%10) hem demirdir. Emilimi yüksektir (%20-30). Et ve et ürünlerinde bulunur.

Non-Hem Demir Diyet demirinin büyük bir bölümü (%90) non hem demirdir. Et dıģındaki besin maddelerinde (yapraklı sebzeler, yumurta, süt vb) bulunur

Non-Hem Demir Non hem demirin emilimi pek çok faktörden etkilenir. Emilimi engelleyen maddeler: Çay, kahve, süt ve süt ürünleri, ıspanak, mısır, buğday, bazı ilaçlar. Emilimi arttıran maddeler: Vit C, et, balık, aminoasitler

Yiyeceklerin Demir İçeriği Süt 0.07 Yumurta 2.7 Sığır eti 2.9 Karaciğer 12.1 Ġstakoz 7.1 Domates Ispanak Buğday 0.6 3.0 8.1 10 gr yiyecekteki demir (mg) miktarı. 0 5 10 15

Besinler - Demir ÖNEMLĠ OLAN BESĠNLERĠN ĠÇERDĠĞĠ DEMĠRDEN ÇOK NE KADARININ VÜCUT TARAFINDAN EMĠLEBĠLDĠĞĠDĠR.

Yiyeceklerden Demir Emilimi Pirinç Mısır Ispanak Fasülye Soya Buğday Marul Balık Kırmızı et Karaciğer 0 5 10 15 20 25 30 Demir emilimi (demirin % si) Pizarro et al. (1989) Nutricion. CEFELANYD, Santiago; 115

Çay ve Süt Çay ve süt alımı ve demir emilimi Çay Süt Çay ve portakal suyu Süt ve portakal suyu 0.1 0.2 0.3 0.4 Demir emilimi (mg)

DEMĠR METABOLĠZMASI KISA BĠLGĠLER

Demir Transportu Absorpsiyon sırasında ferröz (II) demir transferrine bağlanabilmek için ferrik (III) demire çevrilir. Demir (III) transferrine bağlanır veya ferritin Ģeklinde depolanır. Fe +3 -transferrin kompleksi kemik iliğine gider. Hematopoez gerçekleģir.

Besinlerdeki Demir Artanlar ferritin ve hemosiderin olarak depolanır Barsak Hücreleri Transferrinde bağlı demir Kan dolaşımında transferrine bağlı Fazlası Ferritin olarak depolanır Bir miktar barsak hücrelerinden kaybolur Ter, idrar gibi yollardan bir miktar kaybedilir Karaciğer (ve dalakta) Eritrosit yıkılır; transferrine bağlanır Bir miktar kanda kaybedilir Kan dolaşımında Eritrositlerde, hemoglobin İçinde bağlı Kemik iliğinde Hb yapımı Artanlar ferritin ve hemosiderin olarak depolanır

YAġAMIN ĠLK YILINDA ÇOCUĞUN DEMĠR ĠHTĠYACI ARTAR!

420 mg 400 Demir 300 250 mg 250 mg 200 100 0 Doğum 4. ay 12. ay Ref: Dallman, 1998. Süt çocukluğu döneminde bir çocuk günde 1 mg demire ihtiyaç duyar.

SÜT ÇOCUKLUĞU DÖNEMĠNDE BEBEĞĠN DEMĠR ĠHTĠYACI... BESĠNLERLE KARġILANABĠLĠR MĠ?

Süt çocuğunda demir ihtiyacı 1 mg/demir/gün Besinlerle alınan demirin %10 u emilir. Bebeğin günlük diyeti 10 mg demir içermelidir. Ref: Pizarro F. et al. Journal of Pediatrics Vol 118: 687-692. 1991

Demir Desteğinin Uygulanması 4-12 AY ARASI HER BEBEĞE (4. ayda DBT aģısının 3. dozu için geldiğinde) DESTEKLEME amacıyla 10 mg/gün dozla ve günde bir kez, 6 ay süre ile parasız demir preparatı baģlanması

Demir Desteğinin Uygulanması PREMATÜR VEYA 2500 GR IN ALTINDA AĞIRLIKLA DOĞMUġ BEBEKLERE 4. ayında daha önce baģlanmamıģsa 2 mg/kg/gün dozla, günde 1 kez, 6 ay süre ile parasız demir preparatı baģlanması

Demir Eksikliği Anemisinin Tedavisi 4-12 ay arası palmar soluklukla Ģüphelenilerek, Hb-Htc ölçümü ile anemi saptanan her bebeğin (3 mg/kg/gün dozla ve günde bir kez üç ay süre ile) parasız demir tedavisini alması,

