Kuzu üretim teknikleri: akin@comu.edu.tr http://akin.houseofpala.com
Koç katımında yoğun-ek yemleme:flushing Erken yaşta damızlıkta kullanma Kuzulama aralığının kısaltılması Hormon uygulama, embriyo transferi
Genetik iyileştirme dışı tekniklerdir Etçi ırklarda flushing veya toplulaştırma uygulanmıyor, çünkü etçi ırklarda üreticiler işgücü masrafını arttırmak istemiyor. Laktasyon dönemleri
Koç katımında yoğun-ek yemleme: flushing Aşım döneminde besleme düzeyinin kuzu verimi üstüne etkisi büyüktür Koç katımı öncesi ve koç katımında 2-4 hafta süreli olarak normalden yüksek yapılan beslemeye flushing denir
Flushing in faideleri Döl verimini arttırır Kısırlığı azaltır İkizlik oranını yükseltir Kızgınlığın daha belirgin görülmesini sağlar ve toplulaştırır Laktasyondan sonra kızgınlığın erken oluşmasına etki yapar.
Flushingi etkileyen etmenler Başlangıç ağırlığı Koyunun kondisyonundaki değişmeler Flushing zamanı Sonbahar, ilkbahar Flushing süresi Flushing in yoğunluğu ve yemin tipi Koyunun ırkı ya da tipi Koç katım sonrası besleme
Flushingi etkileyen etmenler Bunlardan hangisi daha az etkilidir?
Nasıl yapılır? Koç katımından 2-4 hafta önce ek yemlemeye başlanır ve koç katımında da 1-2 hafta devam edilir. Koyun başına 1.5 kg kuru otla beraber 250-350 gr arpaya eşdeğer kesif yem verilebilir.
Flushing, koçlar Koçların ek yemlemesine de 3-4 hafta önce başlamalı ve aşımda da devam etmelidir. Ek yemleme koçların aşım isteğini sürekli tutar, spermanın niteliğini ve niceliğini yükseltir. Koçlarda libido hangi mevsim azalır? Stres, açlık gibi durumlar LH de azalmaya sebep olur
Erken yaşta damızlıkta kullanma Kuzuların kabul edilenden kısa bir sürede gelişimlerini tamamlamaları ve gebe kalabilecek ya da bıraktıracak şekilde çiftleştirilmeleri erken damızlıkta kullanma olarak tanımlanır Haramına doğurma!
Erken yaşta damızlıkta kullanma Erken damızlık için erken gelişim şarttır Kalıtsal bu yeteneğin ortaya çıkması için yeterli bakım besleme gerekir Dişi kuzular 6-7 aylık iken gebe bırakılabilir, ilk yaşlarında yavru verirler. İyi bakım besleme şart
Erken damızlıkta kullanma amaçları Koyundan yaşamı boyunca elde edilecek kuzu sayısını arttırmak Başka? Damızlıkçı işletmelerde generasyonlar arası süre kısaltılmış olur Erken seleksiyon G = i * h 2 / y Yani yıl başına ilerleme
Erken damızlıkta kullanma Özellikle melez genotiplerle çalışan yetiştiriciler (composite ırklar), erkek kuzularını erken aşımda kullanabilirler. Neden melezler erken damızlıkta kullanmaya daha yatkın? Hibrid hayvanlar melezlemede kullanılırsa ne olur?
Anaç kuzular (ewe lamb) ve damızlık Dişi kuzulardan ilk aşım mevsiminde ya da ilk yaş içinde eşeysel olgunluğa erişip gebe kalabilecek gelişmeyi gösterenlere anaç kuzu (ewe lamb) denir. Anaç kuzular, ergin koyunlara göre daha kısa çiftleşme mevsimine daha kısa kızgınlık süresine daha düzensiz kızgınlık döngülerine Ancak anaç kuzuların yaşam boyu verimleri, daha geç damızlıkta kullanılanlara göre daha yüksektir.
Anaç kuzular ve damızlıkta kullanılmalarını etkileyen etmenler Irk Canlı ağırlık Besleme Yıl Kuzulama zamanı etkiler.
Anaç kuzular ve damızlıkta kullanılmalarını etkileyen etmenler: Irk Erken gelişen koyun ırkları daha önce eşeysel olgunluğa erişirler. Sığır ırkları boyutlarına göre subjective olarak değerlendirilirler, small medium ve large Small istenmez çünkü hayvan genelde kemik ve iç organ çıkar, çok sayıda küçük hayvani işlemek mezbahaya çok masraf olur. Large istenmez çünkü istenen kas kalınlığına ve yapısına geç ulaşır.
Anaç kuzular ve damızlıkta kullanılmalarını etkileyen etmenler: Canlı ağırlık Dişi kuzular genelde canlı ağırlığın %40-60 ına ulaştıklarında eşeysel etkinlik gösterirler. Canlı ağırlık arttıkça anaç kuzularda kuzulama oranı ve doğumda kuzu sayısı artar.
Anaç kuzular ve damızlıkta kullanılmalarını etkileyen etmenler: Canlı ağırlık Yapılan bir araştırmada: 27-28 kg canlı ağırlık grubunda Kuzulama oranı % 54 Doğum başına kuzu oranı 1.03 44-49 kg canlı ağırlık grubunda Kuzulama oranı % 100 Doğumda kuzu sayısı 1.50 Balerin?
Anaç kuzular ve damızlıkta kullanılmalarını etkileyen etmenler: Besleme Yüzde 11-12 ham protein oranı kuzuların gelişimini olumlu etkiler Enerji düzeyi çok düşük veya çok yüksek olursa üreme olumsuz etkilenir 6-12. aylar arasında yetersiz enerji seviyesi ilk kuzulamada kısırlığa ve ileri yaşlarda verim azlığına yol acar Enerji çok artarsa yağlanma olur, üreme seviyesi düşer.
