ÜNİVERSİTEE HAZIRLIK 12. SINIF KULA ARDIMCI KNU ANLATIMLI SRU BANKASI RGANİK KİMA KİMA
ÜNİVERSİTEE HAZIRLIK 12. SINIF KULA ARDIMCI KNU ANLATIMLI SRU BANKASI ISBN 978 605 2273-88 - 3 Dizgi ÇAP Dizgi Kapak Tasarım Özgür FLAZ 1. Baskı Ekim 2018 İLETİŞİM ÇAP AINLARI stim Mah. 1207 Sokak No: 3/C D stim / Ankara Tel: 0312 395 13 36 Fax: 0312 394 10 04 www.capyayinlari.com.tr bilgi@capyayinlari.com.tr twitter.com/capyayinlari facebook.com/capyayinlari instagram.com/capyayinlari Sevgili Öğrenciler, SUNU Gelecekteki hayatınızı şekillendirmek, düşlediğiniz bir yaşamı kurmak için üniversite sınavını başarıyla atlatmanız gerektiğini biliyorsunuz. Bu bilinçle yoğun bir ders çalışma sürecinden geçmektesiniz. Böylesine önemli bir sınavı başarıyla atlatmanın en temel şartlarından biri sınavın ruhunu anlamak ve bu çizgide hazırlanmış kitaplardan yeterince faydalanmaktır. Bizlerde gayretlerinize destek olmak, çalışmalarınızı daha verimli hâle getirmek amacıyla sınav ruhuna uygun elinizdeki fasikülleri hazırladık. Kitaplarımız, Talim Terbiye Kurulu nun en son yayımladığı öğretim programında yer alan konu ve kavramlarda belirtilen kazanımlar dikkate alınarak hazırlanmıştır. Özgün bir yaklaşım ve titiz bir çalışmanın ürünü olan eserlerimizin ana yapısı şu şekildedir: Kazanımlara ait bilgiler konu sayfasında verilmiştir. Özet konu anlatımından sonra örnek çözümlerine geçilmiş ve bu bölüm standart sorular ve çözümleri ile ÖSM tarzı sorular ve çözümleri olmak üzere iki kısımdan oluşturulmuştur. Buradaki amacımız konu ile ilgili soru çeşitlerine hâkim olduktan sonra ÖSM'nin son yıllarda sorduğu ve sınavlarda çıkma olasılığı yüksek soru türlerine yer vermektir. Örnek çözümlerinden sonra da pekiştirme testleri bulunmaktadır. Kitabımızdaki testlerin tamamını VİDE ÇÖZÜMLÜ hazırladık. ayınevimize ait olan akıllı telefon uygulamasını (çapp) kullanarak video çözümlerine ulaşabilirsiniz. Kitaplarımızın eğitim öğretim faaliyetlerinizde sizlere faydalı olması ümidiyle, hepinize başarılı, sağlıklı ve mutlu bir gelecek dileriz. ÇAP AINLARI Bu kitabın her hakkı Çap ayınları na aittir. 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri asası na göre Çap ayınları nın yazılı izni olmaksızın, kitabın tamamı veya bir kısmı herhangi bir yöntemle basılamaz, yayınlanamaz, bilgisayarda depolanamaz, çoğaltılamaz ve dağıtım yapılamaz.
