MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI PLAN AÇIKLAMA RAPORU

MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI PLAN AÇIKLAMA RAPORU 2016

MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI PLAN AÇIKLAMA RAPORU 2016 E. SEMRA KUTLUAY ÇİFTEVLER SOKAK NO:3/1 06540 A.AYRANCI / ANKARA TEL. (0312) 4273551 / 4683873 FAKS. (0312) 4273163 ii

MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI PLAN AÇIKLAMA RAPORU İçerik 1. PLANIN AMACI VE TEMEL İLKELERİ... 1 2. PLANIN KAPSAMI... 2 3. PLANLAMA ALANININ GENEL TANITIMI... 3 4. YERLEŞİMLERİN GENEL KARAKTERİSTİKLERİ VE KENTSEL KADEMELENME... 6 4.1. İLÇELER... 6 4.1.1. Menteşe İlçesi... 6 4.1.2. Bodrum İlçesi... 8 4.1.3. Dalaman İlçesi... 11 4.1.4. Datça İlçesi... 12 4.1.5. Fethiye İlçesi... 13 4.1.6. Kavaklıdere İlçesi... 15 4.1.7. Köyceğiz İlçesi... 16 4.1.8. Marmaris İlçesi... 17 4.1.9. Milas İlçesi... 18 4.1.10. Ortaca İlçesi... 20 4.1.11. Seydikemer İlçesi... 21 4.1.12. Ula İlçesi... 23 4.1.13. Yatağan İlçesi... 24 4.2. KENTSEL KADEMELENME... 25 5. PLANI YÖNLENDİREN TEMEL VERİLER... 28 5.1. ÜST PLANLAR... 28 5.1.1. Güney Ege Kalkınma Ajansı TR32 Düzey 2 Bölgesi Bölge Planı... 28 5.1.2. Aydın-Muğla-Denizli Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı... 30 5.2. KORUMA ALANLARINDAKİ PLANLAR... 31 5.3. KÜLTÜR VE TURİZM MERKEZLERİ KÜLTÜR VE TURİZM KORUMA VE GELİŞİM BÖLGELERİNDEKİ PLANLAR... 32 5.4. İMAR PLANLARI VE MEVZİİ İMAR PLANLARI... 32 5.5. KÖY YERLEŞME PLANLARI... 32 i

5.6. KURUM GÖRÜŞLERİ VE JEOLOJİK ETÜT RAPORU... 33 6. PLANLAMA KARARLARI... 34 6.1. ULAŞIM KARARLARI... 34 6.2. MEKANSAL KULLANIM KARARLARI... 36 6.2.1. 1/5.000 Ölçekli Öncelikli Nazım İmar Planı Yapılması Zorunlu Alanlar... 37 6.2.2. Yerleşme Alanları... 40 6.2.2.1. Kentsel Yerleşme Alanları... 40 6.2.2.2. Kırsal Nitelikli Yerleşme Alanları... 41 6.2.3. Muğla Büyükşehir Belediyesi Özel Proje ve Planlama Alanları... 44 6.2.4. Çalışma Alanları... 45 6.2.4.1. Ticaret Alanları... 45 6.2.3.2. Kamu Hizmet Alanları (Resmi Kurum Alanları)... 45 6.2.3.3. Konut Dışı Kentsel Çalışma Alanları... 45 6.2.3.4. Organize Sanayi Bölgeleri... 46 6.2.3.4. Sanayi Bölgeleri... 46 6.2.3.5. Küçük Sanayi Alanları... 46 6.2.3.6. Depolama Alanları... 47 6.2.3.7. Toplu İşyerleri... 47 6.2.3.8. Tarımsal Amaçlı Entegre Tesis Alanları... 47 6.2.3.9. Askeri Alanlar ve Askeri Yasak Bölgeler... 48 6.2.3.10. Su Ürünleri Üretim ve Yetiştirme Alanları... 48 6.2.2.11. Maden İşletme Tesisleri, Geçici Tesisler, Maden Sahaları ve Ocaklar... 48 6.2.4. Turizm Alanları... 49 6.2.4.1. Turizm Alanları... 50 6.2.4.2. Günübirlik Tesis Alanları... 50 6.2.4.3. Kamping Alanları... 51 6.2.4.5. Golf Alanları... 51 6.2.4.6. Ekoturizm Alanları... 51 6.2.4.7. Karma Kullanım Alanları (Ticaret+Konut, Turizm+Ticaret, Turizm+Ticaret+Konut)... 52 6.2.5. Sosyal Altyapı Alanları... 52 6.2.6. Açık ve Yeşil Alanları... 52 6.2.6.1. Yeşil Alanlar... 52 6.2.6.2. Fuar, Panayır, Festival Alanları... 53 6.2.6.3. Mesire Yerleri... 53 6.2.6.4. Ağaçlandırılacak Alanlar... 53 6.2.6.5. Mezarlık Alanları... 53 6.2.7. Bugünkü Arazi Kullanımı Devam Ettirilerek Korunacak Alanlar... 53 6.2.7.1. Tarım Alanları... 53 6.2.7.2. Orman Alanları... 54 ii

