İLKÖĞRETİM MATEMATİK 2 DERS KİTABI 1. KİTAP Türkan Öçalan Doç. Dr. Mehmet Karaca Bu ki tap, Mil lî Eği tim Ba kan lı ğı Ta lim ve Ter bi ye Ku ru lu Baş kan lı ğı nın 20.12.2010 ta rih ve 317 sa yı lı ka ra rıy la 2011-2012 öğ re tim yı lın dan iti ba ren 5 (beş) yıl sü rey le ders ki ta bı ola rak ka bul edil miş tir. SEVGİ Yayınları Cilt ve Basımevi - Gönül Bayram Cevat Dündar Cad. No.: 139/C 06370 Ostim /Ankara Tel.: (0312) 385 90 99 belgeç: (0312) 385 91 82 www.sevgiyayinlari.com.tr
Editör: Dil Uzmanı: Görsel Uzmanı: Proje Geliştirme Uzmanı: Rehberlik Uzmanı: Ölçme Değerlendirme Uzmanı: ISBN: Yayıncı Sertifika No.: Didem Eren Savaşkan Cemal Kutay Özünlü Ziya Harun Ergenç Dilşat Peker Ünal Necdet Dönmez Satı Özdemir 978-975 - 8270-21 - 7 12 662 SEVGİ Yayınları Cilt ve Basımevi Bu eserin bütün hakları saklıdır ve yayınevine aittir. Eserdeki metin, soru, görsel unsurlar yayınevinin yazılı izni olmadan tümüyle ya da kısmen çoğaltılamaz, yayınlanamaz ve ticari amaçla kullanılamaz. Baskı: KOZA Yayın Dağıtım AŞ, Ankara, 2013 SEVGİ Yayınları Cilt ve Basımevi - Gönül Bayram Cevat Dündar Cad. No.: 139/C 06370 Ostim /Ankara Tel.: (0312) 385 90 99 belgeç: (0312) 385 91 82 www.sevgiyayinlari.com.tr
İSTİKLÂL MARŞI Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak. Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl! Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl? Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl... Hakkıdır, Hakk a tapan, milletimin istiklâl! Mehmet Âkif ERSOY 1-C
ANDIMIZ Türküm, doğruyum, çalışkanım, İlkem; küçüklerimi korumak, büyüklerimi saymak, yurdumu, milletimi özümden çok sevmektir. Ülküm; yükselmek, ileri gitmektir. Ey büyük Atatürk! Açtığın yolda, gösterdiğin hedefe durmadan yürüyeceğime ant içerim. Varlığım, Türk varlığına armağan olsun. Ne mutlu Türküm diyene! 1-Ç
Mustafa Kemal ATATÜRK 1-D
DERS KİTABI İÇİNDEKİLER KİTABIMIZI TANIYALIM 1. ÜNİTE...10 DOĞAL SAYILAR...13 Deste ve Düzine...14 Onluk ve Birlik...16 İkişer ve Beşer Ritmik Sayma...20 Dörder ve Üçer Ritmik Sayma...25 ÖRÜNTÜ VE SÜSLEMELER...30 Örüntü Tamamlayalım, Yeniden Oluşturalım...31 PARALARIMIZ...34 Alışveriş...35 ZAMANI ÖLÇME...37 Saat Kaç?...38 Gün, Hafta, Ay, Mevsim, Yıl...40 Problem Çözelim, Problem Kuralım...43 1. Ünite Değerlendirme Soruları...45 2. ÜNİTE...48 DOĞAL SAYILAR...49 Doğal Sayıları Karşılaştırma...50 Öykü Yazalım...56 Hangi Onluğa Daha Yakın...58 UZUNLUKLARI ÖLÇME...60 Uzunlukları Karış, Parmak, Ayak, Adım, Kulaç ile Ölçelim...61 Metre, Santimetre...63 Tahminim Ölçüme Ne Kadar Yakın?...67 Problem Çözelim, Problem Kuralım...70 Ölçme Aracı Yapalım...72 SIVILARI ÖLÇME...74 Sıvıların Miktarını Ölçelim...75 2. Ünite Değerlendirme Soruları...78 3. ÜNİTE...80 DOĞAL SAYILARLA TOPLAMA İŞLEMİ...81 Eldesiz Toplama İşlemi...82 Eldeli Toplama İşlemi...85 Verilmeyen Toplanan...89 DOĞAL SAYILARLA ÇIKARMA İŞLEMİ...93 Onluk Bozmadan Çıkarma İşlemi...94 Onluk Bozarak Çıkarma İşlemi...97 TARTMA...101 Kaç Kilogram?...102 Problem Çözelim, Problem Kuralım...104 SİMETRİ...106 Eş Parçalar...107 3. Ünite Değerlendirme Soruları...110 1-E
ÖĞRENCİ ÇALIŞMA KİTABI İÇİNDEKİLER KİTABIMIZI TANIYALIM 1. ÜNİ TE... 10 DO ĞAL SA YI LAR... 11 Des te ve Dü zi ne... 11 On luk ve Bir lik... 12 İki şer ve Be şer Rit mik Say ma... 14 Dör der ve Üçer Rit mik Say ma... 16 ÖRÜN TÜ VE SÜS LE ME LER... 19 Örün tü Ta mam la ya lım, Ye ni den Oluş tu ra lım... 19 PA RA LA RI MIZ... 22 Alış ve riş... 22 ZA MA NI ÖLÇ ME... 24 Sa at Kaç?... 24 Gün, Haf ta, Ay, Mev sim, Yıl... 25 Prob lem Çö ze lim, Prob lem Ku ra lım... 27 1. Üni te De ğer len dir me So ru la rı... 28 Kendimizi Değerlendirelim... 30 2. ÜNİ TE... 31 DO ĞAL SA YI LAR... 32 Do ğal Sa yı la rı Kar şı laş tır ma... 32 Öykü Yazalım... 