Onkoloji Hemşireliği ve Onkoloji Hemşireleri İçin Eğitim ve Gelişim Fırsatları Doç.Dr. Sultan KAV Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü, Ankara skav@baskent.edu.tr / sultan.kav@gmail.com
Kanserle ilgili gerçekler Vücudun çeşitli bölgelerini etki altına alan 100 den fazla kanser çeşidi bulunuyor 2012 yılında dünya genelinde 8.2 milyon kişi kanser nedeniyle hayatını kaybetti Kanser vakalarının %60 dan fazlası Afrika, Asya ve Güney Amerika da görülmekte ve kanser ölümlerinin %70 i bu bölgelerde Tütün kullanımı dünyada tüm kanser ölümlerinin %20 si ve akciğer kanserinden ölümlerin %70 den fazlasından sorumlu olan en önemli risk faktörü.
Ölümle sonuçlanan kanserlerde ilk beş Akciğer Karaciğer Mide Kolorektal Meme
..Kanserle ilgili gerçekler.. HPV ve Hepatit B/C gibi kansere neden olan viral enfeksiyonlar düşük ve orta gelir düzeyindeki ülkelerde kanser ölümlerinin %20 sinden sorumlu Kanser ölümlerinin %30 u beş ana davranışsal ve diyet riskiyle ilişkili: yüksek beden kitle indeksi, düşük meyve ve sebze tüketimi, fiziksel aktivite yokluğu, tütün ve alkol kullanımı. Yıllık kanser vakalarının 2012 yılında 14 milyondan önümüzdeki 20 yılda 22 milyona yükseleceği beklenmektedir. http://globocan.iarc.fr/pages/fact_sheets_cancer.aspx
Özel Dal Hemşireliği Specialist Nurse: Uzman Hemşire Tanımı (ICN) Genel düzeyde bir hemşirelik eğitiminden sonra hemşirelik alanlarının/dallarının birinde ileri düzey bir uzmanlıkla uygulama yapmaya yetkilendirilmiş hemşiredir. Özelleşmiş uygulama alanları klinik, öğretim, yönetim, araştırma ve danışmanlık rollerini içerir. Özelleşmiş uygulama için mezuniyet sonrası eğitim, hemşirelik için genel eğitim üzerine formal olarak tanınmış bir çalışma/öğrenim programıdır. Özelleşmiş uygulamadaki yeterliliği sağlamak için gerekli içerik ve deneyim kazandırır Guidelines on specialization in nursing. ICN, 1992
Tarihçesi Profesyonel hemşirelikteki en önemli gelişmelerden biri klinik uzmanlıklara hazırlıktır. Bu titre/ünvan 1938 den bu yana kullanılmaktadır; ancak son 30 yıldır klinik uzmanlıklara hazırlık için mezuniyet sonrası programlar oluşturulmuştur Peplau H. Specialization in professional nursing. Clin Nurse Spec. 1965/2003;17:3 9.
Bir alanda özelleşme gereksinimini ortaya çıkaran faktörler Meslekte bilgi artışı Temel ve uygulamalı bilimler alanındaki gelişmeler, teknolojideki ilerlemeler uygulayıcılar arasında karmaşık teknolojik beceri ve intellektüel yeterlilik olmasını gerektirmektedir Toplumun gereksinimlerine ve ilgi alanlarına yanıt verme Peplau H. Specialization in professional nursing. Clin Nurse Spec. 1965/2003;17:3 9.