Demir Eksikliği Anemisinin Tedavisi 12-24 ay arası palmar soluklukla Ģüphelenilerek, Hb ölçümü ile anemi tespit edilen her bebeğe, demir preparatı reçetelenmesi

Demir Gibi Türkiye Stratejilerin Uygulanması AKIġ ġemalari

Stratejiler ĠLK 6 AY BEBEKLERĠN TEK BAġINA ANNE SÜTÜ ĠLE BESLENMESĠNĠN SAĞLANMASI 6 AYDAN SONRA DEMĠRDEN ZENGĠN UYGUN EK BESĠNLERE ZAMANINDA BAġLANMASI BEBEKLER VE GEBE KADINLAR ĠÇĠN DÜZENLĠ DEMĠR DESTEĞĠ SAĞLANMASI

AkıĢ ġeması (1) 4-12 AY TERM BEBEKLER ĠÇĠN DEMĠR DESTEĞĠ VE TEDAVĠSĠ

4-12 ay arası TERM BEBEKLER Palmar solukluğa bakarak anemiyi değerlendirin Palmar solukluk Hb bakamıyorsanız Hb bakabiliyorsanız TEDAVĠ 3 mg/kg/gün günde tek doz parasız ilaç baģlayın, 1 ay sonra kontrole çağırın Hb isteyin Hb düzeyi <11 mg/dl mi? PROFĠLAKSĠ 10 mg/gün günde tek doz parasız ilaç baģlayın, 6 ay devam edin 1 ay sonra kontrole geldiğinde 9. ayda kızamık aģısı için geldiğinde Anemiyi değerlendirin Anemiyi değerlendirin Anemide düzelme Anemi Sevk edin Ġlaca 2 ay daha devam edin Ġlaca 12. ay sonuna dek en az 6 ay ve aynı dozda devam edin 4-12 ay arası TERM BEBEKLER Palmar solukluğa bakarak anemiyi değerlendirin Palmar solukluk DİKKAT! 4 AYDAN BÜYÜK HER BEBEK, Hb < 7 gr/dl veya Htc < % 21 ise ACİL OLARAK HASTANEYE SEVK EDİLMELİDİR Hb bakamıyorsanız Hb bakabiliyorsanız!

4-12 ay arası TERM BEBEKLER 4-12 ay arası TERM BEBEKLER Palmar solukluğa bakarak anemiyi değerlendirin Palmar solukluk Hb bakamıyorsanız Hb bakabiliyorsanız Hb isteyin PROFĠLAKSĠ Palmar solukluğa bakarak anemiyi değerlendirin TEDAVĠ 3 mg/kg/gün günde tek doz parasız ilaç baģlayın, 1 ay sonra kontrole çağırın 1 ay sonra kontrole geldiğinde Hb düzeyi <11 mg/dl mi? 10 mg/gün günde tek doz parasız ilaç baģlayın, 6 ay devam edin 9. ayda kızamık aģısı için geldiğinde Anemiyi değerlendirin Anemiyi değerlendirin Anemide düzelme Anemi Sevk edin Palmar solukluk Ġlaca 2 ay daha devam edin Ġlaca 12. ay sonuna dek en az 6 ay ve aynı dozda devam edin Hb bakamıyorsanız Hb bakabiliyorsanız Hb isteyin PROFĠLAKSĠ Hb düzeyi <11 mg/dl mi? 10 mg/gün günde tek doz parasız ilaç baģla 6 ay devam edi TEDAVĠ 3 mg/kg/gün günde tek doz parasız ilaç baģlayın,! 1 ay sonra kontrole çağırın DİKKAT! 4 AYDAN BÜYÜK HER BEBEK, Hb < 7 gr/dl veya Htc < % 21 ise ACİL OLARAK HASTANEYE SEVK EDİLMELİDİR

