Program Yeterlilikleri hazırlama Ders Öğrenme Çıktıları Yazma AKTS Hesaplama Fahri YAVUZ 1 Nisan 2010, Kültür Merkezi Mavi Salon Erzurum
Neden? Bilişimsel, eğitimsel ve teknolojik gelişmeler yüksek öğretim alanında eğitim sistemlerinin ve programların gözden geçirilmesini ve geliştirilmesini gündeme getirmiştir. Yaşam boyu öğrenme, öğrenci merkezli eğitim, yeterliliklere dayalı eğitim önem kazanmıştır.
Bologna süreci, 1999 Avrupa Yükseköğretim Alanı nı yeniden yapılandırmayı hedefleyen eğitim reformu sürecidir. ABD ile yüksek öğrenin alanında rekabet etmek için başlatılan bir süreçtir
Bologna Süreci Neden Önemli? Ülkelere yükseköğretimlerini yeniden yapılandırmalarında ve eğitim kalitesini geliştirmelerinde önemli ve değerli araçlar sunmaktadır. Yükseköğretim programlarını değişen koşullar ve gereksinimler doğrultusunda geliştirmek için bir fırsattır. Hedef; Yükseköğretim sistemlerini birbiri ile uyumlu, kolay anlaşılır, ulusal ve uluslar arası bir çerçevede tanınır duruma getirmek.
Temel Kavramlar Yeterlilik: Geçerliliği kabul edilen bir öğretim programının başarıyla tamamlanması sonucu o program için öngörülen öğrenme çıktılarının kazanıldığını onaylayan ve yetkili bir otorite tarafından basılı olarak verilen derece, diploma veya sertifika türü belgedir. Yeterlilikler Çerçevesi: yeterlilikleri, öğrenme çıktılarına göre sınıflandıran ve organize eden yapıdır. Öğrenme Çıktıları: Bir öğrenme sürecinin tamamlanmasının ardından öğrenenin neleri bileceğinin, neleri yapabileceğinin ve nelere yetkin olacağının ifade edilmesidir.
Temel kavramlar Bilgi (knowledge): Her hangi bir çalışma veya araştırma alanı ile ilgili gerçeklerin, ilkelerin, teorilerin ve uygulamaların bütünüdür. Bilgi teorik ve/veya uygulamalı olarak tanımlanmaktadır. Beceri (Skill): Bilgiyi uygulayabilme, problemleri çözebilme ve görevleri tamamlayabilmek için bilgiyi kullanabilme yeteneğidir. Beceriler, bilişsel (mantıksal, sezgisel ve yaratıcı düşünce) veya uygulamalı (el becerisi ve yöntem, materyal, araç gereç kullanabilme) olarak tanımlanmaktadır.
Temel kavramlar Yetkinlik (Competence): Bilgiyi, kişisel, sosyal ve/veya metodolojik becerileri iş ve çalışma ortamları ile mesleki ve kişisel gelişim konusunda kullanabilme yeteneğidir.
Çalışma Aşamaları 1 Alan yeterlilikleri Ulusal 2 Programın amacı Program yeterlilikleri/ çıktıları 3 Dersin amacı Ders öğrenme çıktıları Dersin amacı Ders öğrenme çıktıları Dersin amacı Ders öğrenme çıktıları Dersin amacı Ders öğrenme çıktıları Program yeterlilikleri / öğrenme çıktıları ile ders çıktıları ilişkisi D1 D2 PÇ 1 PÇ 2 X 4 PÇ 3 X PÇ 4 yeterlilikler Dersin amacı Ders öğrenme çıktıları D3 X X Dersin amacı Ders öğrenme çıktıları
1. Alan Yeterlilikleri Hazırlanıyor???? Yükseköğrenim Yeterlilikleri Çerçevesi Ocak 2010 DA YÖK Genel Kurulu kabul etti
2. Program Yeterliliklerinin/Çıktılarının Belirlenmesi Program Yeterliliği Nedir? Öğrencilerin programdan mezun oluncaya kadar kazanmaları gereken bilgi beceri ve yetkinlikleri tanımlayan ifadelerdir. Eğitim amaçlarını karşılayan program yeterlilikleri, programda yer alan derslerin ders amaç ve hedefleri ve ders öğrenme çıktıları ile sağlanır.
Program Yeterliliklerinin belirlenmesinde; Nasıl Bir Program? Nasıl bir Mezun İstiyoruz? Sorularına yanıt ararız. Vizyon misyon Öğrencinin hangi yeterliliklere (bilgi, beceri ve yetkinliklere) sahip olması bekleniyor?