6.2.7.3. Sulama Alanları... 54 6.2.7.4. Mera Alanları... 54 6.2.7.5. Doğal ve Ekolojik Yapısı Korunacak Alanlar... 54 6.2.8. Koruma Alanları... 55 6.2.8.1. Sitler... 55 6.2.8.2. Önemli Doğa Alanları... 55 6.2.9. Afet Tehlikeli Alanlar... 55 6.2.9.1. Jeolojik Açıdan Yerleşime Uygun Olmayan Alanlar... 55 6.1.9.2. Jeolojik Açıdan Önlemli Alanlar... 55 6.1.9.3. Mikrobölgeleme Etütleri... 56 6.2.9.3. Taşkına Maruz Alanlar... 56 6.2.10. Teknik Altyapı... 56 6.2.10.1. Otogar ve Tır, Kamyon, Makine Parkı ve Garaj( Büyük Araç Otopark) Alanları... 56 6.2.10.2. Enerji Üretim ve Taşınım Alanları... 56 6.2.10.2. Atık Bertaraf, Depolama ve Geri Kazanım Tesis Alanları... 56 6.2.10.3. Arıtma Tesis Alanları... 57 6.3. PROJEKSİYONLAR VE NÜFUS TAŞIMA KAPASİTESİNE YÖNELİK KARARLAR.. 58 iii

Tablo Dizini Tablo 1. 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı Mekansal Kullanım Kararları Dağılımı... 36 Tablo 2. Plan Onama Dışı Alanlar... 37 Tablo 3. Sürekli ve Geçici İkamet EdenMevcut Nüfusun Dağılımı (2014)... 58 Tablo 4. Mevcut Turizm Yatak Kapasitesi Dağılımı (2014)... 59 Tablo 5. Sürekli İkamet Eden Nüfus Projeksiyon Tabloları... 60 Tablo 6. Sürekli İkamet Eden Kentsel Nüfus... 65 Tablo 7. Sürekli İkamet Eden Kırsal Nitelikli Nüfus (Köyden mahalleye dönüşen yerleşimler)... 66 Tablo 8. Sürekli İkamet Eden Toplam Nüfus... 66 Tablo 9. Kırsal Nitelikli Yerleşmeler İçin imar Planında Baz Olacak Nüfus Artış Oranları... 67 Tablo 10. Sürekli ve Geçici İkamet Eden Nüfusun Birlikte Oluşturdukları Toplam Nüfus İçinde Dağılım Oranları... 68 Tablo 11. Geçici İkamet Eden Nüfus Kapasitesi Öngörüleri (2025)... 69 Tablo 12. Sektörel Dağılım... 71 Tablo 13. Müdahalesiz Ortamda 2025 Yılı Sektörel Dağılımı... 72 Tablo 14. 2025 Yılı Sektörel Öngörüler... 73 iv

1. PLANIN AMACI ve TEMEL İLKELERİ Muğla İli 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı, 2025 hedef yılında, il bütününde koruma-kullanma dengesinin sağlandığı, sürdürülebilir kalkınmayı desteklemek üzere, yerleşme alanları ile sanayi, tarım, turizm, ulaşım gibi sektörel gelişmeleri yönlendirecek arazi kullanım kararlarının ölçeğin gerektirdiği detayda belirlenmesini amaçlamaktadır. Bu doğrultuda, planın temel ilkeleri şunlardır: Koruma İlkeleri Planlama Alanı ndaki çevresel değerlerin koruma-kullanma dengesi gözetilecek şekilde korunmasının sağlanması. Tarım arazilerinin ve sulama alanlarının korunması. Orman alanlarının korunması. Mera alanlarında koruma-kullanma dengesinin gözetilmesi. Flora ve fauna açısından zengin sulak alanlar, göller v.b. gibi ekolojik açıdan önemli alanların korunması. Bitkisel üretimde önemli paya sahip olan tarım toprakları ile su ürünleri üretim yerleri ve çevrelerinin korunması. Kıyı alanlarının korunması. Su kaynaklarının korunması, suyun dengeli ve verimli kullanımının sağlanması ve kirlenmesinin önlenmesi. Sit alanları ile kültür ve tabiat varlıklarının korunması. Korunacak alanlarda, kentsel gelişme baskılarını azaltacak tedbirlerin alınması. Geliştirme İlkeleri Planlama Alanı nın mekansal gelişiminin, sosyal, ekonomik ve kültürel gelişimle koordineli bir şekilde oluşmasının sağlanması. Doğal, tarihi, kültürel, sosyal ve ekonomik kaynakların katma değerlerini artıracak planlama kararlarının geliştirilmesi. Sektörler arası eşgüdümün sağlandığı bir ekonomik gelişmenin sağlanması. Mekansal gelişmenin, doğal kaynakların sürdürülmesini sağlayacak şekilde yönlendirilmesi. Tüm yerleşmelerde, mevcut potansiyellerin desteklendiği ve sosyo-ekonomik yaşam kalitesinin artırıldığı bir gelişimin sağlanması. Bu plana göre yapılacak uygulamaların ve hazırlanacak alt ölçekli planların yönlendirilmesi. 1