4-12 ay arası TERM BEBEKLER 4-12 ay arası TERM BEBEKLER Palmar solukluğa bakarak anemiyi değerlendirin Palmar solukluk Hb bakamıyorsanız Hb bakabiliyorsanız Palmar solukluğa bakarak anemiyi değerlendirin TEDAVĠ 3 mg/kg/gün günde tek doz parasız ilaç baģlayın, 1 ay sonra kontrole çağırın Hb isteyin Hb düzeyi <11 mg/dl mi? PROFĠLAKSĠ 10 mg/gün günde tek doz parasız ilaç baģlayın, 6 ay devam edin 1 ay sonra kontrole geldiğinde 9. ayda kızamık aģısı için geldiğinde Anemiyi değerlendirin Anemiyi değerlendirin Palmar solukluk Ġlaca 2 ay daha devam edin Anemide düzelme Sevk edin Anemi Ġlaca 12. ay sonuna dek en az 6 ay ve aynı dozda devam edin orsanız Hb bakabiliyorsanız Hb isteyin Hb düzeyi <11 mg/dl mi? PROFĠLAKSĠ 10 mg/gün günde tek doz parasız ilaç baģlayın, 6 ay devam edin TEDAVĠ 3 mg/kg/gün günde tek doz rasız ilaç baģlayın, sonra kontrole çağırın DİKKAT! 4 AYDAN BÜYÜK HER BEBEK, Hb < 7 gr/dl veya Htc < % 21 ise ACİL OLARAK HASTANEYE SEVK EDİLMELİDİR!

Palmar solukluğa bakarak anemiyi değerlendirin 4-12 ay arası TERM BEBEKLER Palmar solukluğa bakarak anemiyi değerlendirin Palmar solukluk Hb bakamıyorsanız TEDAVĠ 3 mg/kg/gün günde tek doz parasız ilaç baģlayın, 1 ay sonra kontrole çağırın Palmar solukluk Hb bakabiliyorsanız Hb isteyin Hb düzeyi <11 mg/dl mi? PROFĠLAKSĠ 10 mg/gün günde tek doz parasız ilaç baģlayın, 6 ay devam edin 1 ay sonra kontrole geldiğinde 9. ayda kızamık aģısı için geldiğinde Anemiyi değerlendirin Anemiyi değerlendirin Hb bakamıyorsanız Hb bakabiliyorsanız Anemide düzelme Sevk edin Anemi Ġlaca 2 ay daha devam edin Ġlaca 12. ay sonuna dek en az 6 ay ve aynı dozda devam edin Hb isteyin Hb düzeyi <11 mg/dl mi? PROFĠLA 10 mg/g günde tek parasız ilaç 6 ay devam TEDAVĠ 3 mg/kg/gün günde tek doz parasız ilaç baģlayın, 1 ay sonra kontrole çağırın 1 ay sonra kontrole geldiğinde 9. ayda kızamık aģısı DİKKAT! 4 AYDAN BÜYÜK HER BEBEK, Hb < 7 gr/dl veya Htc < % 21 ise ACİL OLARAK HASTANEYE SEVK EDİLMELİDİR! Anemiyi değerlendirin Anemiyi değe

Hb düzeyi <11 mg/dl mi? 4-12 ay arası TERM BEBEKLER Palmar solukluğa bakarak anemiyi değerlendirin Palmar solukluk 10 mg/ günde te parasız ilaç 6 ay deva TEDAVĠ 3 mg/kg/gün günde tek doz parasız ilaç baģlayın, 1 ay sonra kontrole çağırın Hb bakamıyorsanız TEDAVĠ 3 mg/kg/gün günde tek doz parasız ilaç baģlayın, 1 ay sonra kontrole çağırın 1 ay sonra kontrole geldiğinde Anemiyi değerlendirin Anemide düzelme Hb bakabiliyorsanız Hb isteyin Hb düzeyi <11 mg/dl mi? Sevk edin PROFĠLAKSĠ 10 mg/gün günde tek doz parasız ilaç baģlayın, 6 ay devam edin 9. ayda kızamık aģısı için geldiğinde Anemiyi değerlendirin Anemi Ġlaca 2 ay daha devam edin Ġlaca 12. ay sonuna dek en az 6 ay ve aynı dozda devam edin 1 ay sonra kontrole geldiğinde 9. ayda kızamık aģıs Anemiyi değerlendirin Anemiyi değe Anemide düzelme Anem var m Sevk edin DİKKAT! 4 AYDAN BÜYÜK HER Ġlaca BEBEK, Hb < 7 gr/dl veya Htc < % 21 ise ACİL OLARAK HASTANEYE SEVK EDİLMELİDİR 2 ay daha! devam edin