Devam Özelleşme gereksinimi bilimsel ve teknolojik gelişmelerle birlikte sürekli toplumdaki sağlık sorunlarına göre değişerek ortaya çıkar 50 yıl önce polio bakımında özelleşmiş klinik hemşirelere gereksinim varken, günümüzde HIV/AIDS bakımında özelleşmiş klinik hemşirelere gereksinim duymaktayız. Özelleşme hemşirelik mesleğinin sağlık sorunlarının tüm alanlarını belirleyerek genişlemesine fırsat vermiştir Fulton JS (2005). Clinical Nurse Specialist, 19(3):105-106
Devam Biz hemşireler olarak özel alanlarımızı belirlemiyoruz; mesleğimizi destekleyen ve oluşturan toplumumuzun gereksinimlerini karşılamak için; içinde bulunduğumuz toplum tarafından ve toplumda hemşireliğin öneminin yansımasıyla belirlenmektedir. Örneğin palyatif bakım alanındaki mevcut bilgi ve toplumun gelişmiş palyatif bakım talebi ile palyatif bakımda uzmanlaşmış klinik hemşireler vardır. Fulton JS(2005). Clinical Nurse Specialist, 19(3):105-106
Özel alan geniş yada daha spesifik olarak tanımlanabilir; Hizmet verilen grup tanımlanabilir; yenidoğan, pediatri, adölesan, kadın doğum, erişkin ya da gerontoloji Problemin türüne göre; yara ya da ağrı bakımı Ortama göre; perioperatif ya da acil Bakım türüne göre rehabilitasyon ya da palyatif bakım Hastalık ya da patolojiye göre; onkoloji, diyabet, ortopedi Fulton JS (2005). Clinical Nurse Specialist, 19(3):105-106
Hemşirelik Uygulamalarında özelleşme Hasta bakımını geliştirmeyi amaçlar Hasta yararına klinik karar verme Kanıta dayalı uygulama Deneyimli hemşirelerin çalıştıkları alanda kalmasını ve hemşirelikte mesleki gelişmeyi sağlar; Mesleki doyumu arttırır
Klinik Uzman/Özelleşmiş Hemşirenin Temel Özellikleri 1. Alanında klinik uzmanlık 2. Liderlik becerileri 3. İşbirliği becerileri 4. Danışmanlık 5. Profesyonel nitelikler 6. Etik davranış 7. Mesleki üyelik Sievers & Wolf (2006). Clinical Nurse Specialist, 20(2):75-80
Klinik Uzman/Özelleşmiş Hemşirenin Rolleri Doğrudan hasta bakımı Dolaylı hasta bakımı Eğitici Konsültan Araştırmacı Değişim ajanı Savunucu Kai-Cheung Chuk P (1997). Journal of Advanced Nurse, 26; 501-506
Ülkemizde Onkoloji Hemşireliği Master Programları Onkoloji Hemşireliği Master Programı Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, 1997 Onkoloji Hemşireliği Anabilim Dalı Ege Üniversitesi, İzmir, 2004 Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Yüksek Lisans Programı, 2012
Sertifika Amerikan Hemşirelik Uzmanları Kurulu tarafından; özelleşmiş bilgi, beceri ve deneyimin optimal sağlık sonuçlarını geliştirmek için bir hemşirelik dalı/uzmanlığı tarafından tanımlanan standartlara ulaştığının formal olarak tanınması olarak tanımlamıştır.
Hemşirelikte özelleşmenin değerini ortaya koymak Değişen sağlık bakımında Multidisipliner ekip Uzman Hemşire
Özelleşmiş hemşireliğin bakım sonuçlarını geliştirdiğine ilişkin kanıt Hastanın öz-bakım yeterliliğinde artış Taburculuk süresinde azalma Hastalıkta azalma Bakım sürecindeki çeşitliliğin sonuçlardaki değişiklikle ilişkisi Doran D et al (2006) Nursing Research 55(2S) S75-81 Kreulen & Braden (2004) Research in Nursing and Health 27, 97-109
Çukurova Üniversitesi Sağlık Meslek Lisesi Hemşirelik Bölümü (1987-1991) Ç.Ü. Sağ. Mes. Lisesi 2. sınıf uygulama stajı Genel cerrahi servisi (Adana, 1988) Ç.Ü. Balcalı Hastanesi Çocuk Servisi Hemşiresi olarak ilk çalışma deneyimi (Temmuz-Ağustos, 1991)