2. PLANIN KAPSAMI Muğla İli 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı, işin teknik şartnamesi çerçevesinde, Muğla ilinde idarenin plan onaylama yetkisindeki alanları kapsamaktadır. Bu doğrultuda, ildeki korunan alanlar (özel çevre koruma bölgeleri, doğal sit alanları, milli parklar vb.) ve turizm merkezleri ile kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri bu planın kapsamı dışında kalmaktadır. Yatağan ve Kavaklıdere ilçelerinin tamamı plan sınırları içinde yer almaktadır. Datça ilçesinin tamamı, özel çevre koruma bölgesi statüsünde olduğundan plan sınırları dışında yer almaktadır. Diğer tüm ilçelerde ise, plan dışında kalan, planlama yetkisi başka kurumlara ait olan özel statülü alanlar için plan kararları getirilememiş ve il bütününde plan kararları üretilememiştir. Ancak, turizm merkezleri ile kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri içinde yer alan, bu planın onay tarihinden önce diğer kurumlarca onaylanmış ve yürürlükte olan planlar ile entegrasyon ya da uyumlaştırma yapılarak bütünlük sağlanmaya çalışılmıştır. Ayrıca, kıyı yapıları da bu planın onama sınırları dışındadır. Bu çerçevede, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı 970.674 hektar alanı (il yüzölçümünün %73,3 ü) kapsamaktadır. 2

3. PLANLAMA ALANININ GENEL TANITIMI Muğla ili, Türkiye nin güneybatı ucunda, Ege Bölgesi nin dağlık Menteşe Yöresi nde, Ege Denizi ile Akdeniz in birleştiği coğrafyada yer almaktadır. Batısı ve güneyi deniz, doğusu ve kuzeyi dağlık ve ormanlık alanlar ile birleşen bu coğrafya, Muğla iline turizm potansiyeli açısından avantajlı bir ortam yaratmıştır. Muğla yaklaşık 1.480 km uzunluğundaki, koylarla bezenmiş kıyı şeridi, dağlık-ormanlık alanları ve tarihi değerleri ile deniz, yat, doğa ve kültür turizmi açısından uluslararası turizm pazarında önemli paya sahip bir ildir. Muğla, Türkiye nin turizm sektörü kimliği ön planda olan en önemli illerinden Antalya; tarım ve turizm sektörü kimliği ön planda olan Aydın ve sanayi sektörü açısından önde gelen illerinden biri olan Denizli ile komşudur. Türkiye İstatistiki Bölge Sınıflandırması na göre, 1.Düzey Ege Bölgesi kapsamında, Aydın ve Denizli illeri ile birlikte, TR32 Aydın Alt Bölgesi ni oluşturmaktadır. Muğla, TR32 Bölgesi içinde, hem ulusal hem de uluslararası düzeyde turizm sektörünün ön plana çıktığı bir ildir. Bununla birlikte, mevcut üç adet termik santral ile enerji sektörü açısından stratejik bir önem kazanmaktadır. Ayrıca, tarım sektörü de hala önemli bir geçim kaynağı olarak dikkat çekmektedir. Özellikle, zeytincilik ve narenciye yetiştiriciliği ile balıkçılık ve seracılık önemli tarımsal faaliyetler olarak sürdürülmektedir. İlin yüzölçümü, göllerin dahil edilmediği Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 12.851 km² olup, göller ile birlikte bu alan 13.247 km 2 olmaktadır. Muğla, 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kapsamında il sınırlarıyla büyükşehir statüsü kazanmıştır. Bu kanuna istinaden, Merkez ilçenin adı Menteşe olarak değişmiş; kanun öncesinde Fethiye ilçesine bağlı bir belde olan Kemer yerleşimi merkez olmak üzere Seydikemer adıyla yeni bir ilçe kurulmuştur. Ayrıca, belde ve köylerin tüzel kişilikleri kaldırılmış ve bu yerleşimler mahalleye dönüşmüştür. Özetle, yeni idari yapıda Muğla ili 13 ilçeden ve bunlara bağlı mahallelerden oluşmaktadır. Muğla ilinde, 2014 yılı adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre sürekli ikamet eden nüfus toplam 894.509 kişidir. Sürekli ikamet eden bu nüfusa, il genelindeki yaklaşık 220.000 kişilik turizm ve yaklaşık 528.000 kişilik ikinci konut nüfusu da eklendiğinde, yaz aylarında nüfus yaklaşık olarak 1.600.000 kişiye ulaşmaktadır. Muğla ili ve ilçelerine erişimde en yaygın ulaşım türü karayoludur. İl, başkent Ankara ya 622 km, ticaret ve kültür merkezi İstanbul a 780 km mesafededir. Ege Bölgesi ndeki en önemli ticaret ve iş merkezi İzmir e 225 km, tarım ve turizm merkezi Aydın a 99 km, sanayi merkezi Denizli ye 145 km ve turizm merkezi Antalya ya 313 km mesafede yer almaktadır. 3