parasız ilaç baģlayın, 1 ay sonra kontrole çağırın 4-12 ay arası TERM BEBEKLER Palmar solukluğa bakarak anemiyi değerlendirin 1 ay sonra kontrole geldiğinde Anemiyi değerlendirin Palmar solukluk Hb bakamıyorsanız Hb bakabiliyorsanız 9. ayda kızamık aģısı için geld TEDAVĠ 3 mg/kg/gün günde tek doz parasız ilaç baģlayın, 1 ay sonra kontrole çağırın PROFĠLAKSĠ 10 mg/gün günde tek doz parasız ilaç baģlayın, 6 ay devam edin 9. ayda kızamık aģısı için geldiğinde Anemiyi değerlendirin 1 ay sonra kontrole geldiğinde Anemiyi değerlendirin Hb isteyin Hb düzeyi <11 mg/dl mi? Anemiyi değerlendirin Anemide düzelme Anemi Sevk edin Anemide düzelme Ġlaca 2 ay daha devam edin Ġlaca 12. ay sonuna dek en az 6 ay ve aynı dozda devam edin Anemi H Sevk edin Ġlaca 2 ay daha devam edin Ġlaca 12. a en az 6 ay dev DİKKAT! 4 AYDAN BÜYÜK HER BEBEK, Hb < 7 gr/dl veya Htc < % 21 ise ACİL OLARAK HASTANEYE SEVK EDİLMELİDİR!

isteyin düzeyi mg/dl mi? PROFĠLAKSĠ 10 mg/gün günde tek doz parasız ilaç baģlayın, 6 ay devam edin Hb bakamıyorsanız TEDAVĠ 3 mg/kg/gün günde tek doz parasız ilaç baģlayın, 1 ay sonra kontrole çağırın 1 ay sonra kontrole geldiğinde 4-12 ay arası TERM BEBEKLER Palmar solukluğa bakarak anemiyi değerlendirin Palmar solukluk Hb bakabiliyorsanız Hb isteyin Hb düzeyi <11 mg/dl mi? PROFĠLAKSĠ 10 mg/gün günde tek doz parasız ilaç baģlayın, 6 ay devam edin 9. ayda kızamık aģısı için geldiğinde Anemiyi değerlendirin Anemiyi değerlendirin Anemide düzelme Anemi Sevk edin Ġlaca 2 ay daha devam edin Ġlaca 12. ay sonuna dek en az 6 ay ve aynı dozda devam edin n 9. ayda kızamık aģısı için geldiğinde Anemiyi değerlendirin Anemi ayır DİKKAT! 4 AYDAN BÜYÜK HER BEBEK, Hb < 7 gr/dl veya Htc < % 21 ise ACİL OLARAK HASTANEYE SEVK EDİLMELİDİR Sevk edin!

inde 9. ayda kızamık aģısı için geldiğinde 4-12 ay arası TERM BEBEKLER Palmar solukluğa bakarak anemiyi değerlendirin Palmar solukluk Hb bakamıyorsanız Hb bakabiliyorsanız Anemiyi değerlendirin Hb isteyin Hb düzeyi <11 mg/dl mi? PROFĠLAKSĠ 10 mg/gün günde tek doz parasız ilaç baģlayın, 6 ay devam edin TEDAVĠ 3 mg/kg/gün günde tek doz parasız ilaç baģlayın, 1 ay sonra kontrole çağırın 1 ay sonra kontrole geldiğinde 9. ayda kızamık aģısı için geldiğinde Anemiyi değerlendirin Anemiyi değerlendirin Anemide düzelme Anemi Anemi Ġlaca 2 ay daha devam edin Sevk edin Ġlaca 12. ay sonuna dek en az 6 ay ve aynı dozda devam edin Sevk edin Ġlaca 12. ay sonuna dek en az 6 ay ve aynı dozda devam edin DİKKAT! 4 AYDAN BÜYÜK HER BEBEK, Hb < 7 gr/dl veya Htc < % 21 ise ACİL OLARAK HASTANEYE SEVK EDİLMELİDİR!

