KAMU PERSONEL SEÇME SINAVI ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ BİYOLOJİ ÖĞRETMENLİĞİ 7 8 Haziran 2014 TG 8 ÖABT BİYOLOJİ Bu testlerin her hakkı saklıdır. Hangi amaçla olursa olsun, testlerin tamamının veya bir kısmının İhtiyaç Yayıncılık ın yazılı izni olmadan kopya edilmesi, fotoğrafının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması, yayımlanması ya da kullanılması yasaktır. Bu yasağa uymayanlar, gerekli cezai sorumluluğu ve testlerin hazırlanmasındaki mali külfeti peşinen kabullenmiş sayılır.
AÇIKLAMA DİKKAT! ÇÖZÜMLERLE İLGİLİ AŞAĞIDA VERİLEN UYARILARI MUTLAKA OKUYUNUZ. 1. Sınavınız bittiğinde her sorunun çözümünü tek tek okuyunuz. 2. Kendi cevaplarınız ile doğru cevapları karşılaştırınız. 3. Yanlış cevapladığınız soruların çözümlerini dikkatle okuyunuz.
2014 ÖABT / BİY BİYOLOJİ ÖĞRETMENLİĞİ TG 8 1. Bir kas hücresinde kasılma sırasında Ca +2 iyonları sarkoplazmik retikulumdan dışarı çıkarak sarkoplazmaya yayılır, gevşeme sırasında ise Ca +2 iyonları sarkoplazmik retikuluma geri girer. Buna göre t 1 - t 2 aralığında kasılma, t 2 - t 3 aralığında gevşeme gerçekleşmektedir. t 0 - t 1 ve t 3 - t 4 aralığında kas dinlenme hâlindedir. Çizgili bir kas kasılırken Sarkomerin boyu kısalır. I bandının boyu kısalır. H bandının boyu kısalır. A bandının boyu değişmez. Akto-miyozin kompleksi oluşur. Bir kasın hem kasılması hem de gevşemesi sırasında ATP harcanır. Grafikteki t 2 anında kas kasılı hâlde olduğundan, boyu t 3 - t 4 aralığındakine oranla daha küçüktür. 2. Şehir merkezinde uzun süre yaşayan hayvanların, araç gürültüsüne tepki vermemesi alışma; yemeğe çalıştığı arı tarafından sokulan hayvanın arıdan uzak durmaya çalışması, deneme yanılma yoluyla öğrenme; kuşların göç etmesi ise içgüdüsel davranış örnekleridir. 4. Mitokondri (I), oksijen (III) ve FAD (IV) sadece aerobik solunumda göre alırken NAD (II) ve ATP (V) hem aerobik hem de anaerobik solunumda görev alır. 5. Şekilde; 1, yumurta hücresini, 2, sperm hücresini, 3, zigotu, 4, 2 blastomerli evreyi, 5, morula evresini, 6, gastrula evresini göstermektedir. Bu yapılardan hepsi canlı olduğu için solunum yaparak ATP sentezler ve hepsinin genetik yapısı aynıdır. 1 ve 2 bölünemediğinden DNA replikasyonunu gerçekleştiremezken; 3, 4 ve 5 numaralı yapılar bölünür. 8. Apoenzimin koenzimden ayrılması ve ortama aktivatör eklenmesi, enzimin yapısını bozmaz. Enzimler hücre içinde ve dışında görev yapabilirler. Bu nedenle enzimin hücre içinde ya da dışında görev yapması, yapıyı bozmaz. Ancak enzimin yüksek sıcaklıkta bekletilmesi yapıyı bozar. 9. Mikroflamentler villus oluşumu, hücre zarının boğumlanması, yalancı ayak oluşumu gibi olaylarda görev alır. Mikrotübüller, sil, kamçı, sentrozom oluşumunu sağlarken ara flamentler ise hücreler arası özel bağlantı yapılarının oluşumunda ve organellerin hücre içinde sabitlenmesinde (hareket etmeden olduğu yerde durmasında) rol oynar. 6. Bir bitkinin toprağın ph ına (çevre koşullarına) bağlı olarak farklı renkte çiçek açması bir modifikasyon örneğidir (E). Diğer seçeneklerde verilenler ise adaptasyon örnekleridir. 10. Genetik çalışmalarda bir genin kesilerek DNA dan çıkartılmasını restriksiyon endonükleaz enzimi, genlerin birleştirilmesini ise ligaz enzimi gerçekleştirir. 3. Embriyonik tabaka IV V I Dermatogen (protoderm) II Periblem (Temel meristem) III Plerom (prokambiyum) Gelişmesi sonucu oluşturduğu yapı Epidermis Korteks: Kabuk (parankima) Odun ve soymuk boruları IV. Primer meristem olup mitozla çoğalarak uzamayı sağlar. V. Kaliptra olup büyüme noktasını korur; ancak emici tüy oluşturmaz. 7. Henle kulpunun çıkan kolu suya geçirgen değildir. 11. Bakterilerin depo polisakkariti glikojendir. Ototrof türleri de dâhil olmak üzere hiçbir bakteri nişasta depolamaz. 3
