Sesimizi Kim Duyacak!.. 2010 Çocuk Görüşü Raporu Hazırlayan Mustafa Ruhi Şirin
Çocuk Vakfı Yayınları: 78 I. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi Yayın Dizisi: 3 Yayın yönetmeni : Mustafa Ruhi Şirin Kapak ve iç tasarım : Lokomotif Redaksiyon : Selim Uğurlu Tashih : Ahmet Akçakaya Baskı-cilt : Erkam Matbaası-0212 671 07 00 Baskı tarihi : Şubat 2011 Birinci baskı : 2000 adet ISBN: 978-975-552-069-8 Bu kitap, Başbakanlık Tanıtım Fonu nun katkılarıyla yayımlanmıştır. Kapak fotoğrafı için Ara Güler e teşekkürlerimizle ÇOCUK VAKFI YAYINLARI Zafer Sokağı No 17 34371 Nişantaşı - İstanbul Telefon : 0 212 240 41 96-240 23 83 Belgegeçer : 0 212 230 01 25 elektronik posta : bilgi@cocukvakfi.org.tr internet sitesi : www.cocukvakfi.org.tr
Sesimizi Kim Duyacak!.. 2010 Çocuk Görüşü Raporu İstanbul, Şubat 2011
İçindekiler Kongre'nin Sunuşu......................................... 7 Önsöz Sesimizi Kim Duyacak!.. / Mustafa Ruhi Şirin................11 Seçim Külahı (Fazıl Hüsnü Dağlarca).......................17 BİR Çocuk Hakları Sözleşmesi Hakkında Bilginiz Var mı? Haklarınızın Olduğunu Biliyor musunuz?...................18 Ben Bir Çocuğum (Mevlâna İdris Zengin)...................25 İKİ Çocukların Sahip Olması Gereken Üç Hak Hangileridir Sizce?.........................................26 ÜÇ Yetişkinlerden, Toplumdan ve Devlet ten İstekleriniz Nelerdir? (Çocuğun Öncelikli Yüksek Yararı)..........................32 Oy (Necati Cumalı)........................................39 DÖ RT Çocukların Sağlıklı Büyüme ve Sağlığını Koruma Hakkı İçin İstekleriniz Nelerdir? (Yaşama Hakkı)...........................................40 BEŞ Mutlu Bir Çocukluk Yaşayarak Hayata İyi Bir Başlangıç Yapmanız ve Gelişiminiz İçin İstekleriniz Nelerdir? (Gelişme Hakkı)...........................................44 Pencere (Ahmet Efe).......................................49
ALTI Güç Koşullardaki Çocukların Korunma ve Bakılması İçin İstekleriniz Nelerdir? (Korunma ve Bakılma Hakkı)...............................50 Çocuk Yurtları (Abdülkadir Budak).........................55 YEDİ Sizinle İlgili Konularda Görüşünüz Alınıyor mu? (Katılım Hakkı)............................................56 Çocuklar Kime Oy Versin (Mustafa Ruhi Şirin)..............61 SEKİZ Yaşadığınız Çevrede Çocuklara Karşı Hangi Konularda Ayrımcılık Yapılıyor? (Çocuğa Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi)........... 62 DOKUZ Yoksul Çocukların Hakları İçin Ne Yapılmalıdır?.............66 ON Tutuklu Çocuklara Verilen Cezalar Konusunda Ne Düşünüyorsunuz?........................................ 70 Kırık Cam (Cahit Zarifoğlu)................................75 ON BİR Haklarınız Gerçekleşmediğinde Nerelere Başvurabilmek Size Kolay Gelirdi?.............................................76 GENEL ÖNERİLER Türkiye de Çocuklar İçin Yapılmasını İstediğiniz Üç Şey Nedir?.............................................80 Dünyada Çocuklar İçin Yapılmasını İstediğiniz Üç Şey Nedir?............................................ 84 Kaynakça................................................ 87
Kongre nin Sunuşu Sevgili arkadaşlar, Kongre ödevimize sizi dinleyerek başladık. 9-18 yaşlarında 6230 arkadaşınızın görüşlerinden hareketle hazırladığımız Sesimizi Kim Duyacak! 2010 Çocuk Görüşü Raporu nu 23 Nisan 2010 tarihinde açıkladık. Sesinizi duyanlarla I. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi ödevi için bir yıl boyunca çalıştık. Ve size çocuk hakları kültürü kitaplığının ilk kitaplarını sunmayı başardık. Bunların sizler için, yalnız çocuk yaşlarda değil, büyüyünce de okuyacağınız başvuru kitapları hazırladık sizler için. I. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi, bütün aşamalarında, çocuk ve yetişkinlerin yan yana oldukları ülke ölçekli çocuk ödevi olarak gerçekleşti. Kongre nin en önemli amacı, Türkiye de çocuklara önceliğin verilmesi. Bundan böyle, çocuklarla ilgili yapılacak her işte çocuğun öncelikli yüksek yararının gözetilmesi için bireyleri, toplumu ve Devlet i göreve çağırıyoruz.
