Beyin Ölümü ve Organ Bağışı Sürecinde E7k İkilemler Mesleki yaşantımız sırasında karşılaştığımız soru ve sorunları irdelerken her zaman belirlenmiş kurallar yoktur. Burada ahlak ve vicdan ışığında sorun irdelenirken, tıbbi etik çalışma yapılmaktadır. Prof. Dr. Nesrin Çobanoğlu Gazi Universitesi Tıp Fakultesi Tıp E7ği Anabilim Dalı Başkanı Hekim Hasta İlişkisinde Tıbbi E3k İlkeler Aydınlatılmış onam ve özerkliğe saygı ilkesi Zarar vermeme ilkesi Adalet ve Eşitlik İlkesi Yararlılık ilkesi Escher M. C. Day and Night, 1938. 3 Tıbbi olaylarda karar verirken iyi değerlendirmesi için etik ilkeler gözetilmeli En az sayıda etik ilke harcayarak karar vermek ve eylemi gerçekleştirmek en etik davranış olacaktır. İnsan haklarının en temel ilkelerinden biri Yaşama Saygı İlkesidir.
Yaşama saygı ilkesi; her yönüyle insana saygı anlamı taşır ve insan için yaşamın sahip olunan en önemli şey savında temellendirilir. Yaşama saygı ilkesi; Kişinin beden bütünlüğüne saygı gösterilmesi konusundaki ilke olduğu kadar, onun iyi eğitim görme hakkı, geçinebilmek için çalışma olanağı bulma hakkı gibi haklarla da sosyal yönden desteklenmiştir. Hasta hakları bağlamında da yaşama saygı ilkesinin önemli bir yeri vardır. Hekimin temel görevlerinden biride hastanın yaşama hakkını ve bunun uygulamadaki karşılığı olarak yaşamını korumak ve gözetmektir. Yaşama ve özerkliğe saygı ilkeleri doğrultusunda ele alacağımız önemli e3k sorunlardan birisi organ naklidir. Başta böbrek ve kornea olmak üzere; kalp, karaciğer ve pankreas gibi organların nakli yapılabilmektedir. Adalet ve eşitlik ilkesi Yararla zararın dengelenmesi! Sınırlı kaynaklar
Organ Nakli ile ilgili en önemli e3k sorunlar ölümün tanımı ve canlı vericinin durumudur. Canlı verici hasta değildir ve her operasyonda varolan oranda, ancak kendisi için gerekli olmayan bir risk almaktadır. Alturism Özgecilik önemli bir tıbbi etik değerdir. Altruizm (özgecilik) Özgecilik önemli bir Mbbi e3k değerdir. Verici kararını özgür iradesiyle vermekte ve bunu da kendi sağlığının tehlikeye girme pahasına yapmaktadır. Bireyin başkasının yüksek yararı için kendisinin zarar görme olasılığını göze almasıdır. Beyin Ölümü Beyin ve beyin sapı fonksiyonlarının geri dönülmez biçimde yok olduğu ve mutlak ölümle sonuçlanan bir süreçtir. Tıbbi olarak ölümün saptanması bilimsel gelişmeler ile yakından ilgilidir. 20. yüzyılın ikinci yarısına kadar kalbin durması ölüm için gerekli koşul iken, artık beyin ve beyin sapı afonksiyonu yani "Beyin Ölümü", ölüm için gerekli ve yeter koşul olarak kabul edilmektedir Beyin Ölümü olan vakaların yakınlarının, vakanın organların bağışlama hakkı açısından Beyin Ölümü Tespiti ni zamanında ve doğru bir şekilde yapmak hekimlerin etik sorumluluklarıdır.
