Çocukta Anemiye Yaklaşım

Transkript

1 Çocukta Anemiye Yaklaşım Prof. Dr. Kaan Kavaklı Ege Üniversitesi Çocuk Hastanesi Hematoloji Bilim Dalı TO B.E.G

2 Çocukta en sık anemi nedenleri 1- DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ 2- TALASEMİ TAŞIYICILIĞI 3- ENFEKSİYON ANEMİSİ

3 Klinik Bulgular SOLUKLUK İŞTAHSIZLIK UYKU BOZUKLUĞU OKUL BAŞARISIZLIĞI HUYSUZLUK BEKLENMEYENLER: SARILIK HEPATOSPLENOMEGALİ - LAP

4 HEMOGRAM İLE AYIRICI TANI DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ HB 8.2 g/dl HTK % 23 MCV 73 KKH 2.5 M RDW 18 TALASEMİ TAŞIYICISI HB 9.6 g/dl HTK % 32 MCV 55 KKH RDW M DIKKAT: BKH VE TROMBOSİT SAYISI NORMAL OLMALIDIR.

5 Kesin Laboratuvar Tanısı DEMİR EKS. ANEMİSİ TALASEMİ TAŞIYICISI FE DBK TS (N: % 20-40) FERRITIN (depo) Hemoglobin Elektroforezi Hb-A2 > % 3.5

6 Erişkinlerde de en sık anemi Demir eksikliği anemisi; KANAMA İLE KAYIP ÖN PLANDA AKLA GELMELİ Duedonal ülser Kolon kanseri hemoroid- aşırı mens. Kanaması Beslenme sorunları daha sonra akla gelmeli

7 Çocuklardaki farka dikkat Nutrisyonel Anemi kavramı (6 ay-3 y) Demir içeren besinler (Fe++) Kırmızı et ve Karaciğer Yumurta sarısı Fe +++ : (Bitkisel Kaynaklar) Yeşil Sebzeler (Ispanak-Baklagiller) Üzüm (Pekmez) AŞIRI İNEK SÜTÜ SAKINCALI (>1 L/gün)

8 DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ YAKINMALAR (Solukluk - istahsızlık) ANEMNEZ (Çok inek sütü içen ve ek gıdaları sorunlu) HEMOGRAM BULGULARI (Sadece anemisi var. BKH ve PLT normal) (Hb-Htk-MCV-RBC düşük iken RDW >) DEMİR TEDAVİSİNE BAŞLAMAK İÇİN YETERLİDİR

9 Demir Tedavisi genellikle oral yoldan yapılır Damla veya süspansiyon formları Hücum dozu: 4-6 mg/kg (2 veya 3 dozda) 2-3 ay sürdürülmelidir. İstenen Hb düzeyine ulaşılınca idameye geçilir. 2-3 mg/kg 3 ay daha sürdürülür. Hb düzeyinin takibi en pratik yol 1 ay içinde en az 1-2 gr/dl Hb artışı Retikülosit sayımı 7. günde yapılabilir.

10 Oral Demir seçenekleri (++) (demir tuzları) ÖNCELİKLE TERCİH EDİLMELİ Demir Sülfat (FERRO-SANOL) 5 ml= 20 mg (ölçek bardağı 15 ml) 27 damla = 30 mg Demir Fumarat (FERRO ZİNC) Aç karnına verilmesi önerilir. GİS problemi nadir de olsa bildirilmektedir. Metalik tadı sıkıntılı olabilir (TADI FENA DEĞİL) Hızla etkili olur. 15 günde 1 gr Hb artışı İstenen düzeye ort. 2.ayda ulaşılır. Ucuzdur.

11 FERRO-ZİNC FARKI? (5 ml ölçek = 40 mg) syrup FE (++) (40 mg) ZN (++) TAKVİYELİ (15 mg) C-VİT (50 mg) FOLİK ASİT İLAVELİ (*) (200 mg) Özel kapak sistemi ile «taze karışım» Özel Enjektör olması avantaj (1-5 ml)

12 Fe ++ / Zn ++ sorun yaratır mı? DEMİR EMİLİMİNİ BOZABİLİR Mİ? Uygun oranda birarada olurlarsa; sorun yok: Zn / Fe molar oranı (2:1) sağlanırsa ZN emilimi bozmuyor.hatta; İshal oranı azalıyor Fe emilimi ve Hb artışı artabilir. Olumsuz etkilemiyor.

13 Oral Demir seçenekleri (+++) Ferrik Demir GENELLİKLE ÖNERMİYORUZ Fe (OH) Polimaltoz Kompleksi (Ferrum) 1 ölçek = 5 ml = 50 mg. 20 damla = 50 mg Tadı hoş, aç veya tok karnına verilebilir. Dişleri boyamaz. GİS yan etkisi yoktur. Yavaş etki gözlenir aylarda GEÇ DE OLSA etkin düzeye ulaşır ( Hb = 12 g/dl)

14 Pratik Gözlemler Başarılı olmayan demir eksikliği anemisi tedavisi nedeniyle bize başvuran hastaların hemen hepsinde FE (+++) kullanılıyordu Tedavide FE (++) geçildiğinde ise çoğunda hızlı HB artışı sağlamdı.