Muğla ya havayolu ulaşımı, ilin kuzeybatısındaki Milas-Bodrum ve güneydoğusundaki Dalaman havalimanlarından sağlanmaktadır. Milas-Bodrum Havalimanı il merkezine 80 km, Dalaman Havalimanı ise, 92 km mesafededir. Deniz yolu ulaşımı, Bodrum, Fethiye, Marmaris, Datça, Milas-Güllük Limanları ve yolcu iskeleleri ile bu ilçelerde bulunan yat limanlarından sağlanabilmektedir. Türkiye de deniz yolu ile şehirlerarası yolcu taşımacılığının çok yaygın olmaması nedeni ile bu ulaşım türü daha çok uluslararası turist yolcu taşımacılığı amaçlı olarak gerçekleşmektedir. Muğla da mevcut bir demiryolu ağı bulunmamaktadır. Muğla ili topografyası tüm yeryüzü şekillerine rastlanabilen bir özellik göstermektedir. Sarp ve dağlık kesimler, il alanının yaklaşık %80 ini kapsamaktadır. İlin, yaklaşık %65 i orman ve fundalık, %3 ü çayır-mera, %20 si tarım ve %12 si diğer arazilerden oluşmaktadır. İl, Karaova-Milas, Gökova, Muğla-Yatağan, Ula-Ören ve Fethiye-Burdur Fay Zonları ile irili ufaklı pek çok fayın yer aldığı bir bölgede bulunmakta olup, 1.derece deprem kuşağında kalmaktadır. Fay oluşumları arasında karstlaşmış birçok çukurluk bulunması önemli bir jeomorfolojik özelliktir. Yarımadalar, körfezler, koylar ve adaların oluşumuyla sonuçlanmış bu zengin jeomorfolojik özellikler, Muğla yı deniz ve yat turizmi açısından zengin kaynaklar sunan bir potansiyel sağlamıştır. Hidrolojik ve hidrojeolojik açıdan, Muğla ili, geçirimli özellik gösteren karstik yapısı nedeniyle akarsu oluşumu için uygun bir zemine sahip değildir. İlde, en önemlileri, Nannam Çayı, Yuvarlak Çay, Eşen Çayı ve Dalaman Çayı olan akarsu ya da dereler bulunmaktadır. İçme suyu kaynakları açısından en verimli bölgeler, Milas, Fethiye ve Seydikemer ilçelerinin bulunduğu havzalardır. Jeotermal kaynaklar açısından ise, Bodrum, Datça, Köyceğiz, Marmaris, Milas, Ortaca, Dalaman ve Yatağan ön plana çıkmaktadır. Muğla ili, flora-fauna açısından Türkiye deki en zengin bölgelerden birinde bulunmaktadır. İldeki biyolojik çeşitliliği yansıtan eko-sistem grupları, orman, makifrigana, kumul, sulak-bataklık ve kıyı eko-sistemleridir. Bunlardan en yaygın olanı, orman eko-sistemidir. Kumul eko-sistemi kıyılarda ve akarsu kenarlarında bulunmaktadır. Sulak ve tuzla eko-sistemleri ise, Güllük Metruk Tuzlası, Bafa Gölü, Köyceğiz-Dalyan ve Dalaman-Sarıgerme sahilleri başta olmak üzere, göl kenarları ve kıyılarda yer almaktadır. Yapılan bilimsel çalışmalar kapsamında, Muğla nın büyük bölümü önemli doğa alanları olarak tanımlanmıştır. Muğla, özel çevre koruma bölgeleri, doğal sit alanları, milli parklar vb. gibi koruma alanları, ile turizm merkezleri gibi, yer yer birbirleriyle örtüşen özel statülü alanlara sahiptir. İlin yaklaşık %26,7 si, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kapsamı ve plan onama sınırları dışında kalmış olan bu tür alanlardan oluşmaktadır. Muğla, pek çok medeniyetin hüküm sürdüğü bir bölgede yer alması nedeni ile zengin bir tarihsel çevreye; coğrafi ve ekolojik yapı özellikleri nedeni ile de zengin bir doğal yapıya sahiptir. Buna bağlı olarak, ilin yaklaşık %7 si doğal sit, milli park vb. gibi korunan alanlardan oluşmaktadır. 4

Muğla da, Gökova, Datça-Bozburun, Köyceğiz-Dalyan, Fethiye-Göcek ve Patara nın bir kısmı olmak üzere beş adet özel çevre koruma bölgesi bulunmaktadır. Milas ilçesinin batı sahillerinden başlayıp, Antalya il sınırına kadar olan sahil bandının önemli bir kısmında yer alan bu alanlar, ilin yaklaşık olarak %14,4 ünü oluşturmaktadır. Muğla ili sınırları içinde, bir adet kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgesi ile on altı adet turizm merkezi bulunmaktadır. Bu alanlar, ilin yaklaşık %5,3 ünü oluşturmaktadır. 5