12. M türünün oksijen üretimi ışığa bağlı olduğundan M türü fotoototrof bir canlıdır. N ise günün her saatinde oksijen ürettiğinden kemoototrof bir canlıdır. Grafikteki verilerden M nin ökaryot olup olmadığı anlaşılamaz ancak N kemoototrof olduğundan kesinlikle bir bakteri türü olup prokaryot yapılıdır. Çünkü sadece bazı bakteriler kemosentez yapar. Solunum miktarlarından ise hiçbir bilgiye ulaşılamaz. 16. İmpuls nöronda dendritten aksona doğru, sinapsta ise aksondan dendrite doğru ilerler. Nöronda impuls, elektrokimyasal değişimle iletilirken sinapslarda ise sadece kimyasal değişimle iletilir. İmpulsun iletiminde ATP harcanır. 20. I. Frontal kemik (alın kemiği) " 1 II. Temporal kemik (şakak kemiği) " 2 III. Parietal kemik (yan kafa kemiği) " 2 IV. Oksipital kemik (Ard kafa kemiği) " 2 V. Etmoid kemik (Kalbur kemiği) " 1 13. Tohumun çimlenmesini engelleyen hormon absisik asit (ABA), çimlenmesini sağlayan hormon giberellik asit (GA) olduğundan; bu iki hormon arasındaki denge tohum dormansisini kontrol eder. 17. NADH nin asetaldehite hidrojen vererek yükseltgenmesi, etil alkol fermantasyonunda, hidrojenlerden ayrılan elektronların sitokromlara aktarılması oksijenli solunumda, CO 2 açığa çıkması hem etil alkol fermantasyonunda hem de oksijenli solunumda, defosforilasyon (ATP hidrolizi) ise etil alkol fermantasyonu, laktik asit fermantasyonu ve oksijenli solunumda gerçekleşir. Tabloda 1 ve 2 numaralı kutularda yanlışlık vardır. 21. Deney düzeneğinde bir süre sonra huni içine su girişi olacak ve buna bağlı olarak Hunide sıvı seviyesi yükselecek, Kaptaki su oranı azalacak, Kaptaki su miktarı azalacak, Hunideki glikoz oranı azalacak, Hunideki glikoz miktarı değişmeyecek, Huni içindeki sıvının ozmotik basıncı azalacaktır. 14. Dış iskelet büyümeyi sınırlar ve su kaybını önler, embriyonun ektoderm tabakasından oluşur. İç iskelet ise büyümeyi sınırlamaz, su kaybını önlemez; üzerinde kas, deri, bağ doku gibi canlı tabakalar bulunur ve embriyonun mezoderm tabakasından türer. Karıncada dış iskelet (kitin yapılı), insanda ise iç iskelet bulunur. 18. Şekildeki x, açık dolaşımı, y ise kapalı dolaşımı göstermektedir. Açık dolaşımda kan sadece azotlu atıkları taşımaz, besin ve hormonları da taşır. Açık dolaşımda kan akışı, kapalı dolaşıma oranla yavaştır. x ve y aynı sınıfta yer alamaz. y ise omurgasız bir hayvan, örneğin toprak solucanı olabilir. 22. Spermiyogenezde, spermatidler kuyruk ve akrozom kazanarak olgunlaşır, hareketli ve döllenmeye hazır hâle gelir, olgun sperme dönüşürler. 15. Hidroliz (sindirim) tepkimeleri hem hücre içinde hem de hücre dışında gerçekleşebilir. Hücresel solunum ise sadece hücre içinde gerçekleşir. Hidroliz tepkimelerinde ATP tüketimi gerçekleşmezken, hücresel solunumda hem ATP üretimi hem de tüketimi gerçekleşir. Her iki tepkimede de enzimler görev alır. 19. Mantarların hepsi heterotroftur. Bakterilerin DNA ları histon proteinleriyle sarılı değildir. Hem bakteriler hem de mantarlar hücre duvarı içerir ve glikojen depolar. 23. Şekilde; 1. Glikozu, 2. Pirüvatı, 3. Mitokondriyi, 4. Kloroplastı, 5. Golgiyi göstermektedir. 4
