- Mali analizin Tanımı - Türlerine göre mali analiz - Değerlendirme Kuruluşları Elbistan Meslek Yüksek Okulu 2012 2013 Bahar Yarıyılı Öğr. Gör. Murat KEÇECİOĞLU
Finansal Analiz Tanımı İşletmelerin finansal bileşenlerinin finansal analiz tekniklerinden yararlanarak analiz edilmesi ve yorumlanmasıdır. Temel finansal tablolar, bir işletmenin finansal durumu ile finansal durumundaki değişiklikleri açıklayan birer araç niteliği taşır. Bu tablolarda yer alan veriler üzerinde yapılacak bazı analitik uygulamalar, işletme ile ilgili finansal yorum ve değerlendirme açısından daha anlamlı ve yararlı sonuçlara ulaşmamızı sağlar. Söz konusu uygulamalar finansal analiz kapsamında yürütülür. 2
Finansal Analiz Tanımı Bir işletmenin finansal bilgilerinin belirli teknikler yardımıyla analiz edilmesi, raporlanması ve bu raporların yorumlanarak işletme hakkında bir yargıya varılması faaliyetlerinin bütünüdür. Daha Geniş Bir Yaklaşımla Bir işletmenin finansal durumunun ve finansal yönden gelişmesinin yeterli olup olmadığını belirlemek için finansal tablo kalemlerindeki değişikliklerin, kalemler arasındaki ilişkilerin, kalemlerin zaman içinde göstermiş oldukları eğilimlerin incelenmesi ve gerektiğinde belirlenen standart ve sektör ortalamaları ile karşılaştırılarak yorumlanması faaliyetlerinin bütünü olarak tanımlanabilir. 3
Finansal Analiz Yönetici İşletmelerin Yöneticilerin Görevleri; işletmenin varlık ve kaynaklarını yönetmek, Hedeflenen kâra güvenli bir şekilde ulaşılmasını sağlamak. Peki İşletmelerde yöneticilerin karar aralığı ne kadar kapsamlı? 4
Finansal Analiz Türleri Finansal analiz; analizin kapsamı, amacı ve analizi yapanın durumu dikkate alınarak üç farklı şekilde sınıflandırılabilir. Finansal analizin kapsamına göre sınıflandırılması Finansal analizin amacına göre sınıflandırılması Finansal analizi yapanın durumuna göre sınıflandırılması 5
Finansal Analiz Kapsamına (Dönem) Göre ; Statik analiz Belirli bir tarihte düzenlenmiş veya tek bir döneme ait finansal tablolarda yer alan kalemler arasındaki ilişkilerin tespiti ve değerlendirilmesine statik analiz denir. Dinamik analiz İşletmelerin birbirini takip eden dönemlerine ait finansal tablolarında yer alan kalemler arası ilişkinin ve bu kalemlerin zaman içerisinde göstermiş olduğu eğilimlerin belirlenmesi ve yorumlanması şeklindeki analize dinamik analiz adı verilir. 6
Finansal Analiz Kapsamına (Dönem) Göre ; Dinamik analiz Dinamik analiz belli bir faaliyet dönemine ait bilgilerin geçmiş dönemlerle karşılaştırılarak değişim, eğilim ve ilişkilerin belirlenmesi, olumlu ve olumsuz gelişmelerin görülmesini sağlar. Bu da statik analize göre dinamik analizin üstünlüğünü teşkil eder. 7
Finansal Analiz Kapsamına (Dönem) Göre ; Dinamik analizde işletmenin cari dönem bilgileri; Geçmiş faaliyet dönemi sonuçlarıyla, işletmede belirlenen standartlarla (plan ve bütçe hedefleriyle) Sektör veya benzer işletme sonuçlarıyla, Genel standartlarla, karşılaştırılır. 8
Finansal Analiz Kapsamına (Dönem) Göre ; Bu karşılaştırmaya bağlı olarak işletmenin ulaştığı sonuçların tatminkâr olup olmadığı belirlenir. Olumlu sapmaların kalıcı olması; olumsuz sapmalar n da giderilmesi için çaba gösterilir. Dinamik analizde karşılaştırmalı finansal tablolar, dikey ve yatay yüzde ve oran analiz tekniklerinden yararlanılır. 9
Finansal Analiz Amacına (yapılma) Göre ; Yapılma amacı dikkate alındığında finansal analiz; Yönetim Analizleri Kredi Analizleri Yatırım Analizleri olmak üzere üç ana başlıkta toplanır. 10
