JCR EURASIA RATING
BANKALARA YÖNELİK ÜRÜN VE HİZMETLER 1-Rating Corporate Rating Issue Rating Project Rating Structured Finance (Yapılandırılmış Finansman) Ratingi Basel II Kapsamında Bankaların Risk Ölçüm Sistemlerinin Validasyonu Corporate Governance Rating 2- Basel II-Standart Yöntem Kapsamında, CAR Hesaplamalarında Dikkate Alınacak Bankanın Kredi Müşterilerinin Derecelendirilmesi ve PD Oranlarının Tespiti Corporate Rating Yoluyla E-Rating Yoluyla 3- Risk Çözümleri Market Risk Asset & Liability Management Credit Risk Scoring Ranking Ülkeye ve kurumun yapısına özgü risk modelleri kurulumu Risk yönetimi kapsamında sermaye yeterliliği hesaplamaları 4- Due-diligence (Satın alma, satma, birleşme, iştirak vb alanlarda)
I- Genel Yaklaşım Bankalar Rating Metodolojik Altyapı Özeti JCR ER in derecelendirme metodolojisi; Ölçülen ve/veya ölçülemeyen parametrelerden, katsayılardan oluşan çok geniş kapsamlı faktörler topluluğuna dayanmaktadır. Derecelendirme sonuç ve prosedürlerini zaafiyete uğratacak ya da yetersiz kılacak bir seviyede olmamak kaydıyla son derece esnektir. Bankaların faaliyet alanlarını, bu alanlarla bağlantılı risklerini, banka yönetim ve ortaklarının beklenti ve amaçlarını, genel sosyoekonomik ortamda oluşması muhtemel değişiklik ve bilumum gelişmeleri kavramaya çalışmaktadır. Makro düzeyde; sektörel, bölgesel, ulusal ve uluslararası geçerliliğe sahiptir. Analize yaramayan veya uygulanabilir olma ihtimali bulunmayan detaylı veri isteklerine cevap aramaz. Banka verilerinin tutarlılık arz etmesi ve yeterli açıklayıcılık seviyesine ulaşması için veri taleplerinde duruma göre birkaç ufak değişikliğin dışında genel olarak standardizasyona gidilmektedir.
Bankalar Rating Metodolojik Altyapı Özeti I- Genel Yaklaşım (Devam) Her bir faktöre verilen ağırlık; bankaların faaliyet gösterdiği ülkelerin ekonomilerine, yasalarına, geleneklerine, muhasebe uygulamalarına, rekabet durumuna, düzenleyici kurumlarının yaklaşımlarına ve ekonomik ortama göre değişiklik gösterir. Derecelendirme kategorilerinin asgari koşullarını belirleyen standart oranlar grubu yaratmak, bu oranlara uygulanacak ağırlık katsayılarını standardize etmek ve bunları değişmez kabul etmek mantığında değildir. Zamana, ülkeye ve bankaya göre her zaman değişkenlik esas alınmaktadır. Derecelendirme sürecinin temelini, uluslararası standartlarda konsolide edilmiş kayıt, tablo ve raporlar teşkil eder. Endüstri dinamikleri, faaliyet performansı ve gelirlerin yapısı, yönetim kalitesi, risk yönetimi, aktif kalitesi, likidite ve içsel kaynak yaratma kapasitesi, sermaye yeterliliği, sermaye kontrolü ve sermaye yapısının değiştirilebilir olması gibi faktörler doğal olarak incelenecek faktörler arasındadır. Para arz ve talebinde, para değerinin belirlenmesinde bankaların üstlendiği görev ve roller diğer işletmeler açısından önemli farklılıklar yaratmaktadır. Sistemik risk açısından ulusal bankacılık düzenleyicilerinin ve nihai kredi vericilerinin (lender of last resort) varlığı incelemelerin önemli bir kısmını oluşturmaktadır.