Artık çocukla ilgili her eksikliği izleyeceğiz ve sonuç alıncaya kadar sizlerle birlikte hareket edeceğiz. Kimlerle yola çıkacağız? Elbette önce çocuklarla. Gülümsediğinizin farkındayız! Evet, evet bundan böyle sizinle ilgili bütün karar süreçlerinde yetişkinlerin bir adım önünde olacaksınız. Türkiye nin sizi dinlemesi için gerekli düzenlemeleri yapması gerekenlere önerilerde bulunacağız. 81 il 957 ilçeden ve 30 bin köyden seçimle gelecek çocuk delegelerle Türkiye Çocuk Meclisi kurulacak. 23 Nisan muhtarı, kaymakamı, valisi, bakanı, başbakanı, meclis başkanı, cumhurbaşkanı oyununun heyecan vermediğinin siz de farkındasınız Sizin adınıza yetişkinlerin konuşma hakkı yok hiçbir yasada ve Sözleşme de. Çok yalın ifadeyle çocuk olma, çocukluğunu yaşama ve yaşadığınız çağın tanığı olarak büyümenize bütün yetişkinlerin, toplumun ve Devlet in saygı duymasını arzu ediyoruz. Arzudan da öte, bunu istiyoruz. Bundan böyle sizin değil yetişkinlerin, iletişim araçlarının ve Devlet in sınavı başlayacak. Her yıl çocuk karnesi düzenleyeceksiniz yetişkinlere, iletişim araçlarını yönetenlere ve Devlet e. Türkiye ile de sınırlı olmayacak çocuk karnesi: Çünkü, dünya çocuk karnesini düzenleme hakkı da öncelikle size ait. Siz de şimdiden, bir çocukta bütün çocukları düşünme çabası içine girerseniz, güzel bir dünyada yaşama haya-
limizin çok daha kısa sürede gerçekleşeceğine inanıyoruz. Siz de farkındasınız: Çocuklukla ilgili bu yeni başlangıcı yapabilmek, haklarınızı öğrenmek ve davranışa dönüştürmenizle mümkün olabilecek. Çocuk hakları kültürü, çocuklar için demokrasi okulunun ilk dersidir. Çocukların yetişkinlerle eşit haklara sahip olacağı çocuk cumhuriyeti ne de demokrasi okuluyla ulaşabileceğiz. Çocukların yalnızca sağlık, gelişme ve korunma hakları yok. Görüşlerini açıklama ve ayrımcılığa karşı korunma hakları da var. Daha da önemlisi çocukların haklarını bilme ve savunma hakları var. Unutmayacağınız önemli bir nokta ise şu: Çocuk haklarını yalnızca çocukların öğrenmesi yetmez. Sizden önce anne-babaların, öğretmenlerin, özetle bütün yetişkinlerin ve toplumun da çocuk haklarını bilmesi ve hayata geçirilmeleri için de çalışmaları gerekir. Devlet i de unutmayın. Devlet de çocuklara verdiği sözleri yerine getirmekle yükümlüdür. I. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi, yeni bir yol haritası öneriyor ülkemize: Anayasa dan başlamak üzere, bütün yasaların çocuk haklarıyla uyumlu duruma getirilmesini. Çocuk hakları temelinde çocuk politikasının hazırlanması, uygulanması ve izlenmesini... Bütün bunları kim yapacak? Çocuklar, yetişkinler, toplum ve Devlet. Bundan böyle her-
kes çocuğun safında olacak; bireyler de, toplum da, Devlet de O halde hepimiz ebeyiz. Çocuk ödevini hatırlatmak için şöyle sesleneceğiz herkese: Elim Sende! Biz söz veriyoruz size: Hangi koşullarda olursanız olun, kulağımız hep sizde çocuklar. Aklımız da sizde. Her zaman sizden yana tarafız. Bundan böyle çocuktan yana taraf olmayanlara ise şöyle sesleneceğiz: Elimiz de gözümüz de sizde! Hepsinden önemlisi sevgili çocuklar, kalbimiz sizde!.. Mustafa Ruhi Şirin Çocuk Vakfı Başkanı Kongre Genel Yönetmeni Prof. Dr. Aydın Gülan Kongre Başkanı
Önsöz Sesimizi Kim Duyacak!.. BM Çocuk Hakları Sözleşmesi nin kabulünden 21 yıl sonra, 25-27 Şubat 2011 tarihlerinde İstanbul da I. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi ni düzenleyeceğiz. Kongre, çocuk hakları koordinasyonundan sorumlu Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu, İstanbul Üniversitesi, Çocuk Vakfı paydaşlığında, Aile ve Çocuktan Sorumlu Devlet Bakanı Selma Aliye Kavaf ın desteklerinde ve TBMM Başkanı Mehmet Ali Şahin in himayelerinde gerçekleşecek. I. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi nin bütün süreçlerinde çocukların görüşü alınacak. Bu amaçla 81 ilin Millî Eğitim Müdürleri aracılığıyla köy, kasaba, ilçe, şehir düzeyinde öğrenci ve çocuk meclisleri ile iletişim kuruldu. Ucu açık onbir soru hakkında görüşleri yanında, Türkiye ve Dünya çocukları için üçer isteklerini bildirmelerini de istedik çocuklar-