Anaç kuzular ve damızlıkta kullanılmalarını etkileyen etmenler: Yıl Toplam kızgınlık oranı yıllara göre değişim gösterebilir. Eşeysel olgunluğa erişme yaşı yıllara göre değişir
Anaç kuzular ve damızlıkta kullanılmalarını etkileyen etmenler: Kuzulama ayı Kuzular çiftleşme ayından en az 6-7 ay önce doğmuş olmaları gerekir. Geç doğan kuzular çiftleşme mevsiminde gerekli gelişmeyi gösteremeyebilirler. Çiftleşme mevsimi sonbahar olan ırklar için doğum zamanı ocak-şubat olmalıdır.
Koç kuzular ve damızlık İlk yaş içinde yeterli eşey ve vücut gelişmelerini tamamlayıp aşımda kullanılan erkek kuzulara koç kuzu (ram-lamb) denir. Erkek kuzularda eşeysel gelişim daha çok vücut gelişimi ile ilgilidir. Erken gelişen ırkların erkek kuzularında 4-4.5 aylık iken eşeysel organlar gelişip spermatogenesis artabilir Bu hayvanlar genelde 7-8 aylık ve en az 30-40 kg dan sonra damızlıkta kullanılmalıdırlar ki yeterli kalitede sperma üretsinler (ejakulat hacmi, konsantrasyon, motilite vb.)
Koç kuzuların damızlıkta kullanılmasını etkileyen etmenler Anaç kuzuların erken damızlıkta kullanılmalarını etkileyen faktörlerle aynıdır. Bunlar ırk, canlı ağırlık, besleme, yıl ve kuzulama zamanıdır. En önemlisi canlı ağırlıktır çünkü erkek kuzuların eşeysel gelişimi daha çok vücut gelişimi ile ilgilidir.
Kuzulama aralığının kısaltılması: İki yılda üç kuzulatmanın özellikleri Çiftleşme mevsimi uzun ırklarda uygulanabilir Entansif bir bakım besleme gereklidir Kuzuların ikame yemi ile beslenme zorunluluğu olmayabilir. Süt ve kuzu üretimi sağlanabilir. Senede iki olan sisteme nazaran toplam kuzu üretimi daha azdır.
İki yılda üç kuzulatmanın özellikleri Değişik zamanlarda değişik koyunlar kızgınlık gösterir Karmaşık bir sistemdir Hayvanlara adapte olma şansı verilmez, sürekli gebe bırakılmaya çalışılan zaman değişir. Dumpster çevresindeki fareler ve internal ryhtmler.
Bir yılda iki kuzulatma uygulamasının özellikleri: Çiftleşme mevsimi uzun ırklarda uygulanabilir Kuzuların büyütülmesinde süt ikame yemi kullanılması veya fostering (süt annesi) zorunlu olabilir. Entansif bir bakım besleme gereklidir Kızgınlığı oluşturmak için (özellikle üreme mevsimi dışında) yapay üreme hormonları gerekebilir
Bir yılda iki kuzulatma uygulamasının özellikleri: Yetiştirici geliri kuzu eti ve yapağıya dayanır. Sürü yenileme payı yüksektir, koyunlar çabuk yıpranır.
Dorset
Finnsheep
Synthetic I (1/2 Finnsheep,1/4 Dorset, 1/4 Rambouillet)
Synthetic II (1/2 Finsheep, 1/4 Suffolk, 1/4 Targhee)
Koyunlar Koçlara tekli baba bölmelerinde elde aşım yaptırılır Doğumdan önce 4-6 haftaya kadar merada tutulur Önü açık sistem ağıllara getirilir.
Önü açık sistem ağıl
Koyunlar Doğumdan bir hafta önce, koyunlar kapalı ağıllara taşınarak kötü hava ve şiddetli rüzgardan korunur. Gübre birikmesini engellemek ve temizliği sürekli sağlayabilmek için tercihen ızgaralı tabana sahip ağıllar inşa edilir.
Izgaralı ağılda koyunlar
Izgarali agilda koyunlar
Doğumdan sonra Kuzu ile anasının bağlanması için özel bölmeler yapılır
Kuzu-ana bağlanması için özel bölme
İkame yemi, yapay bakım Koyunlara üç adete kadar kuzuya bakması fırsatı verilir, gerisi ya üvey anaya, yoksa yapay bakım Bir kuzunun sağlık durumu kötüye gidiyorsa ve 7 günlükten küçükse yapay bakım ünitesine gönderilir Üvey anaya verilirken bilimsel çalışma varsa aynı ırkın koyununa verilmek zorundadır.
Yapay bakım ünitesi
Kuzular
Normal kuzular Doğal olarak sütten kesilecek kuzular çiftleşme sezonunun sonuna kadar analarından ayrılmaz Yapay bakım ünitesi kuzuları doğal olarak sütten kesilen kuzularla 8 haftalık yaşta birleştirilir Bütün kuzular 12 haftalık yaşa kadar ızgaralı bölmelerde tutulur, sonra açık hava.
Izgaralı ağıl
Kuzular Kuzular 12. haftada önü açık sistem ağıllara taşınır ve 18 haftalık yaşa kadar orada kalır Daha sonra mera
Ayıklananların yerine geçenler Bütün anaç kuzular ve gerekli sayıda koç kuzu seçilir Bilimsel çalışmada ırkı temsil için daha fazla sayıda erkek seçilirken, üretim sürülerinde yeterli olacak kadar, fakat akrabalı yetiştirme katsayısını arttırmayacak sayıda koç kuzu seçilmesi uygun olur Yaşlı koyunlar sağlık sebepleri ile ayıklanabilirler.