I MADEN HUKUKU İLE İLGİLİ İDARİ YARGI KARARLARI VE MEVZUAT HARUN HAKAN BAŞ Ankara 2009
II Yay n No : 2195 Hukuk Dizisi : 1031 1. Bas Eylül 2009 - STANBUL ISBN 978-605 - 377-113 - 5 Copyright Bu kitab n bu bas s n n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da t m A.fi. ye aittir. Her hakk sakl d r. Hiçbir bölümü ve paragraf k smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi : B e t a B a s m A. fi. Bask - Cilt : Kahraman Neflriyat Ofset San. Tic. Ltd. fiti. (Sertifika No: 12084) Yüzy l Mah. Matbaac lar Cad. Atahan No: 34 K: 4 Ba c lar/ stanbul (0-212) 629 00 01 Kapak Tasar m : Gülgonca Çarp k Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.fi. Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No. 13-15 Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) 511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 511 36 50 www.betayayincilik.com
III ÖNSÖZ Anayasan n temel düzenlemeleri uyar nca madenler devletin mülkiyetindedir. Mülkiyetleri devredilemez, ancak belirli bir süre ile s n rl olarak kiralanabilirler. Uluslararas firmalar daima ucuz ve sürekli ayn zamanda güvenli hammadde peflindedirler. Teknolojik geliflmeler madenlerin önemini giderek artt rmaktad r. Çevre korunmas ile madencilik çal flmalar aras ndaki dengenin korunmas, bilanço ilkesinin gözetilmesi, aradaki narin dengenin bozulmamas flüphesiz her geçen gün daha önem arz etmektedir. Bu önem ve sektörde ortaya ç kan uyuflmazl klar n gittikçe artmas nedeniyle böyle bir çal flma yapma düflüncesi ortaya ç km flt r. Kuflkusuz madencilik sektörünün ulusal ve dünyasal önemi her geçen gün daha da artacakt r. Bu artma maden hukukunun di er hukuk dallar ile olan iliflkisini ve bu konuda yap lacak düzenlemeleri de etkilemektedir. Örne in; maden arama ve iflletme izni verilen ormanl k alanlardaki a açlar n izin sahibine teslim edilmeden önce orman idaresi taraf ndan kesilip de erlendirilmesi bu konuda güzel bir çal flma olarak karfl m za ç kmaktad r. Bu ise, maden hukuku ile ilgili düzenlemelerin çok boyutlu ele al n p, yap lmas gerekti ini göstermektedir. Özellikle dünya enerji ihtiyac n n gün geçtikte artmas nedeniyle ortaya ve enerjiye kaynak temin eden madenlerle ilgili düzenlemelerin enerji sektörüne paralel nitelikte olmas sonucunu do urmaktad r. Bu çal flma ayn zamanda gelecekte maden hukuku ile ilgili düzenlemelere ve di er hukuk dallar na ve enerji hukuku ile ilgili düzenlemelere kaynakl k etmesi aç s ndan sektörle ilgili mevzuat esas al narak yap lm flt r. Bu aç dan öncelikle konu ile ilgili düzenlemelere k saca de inmek gerekmektedir. Türkiye Cumhuriyeti nde madencilik sektöründe dört önemli kanunsal düzenleme yap lmas yoluna gidilmifltir. Bunlara s ras yla bakacak olursak; ilki 1954 y l nda yürürlü e giren 6309 say l Maden Kanunudur. Bu Kanunun düzenlenmesi ve ifllerlik kazanmas ile birlikte yabanc uluslararas flirketlere güvence verilmifl ve bu flirketlerin sektöre giriflleri sa lanm flt r. Madencilik sektöründe ikinci düzenlemeye 1978 y l nda yap lan 2172
IV say l Kanun ile gidilmifltir. Yap lan bu Kanun düzenlemesi ile kömür, bor ve demir madenlerinin stratejik önemi de dikkate al narak devlet taraf ndan iflletilmesine karar verilmifltir. Sektörde üçüncü mevzuat düzenlemesi 1985 y l nda 6309 say l Maden Kanununun yürürlükten kald r lmas ve yerine 3213 say l Maden Kanununun getirilmesi ile olmufltur. Bu de ifliklik ile mermer Taflocaklar Nizamnamesi kapsam ndan ç kart larak Maden Kanunu kapsam na al nm flt r. Sektördeki mevzuatsal de iflimler esnas nda çeflitli s k nt larda ortaya ç km flt r. Mermer, kalsit, kalker gibi maddeler ile ilgili ruhsatlar n verilifli Taflocaklar Nizamnamesi Kapsam nda l Özel darelerine b rak lm fl, bu uygulamada çeflitli sorunlara yol açm fl, ruhsat sürelerinin k sa tutulmas beraberinde çeflitli problemler getirmifltir. Maden Kanunu ile Taflocaklar Nizamnamesi aras nda bazalt, kalsit, kalker, kum, dolomit gibi madenler için kesin düzenlemeler yap lamamas uygulamada birçok sorununda ortaya ç kmas na neden olmufltur. Örne in; alç tafl ve kalsitin Maden Kanunu kapsam na al nmas 2004 y l nda gerçekleflebilmifltir. 