Perceptions about Internet in elementary school children s drawings

Elementary Education Online, 8(1), 57-73, 2009. lkö!retim Online, 8(1), 57-73, 2009. [Online]: http://ilkogretim-online.org.tr Perceptions about Internet in elementary school children s drawings Ali ERSOY * Burçin TÜRKKAN ABSTRACT. Drawing is an intimate way of expression for a child to reflect his/her sense and feelings, along with his/her perceptions and observations. Children, by displaying their perceptions about the outer world, give a lot of hints about their inner world. This study was conducted in order to evaluate elementary school students perception of the Internet with the help of their drawings. Phenomenological design was employed in this study. The study was carried out with fourth grade students, and their perception of the Internet was analyzed through the pictures they drew, semistructured interviews and their written opinions about the Internet. The participants of the study were 23 elementary school students who were fourth graders at a private school in Eskisehir. Data were analyzed descriptively. The results of the study have indicated that the students use the Internet for doing research and playing games; thus, their drawings reflect the same concerns. In their drawings, students associated the research aspect of the Internet with Google research engine. It was also observed that students consider the Internet as a source of knowledge and there is parallelism among their written opinions and drawing expressions. Key Words: The Internet, children s drawings, perception, phenomenology SUMMARY Purpose and significance: One of the best ways for children to express how they perceive the events, phenomenon, people and objects around them is drawing pictures. Children, with the help of the pictures they draw, organize and interpret their own thoughts; thus, they express the way they perceive the outer world. Moreover, children also reflect the characteristics of the environment they live in and their own meaning they created in this environment. Today s children live in an environment surrounded by fast-growing and spreading technology. This creates new life styles for children which are both technologically and culturally dense. The Internet is one of the most obvious tools of such a technological life. The Internet could be considered as an important phenomenon taking place in today s children s lives. How the children perceive the Internet in their daily lives, and how they reflect it in their drawings appear to be an important research topic. Therefore, the Internet perception in the drawings of the children might show us what purpose the children have in the use of the Internet. The main purpose of this study is to investigate the fourth grade students perception of the Internet through the pictures they draw. Thus the following research questions were asked: 1. How do the elementary school students reflect their perception of the Internet in their drawings? 2. What are the similarities and differences between the elementary school students drawings on their perception of the Internet and their written and verbal opinions? * Assist. Prof. Anadolu University, Education Faculty, 26470 EskiOehir, Turkey, alersoy@anadolu.edu.tr PhD., Anadolu University, Education Faculty, 26470 EskiOehir, Turkey, burcint@anadolu.edu.tr

Method: Phenomenological design was used in the study. This design helps to reveal individual perceptions or viewpoints related to a specific phenomenon. In the study, the students perceptions of the Internet were analyzed through the pictures they drew about the Internet, their explanations during the interviews about the pictures, and their written opinions. The study was held in 2006-2007 Spring semester at Özel Gelisim Koleji in Eskisehir. The participants of the study were a total of 23 (10 females, 13 males) students who attended the fourth grade at the mentioned school. The data of the study were collected through students writings, drawings and semi-structured interviews. The data were analyzed descriptively in four phases as initial impressions, matching the data, sorting the data and analysis of data (Miles & Huberman, 1994). Three different data collection methods were used to increase relability. Results: The results of the study have indicated that most of the students have Internet connection in their homes and they use the Internet for doing research and playing games. Moreover, students mostly consider the Internet a source of information. In addition, they also mentioned that they use the Internet for communication and chat. According to the students drawings and their explanations, the pictures were categorized as research, game, information and communication web, and my dream Internet. In the research theme pictures, students described themselves using the Internet while they are doing homework and searching for games. These students associated the research aspect of the Internet with Google research engine. The students who drew game theme pictures emphasized the game aspect of the Internet both in their drawings and their explanations. The students who drew pictures with information and communication web and my dream internet themes expressed both the research and game aspects of the Internet. Thus, while students who drew pictures with game theme have a perception of the Internet which is limited to games, the perceptions of other students drawing with the other themes are related to several aspects. Furthermore, there appeared a parallelism in the themes in students drawings and their written and oral expressions. Discussion and conclusion: The results of the study have revealed that the students use the Internet for doing research and playing games, and they reflect these in their drawings. Moreover, the students stated that they also use the Internet for communication. This finding of the study overlaps with Turow s (1999) finding which suggests that children use the Internet to do research for school related studies and to communicate. In this study, some of the students reflected their Internet perception as doing research on the Internet, playing games, and chatting on MSN. On the other hand, some of the students, preferred to draw their perception of the Internet perception in a way they dreamed of it. This finding might be interpreted as fourth grade elementary school students could express a phenomena, person or object in their drawings as well as in written form. One of the most important findings of the study is that the students who drew pictures with game theme have perception of the Internet which is limited with online game. It could be said that these students might need support and guidance to change their Internet perception. Thus, students might be directed to use the Internet for doing research and communication along with playing games. Moreover, one of the findings of the study suggests that while students are doing homework, they do research on the Internet. Thus, students might be directed to different sources for research. 58

&lkö)retim Ö)rencilerinin Resimlerinde &nternet Alg+s+ Ali ERSOY Burçin TÜRKKAN ÖZ. Resim yapmak çocuk için duygu ve düoünceleri ile algt ve gözlemlerini yansttabilmek amactyla kullandt!t samimi bir anlattm dilidir. Çocuklar resimlerinde dto dünyaya iliokin algtlartnt ortaya koyarak kendi iç dünyalartna yönelik birçok ipucu verirler. Bu araottrma ilkö!retim ö!rencilerinin internet algtlartnt yapttklart resimler aractlt!tyla incelemek amactyla gerçekleotirilmiotir. Bu amaca yönelik olarak araottrmada olgu bilim deseni kullantlmtottr. lkö!retim dördüncü stntf ö!rencileri üzerinde gerçekleotirilen araottrmada internet algtst ö!rencilerin internet konusunda yapmto olduklart resimler, bu resimler üzerine gerçekleotirilen yartyaptlandtrtlmto görüomeler ve yaztlt görüoleri aractlt!tyla incelenmiotir. AraOtTrmaya EskiOehir deki özel bir ilkö!retim okulunun dördüncü stntftnda ö!renim gören 23 ö!renci kattlmtottr. AraOtTrma verileri betimsel olarak analiz edilmiotir. AraOtTrma sonuçlartna göre, ö!rencilerin interneti daha çok araottrma yapma ve oyun oynama amactyla kullandtklart ve resimlerini de bu yönde çizdikleri ortaya çtkmtottr. Ö!renciler resimlerinde internetin araottrma iolevini Google arama motoru ile iliokilendirmiolerdir. Ö!rencilerin interneti daha çok bilgi kayna!tna benzettikleri, yaztlt görüoleri ve resimsel anlattmlart arastnda paralellik oldu!u görülmüotür. Anahtar Sözcükler: nternet, çocuk resimleri, algt, olgubilim G&R&0 Çocuklar için resim yapmak bireysel, benzersiz ve yepyeni bir Oey yaratmak amactyla farklt deneyimleri bir araya getiren bir süreçtir. Resim yapma süreci çocu!un bir düoünceyi, duyguyu, olayt ya da gözlemi iletebilmek için içerik, stil, biçim ve kompozisyon gibi birçok bileoeni sentezleyerek renkleri, biçimleri ve çizgileri seçip düzenlemesini gerektirir (Malchiodi, 2005). Resim, çocu!un dto dünyayt algtlayto biçiminin bir göstergesi kabul edildi!inden, çocuk ile iletioim kurmada ve çocu!un karotlaott!t güçlükleri aoma konusunda yetiokinlere yardtmct olur (Artut, 2002). Çocuklar yapttklart resimleriyle çevreye iliokin algt ve gözlemlerini kendi özgün düoünceleriyle düzenleyip yorumlarlar ve böylece dto dünyayt algtlayto biçimlerini anlattrlar (Belet ve Türkkan, 2007). Çocuklar resimlerinde, duygusal ve düoünsel yaoamlartyla ilgili imgelerini de ortaya koyarlar. ÇocuklarTn uyum sa!lamast gereken toplumsal ve nesnel gerçekler dünyast ile çeliokileri, istekleri, sevinç ve tedirginlikleriyle bir iç dünyast vardtr. Gerçekler dünyastna iliokin duygu ve düoüncelerini ortak anlattm aract olan dil ile anlatabilen çocuk, iç dünyastna iliokin duygu ve düoüncelerini her zaman bu dil ile anlatamayabilir (KTrTOo!lu, 2002). Bu nedenle, kimi çocuklar için resim yapmak hem bir e!lence hem de bir anlattm tekni!idir (Johnson, 1993; Aktaran Hague, 2001). ÇocuklarTn resimsel ifadelerinin ne anlama geldi!ini kavramayt arttracak bir yol da çocuklartn resimleri üzerine konuomalartnt dinlemektir (Malchiodi, 2005). Çünkü çocuklar resimlerinde gördü!ü Oeyden daha çok bildi!i Oeyi çizme e!ilimindedirler (Laquet, 1927; Aktaran Toomela, 2006). Bu nedenle çocuklartn yapttklart resimlerdeki iletiyi anlamada en iyi yol onlarla resimlerine iliokin konuomalar yapmakttr. Çocuklar yapttklart resimlerinde içinde bulunduklart çevrenin özelliklerini ve bu çevrede oluoturduklart kendi anlamlartnt yanstttrlar (Hague, 2001; Ring, 2006). Resim, bireyin kendince düzenlemeye çaltott!t karmaotk dünyastnt açtklayto biçimi ve zihinsel gelioimin göstergesi saytlabilir. Kendili!inden yaptlan resimler, iç dünyayt yanstttyor olmalart nedeniyle, iyi analiz edildikleri takdirde çocuklar ve onlartn geliomeleri hakktnda bize ayrtnttlt ipuçlart sa!lar (Yavuzer, 1997). Bu dilin kullantmtnda çocuk çevreye iliokin edindi!i algtlart cesur biçimde çizimleriyle yanstttr. AlgT, duyular ve aktl yoluyla bir Oeyin bilincine varma anlamtna gelmektedir. Çocuk yaoayabilmek için gerekli tüm davrantolart algtlartndan edindi!i bilgiler çerçevesinde ö!renmektedir. Bu bilgiler yalntzca nesneleri algtlamakla de!il, di!er insanlartn davranto çeoitlili!ini algtlamakla da Yard. Doç. Dr. Anadolu Üniversitesi, E!itim Fakültesi, 26470 EskiOehir, Türkiye, alersoy@anadolu.edu.tr Dr., Anadolu Üniversitesi, E!itim Fakültesi, 26470 EskiOehir, Türkiye, burcint@anadolu.edu.tr 59

