GÖZLÜK CAMLARI MERCEK ÇEŞİTLERİNE GÖRE KONVEKS (+) İNCE KENARLI KONKAV (-) KALIN KENARLI ASTİGMATİK (SİLİNDİRİK) LENSLER PRİZMATİK LENSLER Konveks Gözlük Camları Yakınsak, ince kenarlı 1 Taban tabana prizma sisteminden oluşurlar. Bir konveks lense sonsuzdan gelen ışınlar asal eksene paralel geçtikten sonra bir odak noktasında birleşirler. 2 Bu özelliği itibariyel Konverjan dır. Yani ışığı toplarlar. 3 Lense gelen ışınlar birbirinden uzaklaşarak geliyor ise lens yüzeyinden geçtikten sonra bu diverjan etki azalır veya diyoptrik güce bağlı olarak bir odak noktasında birleşir. 4 Odak noktasında gerçek ışınlar kesiştiği için; gücü pozitif diyoptri değeri (+) dır. Konveks (+) lensler taban tabana prizma sistemine benzerdir. Paralel gelen ışınların konveks lenste kırılarak bir odak noktasında kesişmesi. Konveks Gözlük Camları Yakınsak, ince kenarlı 5Merkez kalınlığı kenar kalınlılarından büyüktür.bu özelliğinden dolayı konveks lensler ince kenarlı lensler olarak da bilinir 6 Bir konveks lens gözden uzaklaştığında gücü artar, Göze yaklaştığında gücü azalır 7 Konveks lensten bir objeye bakarak sağa sola hareket ettirildiğinde; görüntü, lensin hareket yönüyle ters yönde hareket eder. 8 Hipermetropi ve presbiyopinin düzeltilmesinde kullanılır. 1
Konveks Lensler Konveks lensler yüzey şekillerine göre 3 e ayrılır. a) Plankonveks: Bir yüzü düz, diğer yüzü konveks camlardır. b) Bikonveks: İki yüzü de konveks camlardır. c) Konveks Menisküs: Bir yüzü konveks, diğer yüzü konkav olan camlardır. Konkav Gözlük Camları Iraksak, Kalın Kenarlı 1Tepe tepeye prizma sisteminden oluşurlar. Bir konkav lense sonsuzdan gelen ışınlar asla bir odak noktasında birleşmezler. Ancak kırılan ışınların izdüşümlerinin lensin önündeki bir odak noktasında birleştiği kabul edilir. 2 Bu özelliği itibariyle diverjandır, yani ışığı dağıtır 3 Lense gelen ışın konverjan ise lensin gücüne bağlı olarak konverjan etki azalır. 4 Bu odak noktasında sanal ışınlar kesiştiği için; gücü negatif, diyoptri değeri (-) dır. Konveks lenslerin yüzey şekilleri Minus(-) lensler Tepe tepeye prizma sistemi Konkav Gözlük Camları Iraksak, Kalın Kenarlı 5 Kenar kalınlıkları merkez kalınlıklarından büyüktür.bu özelliğinden dolayı konkav lensler kalın kenarlı lensler olarak da bilinir 6 Bir konkav lens gözden uzaklaştığında gücü azalır, Göze yaklaştığında gücü artar 7 Konkav lensten bir objeye bakarak sağa sola hareket ettirildiğinde; görüntü, lensin hareket yönüyle aynı yönde hareket eder. 8 Miyopinin düzeltilmesinde kullanılır. Paralel gelen ışınlar konkav lenste dışa doğru kırılır. 2
Konkav Lensler: Kenarları kalın ortaları incedir. Üçe ayrılır: a. Plankonkav: Bir yüzü düz, diğer yüzü konkav olan camlardır. b. Bikonkav: İki yüzü de konkav olan camlardır. c. Konkav meniskus: Bir yüzü konkav, diğer yüzü konveks olan camlardır. Asigmat Gözlük Camları Silindrik Gözlük Camları / Torik Gözlük Camları Torik gözlük camları birbirine dik iki temel meridyenden oluşur, eğrilik ve kırıcı güç (diyoptrik güç)her meridyende farklılık gösterir. Işık demetlerini nokta şeklinde odaklayamadıkları için bu tip gözlük camlarına nokta şeklinde olmayan anlamına gelen astigmatik terimi kullanılmaktadır Konkav lenslerin yüzey şekil Asigmat Gözlük Camları