35 Han gi On lu ğa Da ha Ya kın?... 37 UZUN LUK LA RI ÖLÇ ME... 38 Uzun luk la rı Ka rış, Par mak, Ayak, Adım, Ku laç ile Öl çe lim... 38 Met re, San ti met re... 39 Tah mi nim Öl çü me Ne Ka dar Ya kın?... 41 Prob lem Çö ze lim, Prob lem Ku ra lım... 42 Ölç me Ara cı Ya pa lım... 44 SI VI LA RI ÖLÇ ME... 45 Sı vı la rın Mik ta rı nı Öl çe lim... 45 2. Üni te De ğer len dir me So ru la rı... 47 Kendimizi Değerlendirelim... 49 3. ÜNİ TE... 50 DO ĞAL SA YI LAR LA TOP LA MA İŞ LE Mİ... 51 El de siz Top la ma İş le mi... 51 El de li Top la ma İş le mi... 54 Ve ril me yen Top la nan... 56 DO ĞAL SA YI LAR LA ÇI KAR MA İŞ LE Mİ... 58 On luk Boz ma dan Çı kar ma İş le mi... 58 On luk Bo za rak Çı kar ma İş le mi... 60 TART MA... 62 Kaç Ki log ram?... 62 Prob lem Çö ze lim, Prob lem Ku ra lım... 63 Sİ MET Rİ... 65 Eş Par ça lar... 65 3. Üni te De ğer len dir me So ru la rı... 68 Kendimizi Değerlendirelim... 70 EKLER: KULLANILACAK ARAÇ GEREÇ... Ek-1 SÖZLÜK... Ek-6 KAYNAKÇA... Ek-7 1-F
DERS KİTABIMIZI TANIYALIM Konu başlığı Bu başlık, bölümde işleyeceğiniz konuyu belirtmektedir. Hazırlanalım Bu bölümdeki görseller ve ilgili sorularla neler öğreneceğinizi tahmin edebileceksiniz. Konuyu öğrenmeye istek duyacak ve kendinizi hazır hissedeceksiniz. Neler Biliyorum? Konuyla ilgili bilgilerinizi hatırlayacaksınız. Yeni konuyu öğrenmeye hazır olup olmadığınızı bu bölümdeki sorularla ölçeceksiniz. DOĞAL SAYILAR Hazırlanalım Dönme dolaba kaçar kişi binmişler? Hepsi dolu olsaydı dönme dolapta toplam kaç kişi olurdu? Masada kaç demet çiçek var? Bunları onar onar sayarsanız kaç çiçek eder? Kovadaki çiçekler kaç tanedir? Bu sayıyı, onluk ve birliklerine nasıl ayırırsınız? 1 onluk, 6 birlik 2 onluk Hangi sincabın cevizleri daha çoktur? Niçin? Neler Biliyorum? 1. Birer ritmik sayarken 17 den sonra hangi sayıyı söyleriz? 2. 20 den geriye doğru birer ritmik sayarken 13 ten önce hangi sayıyı söyleriz? Ünite rengi Her ünite ayrı bir renk ile gösterilmiştir. 13 Motivasyon Bu bölümdeki anlatımla, yapacağınız etkinliklerle ne gibi bilgiler kazanacağınıza dikkatiniz çekilecek. Etkinlik Zevkli ve çeşitli etkinliklerle eğlenerek yeni bilgi ve beceriler kazanacaksınız. Eldeli Toplama İşlemi Beril, annesinin okuduğu derginin kaç sayfa olduğunu merak etti. Beril, Anne, okuduğun dergi kaç sayfa? diye sordu. Annesi, 28 sayfasını okudum. Geriye 36 sayfa kaldı. Derginin kaç sayfa olduğunu sen hesapla. diye yanıtladı. Beril, Annemin okuduğu ve geriye kalan sayfa sayılarını toplamam gerekir. dedi. Sizce Beril in yapacağı işlem eldesiz toplama işleminden farklı mıdır? Etkinlik: Dergi Kaç Sayfa? Araç ve gereç: onluk taban blokları, sayma çubukları veya fasulyeler 28 + 36 işleminde toplanan sayıları, onluk ve birliklerine ayırınız. Onluk ve birlik sayılarını onluk ve birlik bloklarla modelleyiniz. İki sayıda toplam kaç birlik blok oldu? Bunlardan 1 onluk blok yapabilir misiniz? Bu onluk, elde diye adlandırılır. Eldeki onluktan sonra geriye kaç birlik blok kaldı? Birlik sayısını, birler basamağına yazınız. Toplanan sayılarda toplam kaç tane onluk blok vardı? Buna eldeki onluğu da ekleyiniz. Toplam kaç onluk blok oldu? Onlukların sayısını onlar basamağına yazınız. 85 1-G