oluour (ÇakTr lhan, 2007). Görme ve algtlama süreci diye bilinen Oey, optik bir kayttla birlikte bireysel bir yorumu da içermektedir. Bir bilgi deposu olan birey, geçmio deneyimlerine dayanarak kimi Oeyleri ilk baktota tantr. Daha da önemlisi algtladt!t Oeylerle ilgili bir yt!tn bilgi arastndan yeni algtlamastnda yararlt olabilecek en uygun bilgileri seçip kullantr (Genç ve Sipahio!lu, 1990). Bu nedenle, algt yalntzca bilginin edilgen bir biçimde altnmast de!il, aynt zamanda o bilginin yorumlanmastnt da içermektedir. Birey, nesnenin gerçek ve öz niteliklerini optik bir kayttla elde ederken, nesneye iliokin yorumlartnt da geçmio deneyimleri, önyargtlart ve gereksinimleri aractlt!t ile oluoturur. Bu nedenle, bir Oeyin algtlanmast bireyin sosyal yaoamtnda o Oeye yüklenen anlamalart da içerir. Bu ba!lamda, algtntn oluoumunu sa!layan optik kaytt dtotndaki di!er sosyal etmenler Vygotsky nin sosyal yaptlandtrmactlt!t ile iliokilendirilebilir. Vygotsky ye göre, çocuk zihnindeki kavramlar, görüoler, olgular, beceri ve tutumlartn kaynat sosyal çevredir (Senemolu, 2004). YapTlandTrmacT ö!renmenin varolan bilgi ve becerilerin deneyimlerle bütünleotirilerek bireyselleotirildi!i etkin bir süreç oldu!u düoünüldü!ünde (Yurdakul, 2004), bireyin çevreye iliokin gözlemlerine dayalt algtlartnt oluoturmada, yorumlamada ve bireysel anlamlara dönüotürmede sosyal yaptlandtrmactltk temel bir süreç olarak görülebilir. Çünkü birey çevresiyle etkileoimi ve deneyimleri sonucu gözlemlerde bulunur ve bu gözlemlerini var olan önbilgi ve deneyimleriyle birleotirerek kendi anlamlartnt oluoturur. Bu anlamtn oluomastnda, sosyal çevresinin o Oeye yükledi!i anlamlartn da büyük bir rolü vardtr. Sosyal yaptlandtrmactlt!a göre, bireyin etkinlikleri sosyal olaylarla balanttltdtr ve yalntzca bireyin kendi etkinliklerinin toplamt deildir. nsan çevresini ve iletiim araç-gereçlerini deitirdiinde, toplumda da birçok deimeler olur (Ergün ve Özsüer, 2006). Bu anlamda, internet günümüz teknolojisinin karakterize etti!i sosyo-kültürel bir a!dtr. Bu a!, günlük yaoamtn vazgeçilmez bir parçast olarak kullantlmaktadtr. nternet, baotndan beri genio bir yelpazedeki bilgileri büyük bir kesime ulaottran bir teknoloji olmast ve kullantm kolaylt!t sa!layan yeni sistemler sunmast nedeniyle e!itim kurumlartnda da çok saytda çocu!un yararlanabildi!i bir ortam haline gelmiotir (OdabaOT, KabakçT ve Çoklar, 2007). AyrTca, çocuklar interneti yalntzca okulda kullanmamaktadtr. Çocuklar interneti kendi evi, arkadaotntn evi, anne-babalartntn ioyeri ve internet kafe gibi ortamlarda da kullanabilmektedir. Bu nedenle, çocuklar arttk Vygotsky nin dedii sosyal bir çevreden daha çok sanal çevre içinde büyümekte ve yine bu çevreden etkilenmektedir (Ergün ve Özsüer, 2006). Bu nedenle, çocuklartn inerneti günlük yaoamlartnda nastl algtladtklart ve bu algtlartnt resimlerine nastl yansttttklart önemli bir araottrma konusu olarak ortaya çtkmaktadtr. Bir baktma çocuklartn internet algtst, onlartn interneti günlük yaoamlartnda hangi amaçla kullandtklartnt da ortaya koyacakttr. Çocuk resimlerini anlamada, resme fenomenolojik (olgubilim) bir gözle bakmak önemlidir. Çünkü her çocuk resme farklt bir yolla yaklaott!tnt ve resimsel anlattmlartnda özel olarak sevdi!i ya da sevmedi!i kompozisyonlar, biçimler, renklerle kendine özgü bir resim yapma stiline sahip oldu!unun kabul edilmesini bekler (Malchiodi, 2005). ÇocuklarTn imgelerini analiz etmede çizim çok güçlü bir araçttr (Rodari, 2007), ancak tek baotna yeterli de!ildir. Bunun için mutlaka çocukla yapmto oldu!u resme iliokin görüome yapmak gereklidir. AlanyazTnda çocuk resimlerinin farklt konu alanlartnda araottrma konusu yaptldt!t görülmektedir. ÇocuklarTn bilim adamt imajt (Buldu, 2006; O!uz, 2007; Rodari, 2007; Türkmen, 2008) üzerinde en fazla çaltotlan konu olarak ortaya çtkmaktadtr. Bunun yant stra, ilkö!retim ö!rencilerinin matematikçi imajt (Picker ve Berry, 2000), sa!ltk kavramt algtst (Rijey ve Van Rooy, 2007), Avrupa birli!i algtst (Belet ve Türkkan, 2007), mitolojik çizimleri (Pehlivan, 2008), kilisedeki ilk kutsal tören algtst (Stokrocki ve Samoraj, 2002), ulus algtst (Hague, 2001) ve aile yaoamtna iliokin ipucu (Türkkan, 2004) gibi çaltomalar çocuk resimleriyle ilgili çaltotlan di!er konulardtr. nternet kullantctlart ve kullantm amactyla ilgili güncel araottrmalartn kimilerinde, internet kullantctlart nt tantmlamada bir internet kullantctst çiz isimli testlerden yararlantlmaktadtr (Gavin ve di!erleri, 2007). Sözü edilen araottrma üniversite ö!rencileriyle gerçekleotirilmiotir. Benzer araottrmalartn ilkö!retim ö!rencileriyle de gerçekleotirilmesi, ilkö!retim ö!rencilerinin internette neler yapttklart, bir internet kullantctst olarak kendilerini ve interneti nastl algtladtklartntn belirlenmesini sa!layacakttr. Böylece ilkö!retim ö!rencilerinin internet algtlart belirlenerek daha 60