dan. 15 Nisan 2010 tarihine kadar bize ulaşan yazılı metinlerden yola çıkarak, onüç başlık altında çocuk görüşlerini biraraya getirdik. Bu tarihten sonra gelecek görüşleri de kongre süreçlerine yansıtmaya özen göstereceğiz. 2010 Çocuk Görüşü Raporu na 9-18 yaşları arasında 6230 çocuğun görüşünü yansıttık. Ayrıca, 1995 yılından günümüze kadar yazılı belge olarak yayımlanmış çocuk görüşü rapor ve kitaplarını da dikkate aldık. Son 15 yılda alınan çocuk görüşlerinden öğrendiğimiz en önemli sonuç şu olmuştur: Çocukların görüşlerinin alınması konusunda çocuk hakları kültür düzeyimiz çok zayıf durumda. Bunun temel nedeni ise çocuk hakları bilgisine dayalı çocuk anlayışının gelişememiş olmasıdır. Türkiye de çocukların görüşleri alınsa da bu görüşlerin gereği yerine getirilmemiştir. Yıllar içinde alınan çocuk görüşlerinin en belirgin yönü görüşlerin birbirine benzemesi. Sosyal etkinliklere katılım açısından zayıf durumdayız. Çocuklar kendileriyle ilgili konularda daha istekliler; sosyal ve kültürel konulara eleştirel yaklaşabiliyorlar. Yine de görüş bildirmeye çekiniyor ve yazılı görüş bildirimi süreçlerinde de yetişkinlerden çekiniyorlar. Sosyal katılım çerçevesinde bildirdikleri görüşleri kısaca şöyle özetlemek mümkün:
Çocukların çoğunluğu karar süreçlerinin dışında Sosyal ilişkileri zayıf ve gerekli ortamlara erişim olanakları yetersiz Hizmetlerden yararlanmaları orta düzeyde Yoksulluğu nedeniyle sosyal ve kültürel ortama katılım çok zayıf Cinsiyet ayrımcılığı en önemli ayrımcılık türü durumunda Ülke ölçekli çocuk görüşlerini Sesimizi Kim Duyacak! adlı çocuk görüşü raporuna çocuk dilinin yalınlığıyla yansıtmaya özen gösterdik. Raporun, Türkiye de çocuk hakları kültürü fotoğrafını daha yakından görmemize katkı sağlamasını diliyoruz. Bu görüşleri kendimize söylenmiş birer çocuk ödevi gibi kongre defterimize de kaydettik. I. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi nde çocukları dinlemek için de hazırlanıyoruz. Hep birlikte çocukları dinlemeyi öğreneceğimiz günlerin yakın olması dileği ile Mustafa Ruhi Şirin Nişantaşı, 15 Nisan 2010
Sesimizi Kim Duyacak!.. Çocuklara 23 Nisan ı bayram olarak armağan eden Mustafa Kemal Atatürk e ve çocukların cumhuriyeti için emeği geçenlere saygıyla...
SEÇİM KÜLAHI Seçim geldi Cincik Okuma yazma bilen çocuklar Katılmıyor seçime Yaşları küçük. Okuma yazma bilmeyenler Katılıyor seçime Yaşları büyük. Öyleyse seçim bir külah Başı uyan Seçer seçilir. Fazıl Hüsnü Dağlarca
1 } Çocuk Hakları Sözleşmesi hakkında bilginiz var mı? Haklarınızın olduğunu biliyor musunuz? 18 Çocuk Görüşü Raporu 2010
Biliyorum, dövülmeme hakkım, arkadaşlık hakkım var. Hazal Yıldırım Hepsi alınırsa üzülürüm ama en çok da çocukluk hakkım elimden alınırsa çok üzülürüm. Sevgi Öztürk Haklarımın olduğunu biliyorum. Ama hiçbir hakkımı kullanamıyorum. Burcu Tari Yaşama hakkım, eğitim hakkım, küçük yaşta çalıştırılmama hakkım, okuma ve eğitim hakkım elimden alınırsa üzülürüm. Özüm Asya Kaynarca Ağlama hakkım var. İsim bildirmedi Çocukluğun tadını çıkarma hakkım var. Tolga Serbes Babam evde yokken evi yönetme hakkım var. A li Gür Avar Hakların hepsi büyüklerimize aittir. A hmet Turgut 18 yaşına kadar çocukları güvence altına alan bir sözleşmedir. A ysu Baykan Sözleşmenin çocukların Anayasası olduğunu büyükler söylüyor. Çocuklar nerden bilsin anayasayı manayasayı. İ sim bildirmek istemedi Sesimizi Kim Duyacak 19
