Filantropi Alanında Veri Toplanması ve Paylaşımı WINGS Global Philanthropy Data Charter Worldwide Initiatives for Grantmaker Support (WINGS), 56 farklı ülkede filantropi alanında çalışan ve Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı nın (TÜSEV) da aralarında olduğu 150 den fazla sivil toplum kuruluşunun üye olduğu uluslararası bir ağdır. WINGS, filantropi ve sosyal yatırım alanlarının gelişmesi için güçlendirme, tanıtım ve liderlik rollerini üstlenir. Üyelerinin filantropi alanındaki çalışmalarını daha etkili şekilde yürütmelerine destek vermek amacıyla veri oluşturma, akran öğrenme, araç geliştirme gibi çalışmaları da bulunan WINGS, 2014 yılında filantropi alanında veri toplanması ve paylaşımını desteklemek amacıyla Global Philanthropy Data Charter ı hayata geçirdi. 2014 yılında TÜSEV ev sahipliğinde İstanbul da gerçekleştirilen WINGS Forum konferansında tanıtılan Data Charter, filantropi alanında veri toplayanlar, sağlayanlar ve kullanıcıları arasında işbirlikleri oluşturulması ve veri ile ilişkili ihtiyaçların ve kapasitenin konuşulabileceği bir platform oluşturulması amaçlarıyla kuruldu. 30 farklı kuruluş ve temsilcinin ortak çalışmaları ile hayata geçirilen Data Charter filantropi alanında veri toplanmasını düzenleyecek bir davranış kuralları çerçevesi sunuyor. Data Charter Vizyonu: Daha büyük bir etki yaratmak için daha iyi veri oluşturmak. Data Charter, filantropi verileri için küresel bir vizyonun yanı sıra bu alanda yaratılacak işbirlikleri için de bir çerçeve sunuyor. Data Charter aynı zamanda filantropi alanında veri oluşturma sürecindeki ihtiyaç ve kapasitenin analiz edilmesini teşvik ediyor. Amaçları: 1. Filantropi alanında veri toplanması ve paylaşımı için standartlar oluşturulması, 2. Ülkeler arası veri karşılaştırmalarının yapılması, 3. İhtiyaç alanlarının ve yeni yönelimlerin haritalandırılması, 4. Geliştirilebilecek kapasitelerin belirlenmesi, 5. Sektörün görünürlüğünün artırılması ve 6. Verinin değişime ön ayak olacak şekilde kullanılması Philanthropy Data Charter hakkında daha fazla bilgi için http://philanthropydata.wingsweb.org/ adresini ziyaret edebilirsiniz.
Veri Oluşturma ve Veri Paylaşımında İyi Örnekler 1. Community Foundations Atlas Data Charter İşbirliği 2014 yılında 100. yılına giren Cleveland Bağışçılar Vakfı küresel çapta Bağışçılar Vakıfları ve yarattıkları etkiyi haritalandırmak amacıyla Vakıflar Merkezi (Foundation Center), Bağışçılar Vakıfları için Küresel Fon (Global Fund for Community Foundations) ve WINGS ortaklığı ile Bağışçılar Vakıfları Atlas ını (Community Foundations Atlas) oluşturdu. Dünyadaki bağışçılar vakıflarının çalışmaları, hedef grupları ve projelerinin yarattığı etki üzerinden haritalandırma yapan Atlas, bu vakıf modelinin dönüştürücü etkisinin ortaya çıkarılmasına katkı sağladı. Atlasın oluşturulmasında Data Charter ilkeleri çerçeve olarak kullanıldı. Verilerin haritalandırıldığı web sitesinde çalışmaya katılmış olan bağışçılar vakıflarının özellikleri ve çalışma alanları görülebiliyor, güncelleme ve eklemeler yapılabiliyor. Data Charter işbirliği ile Atlas ın gelecek dönemde de devam ettirilmesi ve kullanımına dair de veri toplanması planlanıyor. Daha fazla bilgi için: http://communityfoundationatlas.org/ 2. Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Filantropi Platformu (Sustainable Development Goals (SDG) Philanthropy Platform) SDG Philanthropy Platformu yerel ve uluslararası kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları ve Birleşmiş Milletler arasında gerçekleşen ortak bir çalışma. Pilot olarak beş ülkede (Kenya, Kolombiya, Gana, Endonezya, Amerika) uygulanan platformun amacı 2015 sonrası kalkınma hedeflerine yönelik olarak filantropistler, sivil toplum kuruluşları, kamu kurumları ve özel sektör arasındaki işbirliklerinin güçlendirilmesinde aracı olmak. Filantropi, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri nin gerçekleşmesinde önemli bir rol oynuyor. Bu bağlamda, mali ve program verilerinin takip edilerek raporlanması ve fonların doğru yerlerde kullanılmasının, amaçlanan hedefe en etkin şekilde ulaşılmasına katkı sağlayacağı düşünülüyor. Platform içerisinde oluşturulan girişimlerden biri olan SDGFunders bu hedefe ulaşılması için destek verecek bir veri tabanı. Bu girişim Foundation Center tarafından yürütülüyor ve küresel olarak Binyıl Kalkınma Hedefleri ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine yönelik kullanılmış olan fonların verilerini haritalandırıyor. SDGFunders web sitesinden ülkelere ve Binyıl Kalkınma Hedeflerine göre verilen fonlar, fon veren ve alan kuruluşlar ve bütün hedefler arasında hangi alanların ne kadar fon aldığı görülebiliyor. Daha fazla bilgi için: http://sdgfunders.org/home/lang/en/
3. Uluslararası İnsan Hakları Hibe Veren Kuruluşlar Grubu (IHRFG) - İnsan Hakları Hibeleri Haritalandırması IHRFG küresel çapta insan hakları alanında hibe veren vakıflar, bireysel bağışçılar, hibe veren kamu kurumları ve filantropi alanının geliştirilmesi üzerine çalışan kuruluşlardan oluşan bir ağdır. Bu ağın kurduğu Advancing Human Rigths: Knowledge Tools for Funders Initiative (İnsan Hakları Alanının Geliştirilmesi: Fon Sağlayıcılar İnisiyatifi için Bilgi Araçları) insan hakları alanında verilen fonların gelişimini raporlayarak bu alanda fon veren kuruluş ve kişilere faydalı olabilecek, araştırmalara ve yeni açılacak fonlara destek olacak veri tabanları oluşturuyor. Güvenlik ve şeffaflık ile ilgili endişelerinin yüksek olduğu bir alanda veri toplamanın zorlukları olsa da; IHRFG yine bu alanda çalışan Ariadne (Avrupa İnsan Hakları Fon Verenler Grubu), The Foundation Center ve Human Rights and the International Network of Women s Funds (INWF) (İnsan Hakları ve Uluslararası Kadın Fonları Ağı) ortaklıkları ile haritalandırma çalışmasını güçlendiriyor. Fon verenlerin bilgilerine isteğe göre anonim olarak yer veriliyor veya istendiğinde siteden kaldırılabiliyor. Daha fazla bilgi için: https://www.ihrfg.org/ Filantropi Alanında Verinin Önemi ve Data Charter ın Türkiye de Uygulanabilirliği Filantropi alanını oluşturan vakıf hibeleri, özel sektör destekleri, bireysel bağışlar ve gönüllülük gibi konular hakkında kapsamlı, sistematik olarak toplanmış ve güncel verilere ulaşabilmek sınırlı sayıda ülkede mümkün olabiliyor. Oysa filantropi alanındaki verilerin paylaşımı bireysel ya da kurumsal olarak yapılan bağışların yerel ve küresel ölçekte yarattığı etkiyi görmek, ülkeler arasında karşılaştırmalar yapmak ve ülkeler özelinde filantropinin karşılayabileceği ihtiyaçları tespit etmek açısından önem taşıyor. Filantropi alanında veri paylaşımının yararları şu şekilde sıralanabilir: - Hibe veren birey ve kurumların daha etkili planlama yapabilmesi, - Alanda şeffaflık ve hesap verebilirlik sağlanması, - Ülkeler arası, sivil toplum kuruluşlarının çalıştığı farklı alanlar özelinde ve küresel çapta farklı karşılaştırmalar yapılarak gelişmelerin izlenmesi, - Filantropi alanında yeni yönelimlerin ve eksiklik olan alanların tespit edilebilmesi ve bu alanlarda sektörler arası işbirliklerinin kurulması, - Teknoloji, insan kaynağı gibi alanlarda kapasitelerin artırılarak eksikliklerin giderilmesi, - Filantropi alanının ve yarattığı etkinin görünürlüğünün artırılması, - Gerçek veriler üzerinden politikaların etkilenmesi, geri bildirim verilmesi ve savunuculuk yapılması.