sonra yaptlacak çaltomalara, ö!rencilerin interneti daha etkili ve verimli kullanmalartna yol gösterici bilgilere ulaotlabilir. Bu araottrmantn genel amact, ilkö!retim dördüncü stntf ö!rencilerinin internet algtlartnt yapttklart resimler aractlt!tyla incelemektir. AraOtTrmada bu genel amaca dayalt olarak aoa!tdaki sorulara yantt aranmtottr: 1. lkö!retim ö!rencileri internet algtlartnt resimlerinde nastl yansttmaktadtrlar? 2. lkö!retim ö!rencilerinin resimlerindeki internet algtst ile yaztlt ve sözel görüoleri arastndaki benzerlikler ve farkltltklar nelerdir? YÖNTEM Desen AraOtTrma, nitel araottrma desenlerinden olgubilim deseni aractlt!tyla gerçekleotirilmiotir. Bu desende, belli bir olguya iliokin bireysel algtlartn ya da bakto açtlartntn ortaya çtkartlmast ve yorumlanmast amaçlantr (YTldTrTm ve YimOek, 2005). Çocuk resimlerinin olgubilim deseniyle incelenmesinde, çeoitli anlamlara, anlamlartn oluoturuldu!u ba!lama ve resmi yapantn dünya görüoüne açtk olma vurgulantr (Malchiodi, 2005). AraOtTrmada, ö!rencilerin internet algtst, ö!rencilerin internet konusunda yapmto olduklart resimler, bu resimlere iliokin gerçekleotirilen görüomelerde yapttklart açtklamalar ve yaztlt görüoleriyle incelenmiotir. Kat+l+mc+lar AraOtTrma EskiOehir ilindeki Özel GeliOim Koleji lkö!retim Okulunda 2006-2007 ö!retim ytlt bahar döneminde gerçekleotirilmiotir. AraOtTrmanTn kattltmctlart aynt okulun dördüncü stntftnda ö!renim gören 10 u ktz, 13 ü erkek olmak üzere toplam 23 ö!renciden oluomaktadtr. AraOtTrmaya kattlan ö!rencilerin evinde internete sahip olmalart, haftaltk internet kullantm süreleri ve internet kullantm amaçlart Tablo 1 de verilmiotir. Tablo 1. Örencilerin evinde internete sahip olmalar, haftalk internet kullanm süreleri ve internet kullanm amaçlar Sorular f % Evinizde internet var mt? Evet HayTr(nternet kafe, anne-babamtn ioyeri, arkadaotmtn evi) 19 4 82.6 17.4 Toplam 23 100.0 nterneti bir haftada yaklaotk olarak kaç saat kullantyorsunuz? 1-3 saat 4-7 saat 8-11 saat 12 saat ve üzeri 11 7 1 4 48.0 30.4 4.3 17.3 Toplam 23 100.0 nterneti hangi amaçla kullantyorsunuz? Oyun E!itim (Ödev, araottrma vb.) Chat (Sohbet) Elektronik posta (E-posta) Di!er (Bilimsel deneyler, alto-verio, haber) 22 22 16 15 5 27.5 27.5 20.0 18.7 6.3 Toplam 80* 100.0 *Ö!renciler bu soruda birden fazla seçenek ioaretlemiotir. Tablo 1 e göre, ö!rencilerin 19 unun evinde internet erioimi bulunurken, 4 ünde yoktur. Evinde internet olmayan ö!renciler okul dtotnda internet kafe, anne-babantn io yeri ve arkadaotntn evi gibi ortamlarda internet kullanmaktadtr. Ö!rencilerin okul dtotnda haftaltk internet kullantm saatleri farkltltk göstermektedir. 11 ö!renci haftaltk 1-3 saat, 7 ö!renci 4-7 saat, 1 ö!renci 8-11 saat ve 4 ö!renci de 12 saat ve üzerinde internet kullandt!tnt belirtmiotir. nterneti farklt amaçlar için kullandtklartnt belirten ö!rencilerden 22 si oyun, 22 si ödev ve araottrma, 16 st sohbet, 15 i e-posta amactyla internet kullandt!tnt ifade etmiotir. 5 ö!renci ise bilimsel deneyler, alto-verio ve haber 61

amaçlt internet kullandt!tnt dile getirmiotir. Sonuç olarak, ö!rencilerin belirttikleri yaztlt görüolerden yola çtkarak onlartn interneti öncelikli olarak oyun ve e!itim amaçlt kullandtklart söylenebilir. BunlarTn yant stra ö!renciler, interneti iletioim, bilimsel deneyler, alto-verio ve haber amactyla da kullandtklartnt belirtmiolerdir. Bu sonuçlara dayalt olarak, araottrmaya kattlan ö!rencilerin günlük yaoamlartnda internetin önemli bir yeri oldu!u ve bu ö!renciler arastnda belli bir düzeyde internet kullantm kültürünün oluotu!u söylenebilir. Verilerin toplanmas+ AraOtTrma verileri; örenci yazlar, örenci resimleri ve yar-yaplandrlm" görü"me olmak üzere üç farklt yolla toplanmtottr. AraOtTrma verileri MayTs 2007 boyunca toplanmtottr. Veri toplama araçlartntn kapsamt ve uygulanma süreci aoa!tda açtklanmtottr: Örenci yazlar: Ö!rencilerin internet e iliokin algtlartnt ortaya çtkarmak için onlara; Size göre internet nedir? biçimindeki bir yorum sorusu ile (nternet benziyor. Çünkü biçimindeki bir booluk doldurma sorusunun yaztlt oldu!u bir form verilmiotir. AynT formda üç adet de kapalt uçlu soruya yer verilmiotir. Bu sorular; ö!rencinin evinde internet erioimi olup olmadt!t, haftaltk yaklaotk internet kullantm saati ve interneti hangi amaçla kullandt!t biçimindeki sorulardan oluoturulmuotur. Bu form ö!rencilere da!tttlmto ve onlartn görüolerini forma yaztlt olarak belirtmeleri/ioaretlemeleri sa!lanmtottr. Bu süreçte stntf ö!retmeni ve araottrmactlar stntfta bulunmuolardtr. Örenci resimleri: Tüm ö!rencilerden internete iliokin duygu ve düoüncelerini resim yoluyla ifade etmeleri istenmiotir. Bunun için ö!rencilere bir ders saati zaman verilmiotir. Ö!renciler, araottrmactlar taraftndan da!tttlan resim kâ!ttlartna resimlerini pastel boya kullanarak çizmiolerdir. Her ö!renci resim kâ!tdtntn arkastna adtnt soyadtnt yazmtottr. Ö!renciler resimlerini yaparken stntf ö!retmeni ve araottrmactlar da stntf ortamtnda yer almtolardtr. Yar-yaplandrlm" görü"meler: Tüm ö!renciler resimlerini yapttktan sonra resimler toplanmtottr. Daha sonra ö!rencilerin uygun olduklart saatlerde okulda fen laboratuartnda her bir ö!renciyle yapttklart resimlerine iliokin görüoülmüotür. GörüOmeler her iki araottrmact taraftndan yaptlmtottr. Ö!rencilerden öncelikle resmini genel olarak anlatmast istenmio daha sonra ö!rencinin anlattmlartna göre ek sorular yöneltilmiotir. Ö!rencilerle yaptlan görüomelerin süreleri 5 dakika ile 15 dakika arastnda gerçekleomiotir. GörüOmeler, ses kaytt cihazt ile kaytt edilmiotir. Verilerin analizi ve yorumlanmas+ AraOtTrma verileri farklt biçimlerde analiz edilmiotir. YazTlT altnan kapalt uçlu, yorum ve booluk doldurma sorulart iki araottrmact taraftndan kodlanmto, kodlamalar karotlaottrtlmto ve güvenirlik çaltomast yaptlarak analiz edilmiotir. Analiz edilen veriler frekans ve yüzde biçiminde saytsallaottrtlarak sunulmuotur. Resim analizinde yaoanan temel sorunlardan biri, resimleri yetiokin/araottrmact bakto açtstyla yorumlamakttr. Bu sorunu aomak için mutlaka resmi yapan çocukla resmine iliokin konuoma yaptlmaltdtr (Leonard, 2006). Bu nedenle, araottrmada çocuklartn yapttklart resimler üzerine konuomalart sa!lanmto ve resimlerin analizinde çocuklarla resimlerine iliokin yaptlan görüomeler temel altnmtottr. Ö!renci resimleri ve bu resimlere iliokin yaptlan görüomelerden elde veriler dört aoamada analiz edilmiotir (Miles ve Huberman, 1994): 1. Analiz öncesi hazrlk (Initial impressions): Öncelikle ö!rencilerin çizmio oldu!u resimlerindeki benzer temalar bir araya getirilmiotir. Daha sonra ö!rencilerin resimlerine iliokin yapttklart açtklamalardaki ortak betimlemeler belirlenmiotir. Örne!in, resminde Google çizen ve interneti daha çok araottrma ve ödev amactyla kullandt!tnt belirten ö!rencilerin çaltomalart hem resim hem de görüome için araottrma temast alttnda eoleotirilmiotir. 2. Veri e"le"tirme (Matching the data): Birinci aoamada yaptlan eoleotirmeler gözden geçirilmiotir. Daha sonra uygun olmayan eoleotirme varsa, uygun oldu!u temayla iliokilendirilmiotir. Örne!in, ö!renci resminde Google açtlto sayfastna yer vermio, ancak açtklamalartnda daha çok oyun konusuna de!inmio ise o resim oyun temastna altnmtottr. Ancak, resimde Google açtlto sayfastna yer verilmio ve anahtar kelime olarak oyun yaztlmto; ayrtca yaptlan görüomede resim daha çok araottrma yapmakla iliokilendirilmiose bu resim 62