Örnek çalışma Bilgilerinizi oluştururken gereken bilgi, örnek veya çözümleri bu bölümde bulacaksınız. Pekiştirme Bu bölümdeki çalışmalarla öğrendiklerinizi pekiştirebileceksiniz. Ölçme ve değerlendirme Kazanımların edinilmesinin ne ölçüde gerçekleştiğini değerlendirme çalışmaları. 4. Ünite Değerlendirme Soruları 1. Aşağıdaki toplama işlemlerini zihinden yapınız. Sonuçları, verilen sayılar arasından bulup eşleştiriniz. 70 60 90 59 80 37 2. Aşağıdaki ifadeleri inceleyiniz. Doğru olanların yanına D, yanlış olanların yanına Y harfi yazınız. 67 sayısının en yakın olduğu onluk, 70 tir.... 84 sayısının en yakın olduğu onluk, 90 dır.... 18 sayısının en yakın olduğu onluk, 10 dur.... 33 sayısının en yakın olduğu onluk, 30 dur.... 3. Aşağıdaki toplama işlemlerinin sonuçlarını tahmin edip yazınız. Tahmin sonucunu verilen sayılardan en yakın olanı ile eşleştiriniz. 52 + 14 =... 50 70 72 + 11 =... 26 + 43 =... 90 80 60 43 + 49 =... 4. Erdem, 38 TL biriktirmişti. Hafta sonu dedesi 20 TL verdi. Erdem e bilgisayarının eksiğini gidermesi için 75 TL gerekiyor. Erdem in kaç liraya daha ihtiyacı vardır? A) 58 B) 27 C) 17 5. Öykü kitabımın dün 24, bugün 36 sayfasını okudum. 84 sayfa olan kitabımın kaç sayfası kalmıştır? A) 24 B) 34 C) 60 6. 32 + 43 işleminde toplam, aşağıdaki hangi işlemin sonucuna eşittir? A) 25 + 50 B) 26 + 55 C) 28 + 48 145 70 30 işleminin zihinden nasıl yapıldığını inceleyelim: 7 3 = 4 7 0 Sayıları, birler basamağındaki sıfırları yokmuş gibi çıkarırım. Sonra 3 0 70 30 = 40 4 0 farka sıfır eklerim. 10 un katı olan sayıları çıkarırken onlukların farkını bulurum. 70 7 onluk 70 30 3 onluk 30... 4 onluk 40 Tablolardaki çıkarma işlemlerini zihinden yapınız. Tabloları tamamlayınız. ÖÇK s. 77 Neler Öğrendik? Sincap ve maymuna yardım eder misiniz? 60 tane fındığım vardı. 40 ını yedim. Kaç tanesi kaldı? Ağaçta 40 tane muz vardı. 20 sini topladık. Ağaçta kaç muz kaldı? Öğrenci Çalışma Kitabı ndaki çalışmalara ve sorulara başvurmanız gerektiğini belirtir. Ünite değerlendirme Ünite sonlarındaki bu bölümle ünitede neler öğrenip öğrenmediğinizi belirleyebilirsiniz. Proje Her dönem birer tane olmak üzere yapacağınız projeleri gösteren bölüm. 125 6. Ünite Değerlendirme Soruları 1 ve 2. soruyu yandaki resme göre cevaplandırınız. 1. Cevizleri beşer beşer paylaştırırsak kaç kişiye yeter? A) 5 B) 4 C) 3 2. Cevizleri 4 kişi paylaşırsa bir kişinin kaç cevizi olur? A) 5 B) 4 C) 3 3. 12 soruluk bir test, 3 konudan eşit sayıda sorudan oluşuyor. Bu testte her konudan kaç soru vardır? A) 4 B) 5 C) 6 4. Yandaki çıkarma işlemlerini gösteren bölme işlemi hangisidir? A) 12 4 B) 12 2 C) 12 3 12 3 12 6 12 4 00 00 00 5. Aşağıdaki ifadeleri tamamlayınız.... yarım, bir bütün oluşturur. İki çeyrek bir... oluşturur. Bir bütün... çeyrek eder. 12 4 = 8 8 4 = 4 4 4 = 0 6. Boyalı kısımlar bütünün ne kadarını gösteriyor? Şekil ile uygun ifadeyi eşleştiriniz. Bütün Yarım Çeyrek 195 Proje Projenin adı: Kilim Süsleme Projenin amacı: Örüntü ve süslemeleri kullanarak kilim modelinde süsleme yapılması Projenin aşamaları A. Projenin planlanması 1. Kilim modeli olarak kullanacağınız nesneyi (karton veya kumaş) belirleyiniz. 2. Proje sürecini belirleyiniz. 3. Modelde kullanacağınız süslemeleri belirleyiniz ve bir taslak çiziniz. 4. Süslemeler için kullanacağınız malzemeyi (renkli el işi kâğıtları, yapıştırıcı, farklı büyüklük ve şekildeki küçük kutular, kumaş parçaları vb.) hazırlayınız. B. Projenin uygulanması 1. Karton veya kumaşın bir köşesine, iki kenarı çakışacak biçimde kitabınızı koyarak etrafını çiziniz. Bu kısmı kesip ayırınız. Kestiğiniz parçayı kilim modeli olarak kullanınınz. 2. Hazırladığınız küçük kutuları el işi kâğıdı veya kumaş parçaları üzerine koyarak kenarlarından çiziniz. Bunları keserek değişik büyüklükte eş geometrik şekiller elde ediniz. 3. Hazırladığınız şekilleri örüntü oluşturacak ve taslak çiziminize uygun olacak şekilde kilim modelinize yapıştırınız. C. Projenin sunumu 1. Hazırladığınız kilim modelini sınıf panosuna asınız. 2. Projenin nasıl planlandığını, karşılaşılan sorunları ve çözüm yollarını anlatınız. 3. Yapılan eleştirileri değerlendiriniz ve yaşadığınız duyguları paylaşınız. D. Projenin değerlendirilmesi 1. Planlamada belirtilen maddeler gerçekleştirilmelidir. 2. Süslemelerin örüntü oluşturmasına dikkat edilmelidir. 3. Proje, düzgün ve akıcı bir dille, amacına uygun biçimde sunulmalı ve değerlendirilmelidir. 11 1-Ğ