Finansal Analiz Amacına (yapılma) Göre ; Yönetim Analizleri Yönetim analizleri, yöneticilerin kararlarına ve izleyecekleri politikalara esas teşkil etmek üzere yapılan bir analizdir. Yönetim analizlerinde hem statik hem de dinamik analizden yararlanılır. İşletme faaliyetlerinin başarılı bir şekilde yürütülebilmesi için finansal tablolarda yer alan bilgilerin bütünüyle anlaşılması gerekir. Yönetim bu bilgilerden yararlanmak suretiyle gelecekle ilgili daha sağlıklı ve isabetli kararlar alabilir. 11
Finansal Analiz Amacına (yapılma) Göre ; Yönetim Analizleri İşletmenin verimliliğini, kârlılığını arttırmak, kaynakların etkin bir şekilde kullanımını sağlamak ve yönetim kararlarının doğruluk derecesini arttırmak konularında yöneticilere yardımcı olur. 12
Finansal Analiz Amacına (yapılma) Göre ; Yönetim Analizleri Bu analizde bütün analiz yöntemlerinden yararlanıldığı gibi özellikle işletmeyi oluşturan bölüm performanslarının ölçülmesine yönelik teknikler de kullanılır. Bunların başında işçilik ve malzeme kullanım verimliliğinin belirlenmesi, pazar dağılım analizleri, üretim maliyeti ve kârlılık analizleri, kapasite kullanım analizi, çalışan devir hızı, müşteri memnuniyet analizleri, bölüm ve genel bütçe kontrolleri gelir. 13
Finansal Analiz Amacına (yapılma) Göre ; Kredi Analizleri İşletmeye kredi veren kurum ve şahısların amacı, verdikleri krediyi faiziyle birlikte zamanında geri almaktır. Bu nedenle kredi analizleri işletmeye kredi veren veya verecek olan kredi kurumları tarafından yapılan bir analiz türü olup işletmenin finansal durumu ile borç ödeme gücünü tespite yönelik olarak yapılmaktadır. 14
Finansal Analiz Amacına (yapılma) Göre ; Kredi Analizleri Kredi analizleri açısından işletmenin dönen varlıkları ile kısa vadeli yabancı kaynakları arasındaki ilişkiler çok önemlidir. Bu nedenle kredi analizleri açısından dönen varlıklarla kısa vadeli yabancı kaynaklar arasındaki ilişkileri konu alan analiz tekniklerinin önemi çok büyüktür. 15
Finansal Analiz Amacına (yapılma) Göre ; Kredi Analizleri İşletmeye kredili mal satan bir işletmenin yaptığı analiz ile kredi kurumlarının yaptığı analiz arasında amaçlar farklı olmasına rağmen büyük ölçüde benzerlikler vardır. Her iki kurum da alacaklı oldukları işletmenin borç ödeme gücüyle ilgilenirler. Kredi analizlerinde işletmenin dönen varlıkları ile kısa vadeli yabancı kaynakları arasındaki ilişkiler yanında, dönen varlıkların yapısı, sermaye yapısı, özkaynak-yabancı kaynak (borç) dengesi, duran varlıkların yapısı ve finansman yöntemleri üzerinde de durulur. 16
Finansal Analiz Amacına (yapılma) Göre ; Yatırım Analizleri Yatırım analizleri aracılığıyla işletmenin gelecekteki kazanma gücünün tespiti yoluna gidilir. Yatırım analizleri işletmenin mevcut ortakları ile işletmeye gelecekte ortak olmayı düşünenler ve işletmeye uzun vadeli fon sağlayan veya fon sağlamayı düşünenler tarafından yapılır. 17
Finansal Analiz Amacına (yapılma) Göre ; Yatırım Analizleri Bir işletmenin mevcut ortakları ile işletmeye ortak olmayı düşünenler, işletmenin sürekliliği, yatırımın güvencesi, kârlılık, gelecekteki kazanma gücü, hisse senetlerinin değerindeki artışlar, kâr dağıtım politikası ve bunların gösterdiği eğilimle ilgilenirler. 18
Finansal Analiz Amacına (yapılma) Göre ; Yatırım Analizleri işletmeye uzun vadeli fon sağlamış olanlar ile fon sağlamayı düşünenler ise işletmenin borç ödeme gücü ile ilgilenirler. Bunlar sağladıkları fonların anapara taksitleri ve faizlerinin zamanında kendilerine ödenip ödenmeyeceğini bilmek isterler. Yatırım kararlarının doğruluk derecesi yatırım analizlerinin başarı derecesinin de bir ölçüsüdür. Sağlıklı finansal tablolar ve bunlara dayanılarak yapılacak sağlıklı yatırım analizleri sermaye piyasasının gelişmesi açısından büyük bir öneme sahiptir. 19