AkıĢ ġeması (2) PREMATÜRE VEYA DÜġÜK DOĞUM AĞIRLIKLI 4-12 AYLIK BEBEKLER ĠÇĠN DEMĠR DESTEĞĠ VE TEDAVĠSĠ

PREMATÜR VEYA DÜġÜK DOĞUM AĞIRLIKLI* 4-12 AYLIK BEBEKLER Daha önce demir baģlanmıģ mı? 2mg/kg/gün, günde 1 kez parasız ilaç baģlayın, 6 ay devam edin 9. ayda kızamık aģısı için geldiğinde Anemiyi değerlendirin Anemi Sevk edin Ġlaca 12. ay sonuna dek en az 6 ay ve aynı dozda devam edin PREMATÜR VEYA DÜġÜK DOĞUM AĞIRLIKLI* 4-12 AYLIK BEBEKLER Daha önce demir baģlanmıģ mı? 2mg/kg/gün, günde 1 kez parasız ilaç baģlayın, 6 ay devam edin DİKKAT! 4 AYDAN BÜYÜK HER BEBEK, Hb < 7 gr/dl veya Htc < % 21 ise ACİL OLARAK HASTANEYE SEVK EDİLMELİDİR! 9. ayda kızamık aģısı için geldiğinde

PREMATÜR VEYA DÜġÜK DOĞUM AĞIRLIKLI* 4-12 AYLIK BEBEKLER Daha önce demir baģlanmıģ mı? 2mg/kg/gün, günde 1 kez parasız ilaç baģlayın, 6 ay devam edin 9. ayda kızamık aģısı için geldiğinde Anemiyi değerlendirin PREMATÜR VEYA DÜġÜK DOĞUM AĞIRLIKLI* 4-12 AYLIK BEBEKLER Sevk edin Anemi Ġlaca 12. ay sonuna dek en az 6 ay ve aynı dozda devam edin Daha önce demir baģlanmıģ mı? 2mg/kg/gün, günde 1 kez parasız ilaç baģlayın, 6 ay devam edin 9. ayda kızamık aģısı için geldiğinde Anemiyi değerlendirin DİKKAT! 4 AYDAN BÜYÜK HER BEBEK, Hb < 7 gr/dl veya Htc < % 21 ise ACİL OLARAK HASTANEYE SEVK EDİLMELİDİR!

PREMATÜR VEYA DÜġÜK Daha önce demir baģlanmıģ mı? 2mg/kg/gün, günde 1 kez parasız ilaç baģlayın, 6 ay devam edin DOĞUM AĞIRLIKLI* 4-12 AYLIK BEBEKLER Daha önce demir baģlanmıģ mı? 2mg/kg/gün, günde 1 kez parasız ilaç baģlayın, 6 ay devam edin 9. ayda kızamık aģısı için geldiğinde Anemiyi değerlendirin Anemi Sevk edin Ġlaca 12. ay sonuna dek en az 6 ay ve aynı dozda devam edin 9. ayda kızamık aģısı için geldiğinde Anemiyi değerlendirin Anemi DİKKAT! 4 AYDAN BÜYÜK HER BEBEK, Hb < 7 gr/dl veya Htc < % 21 ise ACİL OLARAK HASTANEYE SEVK EDİLMELİDİR Sevk edin! Ġlaca 12. ay sonuna dek en az 6 ay ve aynı dozda devam edin

PREMATÜR VEYA DÜġÜK günde 1 kez parasız ilaç baģlayın, 6 ay devam edin DOĞUM AĞIRLIKLI* 4-12 AYLIK BEBEKLER Daha önce demir baģlanmıģ mı? 2mg/kg/gün, günde 1 kez parasız ilaç baģlayın, 6 ay devam edin 9. ayda kızamık aģısı için geldiğinde 9. ayda kızamık aģısı için geldiğinde Anemiyi değerlendirin Anemiyi değerlendirin Sevk edin Anemi Ġlaca 12. ay sonuna dek en az 6 ay ve aynı dozda devam edin Anemi Sevk edin Ġlaca 12. ay sonuna dek en az 6 ay ve aynı dozda devam edin DİKKAT! 4 AYDAN BÜYÜK HER BEBEK, Hb < 7 gr/dl veya Htc < % 21 ise ACİL OLARAK HASTANEYE SEVK EDİLMELİDİR!

, PREMATÜR VEYA DÜġÜK DOĞUM AĞIRLIKLI* 4-12 AYLIK BEBEKLER Daha önce demir baģlanmıģ mı? 2mg/kg/gün, günde 1 kez parasız ilaç baģlayın, 6 ay devam edin 9. ayda kızamık aģısı için geldiğinde 9. ayda kızamık aģısı için geldiğinde Anemiyi değerlendirin Anemiyi değerlendirin Sevk edin Anemi Ġlaca 12. ay sonuna dek en az 6 ay ve aynı dozda devam edin Anemi Ġlaca 12. ay sonuna dek en az 6 ay ve aynı dozda devam edin DİKKAT! 4 AYDAN BÜYÜK HER BEBEK, Hb < 7 gr/dl veya Htc < % 21 ise ACİL OLARAK HASTANEYE SEVK EDİLMELİDİR!