araottrma temastna kodlanmtottr. Bu aoamada, resimler ile bu resimlere iliokin görüolerin iliokilendirilmesinin son biçimi verilmiotir. 3. Veri snflandrma (Sorting the data): Bu aoamada ö!rencilerin resimleri ve resimlerine iliokin belirttikleri görüoleri stntflandtrtlmtottr. Verilere son biçimi verilmio ve düzenlenmiotir. 4. Veri analizi (Analysis of data): Önceki aoamada belli temalar alttnda kodlanan resimler ve görüoler birbiriyle iliokilendirilerek analiz edilmiotir. Daha sonra ö!rencilerin internete iliokin yaztlt olarak belirttikleri görüoleri, resimlerindeki konu ve resme iliokin yaptlan açtklamalar arastndaki ba!lanttlar kurulmuotur. YukarTda belirtilen resim ve görüome analiz sürecinin her bir aoamast iki araottrmact taraftndan ayrt ayrt yaptlmtottr. Daha sonra araottrmactlar bir araya gelerek yapmto olduklart analizleri karotlaottrmtolardtr. YapTlan karotlaottrma sonucunda veri analizi sonlandtrtlmtottr. AraOtTrmada farklt veri toplama araçlart kullantlarak ortaya çtkan veriler birbiriyle karotlaottrtlarak araottrmantn geçerli!i ve güvenirli!i arttrtlmaya çaltotlmtottr. AraOtTrmanTn güvenirlik hesaplamast %88 olarak belirlenmiotir (Miles ve Huberman, 1994). BULGULAR AraOtTrmada elde edilen bulgular, Örencilerin yazl açklamalarndaki internet algsna ili"kin bulgular ve Örencilerin resimlerindeki internet algsna ili"kin bulgular olmak üzere iki tema biçiminde stntflandtrtlmtottr. Ö)rencilerin yaz+l+ aç+klamalar+ndaki internet alg+s+na ili;kin bulgular Ö!rencilerin internete iliokin algtlartnt yaztlt ifadeleriyle almak üzere (nternet benziyor. Çünkü,.. biçiminde bir soru yöneltilmiotir. Böylece ö!rencilere interneti neye benzetmiose onun nedenini de açtklama olana!t sunulmuotur. Ö!rencilerin %78.3 ü interneti bilgi kayna!tna benzetmiotir. Ancak, internetin benzetildi!i bilgi kaynaklartnda farkltltklar oldu!u ortaya çtkmtottr. Bu konuda örne!in, kitap ve ö!retmen metaforu daha çok kullantltrken ansiklopedi en az kullantlan metafor olmuotur. Ö!rencilerin yaztlt açtklamalartna göre, internet algtlartna iliokin elde edilen bulgular Tablo 2 de verilmiotir: Tablo 2. Örencilerin yazl açklamalarndaki internet algs Sorular f % Size göre internet nedir? Araç (Bilgi/oyun aract 9, iletioim aract 9, önemli bir alet 1, MSN 1) Elektronik bir bilgi a!t Oyun Ö!renme sitesi YaOam kayna!t Size göre internet neye benziyor? Bilgi kayna!t (Kitap 6, ö!retmen 4, en çok bilen adam 3, Serkan 1,bilgi makinesi 1, bilgi aract 1, ansiklopedi 1, kendim 1) Telefon Güzel bir Oey Bilgisayar Kutu 20 5 2 1 1 68.9 17.2 6.9 3.5 3.5 29* 100.0 Toplam 23 100.0 *Bu soruya kimi ö!renciler birden fazla yantt vermiotir. Tablo 2 ye göre, ö!rencilerin Size göre internet nedir? sorusuna verdikleri yanttlar farkltltk göstermektedir. Ö!rencilerin belirttikleri görüolerin, 20 si araç, 5 i elektronik bir bilgi a!t, 2 si oyun, 1 i ö!renme sitesi ve 1 i yaoam kayna!t biçimindedir. Benzer biçimde, ö!rencilerin internetin neye benzedi!ine iliokin görüoleri de farkltltk göstermektedir. Bu kapsamda, ö!rencilerin belirttikleri görüolerin, 18 sinin bilgi kayna!t biçiminde oldu!u ortaya çtkmtottr. Ö!renciler interneti bilgi 18 2 1 1 1 78.3 8.8 4.3 4.3 4.3 63

kayna!tna benzetirken, günlük yaoamlartnda baovurduklart bilgi kaynaklartnt temel almtolardtr. Ö!rencilerin interneti benzettikleri bilgi kaynaklartna iliokin görüolerinin 6 st kitaba, 4 ü ö!retmene, 3 ü en çok bilen adama, 1 i Serkan a [stntf arkadaot], 1 i bilgi makinesine, 1 i bilgi aractna, 1 ansiklopediye ve 1 de kendime biçiminde ortaya çtkmtottr. ki ö!renci interneti telefona benzetirken, birer ö!renci de internetin güzel bir Oeye, bilgisayara ve kutuya benzedi!i yönünde görüo ifade etmiotir. nterneti kitaba benzeten ö!renciler, bilgi araottrmada kitabt bir baovuru kayna!t olarak gördükleri için interneti de kitaba benzetmiolerdir. Örne!in, internetin neden kitaba benzedi!ini, (nternet ve kitap her "eyi biliyor (Okan), Bilgisayarda olduu gibi kitapta da ara"trma yaplyor (Ali) ve Kitapta bilgiler var ve internette de her "ey var (Ezgi) biçimindeki görüoleriyle açtklayan ö!rencilerin bilgi gereksinimlerini karotlama biçimlerinden yola çtkarak kitap ve internet benzerli!ini iliokilendirdikleri anlaotlmaktadtr. nterneti bir bilgi kayna!t olarak ö!retmene benzeten ö!renciler; (nternet öretmene benziyor, çünkü, Olyar [ö!rencinin stntf ö!retmeni] öretmen her "eyi biliyor (Sinem), Her "eyi biliyor (Batu, Serdar) ve Öretmenler bize bilgi verir ve oyun oynatr (Seda) biçimindeki ifadeleriyle ö!retmen ve internet arastnda bir benzerlik kurmuolardtr. Bir ö!renci interneti kendi ö!retmenine benzetirken, di!er ö!renciler bilgi kayna!t olarak ö!retmene benzedi!ini vurgulamtolardtr. Benzer biçimde, kimi ö!renciler (nternet bütün her "eyi biliyor (Murat, Burak, Ata) biçimindeki ifadeleriyle interneti en çok bilen adama benzetmiotir. IOTl, Bilgisayarda internet var, telefonda internet var biçimindeki ifadesiyle internetin neden telefona benzedi!ini açtklamtottr. Ata ise, internet i stntf arkadaot Serkan a benzetmiotir. Ata, Serkan her "eyi biliyor diyerek internet ile Serkan arastnda bir benzerlik kurmuotur. Sonuç olarak araottrmada, interneti kutuya benzeten bir ö!renci dtotndaki tüm ö!rencilerin, interneti benzettikleri kioi ya da nesneyi araottrma iolevi ile iliokilendirdikleri ve benzetme nedenlerini her Oeyi bilen ve araottrma yapmaya olanak sa!layan kioi/nesne olmast boyutuyla açtkladtklart görülmektedir. Ö)rencilerin resimlerindeki internet alg+s+na ili;kin bulgular AraOtTrmanTn ikinci aoamastnda, ö!rencilerin internet algtlartna iliokin yapttklart resimler ve ardtndan yapttklart resimleri anlatttklart yart-yaptlandtrtlmto görüomeler sonucunda elde edilen verilerden dört tema belirlenmiotir. Bu temalar; ara"trma, oyun, bilgi ve ileti"im a ve hayalimdeki internet biçiminde oluoturulmuotur. Ara;t+rma Ara"trma temastnda, ö!rencilerin yapttklart resimlerde bir bilgisayar ekrantnda Google açtlto sayfastntn ortak özellik olarak çizildi!i ortaya çtkmtottr. Bu resimlerin kimilerinde bilgisayar ekrantnda yalntzca Google açtlto sayfastna yer verilmiotir. Kimi resimlerde ise, ö!renciler sayfayt ikiye ya da üçe bölerek Google açtlto sayfastntn yant stra internet te oynadt!t oyun sayfastnt ve odastnda kendini bilgisayar kullantrken resmetmiolerdir. Google açtlto sayfastntn yaptldt!t araottrma temalt resimlerin ortak bir özelli!i de, Google açtlto sayfastntn yazt biçimi, harflerin renk düzeni, araçlar ve bilgisayar ekrantndaki görünümünün ö!renciler taraftndan neredeyse birebir resmedilmio olmastdtr. AraOtTrma temalt resimlere iliokin ö!rencilerle yaptlan görüomeler TOT!Tnda bu ö!rencilerin interneti Google arama motoru ile özdeoleotirdikleri söylenebilir. Çünkü bu ö!rencilerin tümü resimlerinde bir biçimde Google açtlto sayfastna yer vermioler ve görüomelerde yapttklart resimleri anlattrken daha çok internette Google ile farklt amaçlarla araottrma yapttklartna vurgu yapmtolardtr. Tam ekran Google açtlto sayfast biçiminde çizilen araottrma temalt Resim 1 ve Resim 2 ile bu resimleri çizen ö!rencilerin resimlerine iliokin görüoleri aoa!tda verilmiotir: 64

