Makroekonomik Görünüm ve Para Politikası 3 KASIM 218 İSTANBUL
Sunum Planı Küresel Gelişmeler Makroekonomik Görünüm Enflasyon ve Para Politikası 2
Küresel Gelişmeler
3.1 3.11 3.12 3.13 3.14 3.15 3.16 3.17 3.18 Küresel büyüme sınırlı bir yavaşlama eğilimine girmiştir. Büyüme Oranları* (Yıllık % Değişim) Küresel PMI (İmalat Sanayi) Gelişmiş Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler Gelişmiş Ülkeler 6 58 5 56 4 54 3 2 52 1 5 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 48 212 213 214 215 216 217 218 Kaynak: Bloomberg, TCMB Son Gözlem: 218 Ç2 Kaynak: Markit Son Gözlem: Ekim 218 4
25 5 75 1 125 15 175 2 225 25 275 Küresel para politikaları normalleşme sürecindedir. Gelişmiş Ülkeler Politika Faiz Değişimleri ve Beklentiler Ocak 217-Aralık 219* (Baz Puan) 217-218 Gerçekleşme 218 Yıl Sonu Beklentisi 219 Yıl Sonu Beklentisi Japonya Euro Bölgesi Yeni Zelanda Avustralya İsrail Norveç İsveç Kore İngiltere Çekya Kanada ABD Kaynak: Bloomberg Son Gözlem: 21 Kasım 218 *Gerçekleşmeler 21 Kasım 218 tarihi itibarıyladır. 5
1.14 7.14 1.15 7.15 1.16 7.16 1.17 7.17 1.18 7.18 1.8 11.8 9.9 7.1 5.11 3.12 1.13 11.13 9.14 7.15 5.16 3.17 1.18 Küresel piyasalarda oynaklık devam etmekte, ekonomi politikası belirsizliği yüksek düzeyini korumaktadır. Küresel Risk İştahı Göstergeleri (5-Günlük HO) Küresel Ekonomi Politikası Belirsizliği* MOVE (Baz Puan, Sol Eksen) VIX(Yüzde) 12 4 35 11 1 9 8 7 6 35 3 25 2 15 1 3 25 2 15 1 5 5 5 4 Kaynak: Bloomberg Son Gözlem: 28 Kasım 218 Kaynak: Davis (216) Son Gözlem: Ekim 218 * Kaynak: Davis, Steven J., 216. An Index of Global Economic Policy Uncertainty, Macroeconomic Review, October. 6
1.15 4.15 7.15 1.15 1.16 4.16 7.16 1.16 1.17 4.17 7.17 1.17 1.18 4.18 7.18 1.18 Portföy akımları dalgalı bir seyir izlemektedir. Gelişmekte olan Ülkelere Haftalık Portföy Akımları (Milyar ABD Doları, 4-Haftalık Birikimli) Hisse Senedi Piyasaları Tahvil Piyasaları 3 2 1-1 -2-3 -4 Kaynak: EPFR Son Gözlem: 21 Kasım 218 7
Makroekonomik Görünüm
İktisadi faaliyet ikinci çeyrekte dengelenme sürecine girmiştir. GSYİH (Mevsim ve Takvim Etkilerinden Arındırılmış, Zincirlenmiş Hacim Endeksi, 29=1) 6 5 4 3 2 1-1 -2-3 -4 Çeyreklik Yüzde Değişim Seviye (sağ eksen) 2,5 1,8 1,6 1,3 1,5,9 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 212 213 214 215 216 217 218 18 17 16 15 14 13 12 Kaynak: TÜİK Son Gözlem: 218 Ç2 9
1.1 4.11 1.11 4.12 1.12 4.13 1.13 4.14 1.14 4.15 1.15 4.16 1.16 4.17 1.17 4.18 1.18 Sanayi üretimine dair veriler iktisadi faaliyetteki yavaşlamanın son çeyrekte belirginleştiğine işaret etmektedir. Sanayi Üretimi (Üç Aylık Hareketli Ortalama, Yıllık % Değişim) ve PMI Endeksi (Üç Aylık Hareketli Ortalama)* 25 2 15 1 5-5 -1-15 -2 PMI (sağ eksen) SÜE 6 58 56 54 52 5 48 46 44 42-25 4 Kaynak: PMI Markit, TÜİK *Son Gözlem: Sanayi Üretimi İçin: Eylül 218 PMI İçin: Ekim 218 1