Silindrik Gözlük Camları / Torik Gözlük Camları Bu camlar silindirik bir yapının parçası kabul edilirler. Diyoptri değeri bütün meridyenlerde aynı değildir. Aksta güç yoktur. Aks a 90 derece dik olan meridyende ise güç maksimumdur. Oluşan güç bir meridyende sferik güç, diğer 900 dik meridyende silindiriktir. Nokta şeklinde gelen ışığı çizgi halinde odak oluşturur. Aks ile aksa 90 dik meridyenler arasında güç değişir 3 e ayrılır plan silindirik,sferosilindirik,miks (torik) PLAN CYL Gözlük Camlarının Özellikleri Plan silindirik gözlük camı bir meridyende güç ihtiva etmez. Bu aks olarak bilinir. Aks a gelen ışınlar aks meridyenin de güç olmadığı için kırılmadan geçer. Cam aks da plandır (0.00 D). Aks gözlük reçetesi yazılırken referans meridyeni olarak kullanılır.(başlangıç meridyeni) aksa 900 dik meridyende güç maksimumdur yani silindirin toplam gücüne eşittir. Aks a 90 0 dik meridyenle aks arasındaki meridyenlerde güç değişir. 3
Plan CYL Gözlük Camları Sfero Silindrik Gözlük Camları Sferosilindrik camlar küre ile silindir kesitinin kombinasyonundan elde edilir. Sferosilindirik camlarda, gücü en az olan meridyen, ya da sph güç kadar olan meridyen aks olarak bilinir. Aks a 90 derece dik meridyende sph cyl güç maksimumdur. (SPH+CYL) Her iki meridyende de kırma gücüne sahiptir. Sfero silindirik camlarda ışık demetleri nokta halinde odaklaşmazlar ve bu camlarda iki ayrı odak çizgisi oluşur. Torik (mikst) Gözlük Camları Tor ile kürenin kombinasyonundan elde edilir. Her iki meridyende de kırma gücüne sahiptir. Bu tip gözlük camlarının yüzeyleri, ortası şişman olan bir fıçıya benzetilebilir Bu camda kırılan ışık demetleri iki ayrı odak çizgisi oluşturur. Bu camlar torik camlar olarak bilinir. PRİZMATİK LENSLERİN ÖZELLİKLERİ Teorik olarak Prizma kesitlerinden elde edilmiş camlardır. Prizmatik camlar Konverjans yetmezliği,(iki gözü bir noktada toplayamamak) heteroforya(bir gözün bir yöne diğ erinin başka yöne dönme eğilimi ), şaşılık, diplopi (çift görme), nigtasmus(istemsiz göz hareketi), görme alanları defektlerinin düzeltilmesinde önerilir ve kullanılır Prizmanın odak gücü yoktur Prizmanın iki yüzü arasındaki açıya prizma açısı adı verilir Prizmatik etki, prizma diyoptrisi ile ölçülür. Yunanca da (delta ) işareti prizma diyoptrisi için (sembol) olarak kullanılmaktadır 4
1 prizma diyoptrisi; 1 metre mesafede ışığı orijinal doğrultusundan 1 cm saptıran prizmatik etkiye denir. Böyle bir prizmadan bakan göz bir objenin imajını gerçek yerinden 1cm farklı yerde algılar Yüzeylerin kesiştiği sivri üst kısmına TEPE (APEX),Alt kısmına da TABAN (BASE) denir Işık prizmada tabana doğru kırılır A prizma açısı, D sapma açısıdır. (Gelen ışınla çıkan ışın uzantılarının teşkil ettiği açıya sapma açısı denir). Işığın prizmada tabana doğru daha fazla kırılması; ışığın prizmaya geliş açısına prizmanın tepe açısına Işığın dalga boyuna ve prizmanın kırılma indisine bağlıdır. Prizma kesitinde tepe ve taban Işık prizmada daima tabana doğru sapar. Bu nedenle prizmadan bakan kişi bir objenin imajını prizmanın tepesine doğru yer değiştirmiş (kaymış) olarak görür. 5
PRİZMATİK CAMLAR PRİZMA TABAN YÖNLERİ BASE OUT (TABAN DIŞARI)BO BASE İN (TABAN İÇERİ ) Bİ BASE DOWN (TABAN AŞAĞI) BD BASE UP (TABAN YUKARI) BU 6