Bankalar Rating Metodolojik Altyapı Özeti II-Notasyon
Bankalar Rating Metodolojik Altyapı Özeti II-Notasyon- Devam
Bankalar Rating Metodolojik Altyapı Özeti II-Notasyon (Notasyon Ekleri) (Devam) Geri çekilmiş : Sunulan bilgilerin yetersiz, sağlıksız olduğu kanaati taşıyorsa veya borç ve yükümlülüğün vadesinin dolması, geri çağırılması, yeniden finanse edilmesi hallerinde durumu geri çekilmiş ifadesiyle belirtilir. Not İzleme: Yatırımcıları bilgilendirmek ve onlara duyurmak gayesiyle, verilmiş kredi notları Not İzleme kapsamına alındıklarında, bu büyük bir olasılıkla verilmiş notun değiştirileceği ve değişikliğin hangi yönde olabileceğini belirtmek anlamında algılanmalıdır. Bunlar, potansiyel bir artırımı ya da düşüşü tanımlayan Olumlu, Olumsuz, veya artırılabilir, azaltılabilir yada sürdürülebilirse Gelişen şeklinde olabilirler. Not İzleme sürecinin kısa sürede çözümlenmesine ve sürüncemeye bırakılmamasına azami dikkat gösterilir. Not Görünümü: Bir iki yıl içerisinde notun olası değişim yönünü belirtir. Görünümler, pozitif, durağan veya negatif şeklinde tariflenir. (pa): Derecelendirmenin not alacak kurum tarafından sağlanmış bilgilere dayalı olsa da çoğunlukla halka açık olan bilgiler ışığında gerçekleştirildiğini belirtir. (np): Sözleşmede belirtilen bedelin derecelendirilen kuruluş tarafından ödenmediğini belirtir. (kd) (Pending) Kesin değil: Derecelendirmenin kesin olmadığını gösterir. Borç ödemesi ve kredi kalitesi hakkında bilgi verir, ancak, projenin bitirilememesi halinde ödeyememe riski ve ödeyememe olasılığı hakkında bir yorum getirilmediğini anlatır. Yatırımcılar böyle bir riskin var olabileceğini göz ardı etmemelidirler. Kgv (Public Security inclusive )(kamu güvencesi var); Teminat olarak gösterilen varlık ve değerlerin kamu güvencesinde olduğunu gösterir.
Bankalar için Stand Alone & Sponsor Support Notes Stand Alone Not Tanımları A : Çok güçlü bir bankayı belirtir. Özellikleri arasında, olağanüstü karlılık ve bilanço bütünlüğü, imtiyazları, yönetimi, faaliyet ortamı ve beklentileri yer alır. AB: A ve B notlarının arasında kaldığını gösterir. B : Güçlü bir bankayı belirtir. Bankayla ilgili herhangi büyük bir endişe yoktur. Özellikleri güçlü karlılık ve bilanço bütünlüğü, imtiyazları, yönetimi, faaliyet ortamı ve beklentilerdir. BC: B ve C notlarının arasında kaldığını gösterir C : Yeterli bir bankayı ancak birkaç sorunlu alanının olduğunu belirtir. Karlılık ve bilanço bütünlüğü, imtiyazları, yönetimi, faaliyet ortamı ve beklentileri hakkında bazı endişeler olabilir CD : C ve D notlarının arasında kaldığını gösterir. D : İçten veya dıştan kaynaklanan bazı zayıflıkları olan bir bankayı belirtir. Karlılık ve bilanço bütünlüğü, imtiyazları, yönetimi, faaliyet ortamı ve beklentileri hakkında endişeler vardır. Yükselen piyasalardaki bankalar dış etmenlerden kaynaklanan zayıflıklarla daha çok karşılaşmaktadırlar. E : Harici desteğe ihtiyacı olan ve ciddi sorunları olan bir bankayı belirtir. Sponsor Support Not Tanımları 1: Dış destek ihtimali çok yüksektir. Desteğin sahibi çok yüksek bir kredi notuna sahiptir ve destekleme eğilimi yüksektir. Bu destek ihtimali en az uzun vade A- notuna denk gelmektedir. 2: Dış destek ihtimali yüksektir.desteğin sahibinin kredi notu ve destekleme eğilimi yüksektir. Bu destek ihtimali en az uzun vade BBB- notuna denk gelmektedir. 3: Dış destek ihtimali makul seviyededir. Desteğin sahibinin destekleme eğilimi ve kabiliyetinde kuşku vardır.bu destek ihtimali en az uzun vade BB- notuna denk gelmektedir. 4: Dış destek ihtimali kısıtlı seviyededir.desteğin sahibinin destekleme eğilimi ve kabiliyeti konusunda belirsizlikler vardır. Bu destek ihtimali en az uzun vade B notuna denk gelmektedir. 5: Dış destek ihtimali var ama kesin değildir. Desteğin sahibinin destekleme eğilimi olmadığını veya destekleme kabiliyetinin zayıf olduğunu belirtir. Bu destek ihtimali en yüksek uzun vade B- notuna denk gelmektedir.