Finansal Analiz Durum (yapan) Göre ; Analizi yapanın durumu dikkate alındığında finansal analiz; İç analiz Analizi yapan finansal analist eğer işletme içinden bir kişiyse yapılan analize iç analiz denir. İç analizde analizi yapacak olan kişi işletmenin dış kullanıma da açık olan bilançosu (finansal durum tablosu) ve gelir tablosu yanında işletmede mevcut diğer tüm belge ve bilgilerden yararlanır. Bu nedenle iç analizde, işletmenin kârlılığı, verimliliği, ekonomik ve finansal yapısı detaylı bilgilere dayanılarak ortaya konabilir. 20
Finansal Analiz Durum (yapan) Göre ; Analizi yapanın durumu dikkate alındığında finansal analiz; Dış Analiz Analizi yapan finansal analist eğer işletme dışından bir kişiyse yapılan analize dış analiz denir. Dış analizde finansal analist işletme yönetiminin üçüncü kişilerin kullanımı amacıyla yayınlamış olduğu finansal tablolar ve bunların dipnotlarında yer alan bilgilerden yararlanmak suretiyle analiz yapar. Dış analizi, işletmeyle ilgisi bulunan satıcılar, kredi kurumları, işletmeye yatırımda bulunmak isteyenler (potansiyel yatırımcılar) yapar (Moody s). 21
Kredi Değerlendirme ABD'de bir kişinin kredi geçmişi, kredi bürosu olarak adlandırılan şirketler tarafından derlenip düzenlenir. Kredi itibarı genelde mevcut kredi verilerinin istatistik analizi ile belirlenir. Bu analizin yaygın bir şekli, Fair Isaac Corporation gibi özel finans şirketleri tarafından sunulan kredi skor puanlarıdır. Fair Isaac Corporation, 1950'li yıllarda kredi derecelendirme kavramını geliştirmiş ve FICO kredi skorunda geçen FICO terimini tescilli markası yapmıştır. Kanada'da en yaygın derecelendirme sistemi North American Standard Account Ratings'dir, ayrıca "R" sistemi olarak da bilinir. Bu sistemin yelpazesi R0 ile R9 arasındadır. R0, yeni açılmış bir hesaptır, R1, zamanında yapılan ödemeler demektir, R9 batak para demektir. Çoğu kişi R0 statüsünde çok kısa bir süre kalırlar çünkü kredi derecelendirmelerinin her ay ayarlanmasını sağlayan mekanizmalar kuruludur. 22
Kredi Değerlendirme Bir şirketin kredi derecelendirmesi, potasiyel yatırımcılar için tahvil gibi kredi kâğıtları hakkında bir malî göstergedir. Bu derecelendirmeler, Standard & oor's, Moody's veya Fitch Ratings gibi kredi değerlendirme kuruluşları tarafından yapılır. Standard & Poor's derecelendirme skalası, en iyiden en kötüye, şöyledir: AAA, AA, A, BBB, BB, B, CCC, CC, C, D. BBB'nin altındaki tahviller spekülatif veya yüksek riskli sayılır. Moody's derecelendirme sistemi benzerdir. En iyiden en kötüye şöyle sıralanır: AAA, Aa1, Aa2, Aa3, A1, A2, A3, Baa1, Baa2, Baa3, Ba1, Ba2, Ba3, B1, B2, B3, Caa1, Caa2, Caa3, Ca, C. 23
Kredi Değerlendirme Devlet kredi derecelendirmesi egemen bir hukuksal varlığın, yani bir ülke devletinin, kredi derecelendirmesidir. Devlet kredi derecelendirmesi, bir ülkede yatırım ortamının risk seviyesini ifade eder, politik riski de hesaba katar. Yabancı ülkelerde yatırım yapacak yatırımcılar tarafından kullanılır. Derecelendirmeler ayrıca politik risk, ekonomik risk gibi bileşenlere de ayrılır. Euromoney'nin yılda iki kere yapılan ülke risk endeksi 185 ülkenin politik ve ekonomik istikrarını izlemektedir. 24
Kredi Değerlendirme En büyük ticarî kredi değerlendirme kuruluşları dünya çapında çalışırlar, bunlar Moody's, Standard & Poor's ve Fitch Ratings'dir. 25
Haftaya Finansal tablo analizinde kullanılan teknikleri 26