Resim 1. Alp in tam ekran Google resmi Resim 2. Berk in tam ekran Google resmi Alp, resmini (Resim 1) Google açtlto sayfastna game sözcü!ünü yaztp ve web i ioaretleyerek betimlemio ve görüome strastnda internetin e!lence ve bilinmeyen Oeyleri aramak amactyla kullantldt!tnt açtklamtottr. Alp resminde Google sayfastna oyun yazarak e!lence amactyla oyunlartn nastl aranaca!tnt göstermek istedi!ini belirtmiotir. Bu baktmdan, Alp in yaptt!t resmin konusu ile bu resmini anlattrken yaptt!t açtklamalar arastnda paralellik oldu!u görülmektedir. GörüOme strastnda Alp, Sizin geçmi"inizde bilmediiniz "eyleri öretmenlere sorduunuz için artk bu devir daha kolayla"t. Her "eyi internet e soruyoruz biçimindeki ifadeleriyle kendisiyle görüome yapan araottrmactya günümüzde ö!retmenin stntfta tek bilgi kayna!t olmadt!tnt, internetle iliokilendirerek çarptct bir biçiminde açtklamtottr. Alp, yaptt!t resmini görüomede aoa!tdaki ifadeleriyle betimlemiotir: Türkiye de hep "ey Google a falan giriyor insanlar. Türkiye deki bütün insanlar bilmedii "eyleri hep Google dan aryorlar. Ödevleri de, ödev, elence, sohbet gibi "eyleri de Google dan aryorlar (Alp, GörüOme). Berk, yaptt!t resminde (Resim 2) Google açtlto sayfastna taraftart oldu!u BeOiktaO Jimnastik Kulübünün ilk harflerinden oluoan BJK yazmto ve sayfada Grafiklerin etkin oldu!unu gösterecek biçimde bir betimlemeye yer vermiotir. Berk e yaptt!t resmi anlatmast istendi!inde, internette taraftart oldu!u taktmtn foto!raflartnt araottrmak istedi!ini, (nternette ara"trabileceim bir "ey. Ara"tracam çok "ey olduunu söylemek istediim için biçimindeki ifadeleriyle bu resmi yaptt!tnt söylemiotir. Berk in açtklamastndan internette birçok konunun araottrtlaca!tnt bildi!i, ama yaptt!t resimde foto!raflartn nastl araottrtlaca!tnt örnekleyerek göstermeye çaltott!t anlaotlmaktadtr. Berk in yaptt!t resim ve resmine iliokin açtkladt!t görüolerine göre, onun Google da farklt araottrma stratejilerini bildi!i söylenebilir. Bu nedenle, Berk in yaptt!t resimde internetin araottrma yapma iolevini öne çtkarmto olabilir. Google açtlto sayfastntn yant stra resminde kendisini odastnda internet kullantrken çizen (Resim 3) ve internetin oyun iolevini de belirten (Resim 4) ö!rencilerin resimleri ve bu resimlere iliokin görüoleri aoa!tda verilmiotir: Resim 3. Dilek in kendi odast ve Google resmi Resim 4. Ece nin Google ve oyun resmi 65

Dilek, yaptt!t resminde (Resim 3) odastnda kendini Google da ödev araottrmast yaparken betimlemiotir. Dilek, çizdi!i resimde Google a anahtar kelime olarak iskelet sistemi yazmto, arama sonucunda gelen sayfaya ise fen grubu, iskeletimizin sistemi ve daha bir sürü "ey www.fen.com ve vücudumuzun "ekli ve daha her "ey bu sitede www.fengrup.com biçiminde açtklamalartyla Fen ve Teknoloji dersinde iskelet sistemi ödevini internet kullanarak nastl yaptt!tnt resim diliyle anlatmaya çaltomtottr. Dilek, resmine iliokin görüolerini, Ben Google, yani internetten yararlanp ödevlerimizi yapabileceimizi, bilgi edinebileceimizi gösterdim. ifadeleriyle açtklamtottr. Dilek in resmini anlattrken internetten önce Google ifadesini kullanmto olmast ve resminde Google açtlto sayfastna yer vermesi onun internette araottrma yapmayt Google ile özdeoleotirdi!i biçiminde yorumlanabilir. nternet deyince akltna büyük bir kitap geldi!ini belirten Dilek, internetin araottrma yapmadaki en önemli üstünlü!ünü ise zamandan tasarruf olarak açtklamtottr. Dilek, internet olmasaydt ne olurdu sorusuna ise, Benim canm çok sklrd. Çünkü genelde oyun da oynuyorum biçiminde yantt vermiotir. Böylece, Dilek in interneti araottrma yapmantn dtotnda oyun amaçlt kullandt!t da ortaya çtkmtottr. Ece ise, ikiye böldü!ü resminin (Resim 4) sol taraftna oyunlar ve sa! taraftna Google sayfastnt bir arada çizmiotir. GörüOmede, internet olmasaydt ne olurdu sorusuna karotltk da Ya"ammzn büyük bir bölümünün zorla"aca ve dei"ik "eyleri ara"trma ile ödev yapmann zorla"aca biçiminde görüo belirtmiotir. Ece yapmto oldu!u resmini aoa!tdaki ifadeleriyle açtklamtottr: Google u anlattm, oyunlar yani siteleri anlattm. Ondan sonra mesela yani Google u çizdim. Çünkü Google da her "eyi ara"trabiliriz. Yani bütün bilgileri edinebiliriz. Google u çizdim. Oyunlarda bütün çocuklarn gözdesi yani bence. Bir de oyunlar çizdim (Ece, Görü"me). Sonuç olarak, yapttklart resimlerde interneti Google açtlto sayfast biçiminde betimleyen ö!renciler internet deyince genelde aktllartna öncelikle araottrma yapma geldi!ini ifade etmiolerdir. Ö!renciler internet aractlt!tyla daha htzlt bilgi edindikleri görüoüne sahiptirler. Bu ö!renciler yapttklart resimlerini anlattrken interneti oyun ve sohbet amactyla da kullandtklartnt belirtmiolerdir. Ö!rencilerin açtklamalartndan Google da ödev, oyun siteleri, taraftart olduklart taktmtn foto!raflartnt arama gibi farklt amaçlarla araottrma yapttklart için internette Google u önemli bir bilgi kayna!t olarak algtladtklart ortaya çtkmtottr. AyrTca, ö!rencilerin internetin bu iolevinin kendilerinin ve baokalartntn yaoamtnt kolaylaottrdt!t görüoüne sahip olduklart görülmüotür. Oyun Oyun temast alttnda toplanan ö!renci resimlerinin ortak özeli!i, ö!rencilerin internette oynadtklart oyunlart çizdikleri resimlere yansttmalartdtr. Bu ö!renciler oynadtklart oyunlart çevrim içi ulaottklart ekranda göründü!ü biçimiyle resmetmiolerdir. AyrTca, görüomeler strastnda yapttklart resimleri anlattrken çizdikleri oyunun detaylartnt dile getirmiolerdir. Bu konuda Do!a adlt ö!rencinin yaptt!t resim (Resim 5) ve resmine iliokin görüoleri aoa!tda verilmiotir: Resim 5. Do!a ntn çizdi!i Pokemon adlt oyun resmi nternetle ilgili resimlerini oyun biçiminde anlatan ö!rencilerden biri olan Do!a, resminde internette oynadt!t Pokemon adlt oyundan bir sahneyi resmetmiotir. Do!a resminde pokemon adlt oyundaki Ate" Pokemon ve Ta" Pokemon adlt iki karaktere yer vermiotir. Bu resimde karakterlerin 66

özelliklerinin ngilizce yaztlmto olmast dikkat çekmektedir. Örne!in, Do!a yaptt!t resimde Ate" Pokemon (Chelmender) için Fire ball, Fire kick ve Super fire sözcüklerine yer verirken, Ta" Pokemon (Onix) için Rock shoot, Rock kick ve Strongest kick sözcüklerini yazmtottr. AyrTca, pokemonlartn alttnda ortaya gelecek biçimde Attack kelimesi yaztlmtottr. Do!a ntn bu resmi stntfta internet olmayan bir ortamda yaptt!t düoünüldü!ünde, onun internette oynadt!t bu oyunu ngilizce sözcüklerini de içerecek biçimde hattrlaytp resmedebilmesi dikkat çekicidir. Nitekim kendisine yaptt!t resmi anlatmast istenildi!inde, Ben internet deyince aklma hep oyun geliyor diyerek internet algtstntn yalntzca oyun ile stntrlt oldu!unu ifade etmiotir. Böylece, Do!a ntn hem yaptt!t resminde hem de resmine iliokin açtkladt!t görüolerinde interneti oyun biçiminde algtladt!t ortaya çtkmtottr. Sonuç olarak internete iliokin resimlerini oyun olarak çizen ve resmini bu do!rultuda anlatan ö!rencilerin internet algtstntn oyun ile stntrlt oldu!u söylenebilir. nterneti araottrma olarak algtlayan ö!rencilerin ço!unlu!u araottrma dtotnda oyun, e!lence ve sohbet amaçlt da internet kullandtklartnt belirtmiolerdir. Ancak, oyun temastnda resim çizen ö!renciler internetin di!er kullantm biçimlerine de!inmemiolerdir. Bilgi ve ileti;im a)+ nternete iliokin algtlart bilgi ve ileti"im a temast alttnda stntflandtrtlan ö!rencilerden biri olan Ali, ilginç olarak interneti bilgi otoyolu olarak betimlemio ve resminde de!ioik renklerde titreoimli çizgilere yer vermiotir. Ali nin yapmto oldu!u resim (Resim 6) bu çaltoma kapsamtnda yaptlan tek soyut resim olarak ortaya çtkmtottr. ÇalTOma kapsamtndaki di!er ö!renciler internet algtlartnt ödev, oyun, msn vb. internet in somut iolevleri biçiminde çizerken, Ali resmini de!ioik renklerdeki titreoimli çizgiler biçiminde çizmiotir. Ali, internet deyince akltna öncelikli olarak bilgi ve iletioim geldi!ini belirtmio ve ara stra oyun oynasa da internetin öncelikle tüm dünyantn bilgi ve iletioim aract oldu!una vurgu yapmtottr. Ali yaptt!t resmini aoa!tdaki ifadeleriyle açtklamtottr: Bilgi süper otoyolu, internet yani (nternette bilgiler, bilgi süper otoyolundan geçerler. Ben de bilgi süper otoyolunu çizdim. Yani her renk fakl bir bilgi burada. Yani, bilgiler internette giderken "urada bir bo"luk oluyor. Bilgiler çöker çünkü Ama insan bilgi otoyoluna atlarsa annda kaybolur bilgi otoyolunda. Çünkü o kadar fazla bilgi vardr ki bilgi otoyolunda, kimse bulamaz (Ali, Görü"me). Resim 6. Ali nin çizdi!i bilgi a!t resmi Resim 7. Serkan Tn çizdi!i portal resmi nterneti bilgi ve iletioim a!t biçiminde algtlayan Serkan, resminde (Resim 7) bir dünya küresi etraftnda birbirine ba!lt uydulartn oldu!u ve kürenin alttna büyük harflerle NTERNET ULUSLARARASI BR PORTALDIR slogantnt yazmtottr. Serkan, her evde bir internet bulunmast gereklili!ine de!inerek, böylece ö!rencilerin hem ödevlerini zorlanmadan yapabileceklerine hem de araottrma yapabileceklerine vurgu yapmtottr. Serkan, dünya biçiminde çizdi!i resmini aoa!tdaki ifadeleriyle açtklamtottr: Ben bu resimde internet araclyla dünyann bir ucundan dier ucuna bir gölle"me ya da bir denizi çizdim. Bunu da alta bir slogan yazarak ifade ettim. (nternet uluslararas bir portal olduu için, onla her istediimiz bilgiye ula"tmz ve uluslar ve ülkeler aras konu"malar yapabildiimiz için ben böyle bir resim yapmaya karar verdim (Serkan, Görü"me). 67

