Su ayak izi ve turizm sektöründe uygulaması Prof.Dr.Bülent Topkaya Akdeniz Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü
Kapsam Ayak izi kavramı Türkiye de su yönetimi Sanal su Su ayak izi ve turizm
Karbon ayak izi Ekolojik ayak izi Su ayak izi
Karbon ayak izi
Ekolojik ayak izi
İçme suyu Tarım Endüstri Enerji üretimi Suya ihtiyaç duyan sektörler
Küresel sorun Nüfus artışı Halen dünya üzerinde 7,281,611,258 kişi yaşamaktadır (1 Ocak 2013).
Küresel su krizi 1.1 milyar insan temiz içme suyundan mahrum. 2.6 milyar insan yeterli sanitasyondan mahrum 1.8 milyon insan, her yıl, isal türü hastalıklar nedeniyle ölüyor. 3900 çocuk, her gün, sudan kaynaklanan hastalıklardan ölüyor. Kentsel yerleşimlerde kişi başı su tüketimi: 350 litre: Kuzey Amerika ve Japonya 200 litre: Avrupa 10-20 litre: Orta Afrika (Sahra) Su krizi >> Besin maddesi krizi
Su kıtlığının ilk sonuçları Su kıtlığı halen dünya nüfusunun 1/3 ünü etkilemektedir. Her ülke kendi kaynakları üzerindeki mutlak kullanım hakkını kullanmak, depolama ve kullanım miktarını en üst düzeye çıkartmak çabasındadır. Su kaynaklarındaki azalma su kullanıcıları arasında olduğu gibi ülkeler arasında da gerilimin artmasına neden olmaktadır.
Türkiye de Su Yönetimi
Ortalama yağış miktarı Ort. 670 mm
Su potansiyelinin hesabı
Su zengini miyiz? Ülke Kişi başına düşen kullanılabilir su miktarı m3/kişi,yıl) Suriye 1.200 Lübnan 1.300 TÜRKİYE 1.430 Irak 2.020 Asya (Ort) 3.000 Batı Avrupa (Ort) 5.000 Afrika (Ort) 7.000 Güney Amerika (Ort) 23.000 Dünya (Ort) 7.600
Kişi başına düşen su miktarı
Türkiye de beklenen su krizi Kullanılabilir su potansiyeli: 112 milyar m 3 /yıl Birim su miktarı: 1600 m 3 /kişi, yıl Kullanılan / planlanan 2008 2030 Milyar m 3 Milyar m 3 İçme suyu 6.5 18 Tarım 34 72 Sanayi 5.5 22 Toplam 46 112
Türkiye de suyu kötü kullanıyoruz Tarımsal sulamanın %88 i vahşi sulama Kentlerde su kaçak ve kayıpların oranı %40
Türkiye de suyu kötü yönetiyoruz Ulusal su vizyonumuz yok Su yönetiminden sorumlu 14 farklı kurum var Planlı, katılımcı su yönetimi yok
Yeraltı sularımızı tüketiyoruz Konya Havzası ndaki 70 000 kuyunun 50 000 i kaçak Her yıl su seviyesi 2 metre düşüyor.
Dünyayı ısıtıyoruz Günümüzde, Konya Havzası ndaki yağışlar %40-60 oranında azaldı. 2025 de ülkemizdeki yağışlar %25 azalacak
Su ayak izi Sanal su
Su Ayak İzi Tüketici ve üreticilerin doğrudan ve dolaylı olarak su sarfiyatını birlikte değerlendiren su tüketimi için bir göstergedir.
Bir ürünün su ayak izi Bir ürünün (eşya, mal veya hizmet) su ayak izi o ürünün üretildiği asıl yerdeki ürünü oluşturmak için kullanılan toplam temiz su miktarıdır. Üretimin tüm aşamalarındaki toplam kullanılan su miktarını belirtmektedir. Bir ürünün su ayak izi o ürünün sanal su içeriği ile aynıdır.
Bir bireyin Su Ayak İzi Bir birey tarafından tüketilen hizmet mal ve ürünlerin üretimi için kullanılan toplam temiz su kaynağı miktarıdır. Bu miktar hizmet mal ve ürünlerin sanal su içeriklerini tüketim miktarları ile çarpılmasından tahmin edilebilir.
Toplumun veya iş kolunun su ayak izi; Toplumun tükettiği malların ve hizmetlerin üretimi için kullanılan, veya üreticinin mal ve hizmet üretimi için kullandığı toplam temiz su kaynaklarının miktarıdır. Bir iş kolunun yürütülmesi ve oluşturulması için kullanılan toplam temiz su miktarını belirtmektedir.