Bankalar Rating Metodolojik Altyapı Özeti III- Derecelendirme Faktörleri Nicel ve objektif finansal faktörler Karlılık Gelir-Gider Durumu Muhasebe ve Mali Raporlar Kredi Riski ve Yönetimi Piyasa Riski ve Yönetimi Faaliyet, Operasyonel Riskler ve Kayıplar Yasal Riskler Fonlama ve Likidite Menkulleştirme ve Kredi Türevleri Sermaye Yeterliliği, Borçluluk ve Ortaklık Yapısı Etkinlik Varlık Kalitesi
Bankalar Rating Metodolojik Altyapı Özeti III- Derecelendirme Faktörleri (Devam) Nitel ve subjektif finansal olmayan faktörler; Firma Değeri (Pazar Payı, Coğrafi Çeşitlilik, Kazanç İstikrarı, Kazanç Çeşitliliği, Piyasa Risk Dayanıklılığı) Risk Pozisyonu ( Kurumsal Yönetişim, Organizasyon Yapısı, Ortaklık Yapısı, Kontrol, Raporlama, Kredi-Risk-Alacak Yoğunlaşması, Likidite Yönetimi, Piyasa Riski Eğilimi, Kaynak Temini, Muhasebe Uygulamaları, Güvenlik Sistemleri) Yasal Düzenlemeler ( Lisans, Sermaye Düzenlemeleri, Diğer Önleyici Düzenlemeler, Denetim, Karar Süreçleri) Operasyonel Ortam ( Ekonomik İstikrar, Sektörel Durum, Etik değerler, yolsuzluk, Faaliyet Ortamı, Yasal Altyapı) Geçmiş Borç Bilgileri ( Memzuç bilgileri, Şahıs Varlığı) Gelecek Dönem İş Planları ( Nakit Akımlarının Hedeflere Uyumu, Varsayımların uygunluğu, Yatırım Planlarının Uygunluğu, Birleşme-Ortaklık-Satın Alma Yerindeliği, Bütçe Hedeflerinin Uygunluğu, Personel ve Yönetim Planlamaları)
Derecelendirme Süreci
Basel II-Standart Yöntem PD Hesaplamaları I- CAR (sermaye yeterlilik rasyosu) hesaplamaları için Bankanın Kredi Müşterilerinin Derecelendirilmesi ve Temerrüde Düşme Olasılıklarının tespiti JCR ER bankların aşağıdaki kategorilerde yer alan müşterilerine yönelik Basell II kapsamında derecelendirme hizmeti sağlamaktadır. Bankalar oluşturulan bu notları, fiyatlama, teminatlandırma ve CAR hesaplamalarında girdi olarak Kullanmakta ve ayrıca kredilendirme öncesinde onay/red kararlarını etkilemektedir. Bu anlamda JCR ER Türkiye de ECAI lisansı almak için müracaat eden ilk kuruluş olup, gerekli yeterlilik incelemeleri tamamlanmış ve BDDK dan lisans onayı verilerek bu alanda yetkilendirilmiştir. KREDİLER İhtisas dışı Krediler - Şirketlerin Ortakların ve işletmelerin Yükümlülüğü Kobi (Ciro/Kredi Tutarı kıstaslarına göre) Kredileri İhtisas Kredileri - Şirketlerin Ortakların ve işletmelerin Yükümlülüğü Proje Finansmanı Duran Varlık Finansmanı Emtia Finansmanı Gelir getiren Gayrimenkul Finansmanı Volatilitesi Yüksek Ticari Gayrimenkul Finansmanı Devralınan Kurumsal Alacaklar HAZİNE VE MERKEZ BANKASI KREDİLERİ BANKA KREDİLERİ PERAKENDE KREDİLER Rotatif Krediler İkamet Amaçlı gayrimenkul ipotek kredileri Nitelikli rotatif Perakende Krediler Devralınan Perakende Alacaklar SERMAYE YATIRIMLARI
JCR ER İN BASEL II KAPSAMINDAKİ ECAI LİYAKAT KRİTERLERİ Objektiflik Bağımsızlık Uluslararası Şeffaflık ve Bağımsızlık Kamuya Açıklama Altyapı ve İnsan Kaynağı Kredibilite JCR ER in derecelendirme metodolojisi AVRA, BASEL II düzenlemelerinde ECAI ler için öngörülen Liyakat Kriterlerine uygun olarak kurgulanmıştır.