4. YERLEŞİMLERİN GENEL KARAKTERİSTİKLERİ ve KENTSEL KADEMELENME 6 Muğla ilindeki ilçelerin genel karakteristikleri aşağıdaki şekilde özetlenebilir. 4.1. İLÇELER 4.1.1. Menteşe İlçesi Muğla Büyükşehir in merkezi olarak Menteşe ilçesinin kimliğini belirleyen sektörler, hizmetler (ticaret ve turizm ağırlıklı) ve sanayidir. İlçe, il merkezindeki mal ve hizmet sunumu çeşitliliğine bağlı olarak bir idari, ticari ve eğitim merkezi konumundadır. Muğla Üniversitesi, ilçenin kimliğinde belirgin bir unsur olarak ön plana çıkmakta ve ilçeyi önemli bir eğitim merkezi haline getirmektedir. Muğla Sıtkı Koçman Üniversite sinde Tıp Fakültesi nin varlığı, ili aynı zamanda medikal sağlık turizmi açısından önemli bir merkez haline getirmiştir. Plan döneminde bu sektörün desteklenmesi ilçe ekonomisi açısından son derece önemli görülmektedir. Menteşe, yeni idari yapıya göre mahalle statüsü kazanan eski belediyelik yerleşimlerin konumu nedeni ile daha çok iç kesimde yer alan bir ilçe gibi algılanmasına rağmen, Datça Körfezi nde uzun bir sahili bulunmaktadır. Bununla birlikte, ilçedeki turizm potansiyeli daha çok kültür ve yayla turizmine dayanmaktadır. İl merkezi, geleneksel Muğla evleri, camiler, hanlar gibi pek çok sivil mimari örneğinin görülebileceği zengin bir kentsel sit dokusuna sahiptir. Ancak ilçenin turizmden aldığı ekonomik pay çok azdır. Önemli turizm yerleşmeleri arasında, geçiş noktasında bulunması, ilçenin daha çok ticaret merkezi olarak gelişmesini yönlendirmiştir. Bunun yanı sıra, Karabağlar Yaylası, Asar Dağı ve Değirmendere gibi potansiyeller ile eko-turizm ve doğa sporları turizmi potansiyeli de sunmaktadır. İlçenin Gökova kıyılarında bulunan kısımları, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı onama sınırları dışında olan Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi kapsamında kalmaktadır. Menteşe ilçesinin kimliğinde belirgin etkisi olan diğer sektör ise, madenciliğe dayalı sanayidir. İlçe merkezinin dış çeperleri ve mahalleye dönüşen beldelerde, özellikle mermere dayalı faaliyet kolları gelişmiştir. Belediye statüsü kalkarak mahalleye dönüşen ve bu planda kentsel yerleşme alanları kapsamında kalan yerleşimlerden; Bayır, önemli mermer yataklarına sahip ve mermerciliğin yoğun olarak yapıldığı, büyük sanayi kullanımlarının planlı olduğu bir yerleşimdir. Kafaca, tarım toprakları ile çevrili, ekonomisi üzüm yetiştiriciliği ağırlıklı, tarım sektörü ön planda olan bir yerleşimdir. Yerkesik, tarım arazileri ile çevrili, tarım sektörü kimliği ön planda olan bir yerleşimdir. Ayrıca, son yıllarda, üniversite kampus alanına yakın olmasına bağlı olarak, ikamet için tercih edilen bir yerleşim haline gelmiştir. Buna bağlı olarak, hizmetler sektörü gelişmiştir.

Yeşilyurt, il merkezinin yaylası niteliğinde, sosyo-kültürel yapısı geleneksel özellikler taşıyan ve ekonomisi ağırlıklı olarak tarım sektörüne dayanan bir yerleşimdir. Menteşe ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen ve bu planda kırsal nitelikli yerleşme alanları kapsamında kalan yerleşimlerde ise, temel ekonomik etkinlik, bulundukları konumlarına göre, ormancılık ya da tarım ve hayvancılıktır. Bu mahallelerin pek çoğunda geleneksel olarak sürdürülen el sanatları bulunmakla birlikte, bunlar ekonomik girdi yaratacak düzeyde organize olmuş ya da sektörleşmiş değildir. Özellikle Yörük kültürünün devam ettiği orman köyleri eko-turizm potansiyeli taşımaktadır. 7

4.1.2. Bodrum İlçesi Bodrum ilçesinin kimliğini belirleyen en önemli sektör, turizm ve turizmde dayalı ticarettir. İlçe, turizm pazarında uluslararası önemde arz ve talep potansiyeline sahiptir. Sektör, deniz ve yat turizmi ağırlıklıdır. İlçede gümrüklü giriş-çıkışların yapıldığı uluslararası liman ve yat limanları bulunmaktadır. Bodrum ilçesi, genel olarak bir sahil kesimi yerleşmesidir. Bununla birlikte, ilçenin belediye statüsünden mahalleye dönüşen kentsel yerleşimlerinden Konacık sahili olmayan bir yerleşimdir. Konacık, iç kesimde yer almasına rağmen, Bodrum ilçesinin orta noktasındaki konumu ile turizm sektörü endeksli bir ticaret gelişimi göstermiştir. Bodrum ilçesinde, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kapsamı ve onama sınırları dışında kalmış olan pek çok özel statülü alan yer almaktadır. Bu kapsamda ilçede, Marina Turizm Merkezi, Karaada Turizm Merkezi, Yalıkavak Limanı Turizm Merkezi, Yalıkavak- Göltürkbükü-Gündoğan Turizm Merkezi, Türkbükü Doğusu Turizm Merkezi, Adalıyalı Turizm Merkezi ve Yalıçiftliği Turizm Merkezi (Yalı yerleşiminin tamamını kapsamaktadır) bulunmaktadır. Ayrıca, ilçenin kuzeyindeki alanlarda, Milas ilçesi ile ortak sınırlar taşıyan, Fesleğen Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi yer almaktadır. İlçenin Gökova sahillerinde ise, yine Milas ilçesi ile ortak sınırlar taşıyan, Çökertme Turizm Merkezi bulunmaktadır. Bodrum ilçesinin Mazı yerleşimi sahil kesimi bu bölge içinde kalmaktadır. Güllük Koyu nda yer alan Salih Adası nın bir bölümü ise, Tuzla Gölü Güneyi Turizm Merkezi kapsamındadır. Bunlara ilaveten ilçenin büyük bir bölümü doğal sit statüsü taşımaktadır. Bodrum ilçe merkezi, Bodrum ilçesinin idari, ticaret ve turizm merkezi niteliğini taşımaktadır. Merkezde temel ekonomik etkinlik turizm ve turizme yönelik ticaret sektörüne dayanmaktadır. Bodrum Guleti olarak bilinen yat imalatı da bir diğer önemli geçim kaynağıdır. Belediye statüsü kalkarak mahalleye dönüşen yerleşimlerden; Bitez, sosyo-kültürel yapısı göçlerle etkilenen bir yerleşim olmakla birlikte, aynı zamanda doğal değerlerini henüz yitirmemiş, küçük bir sahil yerleşimi karakterini koruyabilmiş bir yerleşimdir. Narenciye bahçeleri ile tarımsal karakteri ön plandayken, ilçe merkezine yakınlığı nedeniyle turizm yatırımları ve hizmetlerinin çoğaldığı cazip bir yerleşim haline dönüşmüştür. Yerleşimde ikinci konut ve turizm tesisleri bulunmaktadır. Konacık, ilçenin ticari işlevlerinin devam ettiği ikincil bir merkez konumundadır. Tarımsal potansiyelin az olduğu yerleşimde, ekonomi daha çok ticarete yönelik hizmetler sektörüne dayanmaktadır. Ortakent-Yahşi, merkezi konumu nedeni ile ilçenin sosyo-kültürel ve ticari merkezi olarak gelişmektedir. Konacık yerleşiminden başlayan ticaret aksının da devamı niteliğindedir. Buna bağlı olarak, turizm ve ticaret baskın ekonomik etkinlik olarak dikkat çekmektedir. Bununla birlikte, verimli topraklara sahip olan yerleşimde, eski değerini 8

