AVRUPA BİRLİĞİ VE TÜRKİYE CUMHURİYETİ TARAFINCA FİNANSE EDİLEN DERİN DEŞARJI UYGULAMALARI ÖZET Mehrali Ecer, İsmail Raci Bayer, Ali Albayrak, Gıyasettin Güneş Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı, Mustafa Kemal Mahallesi Eskişehir Devlet Yolu (Dumlupınar Bulvarı) 9. km. No: 278 Çankaya / Ankara Email:giyasettin.gunes@csb.gov.tr Mühendislik çalışmaları sonucu tespit edilen, yeterli arıtma kapasitesine sahip alıcı ortamlarda, denizin seyreltme ve doğal arıtma süreçlerinden faydalanılarak, atıksuların sahillerden belirli uzaklıklarda deniz dibine boru ve difüzörlerle deşarj edilmesi ile atıksular arıtılabilir. Derin deniz deşarjları, Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler için kıyı bölgelerinde uygun bir sürdürülebilir atıksu arıtma alternatifidir. Turizm faaliyetlerinin önem taşıdığı Erdemli (Mersin) ve İnkumu (Bartın) yerleşimlerinde, kullanılmış sularının, psikolojik ve halk sağlığı açılarından sakınca yaratmayacak, bakımı ve işletilmesi kolay ve ekonomik olan bir sistemle uzaklaştırılması gerekmektedir. Bu amaçla Erdemli de hâlihazır durumuyla 500 m sonra denizle mansaplanan dereye deşarjda bulunan İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisinin suları Derin Deşarj sistemi ile yönetmeliklere uygun vaziyette kıyıdan belli uzaklıklarda deşarj edilmiştir. İnkumu nda ise ön arıtmadan geçirilen atıksular, kıyıdan uygun bir mesafede Karadeniz e deşarj edilmiştir. Bu çalışmada, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından yapımı ortaklaşa finanse edilen Erdemli (Mersin) ve İnkumu (Bartın) derin deniz deşarjı projelerinden bahsedilmektedir. ABSTRACT Wastewater can be treated by discharging the wastewater to the sea bottom with pipes and diffusers at a certain distances from the coasts. In order to use both advantage of dilution and natural treatment processes of the receiving environments, it should be taken into account of construction of sea outfall. Deep-sea outfalls are appropriate sustainable wastewater treatment processes for developing countries such as Turkey is an alternative. Tourism activities are important both Erdemli (Mersin) and İnkumu (Bartın) settlements, so the treated water must be removed from the coasts with a system that should be easy and economical to maintain and operate in terms of psychological and public health. Treated water of the Erdemli Advanced Biological Wastewater Treatment Plant had discharged to the river that was far away 500 m from the facilities. Then a deep sea outfall was constructed in Erdemli. The treated wastewater was discharged to the Black Sea at an appropriate distance from coast of İnkumu after the primary treatment. All 228
discharge projecs were designed and constructed according to the effective regulations and laws. In this study, it is mentioned that deep sea outfall projects in Erdemli (Mersin) and İnkumu (Bartın) that was co-financed by the European Union and the Republic of Turkey. Anahtar Kelime: IPA, Deniz Deşarjı, İnkumu, Erdemli 1) GİRİŞ Alıcı ortam olarak deniz, göl ve nehirlerin kullanılmaları vazgeçilmez bir yöntemdir. Bu yüzden, alıcı ortamların kirlenmesini önlemek için arıtma tesisleri, deniz deşarj yapıları v.b. birçok tesis pek çok ülkede ve