İnternet, Özgür Yazılım ve Üniversiteler Mustafa Akgül INETD/Bilkent/LKD akgul.bilkent.edu.tr blog.akgul.web.tr akgul.web.tr 16 Mart 2015 1
1957-1993 1957 sputnik ARPA, galactic ag, 61, 63,67 Arpanet 69, tcp/ip '83 '89: Wais, Gopher, Web '93: Mosaic, info.cern.ch, NCSA '95: java, hurriyet CIA raporu '00: balon patladı, ixir, internet2 Yeni medya kongresi 26/02/2015 2
İnternet Nedir?: sayılar 3+ milyar insan, 1 milyar web, 1 milyar bilgisayar, 300-M alan adı Ayda 1 milyar- facebook, mobil 500+ milyon tweet her gün 10 M ozgur yazılım geliştirici 1 milyon özgür yazılım projesi Yeni medya kongresi 26/02/2015 3
İnternet Nedir?- algılar Sanayi devrimi ile kıyaslama, Kroes: matbaa, elektrik, sanayileşme < inet bilgi:, bilim, tek., ar-ge, inovasyon,... Bilgi Toplumu Devrimsel bir gelişme Tüm yaşamı etkileyen süreç Tahmin/öngörü zor Yeni medya kongresi 26/02/2015 4
Bilgi Toplumunda Birey Yaratıcı, sorgulayan, girişken, farklı/aykırı icat çıkaran Farklı/aykırıyı yeşerten ortam ve kurumlar Birey öne çıkıyor, zaman/mekanın önemi -- Özgürlük, hukuk, adil rekabet Birey yayıncı: sosyal ağ+, matbaa, gazete, TV, radyo Kendi ağını oluşturuyor Yeni medya kongresi 26/02/2015 5
Bilgi Toplumunda Birey Olmak Yaşamın her boyutu internet/bilişim/mobil içice geçiyor Elektrik/telefon kadar doğal Iş, eğitim, eğlence, sağlık, kamu. Rekalm, pazarlama, halkla ilişkiler, Siyaset, örgütlenme Bilgi/bilişim/yeni medya okur yazarı olmak Bilgiye/internete erişim temel insan hakkı Yeni medya kongresi 26/02/2015 6
Bilişim/Bilgi/YMedya Okuryazarlığı Bir yelpaze, dinamik olmalı ACM: lise fen kolunda 5-6 CS dersi tek tuş temel kavramları bilmeli: Limit, olanaklarını, risklerini bilmeli, Ağ, veri tabanı, güvenlik, mahremiyet, etik, hukuk Yeni dalga: programlama, ABD, AB Ana okul öncesi, ilkokul,.. Programlama kapsamlı düşünmeyi öğretir Yeni medya kongresi 26/02/2015 7
TR'de İnternet 12/4/93 doğum günü Tuik 15-74 yaş aralığı 53%, E: 63.5, K:44.1 Orta Doğu Ana:37.6 50.3 24.2 BTK: 50M+, cift sayıyor Sürekli: %44.9, 54.3, 35.5 Evde internet: 60% 27 Kasım 2014 Inet-tr'1ı 8
İndekslerde TR GITR: 52.. 76.. 45 51/148 Rekabet: 44/148, GII: 54/143 ITU: IDI 68/166, fiyat: 67/166 Erisim: 61, kull.:77, beceri:48 UN: e-gov:71, HDI: 69/192? WWW: 58/81, Gender: 125/142 ekon:132 egit:105 siy:113 sag:1 RSF: 154/ 27 Kasım 2014 Inet-tr'1ı 9
Açık Kaynak-özgür yazılımlar -imece üretim, insanlığın ortak malı - özgürlük temalı, dağıtık, demokratik - 1M+ proje/yazılım, 10+M ~ geliştirici -yansımaları: wikipedia, crowd sourcing, - açık{ erişim, ders malzemeleri, bilim, donanım,..} - openculture.com, opendata, opengov,. - internetle içice -sarmal - tasarruf, istihdam, güvenlik, rekabet - Pardus bir özgür yazılımdır! 10
Özgür Yazılım Ailesi Özgür Yazılım, Açık Kaynak, Ücretsiz Yazılım FLOSS (Free/Libre/Open Source Software) FLOSS'da belirleyici para değil özgürlüktür 0. kısıtsız çalıştırma, 1. kaynağı inceleme ve kendin için değiştirme, 2. eşe dosta verme ve satma hakkı, 3. değişikliği yayınlama hakkıdır Farklı lisanslar arasında fark 3. madde 03 Nisan 2014 50. Kütüphanecilik Haftası 11
Kimler Kullanıyor? Android... Google, twitter, facebook, yahoo Top500 Linux (4 mixed, 2 windows, 1 BSD) Web'in %67 (apache, nginx, google ) ISP'ler, Beyazsaray, Wikipedia Acik-donanım ve özgür yazılımla dizustu 100$lik laptop, 40$ tablet... 03 Nisan 2014 50. Kütüphanecilik Haftası 12
