Toprak işleme makinaları.. 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 1
Kulaklı pulluklar 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 2
Kulaklı pulluklar 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 3
Kulaklı pulluklar 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 4
Kulaklı pulluklar 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 5
Kulaklı pulluklar Bir kulaklı pulluğun parçaları Aktif Parçalar 1-Keski demiri 2-Uç demiri 3-kulak 4-Ön gövdecik 5-Köşe kesen Pasif Parçalar payanda Taban demiri Ökçe demiri süpürgelik Çatı ve tekerlekler 1-Keski demiri Toprağı düşey yön düzlemi üzerinden keserek çiğ taraftan ayırır. Toplam çeki kuvvetinin %10-15 i keski demiri tarafından meydana getirilir. İki çeşittir : Bıçak keski (Hayvan Pulluğunda) Disk keski (Traktör Pulluğunda) 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 6
Kulaklı Pulluklar-Uç demirleri 2-Uç demiri Toprağı yatay yön düzlemi üzerinden keserek toprak şeritlerini döndürülmek üzere kulağa doğru atar. Toplam çeki kuvvetinin %50 si uç demiri tarafından meydana getirilir. İki çeşittir : a-b : Düz uç demiri c: trapez uç demiri d: jilet uç demiri e: çıkıntılı burunlu f: düz burunlu g: destekli burunlu h: kamalı uç demiri Avrupa Tipi Amerikan Tipi Avrupa tipi uç demiri (trapez) Amerikan tipi uç demiri (burunlu ve kamalı) 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 7
Kulaklı Pulluklar-Kulak 3-Kulak Keski demiri tarafından dikey olarak, uç demiri tarafından da yatay olarak kesilen toprak şeridini kaldırarak parçalar, devirir ve yana kaydırarak bir önceki çiziye yatırır. Dik kulak toprağı devirmez bu yüzden kumlu topraklar için uygundur. Orta dik kulak az olsa devirme işi yapar. Kumlu topraklar için uygundur. Yarı bükük kulak kanat bölgesi kıvrık, göğüs bölgesi yatıktır. Orta ağır topraklarda kullanılır Tam bükük kulak, killi topraklarda kullanılır devirme işlemi yapar. Toprak Pulluk b/a Hafif toprak (kumlu) Dik kulak 1.3 Kültür toprakları kültürform 1.41 Ağır toprak (killi) bükük kulak (yarı, tam) 2-3 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 8
Kulaklı Pulluklar-Tanımlar Önemli Parçalar : 1. Uç demiri ve kulak 2. Taban Demiri 3. Payanda 4. Ökçe Demiri 5. Keski 6. Ön gövdecik Önemli kavramlar Alt Kavrama Payı Yan kavrama Payı Örtme Payı 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 9
Kulaklı Pulluklar-Tanımlar Pulluğa üstten bakıldığında : Örtme payı : Öndeki gövdeye ait uç demirinin burun noktasından hareket yönüne çizilen paralel doğru ile arkadan gelen gövdeye ait uç demirinin kanat noktasından hareket yönüne çizilen paralel doğru arasındaki açıklıktır. Örtme payının bulunmaması tarlada işlenmedik alanlar kalmasına neden olacağından bitki gelişimi için uygun olmayan koşullar oluşur. 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 10
Kulaklı Pulluk-Diğer Parçaları.. 4-Diğer parçaları Öngövdecik : Pulluk gövdesine benzer küçük bir gövdeciktir. İş derinliği ana pulluk gövdesinin 1/3 ne iş genişliği ise 2/3 ne eşittir. Çırpı adı da verilen ön gövdeciğin görevi, sürülen toprak şeridinin üst tabakasını önceden kesip bir önceki çizinin dibine atmaktır. Köşekesen : Traktör pulluklarında disk keski ile birlikte kullanılan bu parça diskin keskinin kenarına yakın olacak şekilde iliştirilmiş yassı bir demir parçasıdır. Toprak şeritlerinin sol üst köşesini keserek şeritlerin birbiri üzerine daha iyi oturmasını sağlar. Payanda: Pulluk gövdesine ait parçaları bir arada tutmaya ve gövdeyi çatıya bağlamakta kullanılan parçadır. Çelik saçtan preslenerek ya da döküm malzemeden yapılır. Pabuç tipi (alçak) ve çizme tipi (yüksek) payanda olmak üzere iki çeşidi, vardır. Alçak tip payandalı pulluklarda çeki oku deveboynu şeklinde bükülerek payandaya bağlanır.yüksek tip payandalarda bağlantı düzdür. 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 11