Öncü göstergeler yavaşlamanın yurt içi talep kaynaklı olduğunu göstermektedir. Özel Tüketim için Bileşik Gösterge**(Yıllık % Değişim) Yatırımlar için Bileşik Gösterge*** (Yıllık % Değişim) Özel Tüketim İçin Bileşik Gösterge Özel Tüketim Yatırımlar İçin Bileşik Gösterge (sağ eksen) Yatırımlar 2 4 3 15 3 25 2 1 5 2 1 15 1 5-1 -5-1 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3-5 -2 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3-15 211 212 213 214 215 216 217 218 212 213 214 215 216 217 218 Kaynak: TCMB Son Gözlem: 218 Ç3 Kaynak: TCMB Son Gözlem: 218 Ç3 **Bileşik gösterge dayanıksız mallarda yurt içi reel ciro, dayanıklı tüketim malı ithalat miktar endeksi, otomobil satışları ve perakende satış hacim endeksi yıllık değişimlerinin ağırlıklı ortalamasıdır. ***Bileşik gösterge, sermaye malı ile mineral maddeler üretimi ve ithalatı yıllık yüzde değişimi, ticari araç satışları yıllık yüzde değişimi, konut satışları yıllık yüzde değişimi, inşaat sektörü alınan siparişler, ticari kredi faiz oranı, YP cinsi ticari krediler yıllık yüzde değişimi ve kapasite kullanım oranı (imalat, hizmet, ticaret, inşaat) serilerinin ortalamasını göstermektedir. 11
İhracatın büyümeye verdiği destek güçlü seyretmektedir. İhracat ve İthalat Miktar Endeksleri (Altın Hariç, Mevsimsellikten Arındırılmış, 21=1) Turizm ve Hizmet Gelirleri (Reel, Mevsimsellikten Arındırılmış, 21=1) İhracat İthalat 17 Turizm gelirleri Hizmet Gelirleri (Turizm Hariç) 375 16 325 15 275 14 225 13 12 175 11 125 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 1 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 75 212 213 214 215 216 217 218 212 213 214 215 216 217 218 Kaynak: TCMB, TÜİK Son Gözlem: 218 Ç3 Kaynak: TCMB, TÜİK Son Gözlem: 218 Ç3 12
9.5 9.6 9.7 9.8 9.9 9.1 9.11 9.12 9.13 9.14 9.15 9.16 9.17 9.18 Reel efektif döviz kuru yakın dönemde tarihi düşük seviyelerden bir miktar toparlanma göstermiştir. Reel Efektif Döviz Kuru (TÜFE Bazlı, 23=1) 13 12 11 1 9 8 7 6 Kaynak: TCMB Son Gözlem: Ekim 218 13
Cari işlemler açığında belirgin bir iyileşme gözlenmektedir. Cari İşlemler Dengesi (12 Aylık Birikimli, % GSYİH) CİD/GSYİH CİD/GSYİH (Altın hariç) -1-2 -3-4 -5-6 -7-8 -9 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3* -1 21 211 212 213 214 215 216 217 218 Kaynak: TCMB Son Gözlem: 218 Ç3 (*) 218 Ç3 tahmindir. 14
Enflasyon ve Para Politikası
1.15 4.16 1.16 4.17 1.17 4.18 1.18 Tüketici enflasyonu ve çekirdek enflasyon göstergeleri belirgin bir yükseliş göstermiştir. TÜFE ve Çekirdek Enflasyon Göstergesi (B)* (Yıllık % Değişim) TÜFE B 29 26 23 2 17 14 11 8 5 Kaynak: TCMB, TÜİK Son Gözlem: Ekim 218 *B endeksi, TÜİK tarafından 217 yılından önce yayınlanan H endeksinin yerine geçen özel kapsamlı TÜFE göstergesidir. B: İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içecekler ve tütün ile altın hariç TÜFE. 16