Çocuk Hakları Sözleşmesi 54 maddeden oluşur. 1989 da kabul edilmiştir. F atma Nur Alp Çocuk haklarını korumak için imzalanan sözleşmedir. B alıkesir Mehmet Vehbi Bolak İlköğretim Okulu Öğrencileri Aldığım eğitimler doğrultusunda yeterli bilgiye sahibim. M azlum Kılıç Evet, var. Çocukların haklarını koruyan evrensel bir sözleşme. B edirhan Çakır / Manisa SHÇEK İl Çocuk Hakları Komitesi Başkanı / Manisa Belediyesi Çocuk Meclisi Başkanı Sözleşmenin içeriği hakkında detaylı bilgimiz yok. A namur İlçe Öğrenci Meclisi Evet var. Öğretmenimizden ve basından öğrendik. Ç amlıyayla Öğrenci Meclisi Raporu İnternetten indirerek ayrıntılı inceledik. Hangi haklara sahip olduğumuzu biliyoruz. N aim Enes Güven / Erdemli İlçe Öğrenci Meclis Başkanı Çocukların yarıdan fazlası Çocuk Hakları Sözleşmesi hakkında bilgi sahibi değiller. Niy azi Yeltaşı / Gülnar İlçe Öğrenci Meclisi Başkanı / Mersin Hesaplamamıza göre ortaya çıkan istatisliklerde öğrencilerin %72 sinin bu konu hakkında bilgisinin olmadığı tespit edilmiştir. Mez itli İlçe Öğrenci Meclisi / Mersin 20 Çocuk Görüşü Raporu 2010
18 yaşına kadar geçerli olan çeşitli kuralları barındıran bir sözleşmedir. Oğu zhan Öz Çocuk Hakları Sözleşmesi hakkında bilgim var. Bunları sosyal bilgiler dersinde öğreniyoruz. Neslihan Can Evet, çocuk haklarını koruyan belge niteliğindedir. Fatsa Atatürk İlköğretim Okulu Çocuk Meclisi Görüşü Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından benimsenmiştir. Amacı, çocuk haklarını koruma altına almaktır. 1. Maddesi: 18 yaşından küçük herkes çocuk sayılır. Esengül Gönültaş / Üsküdar Evet, var. Hatta okulumuzda asılı; zaman zaman gelip geçerken okumaktayım. Emine Bilen / Yunak İlçesi Okul Meclisi Başkanı / Konya Bazı bilgilere sahip olmamıza rağmen konu hakkında bütüncül bir bilgiye sahip değiliz. Vahip Atalay / Kadınhanı İlçesi Öğrenci Meclisi Başkanı Yasalarımızın Dünya Çocuk Hakları Sözleşmesi ne uygun olmasını, eksikliklerin bir an önce giderilmesini istiyoruz. Yasalarımızda çocuğun yaşama, beslenme, sağlık, korunma gibi temel hakları teminat altına alınmalıdır. Çocuklara karşı gerek eğitim gerekse iş hayatındaki ayrımcılıklar, küçük yaşta işçi çalıştırma, aile içi şiddet, cinsiyet ayrımcılığı gibi ayrımcılıklar Devlet güvencesi altına alınmalıdır. Çocukların fikirleri dinlenmeli, değer verilmeli, Sesimizi Kim Duyacak 21
sadece 23 Nisan da sembolik olarak değil, gerçekten yeni geleceğin kurulduğu bir toplum istiyoruz. İstiyoruz ki kız çocukları daha fazla okutulsun. Erken evlendirilmesin, yoksul, okumayan çocuklar iş hayatında ezdirilmesin, çocuklara insanlık dışı suçlar uygulanmasın, savaşlarda çocuklar ölmesin. İstiyoruz ki bizim kurmadığımız dünyanın kurbanı biz olmayalım. A ytek Aytan (Başkan Vekili), Ezgi Eser (Başkan Vekili), İpek Gülüç (Katip Üye), İlker Keser (Katip Üye), Oğuz Tutkun (Başkan) / B artın Öğrenci Meclisi Raporu 22 Çocuk Görüşü Raporu 2010
AÇIKLAMA I.Türkiye Çocuk Hakları Kongresi çerçevesinde 81 il 957 ilçe örgün eğitim kurumlarında okuyan 9-18 yaş grubu öğrencilerin Çocuk Hakları Sözleşmesi hakkında bilginiz var mı? sorusuna verdikleri cevaplar genel olarak şu sözcüklerle ifade edilmiştir: Hayır Hayır, yok Bilgim yok Biraz bilgim var Az da olsa bilgim var Fazla bilgim yok Tam olarak bilgim yok Yeterli bilgim yok Evet, var Duydum ama içeriğini bilmiyorum Yeteri kadar bilgiye sahibim Adıyaman Çocuk Meclisi Raporu na göre 3542 öğrencinin çoğunluğu Sözleşme hakkında Evet, bilgim var, ifadesini kullanarak soruyu cevaplandırmıştır. Çocuk Hakları Sözleşmesi hakkında bilginiz var mı sorusuna cevap verenlerin yalnızca yüzde 5 i Yeterli bilgiye sahibim, cevabını vermiştir. Sesimizi Kim Duyacak 23
BEN BİR ÇOCUĞUM Ben bir çocuğum gözlerim mavi Gökyüzüyle kardeşim Biliyor musunuz Üzülünce ağlarım Gökten de yağmur yağar Ne sanıyorsunuz Mevlâna İdris Zengin
2 } Sahip olmanız gereken üç hak hangileridir sizce? 26 Çocuk Görüşü Raporu 2010
Hiçbir çocuğun yaşama hakkı elinden alınamaz Sağlıklı beslenme, büyüme ve sağlığını koruma hakkı. Konuşma hakkı. Hilal Keskin Eğitimden yararlanma hakkı. Sınavsız eğitim hakkı. Ahsen Arabacı Okula gitme hakkı. Berfin Karaman Sevilme hakkı. Elif Güleli Aile ortamında yaşama hakkı. Anne-babayla birlikte yaşama. Gelişme hakkı. Güzel bir dünyada yaşama hakkı. Şiddet görmeme hakkı. Kendini ifade etme hakkı. Oyun oynama hakkı. Görüşleri açıklama hakkı. Oy verme hakkı. Sesimizi Kim Duyacak 27