AkıĢ ġeması (3) 13-24 AYLIK ÇOCUKLAR ĠÇĠN DEMĠR DESTEĞĠ VE TEDAVĠSĠ

13-24 ay arası TERM BEBEKLER Palmar solukluğa bakarak anemiyi değerlendirin Palmar solukluk Hb bakabiliyorsanız Hb bakamıyorsanız Hb isteyin Büyüme-geliĢme takibi yapın Beslenme önerilerinde bulunun Rapel aģı tarihini hatırlatın Düzenli olarak izleyin Hb düzeyi <11 mg/dl mi? TEDAVĠ 3 mg/kg/gün günde tek doz ilaç reçete edin, 1 ay sonra kontrole çağırın 1 ay sonra kontrole geldiğinde Anemiyi değerlendirin DİKKAT! 4 AYDAN BÜYÜK HER BEBEK, Hb < 7 gr/dl veya Htc < % 21 ise ACİL OLARAK HASTANEYE SEVK EDİLMELİDİR! Ġlaca 2 ay daha devam edin Anemide düzelme Sevk edin

13-24 ay arası TERM BEBEKLER Palmar solukluğa bakarak anemiyi değerlendirin Palmar solukluk Hb bakabiliyorsanız Hb bakamıyorsanız Hb isteyin Büyüme-geliĢme takibi yapın Beslenme önerilerinde bulunun Rapel aģı tarihini hatırlatın Düzenli olarak izleyin Hb düzeyi <11 mg/dl mi? TEDAVĠ 3 mg/kg/gün günde tek doz ilaç reçete edin, 1 ay sonra kontrole çağırın 1 ay sonra kontrole geldiğinde Anemiyi değerlendirin Anemide düzelme 13-24 ay arası TERM BEBEKLER Ġlaca 2 ay daha devam edin Sevk edin Palmar solukluğa bakarak anemiyi değerlendirin Palmar solukluk Hb bakabiliyorsanız Hb bakamıyorsanız DİKKAT! 4 AYDAN BÜYÜK HER BEBEK, Hb < 7 gr/dl veya Htc < % 21 ise ACİL OLARAK HASTANEYE SEVK EDİLMELİDİR Hb isteyin! Büyüme-geliĢme takibi yapın

13-24 ay arası 13-24 ay arası TERM BEBEKLER TERM BEBEKLER Palmar solukluğa bakarak anemiyi değerlendirin Palmar solukluk Palmar solukluğa bakarak anemiyi değerlendirin Büyüme-geliĢme takibi yapın Beslenme önerilerinde bulunun Rapel aģı tarihini hatırlatın Düzenli olarak izleyin Hb bakabiliyorsanız Hb isteyin Hb düzeyi <11 mg/dl mi? Hb bakamıyorsanız TEDAVĠ Palmar solukluk 3 mg/kg/gün günde tek doz ilaç reçete edin, 1 ay sonra kontrole çağırın 1 ay sonra kontrole geldiğinde Anemiyi değerlendirin Anemide düzelme Ġlaca 2 ay daha devam edin Sevk edin Hb bakabiliyorsanız Hb bakamıyorsanı Hb isteyin Büyüme-geliĢme takibi yapın Beslenme önerilerinde bulunun Rapel aģı tarihini hatırlatın Düzenli olarak izleyin Hb düzeyi <11 mg/dl mi? TEDAVĠ 3 mg/kg/gün günde tek doz ilaç reçete edin, 1 ay sonra kontrole çağırın DİKKAT! 4 AYDAN BÜYÜK HER BEBEK, Hb < 7 gr/dl veya Htc < % 21 ise ACİL OLARAK HASTANEYE SEVK EDİLMELİDİR!