Program Çıktılarını/Yeterliliklerini Nasıl Belirleriz? 1. Önce programın eğitim amaçlarını ve hedeflerini oluştururuz. Programın eğitim amaçları; Eğitim süreci sonunda mezunlardan gerçekleştirmeleri beklenen davranışları tanımlayan ifadelerdir. Eğitim amaçları ; bir programın eğitsel misyonunu nasıl bir planlamanın sağladığını ve paydaşlarının gereksinimlerini nasıl karşılayacağını bildiren açık, genel ifadelerdir. Programın öngörülen bu eğitim amaçlarını sağlayabilmesi için programdan beklenen program çıktıları/yeterlilikleri nin belirlenmesi gerekir.
Program Yeterliliklerini Nasıl Belirleriz? 2. Program yeterlilikleri açık, gözlenebilir ve ölçülebilir olarak ifade edilmelidir. 3. Program yeterliliklerini ulusal ve alan yeterliliklerine dayalı olarak belirlemelidir. 4. Program yeterliliklerini bilgi, beceri ve yetkinlik başlıkları altında oluşturabiliriz. 5. Programa ilişkin içerik ve yapı oluşturulur.(müfredat geliştirme) 6. Programın yeterliliği karşılayacağı varsayılan dersler belirlenir. 7. Derslerin öğrenme çıktıları oluşturulur. 8. Öğretme öğrenme süreçlerini ve değerlendirme yöntemlerini kararlaştırır. 9. Dersin iş yükü ve AKTS kredisini belirlenir.
Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Alan yeterlilikleri Program yeterlilikleri Alan yeterlilikleri Program yeterlilikleri Alan yeterlilikleri Program yeterlilikleri Dersler Dersler Dersler Öğrenme Çıktıları Öğrenmeöğretme ve değerlendirme yöntemleri İş yükü ve AKTS kredisi Öğrenme Çıktıları Öğrenmeöğretme ve değerlendirme yöntemleri İş yükü ve AKTS kredisi Öğrenme Çıktıları Öğrenmeöğretme ve değerlendirme yöntemleri İş yükü ve AKTS kredisi Üniversite ve Bölüm vizyon ve misyonu Paydaşlar
Sınıf Öğretmenliği Programı Yeterliliklerine Örnek
Amaç İnsana, topluma, doğaya duyarlı, kendisinin ve mesleğinin toplumsal gelişmedeki yerini kavramış, mesleğinde yeterlilik ve etik sorumluluk kazanmış; sürekli gelişmeyi bir yaşam biçimi olarak algılayan; bilimsel düşünme biçimini benimseyen; kamu yararlarını gözeten, bilgi ve iletişim teknolojilerini etkili olarak kullanan, yaratıcı ve eleştirel düşünebilen sınıf öğretmenleri yetiştirmek.
Sınıf Öğretmenliği Program Yeterlilikleri Bilgi 1. 2. 3. 4. 5. Sınıf öğretmenliği ile ilgili gelişmeleri bilimsel yöntem ve teknikleri kullanarak çok yönlü değerlendirir. Sınıf öğretmenliği uygulamalarını etkileyebilecek ulusal ve uluslar arası kültürel unsurları tanır. Eğitim tarihinde yer alan önemli kişileri, olay ve olguları eğitim uygulamalarına etkileri açısından değerlendirir. Tüm eğitim uygulamalarında Türk milli eğitiminin amaç ve ilkelerini temel alır. Öğrencilerin dil becerilerinin, öğrenmedeki rolünü değerlendirir.
Beceri 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Öğretme öğrenme sürecini, öğrencilerin gelişim özelliklerini, bireysel farklılıklarını ve konu alanının özelliklerini dikkate alarak planlar. Bilgi teknolojilerini hem öğretimi planlama sürecinde hem de öğrenme sürecinde etkili olarak kullanır. Öğrencilerin bireysel, sosyal, kültürel farklılıklarını, özel ilgi ve gereksinimlerini dikkate alarak en üst düzeyde öğrenmeleri için uygun eğitim ortamları düzenler. Öğrencilerde eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme ve problem çözme becerilerinin gelişimi için uygun yöntem ve teknikleri kullanır. Farklı ölçme ve değerlendirme yöntem ve teknikleri kullanarak öğrencilerin gelişimini izler. Etkili öğretme öğrenme süreçleri oluşturmak için uygun öğrenme materyalleri geliştirir. Tüm eğitim uygulamalarında estetik bakış açısını kullanır. 13. Türkçeyi doğru ve etkili kullanır. 14. Öğretim programlarının felsefesini, genel özelliklerini ve her bir program ögesinin gerekliliklerini eğitim uygulamalarına yansıtır.