kaybetmiş olsa da Narenciye üretimi ve zeytinlik bir ölçüde yerel halkın geçim kaynağı olmaya devam etmektedir. Turgutreis, gelişmiş kentsel hizmet sunumları ve yat limanı ile ilçenin ikinci büyük kentsel merkezi niteliğinde, Bodrum ilçe merkezinden sonra turistik tesislerin en fazla yer seçtiği ve ilçe genelinde ikinci konutların en fazla olduğu yerleşimdir. Turizm ve turizme yönelik ticaret ağırlıklı hizmetler sektörünün ön planda olduğu yerleşimde, tarım sektörü de önemli yer tutmaktadır. Yerleşimin kuzeyinde narenciye bahçeleri, zeytinlikler ve bağlar bulunmaktadır. Gümüşlük, ilçenin en önemli antik yerleşimlerinden Myndos Antik Kenti ile iç içe yaşayan, sosyo-kültürel yapısı, ilçe geneline paralel olarak, turizm sektörüne endeskli olarak değişim göstermiş bir yerleşimdir. Gümüşlük yerleşiminin ekonomisi genel olarak turizme dayanmakla birlikte, ilçede narenciye ve sebze tarımı yapılmaktadır. Balıkçılık da önemli bir uğraştır. Yarımadada ikinci konut oluşumlarının en yoğun olduğu yerleşimlerden biridir. Yalıkavak, ikinci konut yerleşimlerinin hızla artması, yabancıların mülk edinme talebinin yoğunlaşması ve yat limanının hizmete açılması ile birlikte önemli bir çekim merkezi haline gelmiştir. Günümüzde yerleşimin ekonomisi turizm ve turizme yönelik ticaret sektörüne dayanmaktadır. Tarımsal faaliyetler, gün geçtikçe azalarak da olsa halen devam etmektedir. Gündoğan, turizm sektörü ön planda olan, konaklama tesisleri ve ağırlıklı olarak ikinci konut oluşumlarının bulunduğu bir yerleşimdir. Ayrıca, balıkçılık ve arıcılık da yerel halkın geçim kaynağı olarak devam etmektedir. Göltürkbükü, son yıllarda hızla gelişen turizm ve turistik eğlence sektörü ile gündemde olan ve sosyo-kültürel yapısı hızla değişen bir yerleşimdir. Günümüzde, en önemli geçim kaynağı turizm ve turizme yönelik ticarettir. Bununla birlikte, balıkçılık da yerel halkın gelir kaynağı olmaya devam etmektedir. Yalı, ilçenin kırsal karakteri en yoğun, ekonomisi Zeytincilik ve balıkçılığa dayanan yerleşiminden biridir. Bununla birlikte, ilçenin genel kimliğinden farklı olarak, büyük otel ve tatil köylerinin yer aldığı ve hızla gelişme eğilimi gösterdiği farklı bir karaktere sahiptir. Mumcular, ilçedeki diğer yerleşimlerden farklı olarak, turizm sektöründe önemli gelişme göstermemiş olup, tarım sektörü ön planda olan, sosyo-kültürel yapısı görece geleneksel kalan bir yerleşmedir. İlçe genelinde, tarım etkinlikleri büyük oranda bu yerleşimde yapılmaktadır. Zeytincilik önemli bir tarımsal etkinliktir. Bodrum ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimler ise, turizm beldelerine yakın ya da iç kesimlerde olarak farklı karakter sergilemektedir. Akyarlar, Dereköy, Peksimet, Dağbelen, Gürece ve Yakaköy, nüfusları en fazla artan yerleşimler durumundadır. Güvercinlik, Akyarlar, İslamhaneleri ve Peksimet turizm odaklarına yakınlıkları nedeni ile ikinci konut gelişimlerine talep olan yerleşimlerdir. Gökova sahilinde yer alan Mazı, yat turizmi uğrak noktalarındaki koylara yakınlığı ve deniz turizmi 9

potansiyeli ile günübirlik turizm noktalarından biridir. Tarım sektörünün ön planda olduğu diğer kırsal nitelikli yerleşimlerde ise, geleneksel adetlerin turizm potansiyeli olarak sunulduğu çekim noktaları haline gelmiştir. 10