Kulaklı Pulluk-Diğer Parçaları.. 4-Diğer parçaları Taban demiri ve Ökçe : Çizi içinde pulluk gövdesinin dengeli durmasını sağlar. Uç kısmı toprağa sürtünerek aşındığı için bu bölge değiştirilebilir parçalar ile takviye edilir. Bu parçalara ökçe demiri denir. Çok gövdeli pulluklarda en son gövdedeki taban demiri ucunda ökçe demiri bulunmaktadır. Süpürgelik : Kulağın arkasına ve altına bağlanan metal parçalardır. Kolay işlenen hafif yapılı toraklarda çizi tabanının temiz kalmasını sağlar. Çatı : Pulluk gövdelerini bir arada tutan genelde dayanımı artırmaya yönelik olarak kafes şeklinde tasarlanan kısımdır. Gövdeler çatıya 2-3 cm örtme payı olacak şekilde bağlanır. Çekilir tip pulluklarda çatı tekerlekler özerinde taşınır. Arkada bulunan denge tekeri yardımı ile pulluğun dengeli çalışması sağlanır. 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 12
Kulaklı Pulluk Ayarları.. Ayarı ve traktöre bağlantıları iyi yapılmamış pullukta : Uç demiri çabuk aşınır. Pulluk kulağı aşınmaya ve deforme olamaya maruz kalabilir, Çeki gücü ve patinaj artar dolayısı ile lastikler hızla aşınır. Traktörün zorlanmadan dolayı yakıt tüketimi artar. Bitki isteklerine uygun tohum yatağı iyi hazırlanamayacağından ikileme yapmak ve ekimi gerçekleştirmek güçleşir. Toprak işlemede bitki isteklerine uygun tohum yatağı hazırlanamaz ve çalışma kalitesi bozulur. 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 13
Düşey ayarlar... Asılır tip pulluklarda düşey yönde ayar üst bağlantı kolundan yapılır. Üst bağlantı kolunun kısa tutulması ön gövdeleri toprağa batmaya zorlarken, arka gövdeler yüzlek işleme yapar ve işin kalitesi bozulur. Üst bağlantı kolunun yeterinden fazlaca uzun tutulması, arka gövdelerdeki pulluk uç demirlerinin çizi tabanına yaptığı basıncı artırır.uç demirlerinde aşınma meydana gelir, toprakta pulluk tabanı oluşur. Toprak sıkışması meydana gelir. Düşey yöndeki ayarı yapılmış bir pulluğun çatısı yere paralel durumda çalışacağından her gövdenin çalışma derinliği değişmez. Tarlaya çıkılmadan düz bir zemin üzerinde traktör-pulluk bağlantısı yapılmalı bağlantıdan sonra çatının düzgünlüğü kontrol edilmelidir. 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 14
Yatay yöndeki ayarlar... Yan bağlantı kolları tekerleğe deymeyecek ve eşit uzaklıkta olacak şekilde ayarlanır. Düz bir zeminde a uzaklığı belirlenir. Aks mili sağa-sola hareket ettirilerek ilk gövdenin taban demiri yatay yönde a+13 cm olacak şekilde ayarlanır, sıkıştırılır. Böylece tekerleğin çizi duvarını tırmalayarak yıpranması önlenir. Tarlada ise ilk çizi açıldıktan sonra traktörün arka sağ tekeri çizi sokulduktan sağ-sol paralellik ayarı askı kollarından, ön ve arka paralellik ayarı ise üst bağlantı kolundan yapılarak pulluğun dengeli çalışması sağlanır. 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 15
Yan çeki ayarı.. Asılır tip pulluklarda birçok kulaklı pullukta yan çeki ayarı çolak Mil döndürülerek yapılır. Bazı pulluklarda ise yan çeki ayarı yapan manivelalı kollar bulunur. Dengeli çalışma için direnç noktası, çeki noktası ve pulluğun ağırlık merkezi bir doğru üzerinde olmalıdır. 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 16