Serkan Tn yaptt!t resme iliokin açtkladt!t görüolerinden, onun internetin uluslararast bir bilgi ve iletioim a!t oldu!unun farktnda oldu!u anlaotlmaktadtr. Bu durumu Serkan yazdt!t sloganla da dile getirmiotir. Serkan Tn yaptt!t resim internet algtstna iliokin yaptlan resme ek olarak yaztlt slogan biçiminde olmast nedeniyle di!er resimlerden farkltltk göstermektedir. Resim 8. Kerem in çizdi!i MSN resmi YaptT!T resimle (Resim 8) interneti sohbet amactyla kullandt!tnt ifade eden Kerem, masaüstünde sol üstten aoa!t do!ru, Bilgisayarm, (nternet Explorer ve Games yazarak yaztlartn üstüne de bunlartn simgelerini çizmiotir. SayfanTn ortastnda Ahmet adtnda biriyle yaptt!t sohbetten örnekler vermiotir. Resmin sa! taraftnda ise, msn de çevrim içi ve çevrim dtot olan kioilerin saytlartna yer vermiotir. Kerem in resminde bunlartn dtotnda dikkat çeken bir özellik ise, sa! alt köoede www.estore.com adlt bir alto verio sitesinin internet adresinin yaztlt olmastdtr. Kerem, resminde msn deki bir alto verio sitesinin reklamtna yer vermiotir. Msn programtnt sohbet antndaki görünümünü betimledi!i resmine iliokin Kerem, görüome strastnda interneti araottrma ve oyun amaçlt da kullandt!tnt ifade etmiotir. Hayalimdeki internet Ö!rencilerden çok az bir bölümü internete iliokin algtlartnt resimlerinde farklt biçimlerde betimlemiotir. Bu ö!rencilerin resimleri hayalimdeki internet temast alttnda sunulmuotur. Bu ö!rencilerin hayallerindeki internete iliokin çizdikleri resimler aoa!tda gösterilmiotir: Resim 9. Selin in çizdi!i hayalindeki internet resmi Hayalindeki internet resmini (Resim 9) çizen Selin, üçe böldü!ü sayfantn sol üst köoesine kare biçiminde bir insan yüzü çizmiotir. Bu insan yüzünün sa! taraftna anlamadn sor, sohbet et, ören, fikir al ve yorum yaptr biçiminde eylem ifadeleri yazarak, bu eylemleri ok ioareti ile gösterdi!i insan yüzüne yapttrtlabilece!ini belirtmiotir. Selin resminin sol alt bölümüne Oyunlar 1 yazarak, oyunlart Komik ve Macera olmak üzere iki baoltk alttnda toplamtottr. AyrTca, baoltklartn alttna ilgili oyunlartn adlartnt yazmtottr. Selin resminin sa! alt köoesindeki Paint yazdt!t bölüme ise, farklt renklerde iki çiçek resmi çizmiotir. Resimde, Oyunlar ve Paint baoltklartntn üzerinde ise, iki programt birden aç cümlesine yer vermiotir. Selin in yapmto oldu!u resim hayalindeki internetin e!lence, oyun, resim ve ö!renme gibi iolevleri bir arada olmastnt düoündü!ü biçiminde yorumlanabilir. Nitekim Selin resmine iliokin görüolerini aoa!tdaki biçimde dile getirmiotir: 68

Bu benim hayalimdeki internet sitesi. Mesela, ben bir program açtmda ba"ka bir program da ayn anda açabilmeyi dü"ündüm... Buradaki de, mesela burada resim yaparken fikir almak istiyorum. Fikir vermek için bilgisayarn içinde bir robot var, yani birisi, o bana fikirler veriyor resmini "öyle yap ya da "unlar ekle, "u renge boya diye (Selin, GörüOme). Selin, yukartdaki açtklamalartndaki gibi hayalindeki interneti resminde çizdi!ini belirtmiotir. Selin internet deyince akltna ilk olarak bilgi ve ara"trma geldi!ini de ayrtca belirtmiotir. Buradan, Selin in her ne kadar hayalindeki internet i çizse de internet i araottrma ioleviyle algtladt!t söylenebilir. Ancak, Selin in hayalindeki internette resim yaparken yaptt!t resmine iliokin görüo almak istendi!inde kendisine internetin yardtmct olmastnt düoünmesi ve resmini bu do!rultuda yapmto olmast ilginç bir bakto açtst olarak de!erlendirilebilir. Resim 10. Ezgi nin çizdi!i hayalindeki internet resmi Resminde hayalindeki interneti (Resim 10) çizdi!ini belirten bir di!er ö!renci olan Ezgi ise, iki bölüme aytrdt!t resminin sol taraftnt kendi içinde üçe aytrmto ve her bir bölüme numara vermiotir. Ezgi resminin ilk bölümünde kendisinin kitap okudu!unu, ikinci bölümde okudu!u kitabtn internetteki bir programa kaydoldu!unu, üçüncü bölümde ise kaydolan kitabtn körler taraftndan dinlendi!ini ifade etmiotir. Ezgi resminin sa! taraftndaki bölümünde ise, internetin oyun iolevini resmetmiotir. Bunu da ayakta duran ve kafastnda kask olan bir ktz çocu!unu arkastndan görünecek biçiminde, daha sonra bilgisayar ekrantnda aynt ktz çocu!u ön taraftan görünecek biçimde çizerek betimlemiotir. Ezgi yapmto oldu!u resmini aoa!tdaki ifadeleriyle anlatmtottr: Ben internet kullanmay pek sevmem. Onun için ben Alt Nokta Körler Dernei için kitap okuyup onlarn dinlemesini istedim birinci resimde. (kinci resimde de internette oyun oynarken mesela Ben onlar için kitap okumak istiyorum. (nternet pek kullanmam ben. Kitap okumay daha çok severim. O yüzden. Körler de (nterneti açsnlar kitab dinlesinler... (Ezgi, Görü"me). Ezgi, yukartdaki açtklamalartnda interneti engellilerin (körlerin) de kullanmast gerekti!ini, bunun için kendisinin internette kitap okuyabilece!ini hayal etti!ini ve bu hayalini resmine yanstttt!tnt dile getirmiotir. AyrTca, kendisinin de oyun amactyla interneti kullandt!tnt; ancak, internet kullanmayt çok sevmedi!ini de vurgulamtottr. Sonuç olarak, hayalimdeki internet temastndaki resimler ve bu resimlere iliokin yaptlan açtklamalar internetin farklt iolevler için kullantlabilece!ine yöneliktir. Özellikle, Ezgi nin engellilerin internet kullanabilmesine yönelik hayali ve bunu resmetmesi internetin sosyal eoitlik ve yarar açtstndan kullantmtna örnek olarak verilebilir. SONUÇ ve TARTI0MA Sonuç Bu araottrmada, ilkö!retim dördüncü stntf ö!rencilerinin internet algtstntn, ö!renciler taraftndan çizilen resimler, bu resimlere iliokin yapttklart açtklamalar ve yaztlt görüoleri aractlt!tyla incelenmesi amaçlanmtottr. Bu kapsamda, ö!rencilerden önce yaztlt görüo altnmto, sonra ö!rencilere resim çizdirilmio ve en sonunda her bir ö!renciyle çizmio oldu!u resmine iliokin yart-yaptlandtrtlmto görüome yaptlmtottr. AraOtTrmada ulaotlan sonuçlar, yaztlt görüolerden elde edilen sonuçlar ile resimler ve görüomelerden elde edilen sonuçlar olmak üzere iki baoltk alttnda aoa!tda sunulmuotur: 69