4.1.3. Dalaman İlçesi Dalaman ilçesinin kimliğini belirleyen en önemli girdiler, TİGEM, MOPAK Kağıt Fabrikası (eski SEKA), uluslararası havalimanı ve Sarıgerme Turizm Merkezi dir. İlçe önemli ölçüde kültür ve deniz turizmi ile Dalaman Çayı na endeksli doğa sporları turizmi potansiyeli sunmaktadır. Bu nedenle, Dalaman ilçesi tarım, sanayi ve turizm ağırlıklı hizmetler sektörlerinin birlikte gelişmekte olduğu bir karakter sergilemektedir. İlçenin kıyıları Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi ve Sarıgerme Turizm Merkezi kapsamında kalmaktadır. Kıyı kesimlerinin tamamı doğal sit statüsü taşımaktadır. Bu alanlar 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kapsamı ve onama sınırları dışındadır. Dalaman ilçe merkezi, ilçenin ticaret ve hizmetler merkezi olarak gelişmiştir. Havalimanı yerleşimin gelişiminde etkin rol oynamıştır. Dalaman ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimler ise, Dalaman Ovası nda ve ormanlık alanlarda olmak üzere farklı nitelik taşımaktadır. Kırsal niteliği devam eden alanlarda genel ekonomik etkinlik, narenciye üretimi, zeytincilik, arıcılık olmak üzere tarım sektörü ağırlıklıdır. Şerefler, Gökdağ, Kayadibi, Bozbel, Gürleyik gibi kültürel miraslara yakın yerleşimlerde, kültür turizmi potansiyeli bulunmaktadır. 11

4.1.4. Datça İlçesi Datça ilçesinin kimliğini belirleyen en önemli faktör, ender coğrafi konumu nedeni ile deniz ve ormanlık alanların iç içe geçtiği doğal yapısıdır. İlçenin tamamı Datça- Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi kapsamında kalmakta olup, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı onama sınırları dışındadır. Datça ilçesi, özel çevre koruma bölgesi olarak ilan edilmiş olması dolayısıyla bozulmamış doğası, denizi ve zengin kültür mirası ile Muğla nın en önemli deniz ve kültür turizmi merkezlerinden biridir. Tüm bu özelliklerinden dolayı, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanan, Türkiye Turizm Stratejisi 2023 kapsamında Datça Eko-Turizm Kenti olarak belirlenmiştir. Datça, strateji planlarında Bodrum ile birlikte, mevcut yel değirmenlerinin restore edilerek çeşitli aktiviteler için kullanılması önerilen bir ilçedir. Datça ilçe merkezi, ticaret ve turizme dayalı hizmetler sektörünün ön planda olduğu bir gelişim göstermiştir. Datça ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimler ise, ilçe genelinde olduğu gibi, tarım ve hayvancılık sektörü ağrılıklı gelişen yerleşimlerdir. Datça Yarımadası nın eşsiz doğası nedeni ile bu yerleşimlerin tümünde deniz, agro-turizm, ekoturizm, doğa ve doğa sporları turizmi potansiyeli bulunmaktadır. 12