2004 y l nda yürürlü e konulan 5177 say l Kanun ile Maden Kanununun baz maddeleri de ifltirilerek Taflocaklar Nizamnamesi de yürürlükten kald r lm flt r. Anayasa Mahkemesince 5177 say l Maden Kanununda ve Baz Kanunlarda De ifliklik Yap lmas na liflkin Kanununun baz maddeleri iptal edilmifltir. 1982 y l nda ç kar lan 2872 say l Çevre Kanunu ile 1992 y l nda Çevre Bakanl n n da kurulmas ve çeflitli Yönetmelik baz nda düzenlemeler yap lmak suretiyle do al kaynaklar n korunmas yoluna da gidilmifltir. Özellikle 2004 y l ndan sonra maden arama ve iflletme ruhsat istemlerinde gözle görülür bir art fl olmufltur. Bu art fl özellikle enerji ihtiyac nda ortaya ç kan hammadde ihtiyac ve sanayideki geliflmelerle paralel niteliktedir. Bu nedenle her geçen gün önemi artan madencilik sektöründe ortaya ç kan hukuki sorunlardan yarg ya intikal edenlerle ilgili verilen yarg kararlar ele al nm flt r. Yarg kararlar n n tasnifinde Dan fltay Bilgi Bankas ndan ve Dan fltay Dergilerinden de yararlan lm flt r. Ayr ca, konu ile do rudan ve dolayl olan mevzuat bu çal flman n içeri inde yer almaktad r. Bu çal flmamda benden yard mlar n ve fedakarl klar n esirgemeyen de erli eflim Av.Dr. Zuhal Bereket Bafl a, anneme, babama, kardeflime, ye enime ve BETA Bas m Yay m ve Da t m fiirketi çal flanlar na teflekkür eder, sayg lar sunar m. Harun Hakan BAfi ANKARA Temmuz 2009
V İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...III B R NC BÖLÜM MADEN HUKUKU LE LG L DAR YARGI KARARLARI A) USULE L fik N YARGI KARARLARI...1 B) ESASA L fik N MADEN HUKUKU LE LG L YARGI KARARLARI...6 K NC BÖLÜM MADEN HUKUKU LE LG L MEVZUAT A) KANUNLAR - 3213 say l Maden Kanunu...83-5177 say l Maden Kanununda ve Baz Kanunlarda De ifliklik Yap lmas na liflkin Kanun...114-5446 Maden Kanununda De ifliklik Yap lmas na liflkin Kanun...142-2804 say l Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlü ü Kanunu...143-2840 say l Bor Tuzlar, Trona, ve Asfaltit Madenleri ile Nükleer Enerji Hammaddelerinin flletilmesini, Linyit ve Demir Sahalar n n Baz lar n n adesini Düzenleyen Kanun...149-3241 say l Ere li fiirketinden Al nan Liman, Demiryolu ve Madenlerle Kozlu ve Kilimli Demiryollar n n flletilmesi ve Havzadaki Deniz fllerinin nhisar Alt na Al nmas Hakk nda Kanun...155-3284 say l Baz Maden Hurdalar n n D flar Ç kar lmas n n Yasak Edilmesi ve Sat n Al nmas Hakk nda Kanun...158-3303 say l Taflkömürü Havzas ndaki Tafl nmaz Mallar n ktisab na Dair Kanun...160
VI - 3867 say l Ere li Kömür Havzas ndaki Ocaklar n Devletçe fllettirilmesi Hakk nda Kanun...163 - Ere li Havzai Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanun...168-4628 say l Elektrik Piyasas Kanunu...170-4646 say l Do algaz Piyasas Kanunu (Elektrik Piyasas Kanununda De ifliklik Yap lmas ve Do algaz Piyasas Hakk nda Kanun)...222-5015 say l Petrol Piyasas Kanunu...251-5576 say l Petrol Piyasas Kanununda De ifliklik Yap lmas Hakk nda Kanun...285-5627 say l Enerji Verimlili i Kanunu...290-5686 say l Jeotermal Kaynaklar ve Do al Mineralli Sular Kanunu...309-6326 say l Petrol Kanunu...325-7462 say l Demir ve Çelik Fabrikalar Türk Anonim fiirketi Kanunu...373 - Menafii Umumiye Müteallik Hususat çin Efrada Ait Arazi ile Taflocaklar n n Muvakkaten flgali Hakk nda Kanun (Osmanl Kanunu)...377 B) TÜZÜKLER - Maden ve Taflocaklar flletmelerinde ve Tünel Yap m nda Al nacak flçi Sa l ve fl Güvenli i Önlemlerine liflkin Tüzük...381 C) YÖNETMEL KLER - Madencilik Faaliyetleri ile Bozulan Arazilerin Do aya Yeniden Kazand r lmas Yönetmeli i...461 - Madencilik Faaliyetleri zin Yönetmeli inde De ifliklik Yap lmas na Dair Yönetmelik...476 - Maden Kanunu Uygulama Yönetmeli i...497 - Maden Kanununun 1(A) Grubu Madenleri le lgili Uygulama Yönetmeli i...561 - Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Genel Direktörlü ünün Yönetim ve Denetim fiekilleri le Örgütlenmesi Hakk nda Yönetmelik...590 - Madencilik Faaliyetleri zin Yönetmeli i...599