Seçme ve seçilme hakkı. A ylin Lafçı Eğitim, oyun, sevgi hakkı A ltınekin Çocuk Görüşü Raporu Çocuk hayâllerinin önemsenmesi hakkı. Tunahan Hıdır Kimliğini açıklamama hakkı. Değer görme hakkı. Zengin-fakir gözetilmeme hakkı. Mustafa Yasin Çakar Sosyal güvence hakkı. E ngin Türk Güvenli çevrede yaşama hakkı. O ktay Atik / Şişli Öğrenci Meclisi B aşkanı Düşüncelere saygı gösterme hakkı. Kız çocuklarının üniversitede okumasını engelleyen kuralların kaldırılması hakkı (Beyaz kulübede ablam hergün ağlamasın!) isim bildirmedi Sorgulama hakkı. E ren Aslan / Küçükçekmece Öğrenci Meclisi Başkam Eğlenme hakkı. Dinlenme ve seyahat hakkı. Anadilini öğrenme hakkı. İlgi ve yeteneklerini geliştirme hakkı. 28 Çocuk Görüşü Raporu 2010
Bilişim teknolojilerinden yararlanma hakkı. Güzel bir gelecek hakkı. Çocuğun toplum içinde kendini rahat bir şekilde ifade etme hakkı. B urak Tepe / Bakırköy Yahya Kemal Lisesi Okul Öğrenci Meclisi Başkanı Irk ayrımının yapılmaması hakkı. Vatandaş olma hakkı. Güzel bir isme sahip olma hakkı. Dinini seçme, öğrenme ve yaşama hakkı. Kendini ilgilendiren her konuda görüşüne başvurulması hakkı. Görüş bildirme hakkı. Dilekçe hakkı. İletişim hakkı. Öğretmeni seçebilme hakkı. Bilinçlenme hakkı. Dernek kurma hakkı. Düşünme ve karar verebilme hakkı. Me rt Kaan Kuyumcuoğlu Özgür bir ortamda yetişme hakkı. Çocuklar arasında ayrım yapılmaması hakkı. Aile içi sorunlarla karşılaşmama; hayâllerini Sesimizi Kim Duyacak 29
kısıtlamama; oyuncaklarını kendilerinin yapması hakkı. Mehmet Alp Ehliz Maddi ve manevi yardım hakkı. Ağır işlerde çalıştırılmama hakkı. Sportif faaliyetlere katılma hakkı. Sosyal faaliyetlerden yararlanma hakkı. Çocuk olma hakkı. Çocukların özel hayatlarının gizli tutulması hakkı. Şehirde ıslık çalabilme hakkı. Büyüklerin işlerimize fazla karışmaması hakkı. Mustafa Geren Çocukların istismar edilmeme hakkı. Çocukların çalıştırılmama hakkı. Sağlık kuruluşlarından ücretsiz yararlanma hakkı. Ücretsiz okula ve anasınıfına gidebilme hakkı. Küçük yaşta ağır işlerde çalıştırılmama hakkı. I rmak Ecem Eriş Her çocuğun düşünce, vicdan ve din özgürlüklerine saygı gösterilmesi hakkı. Öznur Çakan Engelli çocuklara öncelik verilmesi hakkı. Şiddete karşı mücadele edebilme hakkı. A lpaslan Koyuncu 30 Çocuk Görüşü Raporu 2010
Çocuğun bütün haklarının korunması hakkı. Barışçıl amaçlarla izinsiz toplantı yapabilme hakkı. Sesimizi Kim Duyacak 31
3 } Yetişkinlerden, toplumdan ve Devlet ten istekleriniz nelerdir? (Çocuğun öncelikli yüksek yararı) 32 Çocuk Görüşü Raporu 2010
Yetişkinlerin birazcık da olsa kendilerini bizim yerimize koyarak düşünmelerini isterim. Doğa Bulgen Ebeveynler çocuklarının engelli olmasından utanıp onları saklamamalıdırlar. Fatma Nur Alp Haklarımızı savunmalarını isterim. Hatice Tuğçe Elmaz Çocuklara karşı daha sabırlı ve anlayışlı olmaları. Yetişkinlerin güler yüzlü olmaları. Her ilin milletvekilleri il çocuk komitelerini ziyaret etmeli. Ağrı Öğrenci Meclisi Görüşü Yoksul çocukları daha çok gözetmeleri. Koruma altındaki çocuklara iyi bakılması. Küçük çocukları istismar edenlere daha ağır cezalar verilmeli. Çocuğun yüksek yararı her alanda hissettirilmeli. Devlet in çocuk hak ihlallerini izlemesi ve sonuçlandırması. TBMM çocuk hakları ihlalleriyle ilgili komisyonun her ay rapor hazırlayarak açıklaması. Sesimizi Kim Duyacak 33