Yetkinlikler 15. Öğretmenlik alanı ile ilgili konularda düşüncelerini ve çözüm önerilerini yazılı ve sözlü olarak paylaşır. 16. Birey olarak mesleği ile ilgili görev, hak ve sorumluluklarını betimleyen mevzuata uygun davranır. 17. Demokrasi, insan hakları, toplumsal, bilimsel, kültürel değerler ve mesleki etik ilkelere uygun davranır. 18. Sosyal çevreyi yaşanabilir kılmak için proje ve etkinlikler geliştirir. 19. Sınıf öğretmenliği uygulamalarında karşılaşılan ve öngörülemeyen sorunları çözmek için bireysel ve ekip üyesi olarak sorumluluk alır. 20. Sınıf içi ve dışı uygulamalarda aile katılımı ve desteğini almak için etkili stratejiler geliştirir. 21. Mesleki bilgi ve becerilerini sürekli olarak geliştirir.
3. Öğrenme Çıktıları/Kazanımları Nedir? Öğrencinin neleri bileceği, kavrayacağı. Neleri yapacağının Nelere yetkin olacağının açık, gözlenebilir, ölçülebilir tanımlarıdır. Ders içeriği ya da öğretim elemanının ne yapmak istediğini belirten ifadeler değildir.
Ders Öğrenme Kazanımları/Çıktıları Program Yeterlilikleri /Çıktıları (Alan yeterlilikleri ve öğrenme çıktıları ile ilişkilendirme) Ders A Ders B Ders C Ders D Öğrenme Çıktıları Öğrenme Çıktıları Öğrenme Çıktıları Öğrenme Çıktıları Öğrenme çıktıları, öğretmekten öğrenmeye bir anlayış değişikliğini, bir dönüşümü vurgular. Öğrenci kazanımlarına odaklı öğrenme, Öğrenme öğretme değerlendirme ilişkisine, Öğrenmenin programlanmasına, sürdürülmesine ve ölçülmesine odaklanır.
Öğrenme Sürecinde Öğrenme Çıktılarını /Kazanımları Kullanmamızın Yararı Nedir? Öğrenme çıktılarının en önemli yararı öğrencinin neyi öğrenmesi gerektiği ve öğrendiği şeyi nasıl uygulayacağı konusunda net ifadeler sunmasıdır. Bu nedenle de öğrenme kazanımları hedeflerden daha belirgin ifadeleri içerir ve kolay bir şekilde hazırlanabilir. Öğrenme çıktıları, modül ve programların hem yerel hem de uluslararası düzeyde daha şeffaf olmasını sağlayan bir tür ortak para birimi gibidir. Öğrenme çıktıları dersi verecek öğretim elemanı tarafından hazırlanır.
Öğrenme Çıktılarını/Kazanımları oluşturmadan önce dersin amaç ve hedeflerini belirleyiniz.
Bir Ders Planında; Amaç + Hedef + Öğrenme Çıktıları Dersin Amaç ve Hedefleri ; Öğrenme sürecinde öğrencinin öğrenme çıktılarına dayalı öğreneceklerini ölçülebilir biçimde ifade eden geniş ve genel bildirimdir. Amaç : Genellikle öğretenin bakış açısından dersin genel içeriğini ve yönünü belirtmek üzere yazılır. Hedef : Öğretme niyetinin özel bir ifadesidir ve öğretenin bir derste veya öğrenme bloğunda işleyeceği alanlardan bir tanesini gösterir. Dersin Öğrenme Çıktıları/Kazanımları, Öğrenim sürecinin tamamlanmasından sonra başarılı olmuş bir öğrencinin, Ne bileceğini Ne anlayabileceğini Ne yapabileceğini ifade eden yetkinlikler yer almalıdır.
