Ülke: Türkiye Yer: İstanbul Toplantı Tarihi: 1 Haziran 2010 Toplam Katılımcı Sayısı: 54 Geri Bildirimlerin Özeti: Enerji Stratejisi Ülke İstişareleri Özet Not: yetkilileri tarafından bildirilen görüşler hükümetin pozisyonunu temsil etmiyor olabilir. 1. Dünya Bankası Grubu nun gelişmekte olan ülkelerde enerji sektöründeki yardımına en fazla ihtiyaç duyulan alanlar nelerdir? Küresel bir perspektif sunulmalı. Baz yük üretimi için sivil nükleer enerji stratejik olarak desteklenmeli. Yasal ve düzenleyici yardım sağlanmalı. İletim ve dağıtım desteklenmeli. Yenilenebilir enerjinin akıllı şebeke sistemlerine entegrasyonu desteklenmeli. Bulgaristan dakinden çok daha büyük ölçekli bir enerji verimliliği fonunun oluşturulup oluşturulamayacağı araştırılmalı. IMF ve EBRD ile birlikte, dışsallıkların nicelleştirilmesine yönelik bir metodolojinin geliştirilmesine yardımcı olmalı. Banka Grubu finansmanının etkililiği düzenleyici çerçevenin sağlamlığına kritik derecede bağlı olacaktır. Dolayısıyla, düzenleyici yapılar desteklenmeli ve hükümet ile özel sektör arasındaki iletişime yardımcı olunmalı. Önemli bir yenilenebilir enerji kaynağı olarak biyo-kütle desteklenmeli. Küçük ve orta büyüklükteki 1
işletmeler arasında bilinç eksikliği var. Elektrik üretim ve dağıtımında özel sektör desteklenmeli. Balık vermek mi yoksa balık tutmayı öğretmek mi? Finansman sağlamak yerine, deneyimlere, ülkeler arası ve bölgesel öğrenmeye dayalı bir dizi küresel tavsiyeler sunmalı. Karbon ayak izinin takip edilmesi ile ilgili gereklilikler konusunda yardım sağlanmalı. Farklı paydaşların (politika yapıcılar, sivil toplum kuruluşları, özel sektör) birlikte çalışabileceği bir ortam oluşturulmalı. Finansal risklerin yüksek olduğu ülkelerde, sürdürülebilir yatırımlar yapılmıyor. Bu yatırımların finansmanına öncülük edilmeli. Riskleri yorumlama kapasitesinin sınırlı olduğu ülkelerde, gelir riski değerlendirmesi için bir model geliştirilmeli. Karbon emisyonlarının maliyeti değerlendirilmeli; bu destekli fiyat tarifeleri (feed-in tariff) belirleme ihtiyacını ortadan kaldırabilir. Makro düzeyde planlamaya önem verilmeli. Çevresel etki değerlendirmeleri düzgün bir şekilde yapılmalı. 2. Önerilen yaklaşım, yoksulların ve marjinalleşmiş grupların ihtiyaçlarını yeterli bir şekilde ele alıyor mu? Almıyor ise, nasıl güçlendirilebilir? 2
3. Önerilen yaklaşım, düşük gelirli ülkeler ile orta gelirli ülkeler arasında, bunların ihtiyaçlarının ve önceliklerinin karşılanması bakımından doğru bir denge tutturuyor mu? Mali politikadan başlamak üzere, senkronize ve bütüncül bir bakış açısına ihtiyaç var. 4. Bireysel ülkelerin yerel enerji ihtiyaçlarının karşılanması ve küresel sera gazı salımlarının azaltılması arasında tercihlerin söz konusu olduğu durumlarda, Dünya Bankası Grubu nun bu ödünleşimlerin çözümü konusunda hangi ilkeleri takip etmesi gerektiği düşünüyorsunuz? Üç ilke takip edilmeli: eşitlik, ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ve kabiliyet. Gelişmiş ülkelerin Banka Grubuna yenilenebilir enerji konusunda baskı uygulamasının bir sebebinin de temiz enerji teknolojileri üreten kendi şirketleri için iş yaratmak olabileceği akılda tutulmalıdır. Gelişmekte olan ülkeler talebi karşılamada sorun yaşıyor. Yenilenebilir enerjiye geçmeden önce talebin karşılanması önemlidir; çünkü yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilebilecek enerji miktarı sınırlıdır. Yeterli yenilenebilir enerji yok; dolayısıyla sivil nükleer enerjiye geçmek gerekir. Gelişmekte olan ülkelerin temel ihtiyaçları karşılanmalıdır. Hindistan elektrik ihtiyacını karşılamak için küçük verimsiz santrallere başvuruyor. Yüksek verimlilik düzeyine sahip santraller hem erişim hem de sürdürülebilirlik amaçlarına katkıda bulunur. Gelişmiş ülkeler Dünya Bankası na gelişmekte olan ülkelerdeki sera gazı emisyonları hakkında ne yapması gerektiğini söylemek yerine neden kendi 3