10
Proje Projenin adı: Kilim Süsleme Projenin amacı: Örüntü ve süslemeleri kullanarak kilim modelinde süsleme yapılması Projenin aşamaları A. Projenin planlanması 1. Kilim modeli olarak kullanacağınız nesneyi (karton veya kumaş) belirleyiniz. 2. Proje sürecini belirleyiniz. 3. Modelde kullanacağınız süslemeleri belirleyiniz ve bir taslak çiziniz. 4. Süslemeler için kullanacağınız malzemeyi (renkli el işi kâğıtları, yapıştırıcı, farklı büyüklük ve şekildeki küçük kutular, kumaş parçaları vb.) hazırlayınız. B. Projenin uygulanması 1. Karton veya kumaşın bir köşesine, iki kenarı çakışacak biçimde kitabınızı koyarak etrafını çiziniz. Bu kısmı kesip ayırınız. Kestiğiniz parçayı kilim modeli olarak kullanınınz. 2. Hazırladığınız küçük kutuları el işi kâğıdı veya kumaş parçaları üzerine koyarak kenarlarından çiziniz. Bunları keserek değişik büyüklükte eş geometrik şekiller elde ediniz. 3. Hazırladığınız şekilleri örüntü oluşturacak ve taslak çiziminize uygun olacak şekilde kilim modelinize yapıştırınız. C. Projenin sunumu 1. Hazırladığınız kilim modelini sınıf panosuna asınız. 2. Projenin nasıl planlandığını, karşılaşılan sorunları ve çözüm yollarını anlatınız. 3. Yapılan eleştirileri değerlendiriniz ve yaşadığınız duyguları paylaşınız. D. Projenin değerlendirilmesi 1. Planlamada belirtilen maddeler gerçekleştirilmelidir. 2. Süslemelerin örüntü oluşturmasına dikkat edilmelidir. 3. Proje, düzgün ve akıcı bir dille, amacına uygun biçimde sunulmalı ve değerlendirilmelidir. 11
Proje Projenin adı: Zamanı Doğru Kullanma Projenin amacı: Zamanı iyi değerlendirebilmek için günlük aktivitelerimizin zamanını doğru planlamak Projenin aşamaları A. Projenin planlanması 1. Planlama yapacağınız günü belirleyiniz. 2. Proje sürecini belirleyiniz. 3. Gün içinde yapacağınız aktivitelerin listesini hazırlayınız. 4. Her bir aktivite için ayıracağınız zamanı belirleyiniz. 5. Projede kullanılacak malzemeyi belirleyerek temin ediniz. 6. Aktiviteleri gösteren resimler hazırlayınız. B. Projenin uygulanması 1. Her aktivite için iki tane saat modeli hazırlayınız. 2. Saat modelleri üzerinde aktivitelerin başlama ve bitiş zamanlarını gösteriniz. 3. Bir kartona aktivite resimlerini, yanına da başlama ve bitiş zamanını gösteren saat modellerini sırayla yapıştırarak yerleştiriniz. C. Projenin sunumu 1. Hazırladığınız kartonu sınıf panosuna asınız. 2. Projenin planlama aşaması ve uygulamalarınızla ilgili bilgi veriniz. Zamanı planlamanın yaşamı nasıl kolaylaştırdığını açıklayınız. 3. Yapılan eleştirileri değerlendiriniz. D. Projenin değerlendirilmesi 1. Planlamada belirtilen maddeler gerçekleştirilmelidir. 2. Aktivitelere ayrılan süreler doğru belirlenip kullanılmalıdır. 3. Proje, düzgün ve akıcı bir dille, amacına uygun biçimde sunulmalı ve değerlendirilmelidir. 12
Hazırlanalım Dönme dolaba kaçar kişi binmişler? Hepsi dolu olsaydı dönme dolapta toplam kaç kişi olurdu? DOĞAL SAYILAR 1 onluk, 6 birlik 2 onluk Masada kaç demet çiçek var? Bunları onar onar sayarsanız kaç çiçek eder? Kovadaki çiçekler kaç tanedir? Bu sayıyı, onluk ve birliklerine nasıl ayırırsınız? Hangi sincabın cevizleri daha çoktur? Niçin? Neler Biliyorum? 1. Birer ritmik sayarken 17 den sonra hangi sayıyı söyleriz? 2. 20 den geriye doğru birer ritmik sayarken 13 ten önce hangi sayıyı söyleriz? 13