Öğrenme Çıktılarını Yazarken Nelere Dikkat Edelim? I Bir ders ya da modül için yaklaşık 5-8 tane olmalıdır. Herkes için anlaşılır olmalıdır. Eğer hedef uzun süreli ise (meslek yaşantısına kadar uzanacaksa ) belirtilmelidir (mesleki etik, yaşam boyu öğrenme vb.) Dersin seviyesine uygun olmalıdır.(lisans- lisansüstü vb.) Her bir çıktı için tek bir fiil kullanılmalıdır. Bilmek, anlamak, öğrenmek, aşina olmak, maruz kalmak, haberdar olmak gibi belirsiz terimlerden kaçınılmalıdır. Bu terimler öğrenme kazanımlarından ziyade öğretme amaçlarına yöneliktir. Öğrenme çıktıları gözlemlenebilir, ölçülebilir ve değerlendirilebilir olmalıdır. 25
Öğrenme Çıktılarını Yazarken Nelere Dikkat Edelim? Çıktıların gerçekleştirileceği zaman çizelgesini göz önünde tutulmalıdır. Mevcut olan kaynaklar ve zaman içerisinde tamamlanmasının mümkün olup olmayacağı dikkate alınmalıdır. Çıktıların nasıl değerlendirileceği düşünülmelidir. Bir dersin öğrenme çıktıları çok geniş hazırlanırsa bunları etkili bir şekilde değerlendirmek zor olacaktır. Öğrenme çıktıları çok sınırlı yazılır ise bu kez öğrenme çıktıları listesi oldukça uzun ve detaylı olabilir. Öğrenme çıktılarının son halini vermeden önce, çalışma arkadaşlarınıza ve eski öğrencilerinize, yazdığınız öğrenme çıktıları hakkında görüşlerini sorun. Sizin dersinizin benzerinin verildiği yerli ve yabancı üniversitelerin öğrenme çıktılarını gözden geçirin
Öğrenme Çıktılarına/Kazanımlarına Örnek
Örnek 1 Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi İlköğretim Bölümü Programın Adı: Sınıf Öğretmenliği Yarıyılı: 5. Yarıyıl Kodu: ASÖ303 Dersin Adı: Fen ve Teknoloji Öğretimi I Dersin Türü: ( ) Seçmeli (X ) Zorunlu Dersin Verildiği Düzey: (X ) Lisans ( ) Yüksek Lisans ( ) Doktora Ön Koşullar: - AKTS Kredisi: Geliştirdiği Program yeterlilikleri: 1.Öğretme öğrenme sürecini, öğrencilerin gelişim özelliklerini, bireysel farklılıklarını ve konu alanının özelliklerini dikkate alarak planlar. (5) 2. Bilgi teknolojilerini hem öğretimi planlama sürecinde hem de öğrenme sürecinde etkili olarak kullanır. (6) 3. Etkili öğretme öğrenme süreçleri oluşturmak için uygun öğrenme materyalleri geliştirir. (10) 4. Tüm eğitim uygulamalarında estetik bakış açısını kullanır. (11) 5. Öğrencilerin dil becerilerinin, öğrenmedeki rolünü değerlendirir. (12) 6. Türkçeyi doğru ve etkili kullanır. (13) 7. Öğretim programlarının felsefesini, genel özelliklerini ve her bir program öğesinin gerekliliklerini eğitim uygulamalarına yansıtır. (14)
Öğrenme Çıktıları 1. Bilim, fen ve teknoloji kavramlarının arasındaki ilişkiyi açıklar. 2. Fen ve teknoloji okuryazarlığı kavramını tanımlar. 3. Fen ve teknoloji öğretim programının güçlü ve zayıf yönlerini değerlendirir. 4. İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin gelişim özelliklerine uygun bir fen dersinin nasıl olmasını gerektiğini açıklar. 5. Temel süreç becerilerini geliştirmeye yönelik etkinlikler tasarlar. 6. Deneysel süreç becerilerini geliştirmeye yönelik etkinlikler tasarlar. 7. Fen ve teknoloji dersinin öğrencilerin sorgulama becerilerini geliştirmedeki rolünü takdir eder. 8. Fen ve teknoloji dersini etkili bir şekilde öğretme konusunda öz yeterlilik inancı yüksektir. Örnek 1 (Devam) Öğrenme Yöntem ve Teknikleri * Anlatım, * Soru cevap, * Tartışma, * Örnek Olay * Beyin fırtınası, * Proje ( bireysel ve grup), * Rapor hazırlama * Metin inceleme, * İşbirliğine dayalı grup çalışması Değerlendirm e * Gözlem, * Yazılı sınav, * Öğrenci ürün dosyası - Sunular, - Raporlar, - Etkinlik örnekleri, -Proje Değer. ölçeği, -Öz yeterlik ölçeği Öğrenci İş Yükü (saat)
Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi İlköğretim Bölümü Programın Adı: Sınıf Öğretmenliği Yarıyılı: 1. Yarıyıl Kodu: Dersin Adı: Eğitim Bilimine Giriş Dersin Türü: ( ) Seçmeli (X ) Zorunlu Dersin Verildiği Düzey: Ön Koşullar: - Örnek 2 (X ) Lisans ( ) Yüksek Lisans ( ) Doktora AKTS Kredisi: Geliştirdiği Program yeterlilikleri: 1. Sınıf öğretmenliği ile ilgili gelişimleri bilimsel yöntem ve teknikleri kullanarak çok yönlü değerlendirir. 2. Sınıf öğretmenliği uygulamalarını etkileyebilecek ulusal ve uluslar arası kültürel unsurları tanır. 3. Eğitim tarihinde yer alan önemli kişileri, olay ve olguları eğitim uygulamalarına etkileri açısından değerlendirir. 4. Tüm eğitim uygulamalarında Türk milli eğitiminin amaç ve ilkelerini temel alır. 13. Türkçeyi doğru ve etkili kullanır.