13-24 ay arası 13-24 ay arası TERM BEBEKLER TERM BEBEKLER Palmar solukluğa bakarak anemiyi değerlendirin Palmar solukluk Palmar solukluğa bakarak anemiyi değerlendirin Büyüme-geliĢme takibi yapın Beslenme önerilerinde bulunun Rapel aģı tarihini hatırlatın Düzenli olarak izleyin Hb bakabiliyorsanız Hb isteyin Hb düzeyi <11 mg/dl mi? Hb bakamıyorsanız TEDAVĠ ayır Palmar solukluk 3 mg/kg/gün günde tek doz ilaç reçete edin, 1 ay sonra kontrole çağırın 1 ay sonra kontrole geldiğinde Anemiyi değerlendirin Anemide düzelme Ġlaca 2 ay daha devam edin Sevk edin Hb bakabiliyorsanız Hb bakamıyorsanız Hb isteyin ibi yapın e bulunun atırlatın leyin Hb düzeyi <11 mg/dl mi? TEDAVĠ 3 mg/kg/gün günde tek doz ilaç reçete edin, 1 ay sonra kontrole çağırın DİKKAT! 4 AYDAN BÜYÜK HER BEBEK, Hb < 7 gr/dl veya Htc < % 21 ise ACİL OLARAK HASTANEYE SEVK EDİLMELİDİR!

anemiyi değerlendirin 13-24 ay arası TERM BEBEKLER Palmar solukluk Palmar solukluğa bakarak anemiyi değerlendirin Palmar solukluk Hb bakabiliyorsanız Hb bakamıyorsanız Hb isteyin Büyüme-geliĢme takibi yapın Beslenme önerilerinde bulunun Rapel aģı tarihini hatırlatın Düzenli olarak izleyin Hb düzeyi <11 mg/dl mi? Hb bakabiliyorsanız Hb bakamıyorsanız TEDAVĠ 3 mg/kg/gün günde tek doz ilaç reçete edin, 1 ay sonra kontrole çağırın 1 ay sonra kontrole geldiğinde Anemiyi değerlendirin Hb isteyin Anemide düzelme pın nun ın Hb düzeyi <11 mg/dl mi? Ġlaca 2 ay daha devam edin Sevk edin TEDAVĠ 3 mg/kg/gün günde tek doz ilaç reçete edin, 1 ay sonra kontrole çağırın 1 ay sonra kontrole geldiğinde DİKKAT! 4 AYDAN BÜYÜK HER BEBEK, Hb < 7 gr/dl veya Htc < % 21 ise ACİL OLARAK HASTANEYE SEVK EDİLMELİDİR Anemiyi değerlendirin!

Hb isteyin 13-24 ay arası ın un Hb düzeyi <11 mg/dl mi? TERM BEBEKLER Palmar solukluğa bakarak anemiyi değerlendirin Palmar solukluk Hb bakabiliyorsanız Hb bakamıyorsanız Hb isteyin Büyüme-geliĢme takibi yapın Beslenme önerilerinde bulunun Rapel aģı tarihini hatırlatın Düzenli olarak izleyin Hb düzeyi <11 mg/dl mi? TEDAVĠ 3 mg/kg/gün günde tek doz ilaç reçete edin, 1 ay sonra kontrole çağırın Ġlaca 2 ay daha devam edin TEDAVĠ 3 mg/kg/gün günde tek doz ilaç reçete edin, 1 ay sonra kontrole çağırın 1 ay sonra kontrole geldiğinde Anemiyi değerlendirin Anemide düzelme Sevk edin 1 ay sonra kontrole geldiğinde Anemiyi değerlendirin Anemide düzelme DİKKAT Ġlaca! 4 AYDAN 2 ay daha BÜYÜK devam HER BEBEK, edin Hb < 7 gr/dl veya Htc < % 21 ise Sevk ACİL edin OLARAK HASTANEYE SEVK EDİLMELİDİR!

13-24 ay arası TEDAVĠ 3 mg/kg/gün günde tek doz ilaç reçete edin, 1 ay sonra kontrole çağırın Büyüme-geliĢme takibi yapın Beslenme önerilerinde bulunun Rapel aģı tarihini hatırlatın Düzenli olarak izleyin TERM BEBEKLER Palmar solukluğa bakarak anemiyi değerlendirin Palmar solukluk Hb bakabiliyorsanız Hb isteyin Hb düzeyi <11 mg/dl mi? Hb bakamıyorsanız 1 ay sonra kontrole geldiğinde TEDAVĠ 3 mg/kg/gün günde tek doz ilaç reçete edin, 1 ay sonra kontrole çağırın 1 ay sonra kontrole geldiğinde Anemiyi değerlendirin Anemiyi değerlendirin Anemide düzelme Ġlaca 2 ay daha devam edin Sevk edin Anemide düzelme Ġlaca 2 ay daha devam edin Sevk edin DİKKAT! 4 AYDAN BÜYÜK HER BEBEK, Hb < 7 gr/dl veya Htc < % 21 ise ACİL OLARAK HASTANEYE SEVK EDİLMELİDİR!