KİTABIMIZI TANIALIM 4 PEKİŞTİRME TESTLERİ Hem standart hem de ÖSM tarzı sorulardan oluşan, kendinizi sınamanızı sağlayan, konuyu iyice kavramanıza yardımcı özgün soruların olduğu alan 1 ÖSM TİPİ SRULAR Son yıllarda ÖSMʼnin sınavlarında sorduğu soru tarzları; sınavlarda çıkabilecek seçici ve ayırt edici soruların olduğu alan ÖZET KNU Konuya ilişkin bilgilerin özet halinde verildiği, Aklında lsun, Hatırlatma, Uyarı gibi pratik notların da olduğu alan 3 STANDART SRULAR VE ÇÖZÜMLERİ İşlenen konuyla ilgili standart soru tiplerinin görülebileceği, çözümlü soruların olduğu alan 2
İÇİNDEKİLER RGANİK KİMA Basit Formül ve Molekül Formülü... 6 ÖSM Tarzı Sorular ve Çözümleri... 9 Konu Pekiştirme 1... 10 rganik ve Anorganik Bileşikler... 12 Karbon Elementinin Özellikleri... 15 Lewis apıların Çizilmesi - Rezonans apı... 18 ÖSM Tarzı Sorular ve Çözümleri... 20 Konu Pekiştirme 2... 22 Hibritleşme (Melezleşme)... 24 ÖSM Tarzı Sorular ve Çözümleri... 27 Konu Pekiştirme 3... 29 Molekül Geometrikleri ve VSEPR Teorisi... 31 ÖSM Tarzı Sorular ve Çözümler... 34 Konu Pekiştirme 4... 36 Hidrokarbonlar ve Fonksiyonel Gruplar... 38 Alkanlar... 41 Alkanların Adlandırılması... 44 Sikloalkanların Adlandırılması... 47 İskelet (Çizgi, Çubuk) Formülleri... 49 ÖSM Tarzı Sorular ve Çözümleri... 52 Konu Pekiştirme 5... 55 Alkil Halojenürler, Alkanlar Tepkimeleri ve Kullanım Alanları... 57 aygın Petrol Ürünleri... 59 rganik Bileşiklerde İzomerlik... 62 ÖSM Tarzı Sorular ve Çözümleri... 65 Alkenler... 66 Alkenlerin Adlandırılması... 69 Sikloalkenlerin Adlandırılması... 70 ÖSM Tarzı Sorular ve Çözümleri... 73 Konu Pekiştirme 6... 75 Geometrik İzomerlik... 77 Alkenlerin Kullanım Alanları ve Tepkimeleri... 78 ÖSM Tarzı Sorular ve Çözümleri... 85 Konu Pekiştirme 7... 89 Alkinler... 91 ÖSM Tarzı Sorular ve Çözümleri... 95 Konu Pekiştirme 8... 96 Asetlien Eldesi - Alkinlerin Tepkimeleri... 98 ÖSM Tarzı Sorular ve Çözümleri... 102 Konu Pekiştirme 9... 104 Aromatik Bileşiklerin Genel Özellikleri ve Adlandırılması.. 106 ÖSM Tarzı Sorular ve Çözümleri... 111 Konu Pekiştirme 10... 112 Bazı Aromatik Bileşikler ve Özellikleri... 114 Fonksiyonel Gruplar... 118 Konu Pekiştirme 11... 124 Fonksiyonel Gruplarda Adlandırma... 126 ÖSM Tarzı Sorular ve Çözümleri... 129 Konu Pekiştirme 12... 130 Alkoller (Genel Özellikleri ve Adlandırılması)... 132 ÖSM Tarzı Sorular ve Çözümleri... 136 Konu Pekiştirme 13... 137 Bazı Önemli Monoalkoller - Polialkoller ve Kullanım Alanları... 139 Eterler (Genel Özellikleri, Adlandırılması ve Kullanım Alanları)... 144 ÖSM Tarzı Sorular ve Çözümleri... 147 Konu Pekiştirme 14... 148 Karbonil Bileşikleri: Aldehitler - Ketonlar (Genel Özellikleri ve Adlandırılması)... 150 ÖSM Tarzı Sorular ve Çözümleri... 155 Konu Pekiştirme 15... 157 Karbonil Bileşiklerin Tepkimeleri ve Kullanım Alanları... 159 ÖSM Tarzı Sorular ve Çözümleri... 163 Konu Pekiştirme 16... 164 Konu İzomerliği... 166 ÖSM Tarzı Sorular ve Çözümleri... 169 Karboksilik Asitler... 170 Konu Pekiştirme 17... 174 Karboksilik Asitlerin Kullanım Alanları... 176 ağlar ve ağ Asitleri... 178 Esterler... 183 ÖSM Tarzı Sorular ve Çözümleri... 189 Esterlerin Bulunduğu Doğal Maddeler ve ağlar... 191