Kulaklı Pulluklar-Çeki gücü Çeki gücü ve çeki kuvveti Bir pulluğun çalışma sırasında gereksinim duyduğu çeki kuvveti (F) ve çeki gücüne (P) ve bu pulluğu çekecek traktörün motor gücüne (Pm) aşağıdaki faktörler etkilidir: İş derinliği (a-dm), iş genişliği (b-dm), gövde sayısı (n), özgül toprak direnci (w-kg/dm 2 ) ve çalışma hızı (v-m/s) ve traktörün etki derecesi veya motor verimi (η/%). O halde : F abnw v P Fv 75 Pm Fv 75η Toprak Pulluk b/a Pulluk iş başarısı Hafif toprak (kumlu) Kültür toprakları Ağır toprak (killi) Dik kulak 1.3 kültürform 1.41 bükük kulak (yarı, tam) 2-3 Bir pulluğun bir günde işlediği alan miktarı iş başarısı (Sda/gün) olarak tanımlanır. İş başarısına toplam iş genişliği (B-m), çalışma hızı (v-km/h), günlük çalışma süresi (h/gün) ve zamandan yararlanma katsayısı (k-%) etkilidir. O halde : S Bvtk 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 17
Kulaklı Pulluklar-Çeki gücü Örnek problem Her birinin iş genişliği 30 cm olan 2 gövdeli tam bükük kulaklı çekilir tip bir traktör pulluğu (b/a=3) ağır toprak koşullarında 2 m/s hızla çekildiğine göre a)gereksinim duyulan çeki kuvveti ve çeki gücü nedir? Çözüm b=30 cm=3 dm, n=2 adet, v=2 m/s=7.2 km/h, w=80 kg/dm 2 b/a=3 ise a=b/3=1 dm olur. a) F P b) abnw Fv 75 P v F (678.8)(2) 75 (1)(3)(2)(80) 18.1 BG 2 678.8 kg b)traktör etkinliği %70 olduğuna göre 20 BG deki bir traktör, bu pulluğu söz konusu koşullarda çekebilir mi? Pm 25.8 Fv 75η 20 BG (678.8)(2) (75)(0.70) ÇEKEMEZ 25.8 BG c)günde 10 saatlik çalışma durumunda ve zamandan yararlanma katsayısı %80 olarak alınırsa, bu pullukla çalışmada günde ne kadar alan işlenebilir, belirleyiniz. c) B=nb=(0.3)2=0.6 m ve t=10 h/gün k=%80 S S Bvtk 34.5 (0.6)(7.2) (10)(0.8) da/gün bulunur. 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 18
Diskli Pulluklar.. Diskli pulluklarda toprak işleyici organlar içbükey çelik disklerden oluşur. Çalışma sırasında diskler toprağa sürtünerek döner ve toprakları keserek parçalarlar. Toprağa kendi ağırlıkları ile batarlar. Diskin yukarısında bulunan sıyırıcı ile diskin içbükey yüzeyi üzerinde kabaran toprak sıyrılarak parçalanır ve karıştırılır. Diskler, toprağı kesmek için az kulaklı pulluklara göre daha az kuvvet gerektirir. Diskin açtığı çizinin tabanı düz olmadığından çizi kesiti daha azdır. Diskli pulluklarda disk çapları 50-60 cm arasındadır. 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 19
Diskli Pulluklar.. Diskli pulluğun parçaları : Diskler Sıyırıcı Payanda Sarhoş tekerlek Çatı Askı ve ayar düzenleri Payanda disk çatıya bağlayan organdır. Sarhoş tekerlek ise pulluğun dengeli çalışması için belirli bir açı ile yerleştirilmiş metal tekerlektir. 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 20
Disk parametreleri.. Bir diskin parametreleri şunlardır : Disk çapı-d İç bükeylik yarıçapı-r Disk derinliği-c Diskin çevre hızı-u Diskin ilerleme hızı-v Yön açısı-α Durum açısı-β Yön açısı : Diskin keskin kenarından geçen düzlemin hareket yönü ile yaptığı açıdır. Durum açısı : Diskin keskin kenarından geçen düzlemin düşey düzlemle ile yaptığı açıdır. Yön açısı 40-45 arasında değişir. Bu açının artması iş genişliğini artırır. Durum açısı ise15-25 arasında değişir. Durum açısının küçülmesi ile toprağın parçalanması daha fazla olur. 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 21