Deste ve Düzine Çocuklar, defterler onarlı, kalemler on ikişerli grupludur. Bu şekilde gruplu alırsanız daha ucuz olur. Sami amcanın aynı türden nesneleri onarlı ve on ikişerli gruplamış olması ne iyi oldu, değil mi? Ne güzel! 10 tane defterimiz, 12 tane kalemimiz oldu. Çocuklar 2 grup defter, 1 grup kalem alsalardı kaç tane defterleri, kaç tane kalemleri olurdu? Etkinlik: Kaç Deste, Kaç Düzine? Araç ve gereç: kuru boyalar, kalemler, defterler 6-7 kişilik gruplar oluşturunuz. Gruptaki herkes çantasından kuru boyalarını ve defterlerini çıkarsın. Kuru boyaları on ikişerli, defterleri onarlı gruplayınız. Kuru boyalarınızla kaç grup oluşturdunuz? Defterlerinizle kaç grup oluşturdunuz? Aynı gruptaki nesneler hangi benzer özellikleri taşıyor? Aynı türden onarlı ve on ikişerli nesne gruplarının ortak bir adı var mıdır? Tartışınız. 14
60 tane sayma çubuğu ile onarlı kaç grup, on ikişerli kaç grup oluşturabilirsiniz? 10 tane silgi, bir destedir. 12 tane kalemtıraş, bir düzinedir. Anladım! Aynı türden 10 nesne bir deste, 12 nesne bir düzine oluyor. 2 deste fırça 2 düzine kalem Çiçekçi, sepetteki papatyaları destelere ayırmış ve 3 vazoya koymuştur. Sepette kaç papatya olduğunu bulalım. Her vazoda 10 papatya olduğuna göre sepette 30 papatya vardır. Arzu, 24 sayma çubuğunu düzineler hâlinde bağlamak istiyor. Arzu nun sayma çubuklarının kaç düzine olacağını bulunuz. ÖÇK s. 11 Neler Öğrendik? 1. Anneleri, iki kardeşe birer düzine silgi almıştır. Çocukların annesi toplam kaç silgi almıştır? 2. İpek, ürün dosyası için 2 deste dosya kâğıdı hazırladı. İpek, kaç tane dosya kâğıdı hazırlamıştır? Performans Görevi Deste ve düzine ile satılan ürünleri araştırınız. Araştırma sonuçlarınızı sınıfta arkadaşlarınıza sununuz. 15
Onluk ve Birlik Ali ye bir paket yeni sayma çubuğu alınmıştı. Kaç tane olduğunu öğrenmek istiyordu. Ali, Çokmuş. Tek tek saymak zor olacak. dedi. Beril de Biz de onluk ve birlik gruplara ayırarak sayarız. dedi. Beril ile Ali nin oluşturacağı onluk ve birliklerin sayıları kaçtır? Etkinlik: Çokluğu Onluk ve Birlik Gruplara Ayırma Araç ve gereç: birim küpler, fasulyeler ve sayma çubukları Dörderli gruplar oluşturunuz. Belirtilen nesnelerden masanın üzerinde nesne grupları oluşturunuz. Bunları onluk gruplara ayırınız. Defterinize bir tablo hazırlayınız. Her nesne grubunun kaç onluk, kaç birlikten oluştuğunu tabloya yazınız. Sonra bunlara karşılık gelen sayılar yazıp okuyunuz. Birim küplerden kaç onluk grup, kaç birlik oluştu? Birim küplerinizin sayısı kaçtır? Fasulyelerden kaç onluk, kaç birlik oluştu? Kaç tane fasulye gruplamış oldunuz? Sayma çubuğu sayısı kaçtır? Yaptığınız tabloda onlukların ve birliklerin sayısını gösteren rakamları belirleyiniz. Bu rakamların, bulundukları basamağa göre değerlerini yazınız. Örneğin, 26 sayısında kaç onluk kaç birlik vardır? 2 rakamı hangi basamaktadır? Basamak değeri hakkında ne söyleyebilirsiniz? 16
Beril ve Ali sayma çubuklarını onluk ve birlik gruplara ayırarak saydılar. İnceleyelim: 3 onluk, 4 birlik oluştu. Sayma çubuklarının sayısı otuz dörttür. 1 onluk 1 onluk 1 onluk 4 birlik 3 onluk 4 birlik 30 4 otuz dört 34 Aşağıdaki nesne grupları onluk ve birlik gruplarına ayrılmıştır. Bunlara karşılık gelen sayıları yazıp okuyunuz.... onluk... birlik 20......... onluk... birlik ÖÇK s. 12 17
Temel Reis balığa çıktı. Tuttuğu balıkları modelleyerek onluk ve birliklerine ayırdı. Temel Reis in kaç tane balık tuttuğunu bulalım. İnceleyelim: Onluklar Birlikler Sayı Basamak adları 34 Onlar basamağı Birler basamağı Rakamın basamak değeri 30 4 Temel Reis 34 tane balık tutmuş. Anladım! 34 sayısı iki basamaklıdır. Onluklar onlar basamağına, birlikler birler basamağına yazılıyor. Aaa! Rakamın bulunduğu basamak değişince basamak değeri de değişiyor. Evet! Onlar basamağındaki rakamın değeri, birler basamağındakinden büyük. 18