Değerli öğretmenimiz; Sırrı PLAT'a katkılarından dolayı teşekkür ederiz. RGANİK KİMA KNUSUNUN ÖSM SINAVLARINDAKİ SRU DAĞILIMI 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 GS LS GS LS GS LS GS LS GS LS GS LS GS LS GS LS TT AT 9 11 7 2 6 1 5 1 7 2 9 1 9 4
KNU Basit Formül ve Molekül Formülü Bileşik formülleri iki farklı şekilde gösterilebilir: 1. Basit (Kaba, ampirik) formül Bir bileşiği oluşturan elementlerin türünü ve bileşikte bulunan atomların sayı bakımından hangi oranda bulunduğunu en küçük tam sayılar halinde gösteren formüldür. Örneğin; C 2 bileşiğinin basit formülü ' dir. C 3 bileşiğinin basit formülü C 3 ' dir. Basit formüllerdeki katsayılar bileşiği oluşturan elementlerin mol sayıları oranını gösterir. 2. Molekül Formülü (Kapalı formül) Bir bileşiğin molekülünde bulunan atomların gerçek sayılarını gösterir. Molekül formülleri, basit formüllerin tam sayılı katlarıdır. Molekül formülünü bulmak için bileşiğin molekül kütlesi ve basıt formülünün bilinmesi ya da basit formülü ve moleküldeki atom sayı bilinmelidir. n = 1, 2, 3... gibi katsayıları göstermek üzere, (Basit Formül) x n = Molekül formülü Bilefl i in mol kütlesi n = Basit formül kütlesi Bir bileşiğin basit formülü ile molekül formülü aynı olabilir, örneğin H 2 için hem basit hem de molekül formülü aynıdır. Bu durumda "n" değeri 1 dir. Basit formülü aynı olan birden fazla bileşik olabilir. Aşağıdaki tabloda bu duruma uyan örnekler verilmiştir: Bileşik Molekül formülü Basit formülü 6 AKLINDA LSUN Karbon ve hidrojen içeren organik bileşiklerin tam yanması ile C 2 ve H 2 oluşur. luşan C 2 deki C ve H 2 'daki H atomlarının mol sayısı bileşiktekinin aynısıdır. KİMA Glikoz C 6 H 12 6 Formaldehit Etilen C 2 Propen C 3 Benzen C 6 CH Asetilen C 2 H 2 Bir bileşiğin molekül formülünden 1. Atomların türü 2. Basit formülü 3. Atomların molce birleşme yüzdeleri 4. Atom kütleleri bilinirse, elementlerin kütlece birleşme yüzdeleri 5. Atom kütleleri bilinirse, bileşiğin mol kütlesi 6. Bileşiğin bir molündeki atomların sayısı bulunabilir.
Standart Sorular ve Çözümleri 10. 1 Basit formülü olan bileşiğin mol kütlesi 42 gramdır. Buna göre, bu bileşiğin molekül formülü aşağıdakilerden hangisidir? (H: 1, C: 12) A) C 2 B) C 3 C) C 4 D) C 5 E) C 6 H 12 = 12 + 2. 1 = 14 gram 14. n = 42 ise n = 2 olur. Buna göre, molekül formülü C 2 olur. anıt A 10. 3 Sadece karbon ve hidrojen atomlarından oluşan bir organik bileşiğin mol kütlesi 80 gramdır. Bu bileşiğin kütlece %90'ı karbon atomundan oluştuğuna göre bileşiğin basit formülü ve molekül formülü aşağıdakilerden hangisidir? (H: 1, C: 12) Basit formül Molekül formülü A) C 4 B) C C 3 C) C 3 D) C 3 C 6 E) C 5 H 10 10. 2 C n H 2n n organik bileşiğinin 0,1 molü 1,8 gramdır. Buna göre, I. Bileşiğin basit formülü 'dur. II. n sayısı 6' dır. III. Bileşiğin kütlece %40 ı karbondur. yargılarından hangileri doğrudur? (H: 1, C: 12, : 16) A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 90 _ 90 gram C & n = = 75, mol C 12 C H b 75, 10 ` 10 C H olur. 10 gramh & n = = 10 mol 3 4 H 1 b a 80 C 3 = 3 12 + 4 1 = 40 g/mol, = 2 = n 40 Molekül formül = (Basit formül) n C 3 2 = C 6 molekül formülü olur. 10. 