Bir ulusun Su Ayak İzi Bir ulus tarafından tüketilen hizmet mal ve ürünlerin üretimi için kullanılan toplam temiz su kaynağı miktarıdır. Ulusal su ayak izi iki şekilde değerlendirilebilir. Tüketilen tüm hizmet ve malların miktarları, bu mal ve hizmetlerin sanal su içeriklerinin çarpımıyla bulunur. Tüketilen tüm yerel su kaynakları miktarı ile sanal su ithalatının toplamından, sanal su ihracatının çıkarılmasıyla hesaplanır.
Çeşitli ürünlerin su ayak izleri (sanal su ihtiyaçları)
1 kg pamuklu kumaş elde edilmesi için: 11,000 litre 1 tişört 250 g = 2700 litre %45: Sulama suyu. Pamuk bitkisinden buharlaşır %41: Yağmur suyu: Büyüme mevsiminde tarladan buharlaşır. %14: Tarlada kullanılan gübre ile tekstil endüstrisinde kullanılan kimyasallardan kaynaklanan atıksuların seyreltilmesinde kullanılır Küresel olarak yıllık pamuk üretimi ile 210 milyar m3 su buharlaştırılmaktadır. 50 milyar m3 su kirletilmektedir. (Küresel bitki üretimi için kullanılan suyun %3.5 u)
Endüstri ürünleri
Su tüketimi (beslenme) Tüm ihtiyaçları da dikkate alan sanal su cinsinden: Minimum diyet: 1 m 3 /gün, kişi Vejeteryan diyet: 2.6 m 3 /gün, kişi ABD türü et obur diyet: 5 m 3 /gün, kişi
Bölgesel su dengesi
İç ve dış su ayak izi Bir ulusun toplam su ayak izi iki bölümden oluşmaktadır: Bir kısım ülke içerisindeki kullanılan su miktarı (yerel su kaynakları), Diğer bir kısım ise yurtdışındaki su kaynaklarının (ilgili sanal su içerikleri) ülke içerisinde kullanılmasından oluşur.
Su Yeterliği ve Bağımlılığı Kavramı Bir ulusun kendi kendine su yeterliği iç su ayak izi nin toplam ayak izi ne oranıyla bulunur. Bu kavram yerel ihtiyaç duyulan hizmet ver servislerin üretimi için gerekli olan su ihtiyacının ülke tarafından kendi başına karşılanıp karşılanamadığını belirtir.
Su Yeterliği % 100 ise, ülke içerisinde tüketilen tüm mal ve hizmetler için kullanılan su miktarı ülke yerel su kaynaklarından karşılanabiliyor demektir. Bu değerin sıfıra yaklaşması ise o ülkenin hizmetleri ve malları genelde sanal su ithalatı ile karşılaması demektir.
Çözüm R R R R Reduce Reuse Recycle Recover Kaynakta azaltma Tekrar kullanım Geri dönüşüm Geri kazanım
Türkiye su ayak izi
Türkiye nin hesaplanan su ayak izi miktarı kişi başına yılda 1615 m3 dür. Yani Türkiye de yıllık kişi başına tüketilen mal ve hizmetlerin üretiminde kullanılan temiz su kaynağı miktarı 1615 m3 dür. Ayrıca Türkiye nin yurtdışına düşen su ayak izi oranı % 15 dir. Yani Türkiye nin su ayak izi miktarının % 15 i yurtdışından sağlanmaktadır.
Türkiye su ayak izi Türkiye
ANTALYA BÖLGESİ
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları
Number of Tourists mm January Antalya Bölgesi İklim Diyagramı February March April May June July August September October November December 350 300 250 200 150 100 50 0 50,0 45,0 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 0 C 700000 600000 500000 Months Evaporation (mm) Rainfall (mm) Temperature (0C) 400000 300000 200000 100000 0 Jan March May July Sept Nov 53
Turizm faaliyetleri ve su Konaklama: 84 2000 l/turist,gün Yüksek konaklama standartları = Yüksek su tüketimi Antalya: 1000 l/turist,gün (kabul) Aktiviteler: 10-30 l/turist,gün Kabul edilen: 30 l/turist,gün ayakizi 54
Yiyecek: Herşey dahil konaklama: 6000-7500 kcal/turist,gün 1 kcal = 1 l su => 5500 7500 l/turist,gün. Kabul edilen: 6500 l/turist,gün Ulaşım: Fosil yakıt kullanımı 750 l su/1000km Kuzey Avrupa Antalya: 4200-4800 km 3150-3600 l/turist. Kabul edilen: 3400 l/turist 55
Ortalama kalış süresi: 10 gün Toplam su ayakizi: 78,7 m 3 /turist Ülke içi su ayakizi: 75,3 m 3 /turist Ülke dışı su ayak izi: 3,4 m 3 /turist 2012: 10 000 000 turist >> 80 000 000 m3 2014: 12 000 000 turist >> 96 000 000 m3?? : 20 000 000 turist >> 160 000 000 m3 56
Su ayak izi ve turizm sektöründe uygulaması Teşekkürler