Gebelik Takibi Adet düzeni normal olan ama beklenen adet tarihinde adet görmeyen bir kadında öncelikle gebelikten şüphelenilir. Gebelik tanısı; kandan ölçülen βhcg hormon düzeyi ve vajinal ultrasonografi sonucu konulabilir. Doğal yoldan gebe kalan kadının gebelik haftası, son adet tarihinin ilk gününden itibaren geçen takvim süresi kadar olup, yaklaşık olarak 40 haftadır. 6-7. gebelik haftasında yüksek rezolüsyonlu utrasonografi cihazı ile gebelik kesesi hatta bebek kalp atımları saptanabilir. Doğal yoldan yumurtlama ve döllenen yumurtanın rahime tutunması Normal gebelik tanısı konduğunda aylık muayeneler başlar. Gebelik tanısı sonrası gebelik kadın hastalıkları ve doğum uzmanı tarafından izlenmelidir. Ayrıntılara girmeden önce gebelik takibinde yapılacak takibi ve testleri özetlersek;
Gebelik Süresince Rahim Pozisyonlarındaki Değişiklikler Gebeliğin ilk vizitinde; ultrasonografi, kan grubu ve Rh saptanması, tam kan sayımı, rutin kan biyokimya testleri, TORCH (Toxoplazma, Rubella-kızamıkçık, CMV) taraması, tam idrar tetkiki, idrar kültürü (her 3 ayda bir), hepatit B,C ve AIDS taraması, TSH. 11-13. hafta Ultrasonografi ile ense kalınlığı (NT), I. Trimester (ikili) tarama testi. 16-18. Hafta II. Trimester (Üçlü-Triple Test) tarama testi Ultrasonografi ile anomali taraması (16-20 hafta) ve gerekirse amniyosentez. 20-22. hafta Anomali tarama için ayrıntılı obstetrik ultrasonografi 24-28. hafta Ultrasonografi, tam kan sayımı, tam idrar tetkiki, 50 gram glukoz yükleme testi (anormal çıkarsa 100 gr oral glikoz tolerans testi), idrar kültürü, 28. haftada indirekt Coombs testi (kan uyuşmazlığında).
32. hafta Ultrasonografi, tam kan sayımı, tam idrar tetkiki. 36. hafta Ultrasonografi, tam kan sayımı, tam idrar tetkiki, idrar kültürü. 38. hafta Ultrasonografi ve riskli durumlarda biyofizik profil ve doppler ultrasonografi, haftalık NST (Non- Stres Test). 39-42. haftalar arası izlem Ultrasonografi ve riskli durumlarda biyofizik profil ve doppler ultrasonografi, NST (haftalık- 40.haftadan sonra 3 günde bir). 40. haftadan sonra gebeliğin doğuma dek haftada iki kez değerlendirilmesi daha uygundur. Gebelik takibindeki bazı önemli testleri daha ayrıntılı olarak incelersek; Gebelik tanısının konulması sonrası, periyodik aralıklarla ultrasonografi yapılarak gebeliğin seyri takip edilir. 12-14. gebelik haftalarında ultrasonografi ile bebek ense kalınlığı ve burun kemikleşmesi değerlendirilmeli, ve anne kanındaki PAPP-A ve β-hcg düzeyleri ile yapılan 1. trimester (İKİLİ TEST) tarama testi istenmelidir. Bu testte hormon değerleri ve bebeğin ense kalınlığı (NT) birlikte değerlendirilerek bir risk belirlenir. Ense kalınlığı ( NT)
12 haftalık gebelikte ultrasonografide artmış ense kalınlığı. (Trizomy 21 Down Sendromu çıkmıştır.) İkili testin yaklaşık % 85-90 civarında belirleyicilik oranı vardır. 12-14 gebelik haftaları arası ikili tarama testi yapılamamış veya yapılsa dahi ikinci bir inceleme testi olarak; 16-18 haftalar arasında anne kanındaki alfa-fetoprotein, β-hcg ve ue3-östriol değerlerine bakılarak yapılan ÜÇLÜ TEST(2.trimester tarama testi) yapılır. Üçlü testin sonucunda risk artışı varsa (genellikle 1/270 den yüksek olasılık) amniosentez önerilmelidir. Günümüzde dörtlü, beşli gibi başka testler de geliştirilse de halen bu testlerde rutin klinik pratiğe girecek kadar bilgi ve tecrübe oluşmamıştır. Tarama testi ve ultrasonografi sonucunda bebekte kromozomal bir anormallikten şüphelenilirse, bebekten hücre veya doku alınması gereği doğar. Bebekten hücre veya doku alınması; koryon villüs örneklemesi veya amniosentez yapılması demektir. Yapılan ikili veya üçlü tarama testleri sonucunun riskli çıkması, bebekte % 100 kromozomal anormalliği var anlamına gelmemektedir. Örneğin risk artışı nedeniyle amniosentez yapılan olguların yaklaşık 30-35 de 1 inde bir kromozomal anomali saptanmaktadır. Amniosentez (A/S) 16-20. haftaları arasında anne karnından ultrasonografi eşliğinde ince bir iğne ile girilerek,
bebeğin bulunduğu amnion sıvısından 15-20 ml sıvı alınarak bebeğin bu sıvıya dökülen hücrelerin alınmasıdır.. En erken 16. haftada yapılabilinir. Daha erken yapılması (13-14. hafta) mümkünse de, erken amniosentez sonrası düşük oranı % 3-5 dir. Amniyosentez çoğul gebeliklerde de uygulanabilir. Bir iğne girişimi ile iki bebekten de amniyon sıvısının alınması; gelişebilecek olası komplikasyonları azaltabilmektedir. Fetal anomali taramasında problem saptanması durumunda, bebekteki olası durum ve riskler aile ile birlikte değerlendirilip, en uygun teşhis ve tedavi yöntemlerine karar verilmelidir. Ultrasonografik incelemede fetusdaki tüm organ anormalliklerini saptayabilmek olasıdır. Bu tip saptanabilen anormalliklere örnekler verebiliriz: Anne karnındaki fetusun sağlık durumu periyodik ultrasonografi ile aylık olarak incelenmelidir.
36 Haftalık Gebelik Son ayda ise (> 37 hafta); eğer gebede ekstra risk yok ise, haftalık elektrokardiotokografik test (Non-Stres Test- NST) ile bebeğin sağlık durumu hakkında bilgi edinilebilir. NST; anne bebek hareketlerini her zamankinden daha az hissediyorsa zamanını beklemeden hemen yapılmalıdır. NST ile bebek kalp atımlarının çizelgesi yazdırılır ve ultrasonografi ile; bebek gelişimi, amnion sıvısı, bebek hareketleri ve tonusu, solunum hareketlerinin olup olmadığı değerlendirilerek, bebeğin streste olmadığı belirlenebilir. Bebek streste ise ki bu; bebeğe giden oksijen miktarının azalması demektir, bebek en kısa zamanda doğurtulmalıdır.