15 Fe ++ olarak aktiftir;

16 Fe ++ daha fizyolojik mi? Fe emilimi Fe++ şeklinde olur. Öncelikle Fe+++ Fe ++ dönmesi lazım Barsak epitelinden giriş DMT-1 den girer C-vitamini Fe ++ dönmesine katkı sağlar Barsak epitelinden kana karışırken (FERROPORTİN kapısı) yine Fe++ ile Ama, Ferritin (Demir deposu) ve TRANSFERRİN (taşıyıcı protein) de Fe+++ değerdedir.

17 Regulatör protein: «HEPSİDİN» KC den salgılanan 25 aa. Peptit Hormon gibi çalışıyor. İdrarla atılıyor. Fe emilimini regüle eder (NEGATİF) FERRO-PORTİN üzerinden çalışır. Barsaktan Fe emilimi azalır. Demir eksikliğinde azalarak; emilimi +++ ENFEKSİYON ANEMİSİnde Hepsidin ++ bu yolla demir emilimi ve kullanımı <<

18 Tedaviye yanıt (-) ise? ÖNCELİKLE ANNESİ ÇOCUĞUNA İLACI TARİF ETTİĞİNİZ GİBİ İÇİRMİŞ Mİ? İŞTAH ARTIMI VE YÜZÜNE RENK GELMESİ GÜNLERDE HB DÜZEYİNİ KONTROL ETMELİ.

19 Ege Üniversitesi Deneyimi Etik Kurul onaylı Faz-4 ilaç araştırması Safety profiles of Fe++ and Fe+++ oral preperations in the treatment of Iron deficiency anemia in children Kavakli K, et al. Pediatric Hematology and Oncology 2004; 21:

20 Ege Deneyimi Fe++ demir hem etkin hem de emniyetli Hb artışı Fe++ ile iken Fe+++ ile oldu. (Tedavi öncesi- 1. ay- 3.ay- 6.ay) Hem GİS yan etkisi yönünden güvenilir Klinik yan etkiler farklı değil, ilaç kesilmedi. Eritrosit malondialdehid- okside LDL-eritrosit enzimleri (SOD-katalaz-GlutationP) düzeyleri anlamlı düzeyde farklı bulunmadı. Sonuç: Rutin tedavi için Fe++ önerilir.

21 Hacettepe Deneyimi PEDİATRİ UZMANLIK TEZİ ÇALIŞMASI Dr. Yasemin Özsürekci (Ankara 2009) 60 demir eksikliği anemisi hastası 3 farklı grupta tedavi edildi FE ++ / Fe++ ve ZN / FE haftalık oral demir tedavisi sonrası HER 3 GRUPTA DA YETERLİ HB ARTIŞI Yan etkiler açısından fark saptanmadı.

22 Parenteral Demir Çocukta oldukça nadir kullanılır. Kısa barsak sendromu Malabsorbsiyon (Çöliak- Kistik Fibroz) Oral demirin tolere edilemediği durumlar KBY de Eritropoetin kullanımı sırasında INTRAMUSKULER DEMİR SAKINCALI Jectofer-İmferon piyasadan kalktı.

23 Tavsiye edilen:venofer (Fe +++) Fe+++ Sukroz ampul (5 ml = 100 mg)(x5) Demir eksiği hesabı; (İstenen Hb- Hasta Hb)X 3 X Kg =.mg. 2-3 gün içinde yükleme yapılır. Örnek günde 100 mg / 3 gün ardarda < 10 kg bebeklerde max. 50 mg. verilir. Intravenöz 50 ml SF içinde 1 saatte yavaş infüzyon yapılır (hastane şartlarında) Etkinlik 15 günde 1 gr/dl Hb artışıyla izlenir

24 Kan Transfüzyonu? Eritrosit Süspansiyonu gerekirse verilir. Nutrisyonel anemilerde ;Kesinlikle «rutin» uygulanmaz. Transfüzyonla bulaşan viral enf. Riski! Hb < 6 gr/dl olmadıkça transfüzyon yapılmaz (KKY gelişmedikçe akut kan kaybı söz konusu değilse)

25 Çocukta Demir Tedavisi Nutrisyonel faktörler düzeltilmeli Oral demir tedavisi tercih edilmeli Öncelikle Fe++ tercih edilmeli Tedavi en az 4-6 ay sürdürülmeli Parenteral gerekirse hastane şartlarında uygulanmalı Tedaviye yanıt alınamıyorsa kronik kan kaybı ve parazitoza dikkat!

26 TO B.E.G. Teşekkürler