Servis Hemşireliği Yetersizlik, gelişme ve bilgi gereksinimi 1992- H.Ü. Erişkin Hastanesi Bölüm 86 Dahiliye Onkoloji Servisi Kemik İliği Nakli Sonrası izlediğimiz hastamızla
Lisans Eğitimi- Hacettepe Üniversitesi HYO, (1991-1995) Mezuniyet Töreni (16.06.1995)
Onkoloji Hemşireliği Mesleki Gelişim 1st EONS Bahar Kongresi, Brüksel, Belçika, Nisan 1998 EONS Eğitim Kursu Learning to live with cancer Atina, Yunanistan, Kasım 1996
Pittsburgh Üniversitesi Kanser Enstitüsü, Pittsburgh, PA, ABD (1998-1999)
Araştırma Kliniği Hospis merkezi ONS Üyeliği ve Kursa katılım Kemik İliği Nakli Ünitesi
Bilimsel Kuruluşlarda Görevler Onkoloji Hemşireliği Derneği - Yönetim Kurulu Üyeliği ve Genel Sekreter, 1996-2002; - Onkoloji Hemşireliği Derneği Eğitim ve Araştırma Komisyonu üyeliği, 1996-2002 - Araştırma Komisyonu üyeliği 2004-2007 - Literatür Komisyonu Başkanlığı, 2001-2002 - Onkoloji Hemşireliği Derneği Başkanlığı, 2004-2008 - Yönetim Kurulu Üyeliği ve Başkan Yardımcısı, 2008-2009
Uluslararası Kanser Bakım Hemşireleri Birliği (ISNCC) Yönetim Kurulu Üyeliği (2000-2002) Araştırma Komisyonu Üyeliği (2000-2007) www.isncc.org
Kanserde Çok Uluslu Destek Bakım Derneği (MASCC) - Eğitim Çalışma Grubu Başkanlığı, 2005-2008 www.mascc.org
13 dilde çevirisi yapıldı ve kullanılmaktadır Kav et al, SCC, 2010 http://www.mascc.org/index.php?option=com_content&view=article&id=148
European Oncology Nursing Society (EONS) Komisyonlar Yönetim Kurulu Üyeliği, 2005-2007 President Elect/seçilmiş Başkan, 2007-2009 Başkan 2009-2011 Geçmiş Başkan 2011-2013 Eğitim Komisyonu ve Akreditasyon Grubu Üyeliği, 2005- Araştırma Komisyonu üyeliği, 2005-2009 Advocacy Çalışma Grubu Eş başkanlığı, 2011-2013; üyeliği 2013-
Avrupa Onkoloji Hemşireliği Birliği (European Oncology Nursing Society: EONS)
Avrupa Onkoloji Hemşireliği Birliği 1984 yılında kurulmuş olup amacı: Avrupa ülkelerindeki kanser hemşireliği uygulamalarını geliştirerek kanserli hastalara sağlanan bakım kalitesini arttırmak Özel bir dal olarak kanser hemşireliğinin gelişimini desteklemek ve güçlendirmek Halen 30 Avrupa ülkesinden 33 onkoloji hemşireliği derneği EONS a üyeliğini sürdürmektedir ve yaklaşık 22.000 hemşireyi temsil eden bir kuruluştur
İşbirliği Yaptığı Kuruluşlar
EONS Yönetim Kurulu: 2013-2015 Erik van Muilekom : Başkan Birgitte Grube:Geçmiş Başkan Daniel Kelly: Gelecek Başkan Maria Cristina Lacerda: Muhasip Mary Wells: Sekreter Andreas Charalambous Patrick Crombez Lena Sharp Paul Trevatt
EONS Ekibi Clair Watts: Executive Director Rudi Briké:Office Manager Mariska Mooijekind: Projects Manager Loureen Pierce: Book-keeper Kate Griffin: Newsletter & Website & Social media Steve Rowett: E-learning & web IT Helen Oswald: Magazine Editor in Chief Jason Harris: Photography & Design Jim Boumelha: Production Editor Catherine Miller: Medical Editor
CARE Strategy C A R E
Communication: EONS Magazine
Avrupa düzeyinde politikalara odaklanır; kanser hemşireliği pozisyonunun tanınması ve farkındalığı arttırmayı amaçlar. Durum belirlemeye yönelik üye derneklere 3 soru yöneltildi (2012/2013): Ülkenizde kanser hemşireliği hemşirelik uygulamalarında özel dal/uzmanlık olarak tanınıyor mu? Ülkenizde uzman kanser hemşiresi işgücü var mı? Evet ise, hangi ünvanlar kullanılmaktadır?