Türkiye de sivil toplum kuruluşları ilgili veriler Dernekler Dairesi Başkanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından toplanmakta ve bu verilerin bir kısmı paylaşılmaktadır. Ancak söz konusu bireysel ve kurumsal bağışlar ile ilgili veriler olduğunda kapsamlı ve güncel verilerin toplanması ve açık bir şekilde kamuoyuyla paylaşılması yaygın bir uygulama değildir. Sivil toplum alanındaki mevcut veriler ulusal ve uluslararası hibeler, özel sektör destekleri, bireysel bağışlar gibi alanlarda yeterli bilgi sağlamamaktadır. Bu bilgilerin yokluğunda hangi alanların, ne tür bağışlarla ve ne kadar desteklendiğini tespit etmek mümkün olmamaktadır. TÜSEV in 2011 yılında yayınladığı Türkiye de Sivil Toplum: Bir Dönüm Noktası raporuna göre şeffaflık açısından incelendiklerinde STK ların %70,6 sı mali bilgilerinin kamuya açık olduğunu belirtmiş olmalarına rağmen bu bilgilere nasıl ulaşılabileceği konusunda farklı cevaplar vermişlerdir. Örneğin, mali bilgilerine ulaşmak için STK ların %30 u raporlarını, %30 u çalışanlarını, %34 ü ise web sitelerini kaynak olarak göstermişlerdir (TÜSEV, 2011). STK ların yıllık olarak yayınladıkları faaliyet raporlarına ve ilgili kamu kurumlarına verdikleri beyannameleri bu alanda bilgi sağlayacak veri kaynakları olarak düşünmek mümkündür. Bunların yanı sıra uluslararası ve ulusal STK ların ve akademik birimlerin yaptıkları araştırmalar yoluyla da veri toplanmaktadır. Ancak toplanan veya sağlanan verilerin herkese açık şekilde paylaşılmaması veya paylaşılan verilerin yetersiz olması alanın büyüklüğü ve etkisini görmeyi zorlaştırmaktadır. Hak temelli alanlarda fon veren kuruluşlar, fon miktarları ve destek alanları ile ilgili veri toplamak ise kendi içinde farklı kısıtlar barındırıyor. Fon veren ve alan kuruluşların gizlilik ihtiyacı bu alanda daha fazla görülüyor. Paylaşılan bilgilerin fon veren ya da alan kuruluşlar açısından risk yaratabileceği düşünülüyor. Veri toplama ve paylaşımının giderek önem kazandığı bir ortamda verilerin doğru şekilde tutulması, güncellenmesi ve kamuoyu ile paylaşılması için atılacak birçok adım bulunuyor. Filantropi alanında veri toplama ve paylaşımı için bir yol haritası sunan Data Charter Türkiye de konuyla ilgili yapılan çalışmalar için de yol gösterici bir rol oynayabilir. Data Charter Türkiye koşullarına göre uyarlanarak kullanıldığı takdirde verilerin toplanması için ortak standartlar belirlenmesine katkı sağlayabilir; veri paylaşımı için bir paylaşım platformu oluşturabilir. Bu tür bir yaklaşım veri toplamada devamlılığı sağlayacağı gibi fon veren ve alanların uzun vadeli planlama yapmalarına da olanak sağlayabilir. Filantropi alanında güncel, doğru ve kapsamlı verinin sağlanması Türkiye de bağışçılığın durumu ve yarattığı etkinin görünür hale gelmesini sağlayabilir. WINGS in üyeleri arasında yer alan TÜSEV, Global Philanthropy Data Charter ı geliştirmek ve yaygınlaşmasını sağlamak üzere fikir yürüten, uygulamalar yapan ve bilgi paylaşan çalışma grubunun içinde yer alıyor. TÜSEV, Türkiye de bireysel bağışçılığın durumu ve bu alandaki eğilimleri ortaya koymak amacıyla yeni bir araştırma projesini hayata geçiriyor. Bireysel bağışlar ile ilgili kapsamlı ve güncel veriler sağlayacak bu
araştırma 2006 yılında yayınlanan Türkiye de Hayırseverlik: Vatandaşlar, Vakıflar ve Sosyal Adalet araştırmasının verileri ile karşılaştırma yapılmasına da olanak sağlayacak. TÜSEV in bağışçılık alanındaki çalışmaları ve WINGS Global Philanthropy Data Charter hakkında daha fazla bilgiye ulaşmak isterseniz bize degisimicinbagis@tusev.org.tr adresinden ulaşabilirsiniz.