24. Transformasyon: Bir bakterinin ortama verdiği DNA parçasının, aynı türden bir bakteri tarafından alınarak kendi DNA zincirine eklenmesidir. Transdüksiyon: Virüsler aracılığıyla iki bakteri arasında genetik bilginin transfer edilmesidir. Konjugasyon: Aynı türden iki bakteri arasında sitoplazmik köprü aracılığıyla gen aktarımının gerçekleştirilmesidir. İnversiyon: Bir kromozomun içinden kopan bir parçanın 180 dönerek koptuğu yere yapışmasıdır. Reprodüksiyon: Bir virüsün, canlı bir konak hücre içine girerek hücrenin aşırı çoğalmasına neden olmasıdır. Kansere sebep olan virüsler etkilerini bu şekilde gerçekleştirirler. 27. I numaralı canlıda embriyonik tabaka sayısı 2 olduğundan (endoderm ve ektoderm) bu canlı omurgalı olamaz, sünger ya da sölenterler sınıfından bir hayvan olabilir. II numaralı canlıda amniyon kesesi bulunduğundan ve canlı, üre attığından memeliler sınıfında yer alan bir türdür. III numaralı canlı ise mezoderm içeren, NH 3 oluşturan ve amniyon kesesine sahip olmayan bir hayvan olduğundan omurgalı soğukkanlı bir tür ya da omurgasızlar şubesinde yer alan ve üç embriyonik tabakaya sahip olan bir tür olabilir. (örneğin, toprak solucanı) 30. Havanın serbest azotu (N 2 ) denitrifikasyon olayıyla artar. Kemosentezin, havanın serbest azot (N 2 ) miktarını artırmada doğrudan katkısı yoktur (I yanlış). Diğer öncüllerde verilen bilgiler ise kemosentezin özellikleri ile ilgili olarak doğrudur. 25. Bir proteinin diğerinden farklı olmasına proteinin yapısına katılan amino asitlerin; sayısı, çeşidi, dizilimindeki farklılık neden olur. Ancak sentezde görev alan ribozomun sayısı ve çeşidinin, proteinin çeşidine etkisi yoktur. 28. Böcekçil bitkiler amino asit ihtiyaçlarını, yakaladıkları böceklerden doğrudan amino asit olarak karşılarlar. Bu nedenle I de gösterilen fotosentez tepkimesi böcekçil bitkilerde görülmez. O 2 li solunum (II) ve protein sentez tepkimesi (III) ise böcekçil bitkilerde gerçekleşir. 31. Tiroid bezinin çalışmasının yetersizliğinde, Vücudun genel metabolizma hızı azalır. Hücrelerin birim zamanda tükettiği O 2 ve glikoz miktarı azalır. 26. M L K K, L, M türleri besin zincirinde K " L " M şeklinde sıralanır. Buna göre tabandan tavana doğru gidildikçe Dokularda biriken zehirli madde miktarı artar. Aktarılan enerji miktarı azalır. Biyokütle azalır. 29. x " karbonhidrat (glikoz zinciri) z " glikolipid molekülüdür. w, hücre dışını göstermektedir; çünkü glikolipid (2) ve glikoproteinlerden oluşan glikokaliks tabakası, hücre zarının dışa bakan yüzeyinde yer alır. Bu durumda w, hücre içidir. y nin gösterdiği doğrultu fosfolipid tabakasından geçmektedir. Suda çözünen vitaminler (B ve C) fosfolipid tabakasından geçemezler. 5
32. ya da A A ya da A A ya a a da a A 34. Kloroplastta; CO 2 tüketimi (karanlık tepkimelerde), Transkripsiyon (protein sentezinde), H 2 O üretimi (devirsel olmayan fotofosforilasyon tepkimelerinde), Dehidrasyon (protein sentezinde) gerçekleşir. 37. Ortamın ph değeri, su miktarı ve enzim miktarı, pankreas öz suyu (enzim ve bazik sıvı) miktarı besinlerin kimyasal sindirimini etkiler. a a A x A ya da x Mitokondride; Transkripsiyon (protein sentezinde), x ve y nin homolog bölgesinde taşınan çekinik bir özellik yukarıda görüldüğü gibi kalıtılıyor olabilir (I doğru). a a a H 2 O üretimi (ETS ve protein sentez tepkimelerinde), Dehidrasyon (protein sentez tepkimelerinde) gerçekleşir. 38. 14 N 15 N Melez DNA (Atasal DNA) Ortam 15 N li! A x A x Bu karakter, x kromozomu üzerinde bulunan baskın bir genle taşınıyor olamaz çünkü soyağacındaki! işaretli bireyin genotipine bakıldığında böyle bir bireyin çekinik fenotipli ebeveynlerden meydana gelemeyeceği görülür (II yanlış). 