Kriter I : Objektiflik JCR ER İN BASEL II KAPSAMINDAKİ ECAI LİYAKAT KRİTERLERİ Kredi derecelerinin tahsisinde izlenen yöntem basiretli ve sistemlidir. 30 yıllık tarihsel deneyimlere dayanan ve uluslar arası düzeyde kabul gören bir doğrulama sürecine tâbi tutulmuştur. Kredi derecelendirmeleri, finansal durumdaki değişiklikleri yansıtacak şekilde ve sürekli olarak gözden geçirilmekte ve literatür takip edilmektedir. Ayrıca Ana şirketimizin araştırma ve geliştirme faaliyetlerinden de yararlanılmaktadır. Geriye dönük testi de içeren ve her piyasa segmenti için hazırlanmış, şirketimizin kuruluşundan ve sistemlerinin kullanılmaya başlamasından itibaren 1 yıllık süre geçmiştir. Ana şirketimizdeki sistem kullanım süresi 30 yıldan fazladır.
JCR ER İN BASEL II KAPSAMINDAKİ ECAI LİYAKAT KRİTERLERİ Kriter II: Bağımsızlık JCR ER derecelendirme sürecini etkileyebilecek politik veya ekonomik baskılara maruz kalmayacak şekilde bağımsız bir yapıda kurulmuştur. Kredi derecelendirme süreci, ortaklık yapısının veya yönetim kurulunun oluşumunun menfaat çatışmasına mahal vermesinden kaynaklanacak tahditlerden tamamen bağımsızdır.
JCR ER İN BASEL II KAPSAMINDAKİ ECAI LİYAKAT KRİTERLERİ Kriter III: Uluslar arası Erişim/Şeffaflık Münferit kredi dereceleri, eşit koşullarla, yasal menfaat sahibi, yerli ve yabancı tüm kuruluşların erişimine açık tutulmaktadır. Kullanılmakta olan genel yöntem de kamuya açıklanmış durumdadır.
JCR ER İN BASEL II KAPSAMINDAKİ ECAI LİYAKAT KRİTERLERİ Kriter IV: Kamuya Açıklama JCR ER in temerrüt tanımı, hesaplama süresi ve her derecenin tanımı da dahil olmak üzere, kullandığı kredi derecelendirme yöntemleri; her derecelendirme kategorisine ilişkin fiili temerrüt oranları; ve derecelendirmeler arasındaki geçiş ve derecelendirmelerde meydana gelen değişiklikler kamuya açıklanmış durumdadır.
JCR ER İN BASEL II KAPSAMINDAKİ ECAI LİYAKAT KRİTERLERİ Kriter V: Altyapı ve İnsan Kaynağı JCR ER yeterli insan kaynağına ve altyapıya sahip durumdadır.
JCR ER İN BASEL II KAPSAMINDAKİ ECAI LİYAKAT KRİTERLERİ Kriter VI: Kredibilite Yukarıda sayılan kriterlerle uyum nedeniyle şirket güvenilirliği ve yatırımcıların ilgisi üst düzeydedir.
JCR ER BASEL II-Standart Yöntemde NOTASYON EŞLEMESİ
(*) JCR ER'in BDDK ya Bildirdiği Üç-yıllık KTO nun - Kümülatif Temerrüt Olasılığı'nın 10 Yıllık Ortalaması
JCR ER TEMERRÜT TANIMI JCR Eurasia Rating in metodolojik yaklaşımında; Temerrüt; kuruluşların finansal ve ticari borçları ile ihraç ettikleri menkul kıymetlerine ilişkin faiz, temettü ve anaparalarının öngörülmüş tarihte (kısa ve uzun) ve muacceliyet kesbetmek kaydıyla alacaklının talebi halinde fiilen ödenmemesi durumudur. Temerrüt Olasılığı ise yükümlü veya borçlunun anapara, faiz ve diğer eklenti yükümlülüklerini ödünç sözleşmesine uygun bir şekilde zamanında ve tam olarak ödeme isteği ve kabiliyetinin var olup olmadığını ve seviyesini belirlenmiş kriterler ve öngörülen varsayımlar dâhilinde önceden sıfır ile yüz arasında tahmin edilen yüzdesel bir öngörü rakamıdır. Gerek yatırım yapılabilir gerekse spekülatif seviyelerdeki notların içerisinde bulunan tüm alt kategorilere denk gelen ana notların ve çentiklerinin (notch) hemen hepsi farklı oranlarda da olsa belli bir temerrüt olasılığı içermektedir.