4 anıt D Sadece karbon ve hidrojen atomlarından oluşan bir organik bileşikte hidrojenin kütlesinin bileşiğin kütlesine oranı 'dur. 1 10 Buna göre, bileşiğin basit formülü aşağıdakilerden hangisidir? (H:1, C:12) 1 molü 180 gram ise 12n + 2n + 16n = 180 n = 6 olur. Molekül formülü C 6 H 12 6, basit formülü 'dur. 180 gramın 72 gramı C ise 100 gramın X X = %40 C içerir. anıt E A) C B) C 3 C) C 2 H 5 D) C 3 E) C 2 H 3 m H = 1 gram ise m C = 9 gramdır. 1 n = = 1mol H 1 9 3 n = = mol C 12 4 C H & C H olur. 34 / 1 3 4 anıt D 7 rganik Kimya
ÖSM Tarzı Sorular ve Çözümleri 8 10 8 6 H 2 C 2 4 2 2 X 0 Zaman Aynı koşullarda ve gaz halinde gerçekleşen, bir tepkimede maddelerin mol sayılarının zamanla değişim grafiği yukarıdaki gibidir. Buna göre, I. X bileşiğinin formülü C 3 dir. II. Tepkime %100 verimlidir. III. Tepkime sonunda kapta toplam 16 mol gaz bulunur. yargılarından hangileri doğrudur? A) alnız I B) I ve II C) I ve III X + 2 C 2 + H 2 Başlangıç: 4 mol 10 mol 0 0 Değişim: 2 mol 10 mol +6 mol +8 mol Son: 2 mol 0 6 mol 8 mol Tepkimenin denkleştirilmiş hâli X + 5 2 3C 2 + 4H 2 olur. X: C 3 dir. Biten madde olduğundan tepkime tam verimlidir. n T = 6 + 8 + 2 = 16 mol anıt E 9 Genel formülü C n H 2n olan bir bileşiğin 0,1 molünü tam olarak yakmak için normal koşullarda 8,96 litre oksijen gazı kullanılmıştır. Buna göre, bileşiğin molekül formülü aşağıdakilerden hangisidir? (H: 1, C: 12, : 16) A) C 4 B) C 2 C) C 3 D) C 5 H 10 E) 896, n = = 04, mol 2 22, 4 C H + $ nc + nh n 2n 2 2 2 :;;;;;;;; < / 01, mol 04, mol 1 mol 4 mol ksijen atomları giren ve ürünler için eşitlenirse; 1 + 8 = 2n + n, n = 3 olur. C 3 molekül formülüne sahiptir. anıt C 10 Bir bileşiği oluşturan elementlerin sayı bakımından oranını tam sayılar hâlinde gösteren formüle basit formül denir. Buna göre, I. CH 3 CH II. C 2 H 5 C 2 H 5 III. CH C NH 2 NH 2 bileşiklerinden hangilerinin basit formülü ile molekül formülü aynıdır? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III I.in molekül formülü C 3 2, basit formülü C 3 2 II.nin molekül formülü C 4 H 10, basit formülü C 4 H 10 III.nün molekül formülü C 3 H 7 N 2, basit formülü C 3 H 7 N 2 anıt E 9 rganik Kimya
Konu Pekiştirme - 1 H 1. CH 3 CH C H Bileşiği ile ilgili, I. Basit formülü 'dir. II. Bileşiğin kütlece %40 ı karbondur. III. Bileşiğin molce %50 si hidrojendir. 4. Bir organik bileşik yakıldığında C 2, S 2 gazları ve H 2 buharı oluşmaktadır. Buna göre, bu organik bileşiğin yapısında aşağıdakilerden hangisi olamaz? A) Karbon B) ksijen C) Kükürt D) Azot E) Hidrojen yargılarından hangileri doğrudur? (H: 1, C: 12, : 16) A) alnız I B) alnız III C) I ve II 2. anma ürünleri C 2 ve H 2 olan organik bir bileşiğin molekül formülünü bulabilmek için, I. anma ürünlerinin mol sayısı II. Bileşiğin mol sayısı III. Tepkimede kullanılan 2 gazının mol sayısı sayısı değerlerinden hangileri bilinmelidir? 5. C n H 2n 2 organik bileşiğinin kütlece %90'ı karbondur. Buna göre, bileşiğin basit formülü aşağıdakilerden hangisidir? (H: 1, C: 12) A) B) C 3 C) C 3 D) C E) C 2 H 3 A) alnız I B) anız II C) I ve III 3. 