1. Ö!rencilerin evlerinde internete sahip olma, haftaltk internet kullantm saatleri, internet kullantm amact ve internete iliokin geliotirdikleri metaforlar konusunda yaztlt görüolerinden elde edilen sonuçlar aoa!tdaki gibi özetlenebilir: Ö!rencilerin tümü internet kullanmayt bilmektedir ve büyük bir ço!unlu!unun evinde internet erioimi vardtr. AyrTca, ö!rencilerin yaklaotk yartst haftaltk 1-3 saat arastnda internet kullandtklartnt belirtmiolerdir. Ö!renciler interneti daha çok araottrma yapma ve oyun oynama amactyla kullandtklartnt ifade etmiolerdir. Ö!renciler Size göre internet nedir? sorusuna daha çok araç yantttnt vermiolerdir. Ö!renciler (nternet benziyor. Çünkü,. biçimindeki sorununun birinci bölümüne, daha çok bilgi kayna biçiminde yantt vermioler; ikinci bölümüne ise, Çünkü gereksinim duyduum bilgiyi ara"tryorum, ödevlerimi yapyorum ve her "eyi ona soruyorum biçiminde nedenler ileri sürerek yantt vermiolerdir. Ö!rencilerin interneti bilgi kayna!tna benzetme nedenleri farkltltk göstermiotir. Bu konuda ö!renciler taraftndan örne!in, kitap ve ö!retmen metaforu daha çok kullantltrken ansiklopedi en az kullantlan metafor olmuotur. Bu ba!lamda, ö!rencilerin internetin ne oldu!una iliokin soruya verdikleri yanttlar ile internete iliokin geliotirdikleri metaforlar arastnda farkltltklar oldu!u ortaya çtkmtottr. 2. Ö!rencilerin çizdikleri resimleri ve yart-yaptlandtrtlmto görüomelerden elde edilen internet algtstna iliokin sonuçlar aoa!tdaki biçimde özetlenebilir: Ö!rencilerin internet algtlart, çizdikleri resimleri ve bu resimlere iliokin açtkladtklart görüolerine göre; ara"trma, oyun, bilgi ve ileti"im a ile hayalimdeki internet olmak üzere dört farklt biçimde ortaya çtkmtottr. Ö!renciler yaztlt görüolerinde interneti daha çok bilgi kayna na benzetirken, çizdikleri resimlerinde internetin daha çok ara"trma iolevine vurgu yapmtolardtr. Bu açtdan çaltomada yer alan ö!rencilerin genel internet algtlartntn bilgi kayna biçiminde oldu!u belirlenmiotir. Özellikle, ö!rencilerin resimlerine internet algtst Ara"trma=Google biçiminde yanstmtottr. Ö!renciler çizdikleri resimlerde internetin araottrma ya da bilgi kayna!t olma iolevini Google açtlto sayfastnt farklt biçimlerde betimleyerek ortaya koymuolardtr. Ö!renciler çizdikleri resimlerde genelde internetin ara"trma, oyun, ileti"im gibi tek bir iolevine odaklanarak internet algtlartnt yansttmtolardtr. Ancak, ö!renciler yapttklart resimlerini anlatttklart görüomeler strastnda, çizdikleri resimlerde odaklandtklart iolevin yant stra internetin di!er kullantm alanlartnt da dile getirmiolerdir. Örne!in, internetin araottrma iolevini ön plana çtkaran resimler çizen ö!rencilerden görüomelerde internetin oyun ya da sohbet boyutlartnt da dile getirenler olmuotur. Bilgi ve ileti"im a ile hayalimdeki internet temalart alttnda stntflandtrtlan resimleri çizen ö!rencilerden internetin bilgi kayna!t ve araottrma boyutlartnt görüome strastnda ifade edenler olmuotur. Ancak, oyun temalt resim çizen ö!rencilerin görüomelerde internetin oyun oynamak dtotndaki iolevlerini dile getirmemeleri dikkat çekici bir sonuçtur. Oyun temalt resim çizen ö!rencilerin internet algtstntn oyun ioleviyle stntrlt oldu!u bulunmuotur. nterneti, araottrma amaçlt kullanan ilkö!retim dördüncü stntf ö!rencilerinin ödevlerini yapmada daha çok interneti kullandtklart görülmüotür. Bu ö!renciler, ödevlerini yaparken araottrma sürecinde kitap kartottrmaktan çok interneti kullanmayt tercih ettiklerini belirtmiolerdir. Bunun nedeni olarak, ö!renciler kitap kartottrmantn zaman kaybtna yol açtt!tnt ve internetten çok daha htzlt ve zaman kaybt olmakstztn bilgiye ulaoma olanaklartntn bulundu!unu ifade etmiolerdir. 70

Ö!rencilerin yaztlt görüolerinde bilgi kayna, resimsel ifadelerindeki ise, ara"trma yapma ve oyun oynama olarak ortaya çtkan internet algtlartntn ktsmen benzerlik gösterdi!i söylenebilir. Özellikle ö!rencilerin oyun oynamak ve ödev yapmak amactyla Google arama motorunu kullanmalart onlartn gereksinim duyduklart bilgileri internetten araottrdtklartnt ortaya koymaktadtr. Tart+;ma AraOtTrmadan elde edilen sonuçlara göre, araottrmaya kattlan ö!rencilerin neredeyse tümünün evinde internet erioimi vardtr. Örne!in, Amerika da yaptlan bir araottrmada çocuklartn %48 i evden, %27 si okuldan (Jackson ve di!erleri, 2003) internete erioim sa!lamaktadtr. 2006 ytltnda Türkiye de yaptlan bir araottrmada ise, internet kullantctlartn %44 ü internet kafeden, %41.2 si evden, %14.88 i ise ioyerinden internete eriomektedir (NTV-MSNBC, 2006; Aktaran OdabaOT, KabakçT ve Çoklar, 2007). Bu araottrmaya kattlan ö!rencilerin özel bir ilkö!retim okulunda ö!renim görüyor olmalart onlartn evlerinde internete sahip olmalartnda önemli bir etken olabilir. Çünkü bu çocuklartn aileleri göreceli olarak ekonomik baktmdan Türkiye kooullartnda orta ve ortantn üstünde yer almaktadtr. DolayTsTyla bu çocuklartn evlerinde internet bulunmast ola!an bir durum olarak de!erlendirilebilir. AraOtTrmanTn dikkat çeken sonuçlartndan biri ö!rencilerin yaztlt görüolerinde aynt oranda (%28) interneti araottrma yapma ve oyun oynama amactyla kullandtklartnt belirtmeleri ve bunu çizdikleri resimlerine yansttmalartdtr. Hatta kimi ö!renciler internette nastl araottrma yaptt!tnt ve hangi oyunu oynadt!tnt neredeyse birebir web sayfastndaki orijinal biçimine yaktn olarak resimlerinde betimlemiolerdir. BunlarTn yant stra ö!renciler, interneti e-posta ve sohbet programlart aract!tyla iletioim amaçlt da kullandtklartnt ifade etmiolerdir. Bu bulgulara dayalt olarak, araottrmaya kattlan ö!rencilerin belli bir internet kullantm kültürüne sahip olduklart söylenebilir. lkö!retim ö!rencilerinin internet kullantm amaçlart temel olarak okul çaltomalart için araottrma yapma (Turow, 1999; Valkenburg ve Soeters, 2001), e-posta, sohbet ve msn aractlt!tyla iletioim kurma (Turow, 1999) biçiminde ortaya çtkmaktadtr. Türkiye de yaptlan araottrmalarda, çocuklartn interneti öncelikle oyun oynama (Ersoy ve YaOar, 2003; Orhan ve Akkoyunlu, 2004) amactyla kullandtklart bulunmuotur. Yine ilkö!retim ö!rencilerinin internet kullantm amaçlart incelendi!inde, oyun amaçlt kullantmtn yao büyüdükçe azaldt!t, bilgiye ulaoma, oyun ve haberleome gibi çok amaçlt kullantmtn arttt!t bunun yant stra internetin yalntzca haberleome amaçlt kullantmtntn da oldukça fazla oldu!u görülmüotür (Orhan ve Akkoyunlu, 2004). GerçekleOtirilen araottrma sonuçlartna dayanarak, ö!rencilerin internetin bilgi kayna!t, e!lence ve iletioim iolevlerinin farktnda olduklart söylenebilir. AraOtTrmanTn önemli sonuçlartndan biri de çocuklartn resimlerinde ve yaztlt görüolerinde internet algtstntn bilgi kayna!t biçiminde ortaya çtkmastdtr. Ö!rencilerin yaztlt görüolerine göre, internet, bilgiye gereksinim duyduklartnda baovurulan bir kaynakttr. Bu durum ö!rencilerin yapmto olduklart resimlere Ara"trma=Google biçiminde yanstmtottr. nterneti, araottrma amaçlt kullanan ilkö!retim dördüncü stntf ö!rencilerinin ödevlerini yapmada daha çok interneti kullandtklart görülmüotür. Bu ö!renciler, ödevlerini yaparken araottrma sürecinde kitap kartottrmaktan çok interneti kullanmayt tercih ettiklerini belirtmiolerdir. Bunun nedeni olarak, ö!renciler kitap kartottrmantn zaman kaybtna yol açtt!tnt ve internetten çok daha htzlt ve zaman kaybt olmakstztn bilgiye ulaoma olanaklartntn bulundu!unu belirtmiolerdir. Ö!renciler, internetin araottrma, oyun, iletioim gibi tek bir iolevine odaklanarak internet algtlartnt yapttklart resimlerde yansttmtolardtr. Ancak, ö!renciler yapttklart resimlerini anlatttklart görüomeler strastnda, çizdikleri resimlerde odaklandtklart iolevin yant stra internetin di!er kullantm alanlartnt da dile getirmiolerdir. Örne!in, internetin araottrma iolevini ön plana çtkaran resimler çizen ö!rencilerden görüomelerde internetin oyun ya da sohbet boyutlartnt da dile getirenler olmuotur. Bilgi ve ileti"im a ve hayalimdeki internet temalar alttnda stntflandtrtlan resimleri çizen ö!rencilerden internetin bilgi ve araottrma boyutlartnt görüome strastnda ifade edenler olmuotur. Ancak, oyun temalt resim çizen ö!rencilerin görüomelerde internetin oyun oynamak dtotndaki iolevlerini dile getirmemeleri dikkat çekicidir. Bunun nedeni olarak, interneti araottrma amaçlt kullanan ö!rencilerin öncelikli sorumlulu!unu yerine getirdikten sonra oyun oynadtklart, ancak interneti öncelikli olarak oyun amaçlt kullanan ö!rencilerin araottrma yapma yönündeki sorumluluk bilincinin ikinci planda kalmast görülebilir. 71