ülkemizde başarılı biçimde uygulamıştır. Atık suların çevreye zararsız hale getirilmesi için en önemli husus, öncelikle yerleşim alanlarında, kullanım sonucu oluşan evsel ve endüstriyel atıksuların toplanması gerekmektedir. Toplanan atıksular alıcı ortamın hassaiyeti göz önüne alınarak, arıtma teisislerine veya derin deşarj tesislerine iletilirler. Arıtmadan geçirilen atıksular nihayetinde bir alıcı ortama verilirler. Deniz kenarında kurulmuş olan şehirler, bu bakımdan büyük avantaja sahiptirler. Atık suları bir boru ile denize vermek, geleneksel bir çözüm olarak uygulanmıştır. Uzun deşarj boruları ile yayıcıların kullanılması ise, nispeten yenidir. ABD de bu şekilde deşarj sistemleri 40 yıl önce kullanılmaya başlanmıştır. Bu tesislerin yapılmasının amacı, atık suları yeterli bir süre için sahilden uzak tutmaktır. Bu sürenin kararlaştırılmasında esas amaç sahile gelen atık su- deniz suyu karışımındaki izin verilebilen atık su miktarının ve bakteriyolojik standartların aşılmamasıdır. Böylece, sahillerin faydalı bir şekilde kullanılması, sudaki kirliliklerin yeterli miktarda seyrelmesi ve bakterilerin azalması sağlanır (Kurt,2009). Yerel koşullara uygun bir arıtma uygulanarak atık sular denizlere verilebilir. Bu durumda, denizden beklenen, arıtılmış atık suyun kirletici etkisini azaltmasıdır. Atık sular, kalıcı veya zehirli maddeler içeriyorsa, arıtma işlemi zorlaşmakta ve maliyet artmaktadır. Koşullar uygun değilse, denizaltı deşarj boruları kullanılsa bile arıtılmamış şehir ve endüstri atık sularını ve diğer atıklarını denize vermek uygun bir yol olmamaktadır. Bölgenin coğrafik ve oşinografik koşulları göz önünde bulundurularak ham atık su ile denize verilebilecek atık su kalitesi dikkate alınarak, gerekli arıtma şekli dikkatle seçilmeli ve uygulanmalıdır. Kontrolsüz koşullarda, katı ve sıvı atıkların denize boşaltılmaları kesinlikle kabul edilemezdir (Kurt, 2009). Sahil yerleşim birimlerinin atık suları iki şekilde deşarj edilir. 1. Sahile çok yakın mesafeden, denizin alçak su seviyesi altından deşarj (sığ deşarj. 2. Çevre Mühendisliği bakımından gerekli şartları sağlayacak şekilde hesaplanan belirli bir derinlikten deşarj (derin deniz deşarjı). Her iki durumda da atıksu deşarjının halk sağlığı, denizin estetik görünümü ve ekolojik yapısı üzerindeki tesirleri çok iyi değerlendirilmelidir. Deşarjın yapılacağı su ortamının oşinografik ve ekolojik özelliklerine bakılarak deşarj öncesi arıtmanın seviyesi belirlenir (Kurt,2009). 229
1.1. Mevzuat Ülkenin yeraltı ve yerüstü su kaynakları potansiyelinin korunması ve en iyi bir biçimde kullanımının sağlanması için, su kirlenmesinin önlenmesini sürdürülebilir kalkınma hedefleriyle uyumlu bir şekilde gerçekleştirmek üzere gerekli olan hukuki ve teknik esasları belirlemek için Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği, 31 Aralık Cuma 2004 tarihli resmi gazete ve 25687 sayılı yönetmelik ile yayınlanmıştır (SKKY,2004). Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği 6 ncı maddesine göre, alıcı su ortamlarında evsel, endüstriyel, tarımsal, deniz trafiği ve benzeri kaynaklardan dolayı kirlenmeye neden olan başlıca etkenler (fekal atıklar, organik atıklar, kimyasal atıklar, aşırı üretim artışına neden olan besin maddeler, atık ısı, radyoaktif atıklar, v.b.) tanımlanmıştır (SKKY,2004). Bu yönetmeliğe göre, yeterli arıtma kapasitesine sahip olduğu mühendislik çalışmaları ile tespit edilen alıcı ortamlarda denizin seyreltme ve doğal arıtma süreçlerinden faydalanmak amacıyla atık suların sahillerden belirli uzaklıklarda deniz dibine boru ve difüzörlerle deşarj edilmesi Derin Deniz Deşarjı olarak tanımlanmıştır. Derin deniz deşarjlarında, alıcı ortamlara verilen atıksu bulutunun seyreltilebilmesi amacıyla atıksu borusunun ucuna eklenen ve çoklu bir jet akımı sağlayarak birinci seyrelme (S1) değerinin öngörülen 40-100 veya daha büyük değerler almasını ve atıksuların alıcı ortama çıkışı sırasındaki akım özelliklerini kontrollu bir biçimde sağlayan özel donanım ise Difüzör olarak tanımlanmıştır (SKKY,2004). Derin deniz deşarjından önce sadece sınırlı düzeyde bir arıtma yapıldığı için, deniz ortamının korunabilmesi amacıyla, derin deniz deşarjıyla alıcı ortama verilebilecek atıksu özellikleri sınırlandırılmıştır. Alıcı ortama, derin deniz deşarjının yapılabilmesi için atıksuların Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliğinde belirtilen sınır değerleri aşmaması gerekmektedir. Deniz deşarjına izin verilebilecek atıksuların özellikleri Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde belirtilmiştir. Bu tablodaki sınır değerlerden fazla kirletici özellikler ihtiva eden suların denize boşaltımına izin verilmez (SKKY,2004). Tablo 1: Derin Deniz Deşarjına İzin Verilebilecek Atıksuların Özellikleri (SKKY,2004) PARAMETRE SINIR DÜŞÜNCELER ph 6-9 - Sıcaklık 35 C - Askıda katı madde 350 - (mg/l) Yağ ve gres (mg/l) 15 - Yüzer maddeler Bulunma - yacaktır 5 günlük biyokimyasal 250 - oksijen ihtiyacı, BOİ5(mg/L) Kimyasal oksijen 400-230
PARAMETRE SINIR DÜŞÜNCELER ihtiyacı, KOİ (mg/l) Toplam azot (mg/l) 40 - Toplam fosfor (mg/l) 10 - Metilen mavisi ile 10 Biyolojik olarak parçalanması Türk reaksiyon veren yüzey Standartları Enstitüsü standartlarına aktif maddeleri(mbas) uygun olmayan maddelerin boşaltımı (mg/l) Diğer parametreler prensip olarak yasaktır. 31/12/2005 tarihli ve 26040 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelikte bu parametreler için verilen sınır değerlere uymalıdır. Atıksuların derin deniz deşarjlarıyla bertaraf edilmesi durumunda, alıcı ortamlar için uygulanacak olan derin deniz deşarj kriterleri de Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde düzenlenmiştir (SKKY,2004). Tablo 2: Derin Deniz Deşarjları İçin Uygulanacak Kriterler (SKKY,2004). PARAMETRE LİMİT Deniz ortamının seyreltme kapasitesi ne olursa olsun, denize deşarj edilecek suların sıcaklığı 35 C yi aşamaz. Sıcak su deşarjları difüzörün fiziksel olarak sağladığı birinci seyrelme Sıcaklık (S 1) sonucun da karıştığı deniz suyunun sıcaklığını Haziran- Eylül aylarını kapsayan yaz döneminde 1 C den, diğer aylarda ise 2 C den fazla arttıramaz. Ancak, deniz suyu sıcaklığının 28 0 C nin üzerinde olduğu durumlarda, soğutma amaçlı olarak kullanılan deniz suyunun deşarj sıçaklığına herhangi bir sınırlama getirilmeksizin alıcı ortam sıcaklığını 3 0 C den fazla artırmayacak şekilde deşarjına izin verilebilir. En muhtemel Derin deniz deşarjıyla sağlanacak olan toplam seyrelme sonucunda insan teması