63 sayısını onluk ve birliklerine ayırarak modelleyelim. Rakamların basamak değerlerini belirtelim: Onluklar Birlikler Sayı 63 Basamak adları Onlar basamağı Birler basamağı Rakamın basamak değeri 60 3 38 sayısının onluk ve birliklerini belirleyiniz. Sayıyı oluşturan rakamların bulunduğu basamakların adlarını ve basamak değerlerini yazınız. Basamak adları Basamak değerleri...... 38...... ÖÇK s. 13 Neler Öğrendik? 1. Sınıf kitaplığında 53 kitap vardır. Kitapların onluk ve birlik sayılarını söyleyiniz ve yazınız.... onluk... birlik 2. Kitaplığınızdaki kitapların sayısını belirleyiniz. Bu sayıyı onluk ve birliklerine ayırınız. Onluk ve birlik sayılarını yazınız. 3. Tabloda verilen sayılardaki rakamların basamak değerlerini tablodaki yerine yazınız. Sayı 29 55 61 78 Onlar basamağı............ Birler basamağı............ 19
İkişer ve Beşer Ritmik Sayma Beril, Sevgi ve Ali sırayla ip atlıyorlardı. İp atlayan, her atlayışında ikişer ritmik sayıyordu. O yanınca sıradaki arkadaşı atlamaya devam ediyordu. Arkadaşının kaldığı yerden saymaya başlıyordu. Sevgi, 2 den başlayıp 18 e kadar saydı. Beril in sayması 20 den başladı 42 de bitti. Ali ise atlayışını 44 ten başlayıp 64 e kadar sürdürdü. Sevgi kaçıncı atlayışında 18 sayısını söylemiştir? 5 ten başlayarak her atlayışında beşer ritmik sayan Ali, 4. atlayışında hangi sayıyı söyler? Etkinlik: Ritimli Sayma Araç ve gereç: yüzlük tablo, fasulyeler, birim küpler Beşerli gruplar oluşturunuz. Öğrenci Çalışma Kitabı nın arka kısmındaki yüzlük tablodan hazırlayınız. Masanın üzerine bir miktar fasulye ve birim küp çıkarınız. Fasulyeleri ikişer ikişer, birim küpleri beşer beşer gruplandırınız. Onar grup yapınız. Bir kişi fasulyeleri ikişer ikişer saysın. Bir arkadaşınız, sayan kişinin söylediği sayıları yüzlük tabloda işaretlesin. Diğerleri el çırparak sayma yapan arkadaşına tempo tutsun. Sayma, sayım yapan şaşırınca veya grupladığı fasulyeler bitince sona erer. Gruptan biri, kendi fasulyeleriyle arkadaşının kaldığı sayıdan saymaya devam eder. Bu şekilde ikişer saymayı 100 e kadar devam ettiriniz. 20
Sonra ikişer saymanın yapıldığı yüzlük tabloda bir sayı belirleyiniz. Bu sayı kadar fasulye ayırınız. Bu sayıdan geriye doğru fasulyeleri ikişer ikişer sayınız. Benzer biçimde birim küplerle 100 içinde ileriye ve geriye doğru beşer ritmik sayma yapınız. Saymayı bitiren grup arkadaşlarınıza aşağıdaki gibi çeşitli sorular yöneltiniz. Dördüncü sırada hangi sayıyı söyledin?... den sonra 2. sırada hangisini söyleyeceksin?... den önce hangi sayıyı söyledin? 25 ten başlayarak geriye doğru beşer ritmik sayarken 3. sırada hangi sayıyı söylersiniz? 5 ten başlayarak beşer ritmik sayınız. 6 tane 5 sayarsanız kaç olur? Belirtiniz. Aşağıdaki elmaları, sepetteki elmaların sayısından başlayarak ikişer ikişer sayalım: 64 66 68 70 72 74 76 78 80 Yukarıda verilen ritmik saymadaki sayıların oluşturduğu örüntüyü tamamlayınız. 64, 66, 68,...,..., 74, 76, 78, 80 Aşağıda verilen tabaklardaki yumurtaları ayağınızla tempo tutarak ikişer ikişer sayınız. 2 4 6 8 10 12 14... 4. söylediğiniz sayı hangisidir? Kaç tane 2 saydınız, kaç oldu? Devam etseydiniz sırada hangi sayı olacaktı? Söylediğiniz sayıları sırayla defterinize yazınız. 21
Aşağıda verilen sayılardan başlayarak ikişer ritmik sayınız. Her saymada, söylediğiniz sayıların yüzlük tablodaki kutularını farklı bir renge boyayınız. Her sayma için oluşan sayı örüntüsünü yazınız. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 26 dan 42 ye kadar: 26,...... 44 ten 58 e kadar: 44,...... 60 tan 80 e kadar: 60,...... Ali, sepetteki yumurtaları 62 den geriye doğru ikişer ritmik sayıyor. Siz de sayarak ona eşlik ediniz. 58 54 50 46 62 60 56 52 48 44 Ali, 4. saymada 56 sayısını söylemiştir. Bu saymaya devam edersek 44 ten sonra söyleyeceğimiz sayı 42 dir. 14 ten başlayarak ileriye doğru, 50 ye kadar ikişer ritmik sayınız. Söylediğiniz sayıları defterinize yazınız. 15. sırada söylediğiniz sayı kaçtır? 24 sayısını kaçıncı saymada söylersiniz? 22 Aşağıdaki ritmik saymada verilmeyen sayıları yazınız. 38, 40, 42, 44, 46,...,..., 52, 54