Çocuk hakları il temsilciliklerinin yasal statüye kavuşturulması. Çocukların din eğitimlerini yaş engeli olmaksızın sağlıklı ve engelsiz ortamda almalarının sağlanması. Çorum Çocuk Hakları Komitesi Çocuk hakları dersinin bağımsız ders haline getirilmesi. Her mahalleye çocuk ve gençlik edebiyatı kütüphanelerinin kurulması (Köyler unutulmasın) Öğrencilerin sınav maratonundan kurtarılması. Kız ve erkek ayrımcılığının önlenmesi. Çocuklarla ilgili kararlar alınırken bizleri de dikkate almaları. Devlet in eğitimi daha fazla desteklemesi. Yetişkinler ve Devlet çocuk haklarının hayata geçirilmesine öncülük etsin. Yetişkinler bizim de birey olduğumuzu unutmasın. Yağmur Yıldızdağ Çocuk haklarını bilmiyoruz. Ailemiz de bilmiyor. Okul öğretsin bize haklarımızı. Sokakta yaşayan çocuklar ya ailelerine geri dönsün ya da korunmaya alınsın. Yetişkinler çocuk hakları konusunda daha bilgili olmalı. 34 Çocuk Görüşü Raporu 2010
Çocuk hakları Sözleşme de kalmasın. Devlet, çocuk haklarını uygulayacak birimler kursun. Öksüz ve yetimlerin haklarına herkes sahip çıksın. Çocukların görüşlerine saygı duyulmalı. Türkiye de tek bir yoksul çocuk bile kalmamalı. Kimsesiz çocuklara karşı daha çok ilgi istiyoruz. Yetişkinlerden isteğim, çocuklarını cinsiyet ayrımı yapmadan sevmeleri, onları her yönden koruyup kollamaları. S erra Özgüven Çocukların köle gibi çalıştırılmamalarını ve okula gitmelerini istiyorum. E lcan Tokmak Çocukların dilendirilmesi engellensin. Ediz Öztosun Edirne den Kars a, Sinop tan Anamur a herkese eşit şartlar sunulmalı. Anamur İlçesi Çocuk Görüşü Raporu Eğitimde din, mezhep, kültür ayrımcılığı yapılmamalı. Okullarda üniforma uygulamasına son verilmeli. Çamlıyayla Öğrenci Meclisi Raporu Tüm çocuklara yılda bir defa istedikleri bir ülkeyi ücretsiz gezme olanağı sağlanmasını isteriz. Mezitli İlçe Öğrenci Meclisi Sesimizi Kim Duyacak 35
Devlet, küçük yaşta kız ve erkeklerin evlenmesini engellesin. Daha güzel ve yeşil bir çevre. Çocuklara karşı işlenen suçların önlenmesi. Okul çevresinde güvenliğin artırılması. Engelli çocukların sağlık, eğitim ve bakılma haklarından yararlanmaları kolaylaştırılmalı. Şiddet gören çocuklar güvence altına alınmalı. T arsus İlçesi Çocuk Görüşü Raporu Çocuklar için sosyal faaliyetler desteklenmeli. Çocuk tutukevlerinde örgün eğitim uygulaması başlatılmalı. Okula gönderilmeyen 89 bin çocuk varmış. Ne yapıldığını bilmek istiyoruz. Çocukların görüşlerine karşı iyi tutum sergilenmeli ve onlara anlayışla davranılmalı. Ülkemizde zorunlu eğitim 12 yıla çıkarılmalı. Ç atalca Çocuk Görüşü Raporu Haklarımız ihlal edildiğinde nereye başvuracağımız bize öğretilmeli. Doğudaki kız çocuklarının daha fazla eğitim almalarını istiyorum. F atsa TOKİ İlköğretim Okulu Çocuk Görüşü 36 Çocuk Görüşü Raporu 2010
Kültürel hakların çocuklara öğretilmesini istiyoruz. Her çocuğun isteği yaşanabilir bir dünyadır. Bunu gerçekleştirmek ise yetişkinlerin görevidir. Üstün zekâlı çocuklar için gerekli eğitim ortamları hazırlanmalı. Engelli çocukların haklarını önce anne ve babalarına öğretmeli. Güç koşullardaki çocukları korumalı ve bakımları iyi yapılmalı. Çocuk dostu televizyonları izlemek istiyoruz. Devlet in bütün çocukları ayırım yapmadan sahiplenmesi. Anayasa da çocukların haklarını belirten maddelere yer verilmesi. Anayasa nın çocukları da dikkate alınarak hazırlanması. Sesimizi Kim Duyacak 37
OY Çocuklara bakıyorum Uçan balonlara bayram yerlerine Çocuklar umut, çocuklar yaşam Çocuklarla bir olup gülüyorum Coplara namlulara bakıyorum Kelepçeler demir parmaklıklar Kan lekelerine kentin alanlarında Hep son hep tükeniş hep ölüm Çocuklara oy veriyorum. Necati Cumalı
4 } Çocukların sağlıklı, büyüme ve sağlığını koruma hakkı için istekleriniz nelerdir? (Yaşama Hakkı) 40 Çocuk Görüşü Raporu 2010
Okul kantinlerinde sağlıksız yiyecekler satılmaması. Sevgi ve güven ortamında büyümek. Adıyaman Çocuk Meclisi Raporu Aile doktoruna ne zaman gidersek o zaman daha sağlıklı büyürüz. Çevre temizliğine önem verilmeli. Nevin Sert Şiddet ortamından uzak bir eğitim. Beyza Özcan Sağlıklı ve özgür büyümeliyiz. Her ilçede çocuk sağlığını koruma derneği kurulmalıdır. Mehmet Ata Hisar Sadece çocuklar için özel hastaneler yapılmalı. Dila Tayiz Her çocuk dengeli beslensin. Sıla Sarıkaya Hastaneler ve ilaçlar ücretsiz olmalı. Berfin Karaman Hiçbir çocuk ortada kalmamalı. Eylem Boduroğlu İyi kıyafet. Aleyna Osanmaz Her eve bilgilendirme afişi verilsin, konferanslar düzenlensin. Buse Yakın Karaağaç Şuruplar bedava olsun. Halil İbrahim Özkan Şiddet eğilimli çocuklar eğitilmeli. Hilâl Keskin Temel sağlık hizmetlerinden doğum öncesinden başlayarak yararlanmak. Sesimizi Kim Duyacak 41