Ülkenizde kanser hemşireliği hemşirelik uygulamalarında özel dal/uzmanlık olarak tanınıyor mu? Evet Hayır Belgium Croatia Cyprus Denmark Estonia Finland Iceland Ireland Hungary Lithuania Norway Sweden Poland The Netherlands Turkey UK Total: 16 10 Austria Czech Republic France Greece Malta Serbia Switzerland Slovenia Portugal Spain
Ülkenizde uzman kanser hemşiresi işgücü var mı? Evet Hayır Belgium Austria Cyprus Croatia Estonia Czech Finland Republic France Denmark Greece Serbia Iceland Switzerland Ireland Slovenia Hungary Portugal Lithuania Spain Malta Norway Sweden Poland The Netherlands Turkey UK Total: 17 9
Hangi ünvanlar kullanılıyor (n=17) n Ülkeler Oncology Nurse/Nurses in oncology 4 Cyprus, Estonia, France, Norway Clinical Nurse Specialist in Oncology/ Specialist Nurse in Oncology Oncology Nurse Specialist/ Oncology Nursing Specialism 5 Iceland, Sweden, Malta, Poland, Turkey, 2 Hungary Belgium Clinical Nurse Specialist, Nurse Consultant, Consultant Nurse, Nurse Practitioner, Advanced Nurse Practitioner, Lead Cancer Nurse, Nurse Clinician 1 UK Breast Cancer Nurse 1 Switzerland Nurse Practitioner Oncology The Netherlands MSc in Cancer Nursing and Palliative Care 1 Greece No special titles/ No name 3 Denmark, Finland, Lithuania Toplam 17
Sonuçlar 26 Ülkeden 28 dernekten yanıt alındı (%85). Kanser hemşireliği hemşirelikte bir uzmanlık alanı olarak 16 ülkede tanınmakta. Çoğunluğu (%65) ülkesinde uzman kanser hemşiresi işgücü olduğunu belirtmekte Ülkelerde kullanılan ünvanlarda farklılıklar olduğu görülmektedir. EONS Snap-shot Survey on Specialist Cancer Nursing in Europe (2013)
Research Proposal workshop Araştırma Önerisi Hazırlama Çalıştayı 3rd EONS Research Proposal Workshop From practice problem to research proposal... 28-30 May 2014, Limassol, Cyprus
EONS Yayınlar Curriculum Journal Clinical guidelines New update (2013) 2012 Impact Factor 1.685
THE CONTEXT OF CANCER NURSING (60 h: 6 ECTS) BASIC SCIENCE AND TREATMENT OF CANCER ( 60 hours : 6 ECTS ) CLINICAL LEADERSHIP AND RESOURCE MANAGEMENT OF CANCER NURSING ( 60 hours : 6 ECTS ) PRACTICE NURSING ASSESSMENT AND INTERVENTIONS IN THE MANAGEMENT OF PEOPLE AFFECTED BY CANCER ( 90 hours : 9 ECTS ) INFORMATION AND COMMUNICATION IN CANCER CARE ( 90 hours : 9 ECTS ) CANCER AS A CHRONIC ILLNESS AND SUPPORTIVE AND PALLIATIVE CARE ( 90 hours : 9 ECTS ) EVIDENCE BASED AND APPLIED RESEARCH IN CANCER CARE ( 60 hours : 6 ECTS ) UNDERSTANDING IMPACT OF CANCER ON THE INDIVIDUAL, FAMILIES AND HEALTHCARE PROFESSIONALS ( 90 hours : 9 ECTS )
EONS-EPAAC EURO-PEPS 5 EURO-PEP s tamamlandı: Dispne Radyasyon cilt reaksiyonları Lenfödem Ağrı Periferal nöropati web sayfası:www.cancernurse.eu/education/epaac
7. ESO-EONS MASTERCLASS IN ONCOLOGY NURSING 8-13 Mart, 2014, Ermatingen (Lake Constance), Switzerland www.cancernurse.eu/ education/masterclass2014
Ödüller & Destek Programları Destekler: Major Araştırma Desteği Klinik seyahat desteği Araştırma Seyahat desteği Çeviri Kongre katılım desteği Ödüller: Excellence in Patient Education Award Lifetime Achievement Award
Bir araya gelmek, deneyim paylaşımı ve öğrenmek
17. Uluslararası Kanser Hemşireliği Kongresi, Prag, Çek Cumhuriyeti, 8-13 Eylül 2012
1. Asya Onkoloji Hemşireliği Kongresi 21-24 Kasım 2013, Bangkok, Tayland
If your actions inspire others to dream more, learn more, do more and become more, you are a leader. John Quincy Adams
http://www.ecco-org.eu/conferences/conferences/eons-8.aspx
Kongre ve etkinlikler