Temerrüt Olasılığı Kategorileri Not grupları arasındaki Temerrüt olasılığı seviyesinin tespitinde kullanılan kıstas ve varsayımlar (AAA AA A) JCR Eurasia Rating in metodolojik sistematiğine göre derecelendirilen kuruluşların bu grupta yer alabilmesi için; Para veya sermaye piyasalarından veyahut da diğer yollardan finansman ve proje yapısına uygun miktar ve maliyetlerle kredilendirilmiş/kredilendirilecek olması veya bu yapıya uygun olarak fon temin edilmiş/edilecek olması, Anapara, faiz ve diğer yükümlülük ödemelerinin, ödeme gücüne ve nakit akımına göre yapılandırılmış/yapılandırılacak olması, Geri ödemelerinin süresinde yapılmış olması ve gelecekte de geri ödeme sorunları beklenmemesi, Kredi değerliliğinin zayıflama emarelerinin görülmemesi, gerekmektedir.
Temerrüt Olasılığı Kategorileri-Devam Not grupları arasındaki Temerrüt olasılığı seviyesinin tespitinde kullanılan kıstas ve varsayımlar (BBB BB B) JCR Eurasia Rating in metodolojik sistematiğine göre derecelendirilen kuruluşların bu grupta yer alabilmesi için; Kredilendirilebilir nitelikte finansman yapısına sahip olunması, Cari dönem için anapara, faiz ve diğer yükümlülük ödemelerinde sorun bulunmaması, Gelecek dönemler için anapara, faiz ve diğer yükümlülük ödemelerinde olumsuz gelişmelerin olabileceğine yönelik emarelerin belirlenmesi, Gelecek için beliren olumsuz emarelerin giderilmesinin zor olacağının tahmin edilmesi, Önemli ölçüde finansal risk taşıması, Nakit akışlarında düzensizlik ve kontrolsüzlük halinin tespit edilmesi, Üç ayı geçmemek kaydıyla ödemelerinde gecikmelerin bulunması, gerekmektedir.
Temerrüt Olasılığı Kategorileri-Devam Not grupları arasındaki Temerrüt olasılığı seviyesinin tespitinde kullanılan kıstas ve varsayımlar (CCC CC C) JCR Eurasia Rating in metodolojik sistematiğine göre derecelendirilen kuruluşların bu grupta yer alabilmesi için; Borçlarının vadesinde ödenmesi açısından öz kaynaklarının yetersiz kalması veya bu ihtimalin ortaya çıkması, Borçlarının tamamının vadesinde ödenmesi açısından serbest varlıklarının yetersiz kalması, Kredi değerliliğinin zayıfladığının kesin olarak tespit edilmiş olması, Borcun anapara veya faizinin ödenmesi gereken tarihten itibaren altı ayı geçmemek kaydıyla üç aydan fazla geç ödenmesi veya ödemelerin bu sürelere sarkacağı yönünde kanaat getirilmesi, İşletme sermayesinde ve bunun finansmanında likidite sıkıntısı içerisine girilmesi, gerekmektedir.
Temerrüt Olasılığı Kategorileri-Devam Not grupları arasındaki Temerrüt olasılığı seviyesinin tespitinde kullanılan kıstas ve varsayımlar (DDD DD D) JCR Eurasia Rating in metodolojik sistematiğine göre derecelendirilen kuruluşların bu grupta yer alabilmesi için; Borçlarının vadesinde ödenmesinin mümkün görülmemiş olması, DDD kategorisi için bir yılı geçmemek üzere ödemelerinde altı aydan fazla gecikmelerin bulunması, DD kategorisi için ise, ödemelerinde bir yıldan fazla gecikmelerin olması, Sadece DDD kategorisi için geçerli olmak kaydıyla, birleşme, yeni ve özel ilave finansman bulma, satma vb yollarla sağlanacak kaynaklarla borç ödeme için yeterli fon yaratma kapasitesine sahip olunması, Kredi değerliliğinin çok önemli ölçüde yok olması, gerekmektedir.