ORGAN VE DOKU ALINMASI, SAKLANMASI VE NAKLİ HAKKINDA KANUN, 1979 Kanun Numarası: 2238 Madde 5 - Onsekiz yaşını doldurmamış ve mümeyyiz olmayan kişilerden organ ve doku alınması yasakmr. Madde 8 - Vericinin yaşamını mutlak sureae sona erdirecek veya tehlikeye sokacak olan organ ve dokuların alınması, yasakmr. ÖLÜDEN ORGAN VE DOKU ALINMASI ÖLÜM HALİNİN SAPTANMASI: Madde 11 - Bu Kanunun uygulanması ile ilgili olarak Mbbi ölüm hali, bilimin ülkede ulaşmğı düzeydeki kuralları ve yöntemleri uygulanmak sure3yle, biri kardiolog, biri nörolog, biri nöroşirürjiyen ve biri de anesteziyolji ve reanimasyon uzmanından oluşan 4 kişilik hekimler kurulunca oy birliği ile saptanır. KANUN DEĞİŞTİ! SAĞLIK BAKANLIĞI VE BAĞLI KURULUŞLARININ TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN 18 Ocak 2014, Sayı : 28886 MADDE 41 2238 (Organ ve Doku Nakli Kanunu) sayılı Kanunun 11 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiş3rilmiş3r. Bu Kanunun uygulanması ile ilgili olarak Mbbi ölümün gerçekleş3ğine, biri nörolog veyanöroşirürjiyen, biri de anesteziyolji ve reanimasyon veya yoğun bakım uzmanından oluşan iki hekim taraondan kanıta dayalı Mp kurallarına uygun olarak oy birliği ile karar verilir. Organ ve Doku Alınması, Saklanması ve Nakli Hakkında Kanun 3 Haziran 1979, Sayı:16655 Madde 14- Bir kimse sağlığında vücudunun tamamını veya organ ve dokularını, tedavi, teşhis ve bilimsel amaçlar için bırakmğını resmi veya yazılı vasiyetle belirtmemiş bu konudaki isteğini iki tanık huzurunda açıklamammış ise sırasıyla ölüm anında yanında bulunan eşi, reşit çocukları, ana veya babası veya kardeşlerinden birisinin, bunlar yoksa yanında bulunan herhangi bir yakınının muvafaka_yla ölüden organ veya doku alınabilir. Aksine bir vasiyet veya beyan yoksa, kornea gibi ceset üzerinde bir değişiklik yapmayan dokular alınabilir. Ölü, sağlığında kendisinden ölümünden sonra organ veya doku alınmasına karşı olduğunu belirtmişse organ ve doku alınamaz. Organ ve Doku Nakli Hizmetleri Yönetmeliği 1 Şubat 2012, Sayı: 28191 BEYİN ÖLÜMÜ TANISI Beyin ölümü klinik bir tanıdır ve tüm beyin fonksiyonlarının tam ve geri dönüşümü olmayan kaybıdır. İnsan Doku Ve Hücreleri ile Bunlarla İlgili Merkezlerin Kalite ve Güvenliği Hakkında Yönetmelik, 27 Ekim 2010, Sayı: 27742 TANIMLAR Madde 4- Gönüllü verici: İnsana uygulanmak amacıyla doku ve hücrelerini bağışlamak için Bakanlık taraondan onaylanan bilgilendirilmiş onam formunu imzalamış; 18 yaş üstü vericiyi, kordon kanı için anneyi, yasal temsilcilerinin onayı alınmış 18 yaşından küçük vericiyi veya kısıtlı kişiyi
Melike iki kez öldü KOCAELİ Gebze de evlerinin önünde arabanın çarpması Beyin ölümü gerçekleşen Melike nin organlarının sonucu ağır yaralanan 1 yaşındaki Melike, Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi nde yoğun bakım ünitesinde yaşamlmaya çalışıldı. Kazadan beyin ölümünün gerçekleş3ğini saptandı. Anne ve baba kızlarının organlarını bağışlayabilecekleri söylendi. Kabul etler. bağışlanmasına savcı engel oldu. Ölüm trafik kazası sonucu olduğu için hastane polisi olayı Cumhuriyet Savcılığına bildirdi. Savcı hastaneye geldi ve yasa gereği alınan beyin ölümü kararının ölüm olmadığı nı söyledi. Gerçek ölüm olana kadar ne organların alınmasına ne de otopsi yapılmasına izin verdi. Adli vakadır, organlarını alamazsınız diyerek kararında ısrar et. İki polis beyin ölümü gerçekleşen Melike nin kalbi de durana kadar başında bekledi. Savcı ikna edilemedi. Kısa süre sonra beklendiği gibi Melike nin kalbi de durdu. Sağlık Bakanlığı, olayı Hakim ve Savcılar Yüksek Kurulu na taşıdı. Basic Ethical İssues in Organ Transplanta3on Beyin ölümü tanısı konulmasından organ aktarımına giden süreçte; hastanin hastaneye kabuluyle baslayan etkili iletisim Etik Bir yukumluluk olarak onemlidir! Etik sorunlarin cogunun kokeninde bilgisizlik ve deneyimsizlik vardır! Yasa ve yonetmelikleri bilmek etik karar verme sureclerinde kolaylik saglar.! Aileler ile İle3şimde E3k Decision of Brain Death Decision of Dona3on organ to provide equal access to services Beyin Olumu karari Organ bagisi Adil ve esitlikci bir dagi3m Bağışçı Ailesi ile Organ alan kişi arasındaki ilişki nasıl olmalıdı - donör - aile - toplum 29 2
Chagall, I And My Village 1911 31