Gebe Kadınlar Hb 7 g ın altında ise ACĠL OLARAK SEVK EDĠNĠZ Her gebe kadına 3. ayın sonunda: 100 mg demir + 350 mcg folik asit REÇETE EDİNİZ, Ve GEBELĠĞĠN SONUNA DEK rutin izleme devam ediniz. BESLENME ÖNERĠLERĠNDE BULUNUNUZ.

Projede Kullanılacak Olan DEMĠR PREPARATININ ÖZELLĠKLERĠ

Demir Eksikliği Tedavisi Ġdeal Antianemik Yüksek terapötik etkinlik GeniĢ tedavi sınırı: Kaza sonucu zehirlenme riski minimal. Uygulanım kolaylığı: Günde tek doz. Ġyi gastrointestinal tolerans: Yan etki azlığı.

Demir Eksikliği Tedavisi Ġdeal Antianemik Yiyecek maddeleri ya da ilaçlarla etkileģime girmemeli. DiĢleri boyamamalı. Tadı iyi olmalı.

Demir Eksikliği Tedavisi Oral demir preperatları Demir tuzları Demir II tuzları (ferröz tuzlar) Demir III tuzları (ferrik tuzlar) Demir kompleksleri parasız sağlanacak olan preparat; Ferrik form

Demir Eksikliği Tedavisi Demir II tuzları (ferröz tuzlar): GIS etkileri, düģük hasta uyumu Pasif diffüzyonla emilim: yüksek toksisite Yiyecek veya içeceklerle etkileģme, aç karnına alma gereği, GIS etkisi! Serbest radikal oluģumu (FERRO SANOL damla) Demir III kompleksleri (demir karbonhidrat): Yüksek GIS tolerans, yüksek hasta uyumu Aktif-kontrollü emilim: düģük toksisite Yiyecek veya ilaçlarla etkileģmez Serbest radikal oluģma riski minimaldir. (FERRUM damla)

Demir Gibi Türkiye Projesi Demir desteği ve tedavi uygulamalarında damla formunda demir kullanılacaktır.

Ferrum damla FORMÜLÜ 1 damla: 2,5-3 mg elementer demire eģdeğer Demir III Hidroksit Polimaltoz Kompleksi içerir. 1 ml (20 damla): 50 mg demire eģdeğer Demir III Hidroksit Polimaltoz Kompleksi içerir.

Ferrum damla 30 ML LĠK ġġġeler (Parasız) profilaksi için (4-12 aylık bebekler): 10 mg/gün 1 damla 2.5 mg elementer demir 4 damla 10 mg demir Günde 4 damla verilecek

Ferrum damla 1 ml = 20 damla 30 ml = 600 damla 600/4 damla = 150 gün 1 ĢiĢe 5 aylık kullanım için yeterlidir.

Ferrum damla KULLANIM ġeklġ VE DOZU Yemeklerle birlikte veya yemeklerden sonra alınması hasta uyumunu da arttırdığından uygundur.

Ferro sanol damla FORMÜLÜ 1 damla: 1,2 mg demire eģdeğer Demir II Glikokol Sülfat Kompleksi içerir. 1 ml (27 damla): 30 mg demire eģdeğer Demir II Glikokol Sülfat Kompleksi içerir.

Ferro sanol damla 30 ML LĠK ġġġeler (Parasız) profilaksi için (4-12 aylık bebekler): 10 mg/gün 1 damla 1.2 mg demir 9 damla 10 mg demir Günde 9 damla verilecek

Ferro sanol damla 1 ml = 27 damla 30 ml = 810 damla 810/9 damla = 90 gün 1 ĢiĢe 3 aylık kullanım için yeterlidir.

Ferro sanol damla KULLANIM ġeklġ VE DOZU Yemeklerle birlikte veya yemeklerden sonra alınması gerekir.

DEMĠR PREPARATINI ĠYĠ TOLERE EDEMEYEN BEBEKLER/ÇOCUKLAR ĠÇĠN ÖNERĠLER

Öneriler Günlük ilaç dozunu 2-3 e bölerek veriniz Ġlacın normal dozuna giderek artan biçimde (örneğin) 1 haftada ulaģınız Ġlacı gece veriniz Ġlacı yemeklerle veriniz Genel bir öneri olarak da, ilacın diģlerde leke yapmaması için damlayı boğaza yakın bölüme damlatınız ve hemen sonra su içiriniz