Okullarda revir bulunmalı. Sağlıklı ortamda yaşamak istiyoruz. Her okula bir çocuk hekimi. Tuzlukçu Çocuk Meclisi Görüşü Devlet ucuz ve değersiz yiyeceklerin satışına izin vermemeli. Sarayönü Çocuk Meclisi Görüşü Sosyal güvence. Meram Çocuk Meclisi Görüşü. MEB yurtlarının imkânlarının düzeltilmesi. Karapınar Çocuk Meclisi Görüşü Aile olmayan ve şiddete maruz kalan çocukları korumalı ve barınma imkanı sağlanmalı. Kadıhanı Çocuk Meclisi Görüşü Engelli çocuklara gerekli ilgi gösterilmeli. Çocukların temel besinlerinde katkı maddesi bulunmamalı. Beyşehir Çocuk Meclisi Görüşü Hasta olduktan sonra hastalığı iyileştirme anlayışı yerine, hasta olmadan önlem alınması anlayışının hakim olması. A kşehir Çocuk Meclisi Görüşü Gelişmemiş yerlerde çok işlevli sağlık ocakları ve hastane açılması. A hırlı Çocuk Meclisi Görüşü Yetişkinlerin bilinçlendirilmesi ve çocukların kötü alışkanlılardan uzak tutulması. Sağlıklı oyun alanları, sağlıklı eğitimciler, sağlıklı bir okul. Gelişimi engelleyecek zorlukların olmaması. Tuba Altuntaş 42 Çocuk Görüşü Raporu 2010
Yiyecek sektörünün daha sık denetlenmesi. C em Topal Sosyal eşitliğin tüm eğitim kurumlarında aynı kalitede olması. Mustafa Yasin Çakar Yetişkinlerin çocuk sağlığı hakkında bilinçlendirilmesi. Okulların ve ulaşım araçlarının dezenfekte edilmesi. Okay Atik Kantinlerde yağlı ve gazlı yiyeceklerin satılmamalı. Yeliz Yüksekdağ Daha çok beden eğitim dersi. Düzenli sağlık kontrollerinin yapılması. Sağlıklı beslenme kültürünün oluşturulması. Derhal, tüm dünyada sokak çocuğu kaldırılmalı ve sokakta dolaşmasına daha fazla göz yumulmamalı. Eren Aslan / Küçükçekmece Öğrenci Meclisi Başkanı Her çocuk tamamen parasız tedavi edilmeli. Dünyada savaş olan yerlerdeki çocuklara sahip çıkılmalı. Her çocuk 6 ayda bir sağlık kontrolünden geçirilmeli. Çocukların hastane ve ilaç masrafları ile ilgili ek indirim içeren düzenleme yapılmalı. Burak Kulalı / İstanbul Çocuk Meclisi Divan Üyesi Aile planlaması yapılmalı. Şiddet sona erdirilmeli, korku içinde büyümek istemiyoruz. Sesimizi Kim Duyacak 43
5 } Mutlu bir çocukluk yaşayarak hayata iyi bir başlangıç yapmanız ve gelişiminiz için istekleriniz nelerdir? (Gelişme Hakkı) 44 Çocuk Görüşü Raporu 2010
Fiziki istismardan korunmalıyız. Çocuklar küçük yaşlarda çalıştırılmamalı. Kızların küçük yaşta evlendirilmesi çok kötü, geçenlerde biri ölmüş. İyi bir eğitim. Çocuk olma hakkımızı bilen bir ailede yaşamak. Evlenmeden önce anne-baba bilinci verilmeli. Okul öncesi eğitim çok önemli. Ana sınıfı eğitimi daha çok yaygınlaştırılmalı. Çocuklar için şehirler güzelleştirilmeli. Anne ve babalarımız erkek çocuklarına daha yakın. Penbe Şaver Mutlu bir aile, yetenekleri geliştiren bir eğitim. İstediğim mesleği edinmek isterim. Resul Tüfekçioğlu Eğitim ihtiyaçlarımın karşılanması. Tunahan Hıdır Kreşlerin yaygınlaştırılması. Ali Ak Yaşayacağım ortamlarda oyuncaklar sağlanmalı. Haklarımızın elimizden alınmaması. Eğitim hakkının kısıtlanmaması. Sesimizi Kim Duyacak 45
Her köydeki inekli bir arsadan süt sağıp evlere ücretsiz gönderilmesi Mert Bakkal / Bandırma Çocukların sorunları dinlensin. Mutlu ve şefkatli bir ortamda büyümeli çocuklar. Aileler çocuğa güvenmeli. Çocukların internet olanağı olmalı. Dersaneler daha neşeli olmalı. Güzel okullarda okuyarak meslek sahibi olmalıyız. Aile ve okulda iyi eğitim. Aile ve okulda sağlıklı iletişim. Ahlâki eğitim görme. Korhan Törü Her türlü çocuk haklarından yararlanarak hayata iyi bir başlangıç yapabiliriz. Sertan Özen Çocuk kendi ayakları üzerinde duracak eğitimi almalı. Önce ekonomik durumun iyi olması gerekir. Serap Gençtürk Mutlu bir aile. İyi bir okul ortamı. Köylerde yaşadığımız için vahşi hayvanlar var. Bu nedenle sokağa çıkamıyoruz, spor da yapamıyoruz. E lif Demiraslan / Gönen 46 Çocuk Görüşü Raporu 2010