AraOtTrmada, ö!rencilerin sözel anlattmlartnda internet algtlartna iliokin daha çok konuyu dile getirdikleri, resimsel anlattmlartnda ise, bunlardan birine ya da birkaçtna odaklandtklart görülmüotür. lkö!retim dördüncü stntf ö!rencilerinin resimsel gelioim basamaklart ve becerileri göz önüne altndt!tnda ö!rencilerin resimlerindeki konulara sözel anlattmlartnda eklemeler yapmalart normaldir. Çünkü resimsel anlattm sözel anlattma göre daha stntrlt ancak odaklt bir anlattm dili olarak görülebilir. Bu nedenle, çocuklar sözel anlattmla daha çok Oeyi anlatabilirken soyut düoünme becerileri geliomedi!i ya da geliomekte oldu!u için konuya iliokin duygu ve düoüncelerini derinlemesine anlatmakta zorlanabilmektedirler. Çocuklar için resimsel anlattm ise, daha az konunun daha derinlemesine anlattlmastna olanak sa!layan bir dildir. Bu nedenle, çocuklar resimlerinde odaklandtklart konuya iliokin olarak algt ve gözlemlerini daha fazla ve derinlemesine aktarabilme olana!t bulmuo olabilirler. AraOtTrmada elde edilen bulgular TOT!Tnda aoa!tdaki öneriler getirilebilir: AraOtTrmada internet algtst araottrma yapma biçiminde ortaya çtkan ö!rencilerin bu algtlartnt pekiotirici araottrmaya dayalt ödev ve projeler yapmalart sa!lanabilir. Ancak, internetin tek bilgi kayna!t olmadt!t vurgulanarak ö!renciler farklt bilgi kaynaklartna da yönlendirilmelidir. nterneti oyun olarak algtlayan ö!rencilerin bu algtlartnt de!iotirecek internetin di!er iolevlerini kullanabilecekleri etkinlikler düzenlenebilir. AraOtTrma, evinde internet erioimi olmayan ancak internet kullanmayt bilen dördüncü stntf ö!rencileri üzerinde de gerçekleotirilebilir. AraOtTrma, kattltmct gözleme dayalt ve ö!rencilerin internet kullantm amaçlartnt daha uzun bir süreçte gözlemeyi kapsayacak biçimde desenlenebilir. Ö!rencilerin internet kullantmt gerektiren ödev, proje gibi çaltomalart ve bu çaltoma süreci inceleyecek araottrmalara ele altnabilir. Böyle bir araottrmada ö!rencilerde gelioen araottrma becerileri ve internet kullantm yeterlikleri saptanabilir. KAYNAKÇA Artut, K. (2002). Sanat eitimi kuramlar ve yöntemleri. Ankara: AnT YayTncTlTk. Belet, Y. D. & Türkkan, B. (2007). lkö!retim ö!rencilerinin yaztlt anlattm ve resimsel ifadelerinde algt ve gözlemlerini ifade biçimleri (Avrupa Birli!i örne!i). VI. Ulusal Snf Öretmenlii Eitimi Sempozyumu Bildiriler içinde (ss.270-278). Ankara: Nobel YayTn Da!TtTm. Buldu, M. (2006). Young children s perceptions of scientists: A preliminary study. Educational Research, 48(1), 121-132. ÇakTr lhan, A. (2007). Okulöncesinde sanatlar e!itimi ve drama. Çocukta Yaratclk ve Drama. (ss.245-260). Öztürk, A. (Ed.). EskiOehir: Anadolu Üniversitesi AçTkö!retim Fakültesi YayTnlarT. Ergün, M. & Özsüer, S. (2006). Vygotsky nin yeniden de!erlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 269-292. Ersoy, A. & YaOar, Y. (2003). lkö!retim 4. ve 5. stntf ö!rencilerinin internet kullanma durumlart. Türk Eitim Bilimleri Dergisi, 1(4), 401-424. Gavin, J., Duffield, J., Brosnan, M., Joiner, R., Maras, P. & Scott, A. J. (2007). Drawing the net: Internet identification, internet use, and the image of internet users. CyberPsychology & Behavior, 10(3), 478-481. Genç, A. & Sipahio!lu, A. (1990). Görsel alglama-sanatta yaratc süreç. zmir: Sergi YayTnevi. Hague, E. (2001). Nationalty and childrens drawings pictures about Scotland by primary school children in Edinburg, Scotland and Syracuse, New York State. Scottish Geographical Journal, 117(2), 77-99. Jackson, L. A., Barbatsis, G., von Eye, A., Biocca, F., Zhao, Y. & Fitzgerald, H. (2003). Internet use in lowincome families: Implications for the digital divide. IT&SOCIETY, 1(5), 141-165, http://www.itandsociety.org KTrTOo!lu, O. (2002). Sanatta eitim-görmek, örenmek, yaratmak. (kinci BasTm). Ankara: Pegem A YayTncTlTk. Leonard, M. (2006). Children s drawings as a methodological tool: Reflections on the eleven plus system in Northern Ireland. Irish Journal of Sociology, 15(2), 52-66. Malchiodi, C. A. (2005). ÇocuklarTn resimlerini anlamak. Yurtbay, T. (Çev.). stanbul: Epsilon YayTncTlTk. Merry, R., Wei, Z. & Rogers, J. (2006). What s got two heads and no nose? Young British and Chinese childiren s representations of unrealty. Early Years, 26(2), 143-158. Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. (Second Edition). California: Sage Pablications, Inc. 72

OdabaOT, H. F., KabakçT, I. & Çoklar, A. N. (2007). (nternet, çocuk ve aile. (2. BaskT). Ankara: Nobel YayTn Da!TtTm. O!uz, A. (2007). Sen hiç bilim adamt gördün mü? VI. Ulusal Snf Öretmenlii Eitimi Sempozyumu Bildiriler içinde (ss.43-48). Ankara: Nobel YayTn Da!TtTm. Orhan, F. &. Akkoyunlu, B. (2004). lkö!retim ö!rencilerinin internet kullantmlart üzerine bir çaltoma. Hacettepe Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi, 26, 107-116. Pehlivan, H. (2008). Mythological drawings from Turkish elementary school children. Elementary Education Online, 7(1), 150-156. [Online]: http://ilkö!retim-online.org.tr Picker, S. H. & Berry, J. S. (2000). Investigating pupils images of mathematicians, Educational Studies in Mathematics, 43, 69-94. Ring, K. (2006). What mothers do: Everyday routines and rituals and their impact upon young children s use of drawing for meaning making. International Journal of Early Years Education, 14(1), 63-84. Rijey, J. & Van Rooy, W. (2007). Perceptions about health in primary school children. Teaching Science, 53(4), 32-35. Rodari, P. (2007). Science and scientists in the drawings of European children. Journal of Science Communication, 6(3), 1-12. Senemo!lu, N. (2004). Geli"im örenme ve öretim: Kuramdan uygulamaya. (9. BaskT). Ankara: Gazi Kitabevi. Stokrocki, M. & Samoraj, M. (2002). An ethnographic exploration of children s drawings of their first communion in Poland. International Journal of Education & the Arts, 3(6),1-16 [Online]: http://www.ijea.org/v3n6/index.html Toomela, A. (2006). Generic represantations in children s drawings. TRAMES, 10(60-55), 4, 341-354. Turow, J. (1999). The internet and the family: The view from parents, the view from press. Report no: 27. Philadelphia, PA: Annenberg Public Policy Center of the Univresity of Pennsylvania. www.appcpenn.org/nternet Türkkan, B. (2004). Okulöncesi dönem çocuklartntn yapttklart resimlerin aile yaoamlartna iliokin ipuçlart baktmtndan de!erlendirilmesi. I. Uluslararas Okulöncesi Eitim Kongresi Cilt III içinde (ss.79-97). stanbul: YA-PA YayTnlarT. Türkmen, H. (2008). Turkish primary students perceptions about scientist and what factors afecting the image of the scientists. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 4(1), 55-61. Valkenburg, P. M. & Soeters, K. E. (2001). Children s positive and negative experiences with the internet: An exploratory survey. Communication Research, 28(5), 652-675. Yurdakul, B. (2004). Yaplandrmac örenme yakla"mnn örenenlerin problem çözme becerilerine, bili"ötesi farkndalk ve derse yönelik tutum düzeylerine etkisi ile örenme sürecine katklar. YayTmlanmamTO Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yavuzer, H. (1997). Resimleriyle çocuk Resimleriyle çocuu tanma. stanbul: Remzi Kitabevi. YTldTrTm, A. & YimOek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel ara"trma yöntemleri. (BeOinci BasTm). Ankara: Seçkin YayTncTlTk. 73