1/8 melez (%12,5) 7/8 ağır (%87,5) AA ya da Aa aa aa AA ya da Aa Bu karakter otozomlarda bulunan çekinik bir genle kalıtılıyor olabilir (III doğru). 35. Ampulla, sakkulus, utrikulus ve kupula, denge ile ilgili bölümlerin yapısında bulunur. Kohlea ise salyangoz olup işitme organını (korti organı) bulundurur., 39. Endokrin bezlerin tamamı salgılarını kana verir. Bu nedenle zengin kan damarı ağıyla çevrilidirler. Endokrin bezler çok hücreli yapılar olup amino asit, protein ya da steroid özellikte hormonlar üretirler. 33. x bitkisinin çiçeklenmesi için günde 12 saatten daha fazla süre ışık alması gerekmektedir. Bu nedenle x kısa gün bitkisi olamaz. 36. İnorganik maddeler (örneğin, kalsiyum) hücresel solunumda yıkılıp ATP sentezinde kullanılamaz. Ayrıca vitaminler ve pentoz grubunda yer alan şekerler de (riboz ve deoksiriboz) solunumda yıkılmaz ve ATP sentezinde kullanılmaz. 40. Tohum kabuğunun kalınlığının artması ve tohumun ekildiği derinliğin artması tohumun çimlenme hızını azaltır. Sıcaklığın belli bir değere kadarki artışı çimlenmeyi olumlu etkilerken, optimum sıcaklıktan sonraki artışlar çimlenmeyi olumsuz etkiler. 6
41. Biyoloji laboratuvarı ile ilgili uygulamalar yapabilme bilim - teknoloji - toplum ve çevre etkileşimini anlama ile ilgili kazanımlardan farklıdır, uygulama alanı ile ilgilidir. 44. Öğretmen bu süreçte öncelikle konuyu tanıtmalı, ardından yapılabilecek deneyleri tahtaya yazmalı, öğrenciler kendi ilgileri doğrultusunda deneyleri seçmelidir. Öğretmen bu süreçte sadece rehber olarak gözetim yapmalıdır. 47. Hava kirliliğine bağlı hastalıklar, kirliliğin nedenlerinden değil, sonuçlarındandır. Bunu inceleyecek olan öğrenci konu dışında kalır. 42. Bir biyoloji öğretmeninin alan bilgisi ile ilgili yeterliliklerini gösterebildiği performanslar etkinlik / deney tasarlama, biyolojik olayların sonuç / sebep ilişkisini analiz etme bilgilerini güncelleyerek öğrencileriyle paylaşma performans ödevi, ev ödevi, yazılı gibi ölçme faaliyetlerini değerlendirerek öğrencileri ile paylaşma konularında kavram yanılgılarını gidermek için çözüm üretme olarak sıralanabilir. 45. Otozom ve gonozomlarda ayrılmama işlenirken, gamet oluşumu sırasında mayoz bölünme ile kromozomların dağılımı ve türe özgü kromozom sayısına hâkim olmalıdır. 48. Bir biyoloji öğretmeni, genetik mühendisliği ve biyoteknoloji konusunu işlerken anlatım tekniği, araştırma ve performans ödevi verme, video - slayt gösterisi düzenleme, üniversite laboratuvarlarına gezi düzenleme gibi teknikleri kullanabilir. Hangi yöntemi seçeceğini okul - çevre şartlarını, öğrencilerin bireysel farklılıklarını ve konuyu analiz ederek karar verebilir. 49. Biyoloji dersinin öğrenciler açısından en büyük zorluklarından biri, öğrencilerin konular arasında geçiş yaparken zorlanmasıdır. Birbirleriyle ilişkili konuların art arda işlenmesi bu zorluğu giderecektir. Ancak bireyler arasındaki farklılıklara uygun olarak konuyu anlatmak öğretmenin sınıf içinde yapacağı bir etkinliktir, müfredatla belirlenmez. 43. Ekosistem ekolojisi canlıların beslenme ilişkileri, madde döngüleri ve çevre kirliliği konularını içerir. Bu konularda deney yapabilmek okul koşullarında oldukça zordur. 46. Bir konuyu anlatırken görselliğin artırılması ve canlı örneklerin gösterilmesi duyuşsal öğrenme düzeyini artırır. 50. İnorganik maddelerde azot bulunmaması kavram yanılgısı Organik maddelerden sadece proteinlerde azot bulunması bilgi eksikliği Proteinlerde, bazı karbonhidratlarda ve tüm yağlarda azotun var olması hem bilgi eksikliği hem kavram yanılgısıdır. 7