Sevgi, ileriye doğru beşer beşer sayıyor. Bu sırada beş parmağı ile sıraya vurarak ritim tutuyor. Sevgi nin yaptığı saymayı inceleyiniz. Sonra aynı saymayı siz de yapınız. 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 5 ten başlayarak 50 ye kadar beşer ritmik sayınız. Sayarken söylediğiniz sayıları defterinize yazınız. Aşağıdaki soruları cevaplayınız. Kaç tane 5 saydınız, kaç oldu? 4. söylediğiniz sayı kaçtır? 7. sırada hangi sayıyı söylediniz? Saymaya devam etseydiniz 50 den sonra hangi sayıyı söyleyecektiniz? Yüzlük tabloyu inceleyiniz. Aşağıda verilen, ileriye doğru beşer ritmik saymaları yapınız. 15 ten 35 e kadar 40 tan 60 a kadar 65 ten 100 e kadar Her saymada söylediğiniz sayıların bulunduğu kutuları, saymaya başladığınız kutunun rengine boyayınız. Boyadığınız sayıları yan yana defterinize yazınız. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 23
15 ten 35 e kadar: 15,... 40 tan 60 a kadar: 40,... 65 ten 100 e kadar: 65,... Gülleri, 85 ten başlayarak geriye doğru beşer ritmik sayınız. Söylediğiniz sayıları siz de defterinize yazınız. 85 80 75 70 65 60 55 50 45 5. saymada 65 sayısını söyleriz. Saymaya devam edersek 45 ten sonra söyleyeceğimiz sayı 40 tır. 45 ten 5 e kadar, 70 ten 25 e kadar, 100 den 50 ye kadar geriye doğru beşer ritmik sayınız. Bunun için yüzlük tablodan yararlanabilirsiniz. Her saymada, söylediğiniz sayıları yazarak sayı örüntülerini oluşturunuz. ÖÇK s. 14, 15 Neler Öğrendik? 1. 32 den ileriye doğru ikişer ikişer sayarken 4. söyleyeceğiniz sayı kaçtır? 2. 84 ten geriye doğru ikişer ritmik sayarken 3. sırada hangi sayıyı söylersiniz? 3. Beşer beşer 4 kere sayınca kaç olur? 4. 20, 25, 30, 35,...,..., 50, 55, 60,..., sayı örüntüsünde hangi sayılar verilmemiştir? 5. 85 ten geriye doğru beşer ritmik sayarken 4. söyleyeceğiniz sayı kaçtır? 24
Dörder ve Üçer Ritmik Sayma Etkinlik: Dörder ve Üçer Ritmik Sayalım Araç ve gereç: yüzlük tablo, fasulyeler, birim küpler Beşerli gruplar oluşturunuz. Masanın üzerine her biriniz bir miktar fasulye ve birim küp çıkarınız. Fasulyeleri üçer üçer, birim küpleri dörder dörder gruplandırınız. Onar grup yapınız. Herkes sırayla birim küplerini dörder dörder saysın. Bu sırada gruptan biri, arkadaşının söylediği sayıları yüzlük tabloda işaretlesin. Diğerleri sayan arkadaşlarına ritim tutsun. Kaç sayma yaptığınızı ve söylediğiniz sayıyı not ediniz. Benzer biçimde fasulyeler ile üçer ritmik sayma yapınız. Yüzlük tabloda, dörder saymada işaretlediğiniz bir sayı belirleyiniz. Birim küpleri kullanarak bu sayıdan geriye doğru, dörder dörder sayınız. Aynı şekilde fasulye kullanarak geriye doğru üçer ritmik sayma yapınız. Saymayı bitiren grup arkadaşlarınıza aşağıdaki gibi çeşitli sorular yöneltiniz. Beşinci sırada hangi sayıyı söyledin?... sayısından sonra 3. sırada hangi sayıyı söyleyeceksin?... sayısından önce hangi sayıyı söyledin? 16 dan başlayarak ileriye doğru dörder ritmik sayarken 5. sırada söylediğiniz sayı kaçtır? 24 ten başlayarak geriye doğru üçer ritmik sayarken 4. sırada söylediğiniz sayı kaçtır? 25