1,6 1 0,8 2 C 2 ve H 2 6. Basit formülü olan bir gazın normal koşullarda yoğunluğu 1,25 gram/litredir. 10 0 Zaman Bir miktar organik bileşiğin yakılması sırasında kullanılan ve üretilen maddelerin mol sayılarının zamanla değişimi yukarıdaki grafikte verilmiştir. Buna göre, bileşiğin basit formülü aşağıdakilerden hangisidir? A) C B) C) C 2 3 D) E) C 2 Buna göre, I. Bileşiğin mol kütlesi 28 g/moldür. II. 0,1 molünde 0,3 mol atom bulunur. III. Bileşiğin molekül formülü C 2 'tür. yargılarından hangileri doğrudur? (H: 1, C: 12) A) alnız I B) I ve II C) I ve III KİMA
Konu Pekiştirme - 17 1. CH 3 CH CH C = H H H formülü ile gösterilen organik bileşik ile ilgili, I. a karbonundaki fonksiyonel grup yükseltgenirse aldehite dönüşür. II. 2, 3 - dihidroksi bütanoik asittir. III. İki tür fonksiyonel grup içerir. yargılarından hangileri doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve III 4. Aşağıda iskelet formülleri verilen bileşiklerden hangisi karboksil grubu içerir? A) B) H C) D) H E) 2. I. Bir tane p bağı vardır. II. Toplam sigma (s) bağ sayısı yedidir. III. Molekül apolardır. IV. Molekülde tüm C atomlarının hibritleşmesi aynıdır. Asetik asit molekülü için yukarıdakilerden hangileri yanlıştır? A) I ve II B) II ve III C) II, III ve IV D) III ve IV E) I, II ve III 5. I. CH 3 CH II. CH 3 CH III. CH 3 CH ukarıda verilen bileşiklerin aynı koşullardaki saf sudaki çözünürlükleri aşağıdakilerin hangisinde doğru karşılaştırılmıştır? A) I > III > II B) I > II > III C) II > III > I D) II > I > III E) III > II > I 174 3. CH I HCH I CH 3 bileşiği ile ilgili; I. Aynı koşullarda kaynama noktası 2 - propanol'dan daha yüksektir. II. 1-hidroksi propanoik asit olarak adlandırılır. III. Su ile hidrojen bağı yapabilir. yargılarından hangileri doğrudur? A) alnız III B) I ve II C) I ve III 6. H ukarıda iskelet formülü verilen bileşiğin sistematik adı aşağıdakilerden hangisidir? A) 1 hidroksi 2 metilpropanoik asit B) 3 metilpropanoik asit C) Bütanoikasit D) 2 metilpropanoikasit E) 3 metilbütanoik asit KİMA
Esterler KNU Esterler, karboksilik asitlerin H grubunun yerine R grubunun bağlanmasıyla oluşurlar. Bir karboksilik asit molekülü ile bir alkol molekülünün bir su molekülü çıkararak birleşmesiyle ester elde edilir. Bu tepkimeye esterleşme tepkimesi denir. Ester oluşumu tepkimesi, tersinir bir denge tepkimesidir. Doğal esterler olan yağların hidrolizi bazik ortamda yapılarak sabunlar elde edildiğinden, esterleşmenin tersi olan hidroliz olayına sabunlaşma da denir. Denge tepkimesi olduğundan, örneğin ortamdan suyu uzaklaştırmak, dengeyi sağa kaydıracağından tepkimenin verimini artırır. R 1 2 Karboksilik Alkol asit hidroliz R 1 2 2 Ester Esterlerin birçoğu tabiatta vardır. Esterler hoş kokulu maddelerdir. Hoş kokularından dolayı parfüm yapımında kullanılırlar. Meyve ve çiçeklerin kokuları genellikle, düşük molekül kütleli esterlerden kaynaklanır. Belirgin olarak, etil bütirat ananasta, izopentil asetat elma ve muzda, izopropil asetat armutta bulunur. Genel formülleri C n H 2n 2 dir. Aynı karbon sayılı karboksilik asitler ve esterler birbirinin izomeridirler. Küçük mol kütleli esterler suda çözünürler ancak, C sayısı arttıkça hidrofob özellik artacağından sudaki çözünürlük azalır. Ester molekülleri arasında hidrojen bağı oluşmaz. Bu nedenle, kaynama noktaları, aynı C sayısına sahip alkol ve karboksilik asitlerden daha düşüktür. Esterler, asidik ve bazik ortamda hidroliz olabilirler. Esterler asidik ortamda hidroliz olurlarsa kendilerini oluşturan karboksilik asit ve alkolleri oluştururlar. 183 rganik Kimya