Örnek 2 (Devam) Öğrenme Çıktıları Öğrenme Yöntem ve Teknikleri Değerlendirme Öğrencinin İş Yükü (saat) 1. Eğitim ile ilgili temel kavramları açıklar. 2. Eğitim biliminin tarihsel gelişimini özetler. 3. Eğitim biliminin felsefe ile ilişkisini açıklar. 4. Eğitim biliminin psikoloji ile ilişkisini açıklar. 5. Eğitim biliminin sosyoloji ile ilişkisini yorumlar. 6. Eğitim biliminin ekonomi ile ilişkisini yorumlar. 7. Eğitim biliminin hukuk ile ilişkisini yorumlar. 8. Eğitim biliminin politika ile ilişkisini yorumlar. 9. Türk eğitim sisteminin temel özelliklerini sıralar. 10. Eğitim alanında yapılan değişim ve reform girişimlerini değerlendirir * Anlatım, * Soru cevap, * Tartışma, * Örnek Olay * Beyin fırtınası, * Rapor hazırlama * Metin inceleme, * İşbirliğine dayalı grup çalışması * Altı şapkalı düşünme * Görüş geliştirme * Gözlem, * Yazılı sınav, * Bireysel ve grup sunuları
PROGRAM YETERLİLİKLERİ Ve DERS KAZANIMLARININ İLİŞKİLENDİRİLMESİ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 D1 X X X X X X X D2 X X X X X D3 D4 D5 D6 D1: Fen ve Teknoloji Öğretimi I D2: Eğitim Bilimine Giriş D3: Temel Matematik D4: Sınıf Yönetimi D5: Bilimsel Araştırma Yöntemleri D6: Türk Eğitim Tarihi Ders kazanımlarını program yeterlilikleri ile karşılaştırmak için dereceleme sistemi oluşturulabilir.
AKTS Hesaplama I Bir dönemdeki derslerin toplam iş yükü 30 AKTS kredisine eşittir. Herhangi bir dersin AKTS kredisi o dersin iş yükünün, o dönemdeki toplam iş yüküne oranlanması ile bulunur. Örneğin: bir dönemdeki derslerin iş yükü toplamı 765 saat ise, iş yükü toplamı 150 saat olan bir dersin AKTS kredi hesabı: 150 30 / 765 = 5.88. Böyle durumlarda en yakın tam sayıya yuvarlanır. AKTS hesaplamada işlem adımları: Bir dönemdeki bütün derslerin ders yükleri ayrı ayrı hesaplanarak toplanır. Bu toplam 30 AKTS kredisine eşittir. Bir dersin iş yükü toplam iş yüküne oranlanarak çıkan sayı bulunur Bu sayı en yakın tam sayıya yuvarlanır.
AKTS Hesaplama II Dersde geçirilen zaman (14 Hafta x Haftalık Kredi Saati): ( 14 X 4 = 56 ) Sınıf dışında çalışma (ders öncesi okuma ve ders sonrası tekrar vs.): (14 x 3 = 42)... Ödevler (10 Hafta x Her ödev için ayrılan zaman) 10 x 5 = 50 Ara sınavlar... 2 x 5 = 10 Yarıyıl Sonu Ödevi 10... Yarıyıl Sonu Sınavı 15... Toplam iş yükü: 183 Toplam iş yükü / 30 saat 183 / 30 Dersin AKTS Kredisi 6.1 = 6
AKTS Hesaplama III Bir akademik yıl: 60 ECTS Akademik yıl: 1500-1800 saat/yıl iş yükü Bir hafta: 5 x 8 = 40 saat / hafta iş yükü 1500 / 40 veya 1800 / 40 (37,5 45 hafta/yıl) 1 ECTS = 25-30 çalışma saati