Resimdeki öğrenci grubunu inceleyelim ve sayalım. 40 öğrenci, dörderli sıra olmuşlar. Sıralı öğrencileri dörder ritmik sayalım: 4 8 12 16 20 24 28 32 36 40 16 dan başlayarak 40 a kadar dörder ritmik sayınız. Söylediğiniz sayıları defterinize yazınız. Aşağıdaki soruları cevaplayınız. Kaç tane 4 saydınız? 6. sırada hangi sayıyı söylediniz? 20 den sonra hangi sayı geldi? 32 den önce söylediğiniz sayı nedir? Yüzlük tablonun boyalı 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 kutularındaki sayılardan 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 başlayınız. İleriye doğru 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 40 a kadar dörder ritmik 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 sayınız. Her saymada 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 söylediğiniz sayıları aşağıya yazarak sayı örün- 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 tüleri oluşturunuz. 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 8 den 40 a kadar: 8,... 16 dan 40 a kadar: 16,... 24 ten 40 a kadar: 24,... 26
Portakalları 32 den geriye doğru dörder ritmik sayınız. Söylediğiniz sayıları defterinize yazınız. 32 28 24 20 16 12 32 den geriye doğru dörder ritmik sayarken 3. saymada hangi sayıyı söylersiniz? Yukarıdaki saymayı yaparken 12 den sonra söyleyeceğiniz sayı kaçtır? Aşağıda belirtilen geriye doğru dörder ritmik saymaları, yüzlük tablodan yararlanarak yapınız. Söylediğiniz sayıları defterinize yazınız. 28 den 4 e kadar 40 tan 12 ye kadar Aşağıdaki ritmik saymada verilmeyen sayıları yazınız. 28, 32, 36,..., 44, 48, 52,..., 60, 64 Sevgi, kalemlerini kaçar kaçar sayıyor? Sevgi, kaç tane 3 sayınca 18 oldu? Sevgi nin kalemlerini siz de üçer ritmik sayınız. Söylediğiniz sayıları defterinize yazınız. 3, 6, 9, 12, 15, 18, 21,... 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30 4. söylediğiniz sayı kaçtır? 12 den sonra hangi sayı geldi? 30 dan önce söylediğiniz sayı nedir? 27
Yüzlük tabloda verilen boyalı kutulardaki sayılardan başlayarak 30 a kadar üçer ritmik sayınız. Her saymada söylediğiniz sayıları yan yanayazınız. 18 den 30 a kadar: 18,... 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 12 den 30 a kadar: 12,... 3 ten 30 a kadar: 3,... Kelebekleri 24 ten geriye doğru üçer ritmik sayınız. Söylediğiniz sayıları defterinize yazınız. 24 21 18 15 12 9 2. saymada hangi sayıyı söylediniz? Saymaya devam etseniz 18 den sonra ne söylersiniz? Aşağıda belirtilen geriye doğru üçer ritmik saymaları yapınız. Ritmik saymalarda yüzlük tablodan yararlanınız. 21 den 6 ya kadar 27 den 12 ye kadar 30 dan 15 e kadar Her saymada söylediğiniz sayıları yazarak sayı örüntülerini oluşturunuz. Aşağıdaki ritmik saymalarda verilmeyen sayıları yazınız. 9, 12, 15,..., 21, 24, 27,... 30, 27,..., 21, 18, 15,..., 9, 6 ÖÇK s. 16, 17 28
Aşağıdaki sayı örüntülerini inceleyelim. Her örüntüdeki kuralı bulalım. Uygun sayıları yazarak örüntüleri tamamlayalım: 82 80 78 76... 72... 68 66 Örüntünün kuralı: 82 den 66 ya kadar geriye doğru ikişer ritmik sayma Verilmeyen sayılar: 74 ve 70 12, 15, 18,..., 24,..., 30 Örüntünün kuralı: 12 den 30 a kadar ileriye doğru üçer ritmik sayma Verilmeyen sayılar: 21 ve 27 5 8 7 10 9 12...... 13 Kuralı buldum. 3 çoğalıp 1 eksiliyor. Eksik sayılar 11 ve 14 tür. Aşağıda verilen sayı örüntüsündeki kuralı ve verilmeyen sayıları bulup yazınız. 20, 24, 22, 26, 24, 28, 26,...,..., 32, 30, 34, 32 Örüntünün kuralı:... Verilmeyen sayılar:... ÖÇK s. 18 Neler Öğrendik? 1. 12 den ileriye doğru dörder ritmik sayarken 4. söyleyeceğiniz sayı kaçtır? 2. 36, 32,...,..., 20, 16, 12,..., 4 sayı örüntüsünde hangi sayılar verilmemiştir? 3. Üçer üçer 5 kere sayınca kaç olur? 4. 74, 72,...,..., 66, 64, 62 örüntüsünde kural nedir? Verilmeyen sayılar hangileridir? 5. 40, 45, 50, 55,...,... örüntüsünde takip eden iki sayı kaçtır? 29
ÖRÜNTÜ VE SÜSLEMELER Hazırlanalım Resimde örüntü oluşturan nesneler var mı? Bunları belirleyiniz. Örüntülerdeki varlıkların dizilişlerini, varlık adlarını defterinize yazarak belirtiniz. Kaç farklı örüntü belirlediniz? Neler Biliyorum? 1. Aşağıdaki örüntüde diziliş kuralını belirleyiniz. Bu örüntüde tekrar eden grup hangisidir? A) B) C) 2. Örüntü hangi oyuncaklarla devam etmelidir? 30 A) fil, ayı B) ayı, ayı C) ayı, fil......