Standart Sorular ve Çözümleri 10. 1 I. CH 3 C C 2 H 5 II. H C H III. C 2 H 5 C H ukarıdaki bileşiklerden hangileri esterdir? A) alnız I B) alnız II C) I ve II 10. 3 Aşağıda yapı formülleri verilen bileşiklerden hangisi yanlış adlandırılmıştır? A) CH 3 C H CH 3 B) CH 3 C CH CH 3 C) apı formülü C Adı metilformiyat izopropilasetat fenilbenzoat Esterler II C R şeklinde olacağından I. ester II. karboksilik asit III. aldehit sınıfıdır. anıt A D) CH 3 C CH 3 E) CH 3 C C 2 H 5 etilasetat asetikasit etil esteri D'deki bileşik metiletanoat olmalıdır. anıt D 10. 4 186 10. 2 t bütilmetanoat bileşiğinin fonksiyonel grubu aşağıdakilerden hangisidir? A) CH B) CR C) D) H E) CH CH 3 H C C CH 3 CH 3 t bütilmetanoat ester bileşiğidir ve fonksiyonel grubu CR'dir. anıt B Aşağıdaki bileşiklerden hangisi propiyonik asit metil esteridir? A) CH 3 C CH 3 B) CH 3 C C 2 H 5 C) C 2 H 5 C C 2 H 5 D) CH 3 C C 2 H 5 CH 3 E) CH C H CH 3 Propiyonik asit 3C'lu karboksilik asittir. CH 3 C CH 3 (propiyonik asit metil esteri) anıt B KİMA
ÖSM Tarzı Sorular ve Çözümleri 14 H C H + C 2 H 5 H X + H 2 tepkimesine göre X ile belirtilen madde aşağıdakilerden hangisidir? A) Etilmetileter B) Etilmetanoat C) Metilmetanoat D) Etiletanoat E) Metilformiyat 16 Ester bağı aşağıdakilerden hangisidir? A) C C B) C = C) C D) C H E) H C R ester bağıdır. anıt C X bileşiği H C C 2 H 5 etilmetanoat'dır. olup sistematik adı anıt B 15 CH 3 C CH 3 bileşiği ile ilgili I. Adı etanoik asit metil esteridir. II. Su ile hidroliz edilirse ester bağı kopar ve asetik asit ile metanol oluşur. III. Molekülleri arasında hidrojen bağı vardır. yargılarından hangileri doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) alnız III D) I ve II E) I,II ve III Adı etanoik asit metil esteri ya da metil etanoat olur. CH 3 C CH 3 + H 2 CH 3 C H + CH 3 H asetik asit metanol Esterler moleküller arası hidrojen bağı içermezler. anıt D 17 Esterler ile ilgili, I. Genel formülleri C n H 2n 2 dir. II. Hoş kokularından dolayı parfüm yapımında kullanılır. III. Bazik ortamda hidroliz olarak sabunlaşırlar. yargılarından hangileri doğrudur? A) alnız I B) alnız III C) I ve II Esterlerin genel formülleri C n H 2n 2 Esterler hoş kokulu olduklarından parfüm yapımında esans sağlayıcı olarak kullanılırlar. Bazik ortamda hidroliz olarak sabunlaşırlar. CH 3 C CH 3 + NaH CH 3 C Na + C 2 H 5 H anıt E 189 rganik Kimya