11.12 11.13 11.14 11.15 11.16 11.17 11.18 Enflasyondaki artışta döviz kuru gelişmeleri belirleyici olmuştur. TL ve ABD Doları Cinsinden İthalat Fiyatları (*) (21=1, Endeks) İthalat Fiyatları (Dolar Bazlı) İthalat Fiyatları (TL Bazlı) 4 35 3 25 2 15 1 5 Kaynak: TCMB, TÜİK Son Gözlem: Eylül 218 * Taralı alan Ekim ve Kasım 218 tarihlerindeki tahmini değerleri göstermektedir. 17
3.17 6.17 9.17 12.17 3.18 6.18 9.18 12.18 3.19 6.19 9.19 12.19 3.2 6.2 9.2 12.2 3.21 Enflasyonun kademeli olarak hedeflere yakınsayacağı tahmin edilmektedir. Ekim 218 Enflasyon Raporu Tahminleri Tahmin Aralığı Belirsizlik Aralığı Enflasyon Hedefleri Çıktı Açığı Gerçekleşme Kontrol Ufku 3 24 18 12 6-6 Kaynak: Ekim 218 Enflasyon Raporu *Enflasyonun tahmin aralığı içinde kalma olasılığı %7 tir. 18
1.17 2.17 3.17 4.17 5.17 6.17 7.17 8.17 9.17 1.17 11.17 12.17 1.18 2.18 3.18 4.18 5.18 6.18 7.18 8.18 9.18 1.18 11.18 TCMB fiyat istikrarını desteklemek amacıyla güçlü bir parasal sıkılaştırma gerçekleştirmiştir. Kısa Vadeli Faizler (%) Faiz Koridoru TCMB Ortalama Fonlama Faizi 1 Hafta Vadeli Repo Faizi 28 24 2 16 12 8 4 Kaynak: TCMB Gözlem Tarihi: 28 Kasım 218 19
Eylül ayındaki parasal sıkılaştırmanın ardından uzun vadeli faizlerde belirgin bir düşüş gerçekleşmiştir. Kur Takası Getiri Eğrisi (%) 12 Eylül 218 28 Kasım 218 35 3 25 2 15 3 6 12 24 36 48 6 84 12 1 Vade (Ay) Kaynak: Bloomberg Gözlem Tarihi: 28 Kasım 218 2
7.15 1.16 7.16 1.17 7.17 1.18 7.18 Kredi-mevduat faiz farkı son dönemde azalma eğilimi göstermiştir. Ticari Kredi Mevduat Faiz Farkı (*) (%) Eylül PPK Kararı 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 Kaynak: TCMB Son Gözlem: 23 Kasım 218 *Ticari kredi kartları, KMH ve sıfır faizli krediler hariç tutulmuştur. 21
3.15 4.15 5.15 6.15 7.15 8.15 9.15 1.15 11.15 12.15 1.16 2.16 3.16 4.16 5.16 6.16 7.16 8.16 9.16 1.16 11.16 12.16 1.17 2.17 3.17 4.17 5.17 6.17 7.17 8.17 9.17 1.17 11.17 12.17 1.18 2.18 3.18 4.18 5.18 6.18 7.18 8.18 9.18 1.18 11.18 Kredi büyümesi yavaşlamaya devam etmektedir. Yıllık Büyüme (%, Kur Etkisinden Arındırılmış) Ticari Tüketici 25 2 15 1 5 Kaynak: TCMB Son Gözlem: 23 Kasım 218 22
Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yakın dönem kredi büyüme eğilimi tarihsel ortalamaların altında seyretmektedir. Toplam Kredi Büyümesi (Kur Etkisinden Arındırılmış, 13 Haftalık Hareketli Ortalama, Yıllıklandırılmış) 212-217 Ortalama 218 25 2 15 1 5-5 -1-15 Kaynak: TCMB Son Gözlem: 23 Kasım 218 23
Genel Değerlendirme Ekonomideki dengelenme eğilimi belirginleşmiştir. Dış talep gücünü korumakla birlikte, finansal koşullardaki sıkılaşma ve zayıf iç talebin etkisiyle iktisadi faaliyet yavaşlamıştır. TCMB fiyatlama davranışlarındaki bozulmayı sınırlamak amacıyla güçlü bir parasal sıkılaştırma yapmıştır. Alınan koordineli önlemlerin de katkısıyla enflasyonun kademeli olarak hedeflere yakınsaması beklenmektedir. Enflasyon görünümünü etkileyen faktörler yakından izlenerek para politikası araçları fiyat istikrarı doğrultusunda etkin birşekilde kullanılmaya devam edecektir. 24
Makroekonomik Görünüm ve Para Politikası 3 KASIM 218 İSTANBUL