olan koruma bölgesinde, zamanın % sayı (EMS) 90 ında, EMS olarak toplam koliform seviyesi 1000 TC/100 ml olarak ve fekal koliform seviyesi 200 FC/100 ml den az olmalıdır. toplam ve fekal koliformlar Katı ve Difüzör çıkışı üzerinde, toplam genişliği o noktadaki deniz yüzen maddeler suyu derinliğine eşit olan bir şerit dışında gözle izlenebilecek katı ve yüzer maddeler bulunmayacaktır. Diğer parametreler Tablo 4 te verilen limitlere uyulacaktır. Deşarj sistemlerinin tasarımında ayrıca aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır; 231
a) Denize bu Yönetmelikle verilebileceği kabul edilen atıksuların deşarj edilebilmesi için projedeki ilk seyrelme S1 değeri 40 ın altında bulunmamalı, tercihen S1 = 100 olmalıdır. Bu seyrelmelerin tesbiti Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Teknik Usuller Tebliğine göre yapılmaktadır. b) Minimum deşarj derinliği 20 metre olmalı, eğer 20 metre derinliğe inmek ekonomik olarak mümkün değilse, difüzör hariç deşarj boru boyu ortalama kıyı çizgisinden itibaren bu Yönetmeliğin ekinde yer alan tabloda (Tablo 24) gösterilenden az olmamalıdır. Tablodaki nüfus değerlerinden daha büyük yerleşim yerleri, "önemli kirletici kaynak" sınıfına giren faaliyetler ve sanayi kuruluşları için deşarj boru boyu, ön veya tam arıtma alternatifleri ile birlikte ele alınarak belirlenir. c) Yaz aylarında T90 değeri Ege ve Akdeniz de en az 1 saat, Karadeniz de 2 saat Marmara Denizinde ise 1,5 saat alınmalıdır. Kış aylarında ise T90 değeri daha yüksek olacağı için bu değer ortalama 3-5 saat arasında alınmalıdır. Tablo 3: Evsel Atıksu Debilerine Göre Minimum Deşarj Boru Boyu (SKKY,2004). NÜFUS DEBİ MİNİMUM DEŞARJ BORU BOYU <1000 200 m 3 /gün 500 m 1000-10 000 200-2000 m 3 /gün 1300 m Derin deniz deşarjı için çevre izni alan kurum, kuruluş ve işletmeler, Bakanlıkça belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde izleme yaparak, Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 listesinde belirtilen işletmeler için Bakanlığa, Ek-2 listesinde belirtilen işletmeler için il çevre ve orman müdürlüğüne rapor etmekle yükümlüdürler. İdarece gerekli görülen durumlarda izleme sıklığında değişikliğe gidilebilir. 30.07.2009 tarihli Derin Deniz Deşarjı İzleme Genelgesi hükmlerine uygun olarak derin deniz deşarjları izleme yöntemine ilişkin ilke, usul ve esasların belirlenmiştir. Bu genelgeye göre, derin deniz hatlarının belli peryotlarda izlenmesi ve raporlanması gerekmektedir (Derin Deniz Deşarjı İzleme Genelgesi, 2009). Tablo 4.Derin Deniz Deşarjı Hattının İzlenmesi İzleme İzleme Yöntemi Noktası Deşarj hattı boru boyu Difüzör Besleme bacası Dalgıç tarafından kamera ile hattın durumu kontrol edilir Dalgıç tarafından tıkanıklık olup olmadığına bakılır Su seviyesi kontrol edilir, buradaki ani su artışı veya kesilmesi durumlarında müdahale edilir. Numune Alma Zamanı İlkbahar ayında İlkbahar ayında İlkbahar ayında 232