Daha iyi bir okul isterim. E lvan Öztürk Akıllı tahta. Ö zkan Örs İlknur Demirbaş Ailem her zaman yanımda olsun. Mustafa Kaya Yerel yönetimlerce çocukça yaşam alanları çoğaltılmalı. Oyun haklarımız kısıtlanmamalı. Pelin Dönmez Ailemiz, öğretmenimiz bizi fazla sıkmasın. Aysu Baykan Doğal beslenme, sınırlı da olsa oyun, özgürlük. Yağmur Özger Güvenli bir şekilde oynayabileceğimiz yerler artırılmalı. Ülkemizin radyasyondan kurtarılmasını istiyorum. Beyhan Tırtıl Sesimizi Kim Duyacak 47
PENCERE Çocuk pencereden bakar durur; Oynayacak kimse yok ortalıkda Böyle çırpınır eğer çırpınırsa, Oltanın ucundaki balık da!.. Çocuk pencereden bakar durur; Her tarafı kaplamış pencereler Acıyla kapatır gözünü şehre, Neler düşünür neler Bacalardan duman tüter kapkara, Sonra caddelerden araçlar akar. Yüreğinden vurulmuş bir ceylan gibi, Çocuk pencerenden bakar!.. Ahmet Efe
6 } Güç koşullardaki çocukların korunma ve bakılması için istekleriniz nelerdir? (Korunma ve Bakılma Hakkı) 50 Çocuk Görüşü Raporu 2010
ENGELLİ ÇOCUKLARIN GÖRÜŞLERİ Babam kanalları açıyor. At var, çizgi film var. Tarkan var. Furkan Kurt / 9 Dünyanın dönmesini isterim. Işık olmasını isterim. Işıklandırmak isterim dünyayı. Seda Aydın Ben fiziksel özürlü bir kızım. Tek elimde iki tane parmağım var. Eskiden insanların içine çıkamazdım. Uzun kollu gömlekler, kazaklar giyip hep kapatmaya çalışırdım elimi. Ama ailem ve çevremin sayesinde bunu yendim. Gözde Davran / 14 Kendime hiç görmek isteyip istemediğimi sormadım. Durumumu kabul edip mücadele ettim. Bundan sonraki hedefim de mücadele ederek yaşamak. Yusuf Çağrı Ceylan SOKAKTA ÇALIŞAN ÇOCUKLARIN GÖRÜŞLERİ Dünya çocuklarına ne söylemek istersiniz? Ailenizin yanından kaçmayın. G.G. (14) Tiner, bally kullanmayın. S.Ç. (14) Hepinizi seviyorum. E. Y. (14) Sesimizi Kim Duyacak 51
SANAYİDE ÇALIŞAN ÇOCUKLARIN GÖRÜŞLERİ Haklarınız olduğunu biliyor musun? Sence ne tür hakların var? Çocuk: Evet. 18 yaşından küçüklerin vardiyalı çalışmaması gerekir. Çocuk: Biraz. Sağlık, eğitim Çocuk: İşe saatinde gidip gelmek lazım. Mesaiye kalmayalım. Mesaiye kalınca yemek versinler. Çocuk: Bilmiyorum Çocuk: Bilmiyorum Çocuk: Bilmiyorum Çocuk: Evet. Ama kullanamıyoruz haklarımızı. Sigorta, sağlık, eğitim. GÜÇ KOŞULLARDAKİ ÇOCUKLAR İÇİN İSTEKLERİMİZ Bakımevlerinin daha uygun duruma getirilmesi. Devlet in daha etkin olmasını istiyoruz. Madem ki Devlet sağlam bireyler istiyor, bu çocuklara da sahip çıkması gerekiyor. Oğuzhan Öz Özellikle yetim ve öksüz çocuklar için uygun yerler açılmalı. Sivil toplum kuruluşları daha faal olmalı. Mert Kaan Kuyumcuoğlu 52 Çocuk Görüşü Raporu 2010
Engelli çocuklara daha fazla önem verilmeli. Zor koşullardaki çocukların tespitinin hızlandırılması. Filiz Biricik Ben en fazla göç alan ilçelerden biri olan Esenler'de eğitim görüyorum. Göç eden çocukların sıkıntılarını yakından gözlemliyorum. Uyum sorunu yaşayan bu çocuklar için Millî Eğitim ve Belediyenin kurumlar oluşturarak bu çocukları eğitmesi gerekir. Aynı haklara onların da sahip olduğu unutulmamalı. Devlet ilgi göstersin. Ben de geç yazıldım okula. Sahip çıkılsın çocuklara. Köy çocuklarının haklarını kim savunacak? Ailelerin yanında bakım için destek verilmeli. Çocuklar pamuk tarlalarında pamuk toplamasın artık. Böyle çocuklar için bir koruma merkezi ve hattâ takip merkezinin kurulması. Çocukları istismar eden ailelere ceza verilmeli. Çocuklar kötü ortamlardan alınarak Devlet tarafından korunmalı. Büşra Can Devlet ve sosyal yardım kurumları, yerel yönetimler, okul aile birlikleri daha etkin olmalı. Sosyal hizmetlerin daha verimli çalışması sağlamalı. Onur Toptaş Kimsesiz çocuklar koruyucu aile yanında büyütülmeli. Sesimizi Kim Duyacak 53