emisyonlarını azaltmaya çalışmıyorlar? Her ülke farklı koşullara sahip. Halihazırda elektrik talebini karşılayabilen ülkeler için, yenilenebilir enerji arayışında olmak anlamlı olabilir. Türkiye enerji sektörünü geliştirme sürecindedir. Ancak enerji sıkıntılarının ciddi düzeyde olduğu ülkeler için, önce temel ihtiyaçları karşılamak gerekecektir. Erişim gündeminin yenilenebilir enerji yoluyla büyük ölçüde ele alınabileceği görüşü yanlıştır. Bunu savunanlar, yoksullara ekmek bulamıyorsanız pasta yiyin diyen Fransa Kraliçesi Marie Antoinette gibi davranmaktadır. Yenilenebilir enerjiye düzgün bir perspektiften bakmak önemlidir. Dünya Bankası nın misyonu kalkınmadır. Bu amaca ulaşabilmek için, eğer önerilen vizyon büyük ölçüde yenilenebilir enerjiye dayanmak ise Banka Grubu bu vizyonu değiştirmelidir. Eğer bu vizyon takip edilecek ise, Banka Grubu nun misyonunu buna göre değiştirmesi gerekir. Sürdürülebilirliğin üç koşulu: güvenilir, ucuz ve temiz enerji. Enerji verimliliğinin arttırılması için çok büyük bir potansiyel mevcut; bundan yararlanılmalıdır. Çeşitlendirme kaçınılmazdır. Rekabetçi bir ortamda yenilenebilir enerji desteklenmelidir.. Eğer düşüncenizin merkezine enerji yoğunluğunu düşürmeyi yerleştirirseniz, bu tüm endişeleri giderecektir. Hidroelektrik santraller geri dönüşü olmayan çevresel zararlara yol açabilir. Tüm hidroelektrik projeleri için karbon ayak izi takibi yapılması önemlidir. Dünya Bankası nın Ilısu Barajı gibi bir projeyi dünyanın hiçbir yerinde desteklemesini istemeyiz. Dünyanın neresinde olursa olsun, madencilik faaliyetlerine karşıyız. 5. Yeni teknolojilerin teşvik edilmesi ve/veya mevcut teknolojilerin yeni piyasalara aktarılmasına yardımcı olma konusunda Dünya Bankası Grubu nun ne gibi bir rol oynaması gerektiğini düşünüyorsunuz? Banka Grubu bunların her birine ne kadar ağırlık vermelidir? 4
Bağımsız teknoloji değerlendirmesi yapılmalı. Akıllı şebeke sistemleri desteklenmeli. 6. Başka önerileriniz veya görüşleriniz? Gerekli yatırımları yapabilmenin yollarından birisi toplulaştırma yoluyla sermaye birikiminin sağlanmasıdır. Dünya Bankası bu konuda rehberlik yapabilir. Özelleştirme özel sermayeyi alıyor ve sadece mülkiyeti değiştiriyor. Peki yeni kapasite ilavesi ve rehabilitasyon için gerekli kaynaklar nereden bulunacak? Banka Grubu, yeni kaynak yaratmadan mülkiyet değişiminden oluşan bu yaklaşımı sorgulamalıdır. Yenilenebilir enerji için teşvikler çok önemlidir.. Makro düzeyde planlama konusunda rehberlik sağlanmalıdır. Finansal olarak olmasa bile en azından stratejik olarak sivil nükleer enerjiyi desteklemelidir. Dünya Bankası nın ihale prosedürleri, sunulan her teklif kabul edilemeyecek şekilde sıkılaştırılmalıdır. Bir finansman sağlanmadan önce, ekonomistlerin, teknik uzmanların ve kamu yetkililerinin uzmanlık bilgilerine dayalı olarak ayrıntılı bir planlama yapılmalıdır. Hem merkezi hükümet hem de yerel yönetimler ile birlikte çalışılmalıdır. Türkiye deki özel sektör yatırım gereksinimlerinin sadece %40 ını sağlayabiliyor. Dünya Bankası kaldıraç etkisi sağlayacak bir model yaratabilir. Herhangi bir hidroelektrik projesi için, önce entegre havza yönetimi etütleri yapılmalıdır ve uluslararası standartlara uyulmalıdır. Hidroelektrik projeleri geri dönüşü olmayan zararlara yol açabilir ve büyük bir hidroelektrik projesinin karbon ayak izi de çok büyüktür. Sağlam ve sağlıklı çevresel etki değerlendirmelerinin yapılabilmesi, iyi koruma önlemleri politikalarının uygulanabilmesi ve halka yeterli bir şekilde danışılabilmesi için hükümetler ile birlikte çalışmalıdır. 5