1.2. IPA Nedir? Avrupa Birliği (AB), kuruluşundan bu yana Birlik üyesi ülkelere, aday ülkelere ve üçüncü ülkelere, kurucu anlaşmalar temelinde çeşitli mali yardımlar sağlamaktadır. AB'nin muhtelif hedeflerini gerçekleştirmek amacıyla yapılan bu yardımlar vasıtasıyla, faydalanan ülkelere, hibe ya da kredi şeklinde önemli miktarda kaynak aktarımı yapılmaktadır. Yapılan mali yardımla temel olarak aday ülkenin AB üyeliğine yapısal olarak hazırlanması amaçlanmaktadır. 2007 yılı ile birlikte Avrupa Birliği 2007 2013 yıllarına ait bütçe dönemiyle birlikte aday ülkelere sağladığı mali yardım mekanizmasında değişikliğe gitmiştir. Buna göre aday ve potansiyel aday ülkelere yapılan mali yardımlar Katılım Öncesi Yardım Aracı (Instrument for Pre-accession Assistance- IPA) adı altında birleştirilmiştir. IPA II döneminde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı tarafınca 23 yeni entegre su ve 11 entegre katı atık projesi yapılması planlanmıştır. Söz konusu 34 yatırım projesinin toplam bütçesi yaklaşık 700 milyon Avro dur. İnşası bitecek ve yerel yönetimlere devir edilecek atıksu arıtma tesislerinde, sürdürülebilir işletme en önemli hedeflerden biridir. Bu nedenle, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından yapımı ortaklaşa finanse edilen atıksu arıtma tesislerinde oluşan çamurların detaylı analizler yapıldıktan sonra, yerleşim yerinin meteorolojik koşulları, tarım arazilerinin durumu, yakma alternatifi için yakma tesislerinin mevcudiyeti, düzenli depolama mecburiyetinde düzenli depo sahalarına yakınlık vb. gibi temel kriterler temel alınarak yerel şartlara ve mühendislik esaslarına, ülkemiz ve AB çevre mevzuatına uygun şekilde bertaraftı gerçekleştirilmektedir. Şekil 1. Türkiye de IPA II dönem projeleri öncelik listesi, 233
2) YÖNTEM Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı tarafınca, IPA-I dönemi içerisinde Erdemli (Mersin) ve İnkumu (Bartın) yerleşimlerinde Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğine göre derin deniz deşarj uygulamaları yapılmıştır. Projelerle ilgili bilgiler aşağıda verilmiştir. 2.1. Erdemli Su Temini Sisteminin Rehabilitasyonu ve Deniz Deşarjı Yapım İşi Mersin ilinde 1 adet IPA-I kapsamında ve 1 adet IPA-II kapsamında olmak üzere Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı sorumluluğunda 2 adet proje bulunmaktadır. Erdemli Su ve Atıksu Projesinde imzalanan 5 sözleşme kapsamında IPA-I döneminde toplam 12.316.176,34 Avro harcama gerçekleşmiştir. Proje % 82,11 AB katkısıyla, % 7,16 Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve % 10,73 Mersin Belediye Başkanlığı katkısıyla gerçekleştirilmiştir. Proje kapsamında; 1 teknik yardım, 2 yapım işi ve 2 mal alımı (ekipman tedariki) olmak üzere 5 adet sözleşme imzalanmıştır. Erdemli Su Temini Sisteminin Rehabilitasyonu ve Deniz Deşarjı Yapım İşi kapsamında, Erdemli İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisinden çıkan arıtılmış suların, mevcut dereye deşarjının önlenmesi amacıyla 1412 m deniz deşarj hattı (DN 800) inşa edilmiştir. Erdemli Derin Deniz Deşarjı derinliği 20 metredir. Proje kapsamında, deniz deşarjı pompa istasyonu,218 m kara hattı da inşa edilmiştir (Erdemli Derin Deniz Projesi, 2013). 