Esterlerin Bulunduğu Doğal Maddeler ve ağlar KNU Esterler lanolin, balmumu ve balzam gibi doğal maddelerin yapısında bulunmaktadır. Lanolin Koyun yününden elde edilen yağsı bir maddedir. Sarımsı beyaz renkli, yumuşak, yağ kıvamında bir sıvıdır. Suda çözünür. Cilt ve saç üzerinde derin bir nemlendirici etkiye sahiptir. Kozmetik, cilt kremleri ve nemlendirici şampuanlarda bulunur. Hamilelik döneminde oluşan çatlakların giderilmesi ve esnek bir cilt sağlanmasında, hamilelikte meme ucu kuruluğunun giderilmesinde; doğum sonrası meme uçlarının oluşacak çatlaklara karşı korunmasında kullanılır. ağlayıcı madde ve ayakkabı cilası yapımında da kullanılır. Balmumu Arıların peteklerini yapmak için salgıladıkları yumuşak, sarı renkte ve mumsu bir maddedir. Sanayide yapay olarak da üretilmektedir. Mum ve heykel yapımında kullanılır. Kozmetiklerde, cila yapımında, merhem yapımında kullanılır. A vitamini açısından çok zengindir, vitamini almak için çiğnememiz yeterlidir. Gıda sektöründe bazı gıdaların bozulmasını engellemek için kullanılır. Elma gibi meyvelerde parlak görünüm vermek için ve uzun süre dayansın diye kullanılır. Aydınlatmada kullanılan mum, ester değildir; stearik asit ile palmitik asit karışımıdır. Balzam Genellikle odunsu bitkilerden elde edilen reçinedir. İlaç yapımında kullanılır. Benzoik ya da sinnamik asit esterlerini içerir. Vücut için gerekli yağları çözmede çözücü olarak kullanılır. 191 rganik Kimya
Standart Sorular ve Çözümleri 10. 1 Lanolin koyun yününden elde edilir. ağlar, hidrofobik olduklarından suda iyi çözünürler. Balmumu yapay olarak elde edilemez. Bazı maddeler ile ilgili yukarıdaki ifadeleri doğru ise (D), yanlış ise () ile hatasız dolduran öğrenci aşağıdakilerden hangisini elde eder? 10. 3 ağ asitleri ile ilgili, I. Doymamış olanları oda koşullarında katıdır. II. Gliserinle tepkimeye girerek yağları oluştururlar. III. Çift ve yüksek karbon sayılı monokarboksilik asitlerdir. ifadelerinden hangileri yanlıştır? A) alnız I B) alnız II C) I ve III D) II ve III E) I ve II A) B) D D C) D D) D D D E) D Doymamış yağ asitleri oda koşullarında sıvı haldedir. anıt A ağlar, suda çözünmezler. Balmumu sentetik olarak elde edilebilir. anıt C 10. 2 I. Elma gibi meyvelere parlak bir görünüm vermek için... kullanılır. II.... ayakkabı cilası yapımında kullanılır. III.... genellikle odunsu bitkilerden elde edilen reçinedir. ukarıda boş bırakılan yerlere gelecek uygun kelime ya da kavramlar aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? I II III A) Balzam Balmumu Lanolin B) Lanolin Balmumu Balzam C) Balmumu Lanolin Sabun D) Balmumu Lanolin Balzam E) Balzam Sabun Lanolin Balmumu kullanılarak elma gibi meyvelere parlak bir görünüm kazandırılabilir. Lanolin, ayakkabı cilası yapımında kullanılır. Balzam genellikle odunsu bitkilerden elde edilen bir reçinedir. anıt D 10. 4 ağlarla ilgili verilen; I. ağ asitlerinin gliserinle oluşturduğu esterlerdir. II. Katı ve sıvı yağlar suda iyi çözünürler. III. Sıvı yağlar, katı yağlara oranla doymamış yağ asitlerini daha çok bulundururlar. bilgilerinden hangileri doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve III ağlar hidrofobik olduklarından suda çözünmezler. anıt C 10. 5 Meyve ve çiçeklerin kokuları genellikle düşük molekül kütleli esterlerden kaynaklanır. Buna göre armuta koku veren madde aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) CH 3 C CH 3 B) H C H CH 3 C) CH 3 C CH D) CH 3 E) CH 3 C H CH 3 C H A) keton B) aldehit C) ester D) karboksilik asit E) aldehit Ester olan tek madde C'deki izopropilasetat'dır. anıt C 192 KİMA