Sayılar GNU/FSF Software Directory: 8400 yazılım sf.net: 430K yazılım, 3.7 M geliştiri, 42M kul. Github: 5M geliştirici, 11.9M depo Freecode.net: yeni sürüm webi Linux.com (Linux Vakfi): 243 secilmiş Using linux: 20 K Eşdeğer yazılımlar: acik-kaynak.org.tr: 3 bağlantı Blackdock software: 1M proje, 10M+ geliştirici 03 Nisan 2014 50. Kütüphanecilik Haftası 13
Crowd Sourcing- wikipedia - 4.2M (en, 30M sayfa, 19Muser),.207madde(tr), 1+M sayfa - toplam 22M madde, 77K aktif yazar, 470M aylık - insanlığın ortak malı - britannica vs yarisir - commons, wikinews, wikibooks(2670en), - wikiquotes, wikisources(350k), wikispecies - wikiversity(20k), wiktionary(3,4m en, 321ktr), wikidata(10m) 14
Açık Erisim -Open access - bilimsel bilginin özgürce paylaşılması - kütüphaneciler bilim dernekleri - Türkiye'de AB'06 bildirge yayınladık - freefullpdf.com (80M nesne), openaire.eu - 2300 depo da 34 milyon makale? /www.openaire.eu/ - GOAP (Global Open Access Portal) - Open Access Handbook, week (5.) - DOAJ: 1600K makale, 9700 dergi, 5600 tarama -ankara(25k),gazi(10k),hacettepe,atilim(813),atatürk,deu 15
Açık Ders -Open Courseware - MIT 2000 de ocw.mit.edu - Rice, connections; - ocwconsortium.org 280 üye, 30K modules, 25K ders - TR de Ankara, ODTÜ, Tuba-yok-83+ cons acikders.org.t - + gazi(7), hacettepe(9), baskent(7), atilim(10), EMU(142) - ankara (10+), odtu (134) ders; bilkent 16+6 video - en:4486, es:1839, jp:475, ch:119, pl:86, cat:300 Il:38, ru:35, fr:75, endo: 1, nptel (260) Pakistan: 156, nl 150, de 15 16
MOOC - stanford bir kac ders: ai, 188K ogrenci - hoca, ayrildi sirket kurdu: udacity.com - coursera.org:62 Uni, 333 ders, 3 145K ogrenci - edx: 13 Uni, 32 course, lab, research ortami - - khan academy: 4K micro kurs 240M ders indirme - P2PU: peer2peer, croed sourcing, GPL, LGPL, Moz. - udemy.com cogu paralı, < 250$ - academic earth 17
Open Book - openscience.org: 505 (+kitap) - freescience.info : 2508 (kitap + ) - openculture.com: kitap, film, muzik, ++ - wikibooks - directory open books - unesco - open.umn.edu - open textbooks, Flat World Knowledge 18
Open xyz - openscience.org: özgür scientific software, 505 (+kitap) - opensourcescience.com:oxford, mac-planc, cal(u,tec) - openculture.com: kitap, film, muzik, ++ - opendata: data.gov, maps, genome, compound,... - science commons, creative commons - openresearch.org: semantic wiki of research - www.osdd.net- open source drug discovery 19
Creative commons - acik donanım - her hakkısaklıdır bazı hakları saklıdır - fikir sanat eserleri: kitap, resim, muzik, film/video - ticari, derivataive, sharealike, creativecommons.org - facebook donanım tasarımını açtı, 3d yazıcı - ardino - raspeberrypie cilekli pasta) - 20
Universiteler internet araçlarını yoğun kullanmalı wiki, blog, rss, chat, liste, forum liberal/önder: öğrenci, eleman, özgür e-öğrenme; deney, destek, karma Açık erişim, açık ders malzemeleri Topluma önderlik: stk, ticaret yaratıcı, girişimci, araştırma, inovasyon kültürü sanayi işbirliği, toplumun sorun.
Universiteler opencourse consorsium academicearth.org best video lectures acik kaynak yazilimlar: 300K gnu.org, directory.fsf.org 7K sf.net, freshmeat.net acik-kaynak.org.tr
Inet-tr, AB, ihafta, kamp Inet-tr, 20. yapilacak AB, 18. yapilacak İhafta, 18. yapilacak ijac Linux kampı 6.yapilacak 27 Kasım 2014 Inet-tr'1ı 23
Akademik Bilişim Universitelere yönelik Ortak akıl arayışı Deneyim paylaşımı seminer ijac asak Kurslar: 33/39, 1300/3300 2000+ 27 Kasım 2014 Inet-tr'1ı 24
Teşekkür ederim Blog.akgul.web.tr akgul.web.tr/yazilar/ akgul.bilkent.edu.tr Akgul-duyuru, edu-net, akgul@bilkent.edu.tr 25