2.2. Bartın Atıksu Arıtma Tesisi ve İnkumu Kolektör Hatları, Ön Arıtma Tesisi ve Derin Deniz Deşarjı Yapım İşi Bartın ilinde, IPA-I kapsamında, Başkanlığımız sorumluluğunda 1proje tamamlanmıştır. İmzalanan 6 sözleşme kapsamında IPA-I döneminde toplam 9.344.372 Avro harcama gerçekleşmiştir. Proje % 85 AB katkısıyla, % 6 Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve % 9 Bartın Belediye Başkanlığı katkısıyla gerçekleştirilmiştir. Proje kapsamında; 2 teknik yardım, 1 yapım işi ve 3 mal alımı (ekipman tedariki) olmak üzere 6 adet sözleşme imzalanmıştır. Proje kapsamında; Bartın da 14.722 m 3 /gün ortalama debili biyolojik atıksu arıtma tesisi inşa edilmiştir. Ayrıca, İnkumu beldesin de 2283 m 3 /gün kapasiteli fiziksel atıksu arıtma tesisi ve 1492 m deniz deşarj hattı (DN 315) inşa edilmiştir. Bartın Derin Deniz Deşarjı derinliği 20 metredir. 4 metre aralığa sahip 8 adet difüzör (DN 63 ve DN 90) ile istenilen seyrelme ve hidrolik şartlar sağlanmıştır.(bartın Derin Deniz Deşarjı Projesi, 2015) 234
Şekil 2. Erdemli Su Temini Sisteminin Rehabilitasyonu ve Deniz Deşarjı Yapım İşi fotoğrafları 3) SONUÇ Avrupa Birliğinin aday ülkelere tahsis ettiği Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPA) Fonları ile yürütülmekte olan Çevre Operasyonel Programı kapsamında, yerel yönetimlerin çevre altyapı ihtiyaçlarını karşılamak üzere, atıksu tesisleri (arıtma tesisi, kanalizasyon, kolektör, yağmursuyu toplama hattı, derin deniz deşarjı), içme suyu tesisleri (İçme suyu arıtma tesisi, içme suyu temini ve dağıtım sistemi, su depoları) ve katı atık (düzenli depolama, rehabilitasyon, sızıntı suyu arıtma tesisi, ayrıştırma ve geri dönüşüm tesisleri ve tıbbi atık sterilizasyonu)tesisleri inşa edilmektedir. Erdemli ve İnkumu yerleşimlerinde inşaatı tamamlanan derin deniz projeleri de IPA fonları ve ulusal bütçe desteğiyle tamamlanmıştır. Söz konusu derin deniz deşarj projeleri, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ve diğer standartlara göre tamamlanmıştır. 235
Şekil 3. Bartın Atıksu Arıtma Tesisi ve İnkumu Kolektör Hatları, Ön Arıtma Tesisi ve Derin Deniz Deşarjı Yapım İşi 236
Şekil 4. İnkumu Derin Deniz Deşarjı Yapım İşi 1400-1430 Metreler Arası Hendek Tip Projesi Şekil 5. İnkumu Derin Deniz Deşarjı Yapım İşi DN 315 Boru Batırma Bloğu Detayları Şekil 6. Şamandıra Detayı 237
Şekil 7. Difüzör Detayları 238
4) ÖNERİLER Atıksuların sahillerden belirli uzaklıklarda deniz dibine boru ve difüzörlerle deşarj edilmesi işlemi olarak bilinen derin deniz deşarjı, kıyı bölgesinde bulunan yerleşimlerce uygulanabilecek ucuz ve etkili bir arıtma alternatifidir. Yapılacak mühendislik çalışmaları sonucunda, uygun bölgelerde derin deşarjı uygulamalarının artırılmasıyla, ülkemiz sahil ve denizlerini daha fazla koruyabiliriz. 5) KAYNAKLAR Bartın Atıksu Arıtma Tesisi ve İnkumu Kolektör Hatları, Ön Arıtma Tesisi ve Derin Deniz Deşarjı Yapım İşi Projeler, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı 2015 Derin Deniz Deşarjı İzleme Genelgesi, Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, 30.07.2009 Elif Nur Kurt, Türkan Ormancı, Avşa Adası (Balıkesir) Deniz Suyu Tuzsuzlaştırma Tesisi Deniz Deşarjı Projesi, 2009 Erdemli Su Temini Sisteminin Rehabilitasyonu ve Deniz Deşarjı Yapım İşi Projeleri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı, 2013 Su Kirliliği Ve Kontrol Yönetmeliği, Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı, Resmi Gazete Sayısı: 25687, 31.12.2004 Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği, Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı, Resmi Gazete Sayısı: 27537, 30.03.2010 239