4.1.5. Fethiye İlçesi Fethiye ilçesi, Muğla ilinin büyükşehir statüsü kazanmasıyla ikiye ayrılmıştır. Daha önce Fethiye ye bağlı, Kemer, Eşen, Kadıköy, Karadere, Kumluova ve Seki yerleşimlerinin birlikteliği ile Seydikemer adıyla yeni bir ilçe oluşturulmuştur. Seydikemer ilçesine bağlanan yerleşimler dikkate alındığında, Fethiye ilçesinin turizm ağırlıklı kimliğinde bir değişiklik olmamıştır. Fethiye, Türkiye nin hem deniz, hem kültür, hem de doğa turizmi açısından en önemli turistik merkezlerinden birisidir. İlçenin kimliğini belirleyen en önemli faktör, kuşkusuz, Ölüdeniz dir. İlçe turizm sektörü açısından uluslararası arz ve talep sunmaktadır. Bu nedenle, turizm sektörü ön plandadır. İlçede gümrüklü giriş-çıkışların yapıldığı uluslararası bir yolcu iskelesi bulunmaktadır. Bununla birlikte, turizm daha çok ilçe merkezinde en önemli sektör durumunda olup, ilçenin diğer kesimlerinde, tarım ve özellikle narenciye, seracılık, arıcılık, alabalık yetiştiriciliği ile ormancılık ve madencilik önemli geçim kaynaklarını oluşturmaktadır. Seracılık çok önemli bir tarımsal aktivitedir. Fethiye ilçesinin ilçe merkezini de kapsayan kıyı bölümlerinin büyük kısmı, Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi kapsamında kalmaktadır. Fethiye ilçe merkezi yanı sıra Göcek, Çiftlik ve Ölüdeniz yerleşimlerinin tamamı; Çamköy ve Karaçulha yerleşimlerinin bir kısmı ile köyden mahalleye dönüşen Gökçeovacık, İnlice, Yanıklar, Kargı, Keçiler ve Kaya yerleşmeleri bu bölge içinde yer almakta olup, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı onama sınırları dışındadır. Fethiye ilçe merkezi, ilçe genelinde hizmetler sektörünün en gelişmiş olduğu yerleşim konumundadır. Yat limanı ve eski kent dokusu ile ilçenin en hareketli ve turizm sektörünün ilçe genelinde en gelişmiş olduğu yerleşimdir. 13 Belediye statüsü kalkarak mahalleye dönüşen yerleşimlerden; Çamköy, ilçe merkezine yakın olmasına rağmen, kırsal karakterini korumuş, seracılığın en önemli gelir kaynağı olduğu bir yerleşimdir. Halkın bir kısmı, sezonda mevsimlik olarak turizm sektöründe çalışmaktadır. Çiftlik, oteller, ev pansiyonları ve ikinci konutların bulunduğu bir yerleşimdir. Plajları ile tanınan yerleşimin ana geçim kaynağı turizmdir. Bununla birlikte, tarımsal faaliyetler de sürdürülmektedir. Göcek, turizm gelirinin yüksek olmasına bağlı olarak, kent dokusunun nitelikli gelişme göstermiş olduğu bir yerleşimdir. Otel, butik otel ve pansiyon şeklinde konaklama tesislerinin bulunduğu yerleşimde, üst düzey gelir grubuna hitap eden, prestijli ikinci konut oluşumları da yaygındır. Karaçulha, ilçe merkezi ile bütünleşmiş bir yapıya sahiptir. Bununla birlikte, yerleşimin ekonomisi tarım ve seracılık ağırlıklı tarıma dayanmaktadır Ölüdeniz, ilçenin turizm açısından en çok gelişmiş ve turizm hareketleri talebi en yüksek olan yerleşmesidir. Turizm ve turizme yönelik ticaret sektörünün gelişmiş olduğu

yerleşimde, tarım sektörü özellikle, bahçe tarımı önemini korumaktadır. Ölüdeniz hem turizm tesisleri hem de ikinci konut oluşumları açısından gelişmiştir. İkinci konutların bir kısmında, sürekli ikamet edilmektedir. Yeşilüzümlü, tarım sektörü kimliği ön planda olan, sosyo-kültürel yapısı kırsal özellikler taşıyan bir yerleşimdir. Bağcılık ve şarapçılık potansiyeli bulunmaktadır. Son yıllarda Fethiye ilçe merkezinin yaylası konumuna gelmiştir. Üst gelir grubuna hitap eden konutlar bulunmaktadır. Yerleşmede ikinci konutların yanı sıra ev pansiyonculuğu da yaygındır. Son yıllarda yabancıların devamlı ikamet için tercih ettikleri bir yerleşim haline gelmiştir. Fethiye ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimler ise, yayla ya da orman yerleşmeleridir. Kıyı alanlarında yer alan yerleşmeler de dahil olmak üzere temel ekonomik aktivite tarım ve hayvancılıktır. 14

4.1.6. Kavaklıdere İlçesi Kavaklıdere ilçesi, ilin kuzeyinde, en iç kesimlerinde kalmakta olup, ormanlık alanlarla çevrili bir konumdadır. Diğer ilçelere etkileşimin az olduğu bir bölgede olması nedeniyle sosyo-kültürel yapısında kırsal ve geleneksel özelliklerini korumuş bir yapıya sahiptir. İlçe ekonomisi tarım (üzüm yetiştiriciliği ve şarapçılık), el sanatları (bakırcılık, kalaycılık, marangozluk, halıcılık) ve madencilik (mermer) sektörlerinin ön planda olduğu bir özellik göstermektedir. Bununla birlikte, Yörük kültürü ile önemli bir yayla turizmi potansiyeline sahiptir. Kavaklıdere ilçe merkezi, sosyo-ekonomik açıdan kırsal karaktere sahip, mermerciliğe dayalı sanayi ve ormancılığın önemli bir girdi olduğu bir yerleşimdir. Belediye statüsü kalkarak mahalleye dönüşen yerleşimlerden; Çamlıbel, orman ve ormanlık arazilerle çevreli bir yayla yerleşimidir. Tarım arazileri kısıtlı olan yerleşimde, temel ekonomik etkinlik kalaycılık, bakırcılık ve ticarettir. Yerleşim yayla turizmi potansiyeline sahiptir. Çayboyu, temel ekonomik etkinliğin tarım ve hayvancılık olduğu kırsal nitelikli bir yerleşimdir. Bununla birlikte, en fazla katma değere sahip sektör, mermerciliğe dayalı sanayi sektörüdür. Yerleşimin sınırları içinde çok sayıda mermer ocağı ve fabrika bulunmaktadır. Menteşe, yaylalık bir yerleşimdir. Temel ekonomik etkinlik tarım ve hayvancılıktır. Bununla birlikte, en fazla katma değere sahip olan sektör, ticaret olarak ön plana çıkmaktadır. Önemli bir yayla turizmi potansiyeline sahiptir. Kavaklıdere ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimler ise, orman ya da yayla yerleşimleri niteliğindedir. Bu yerleşimlerde geleneksel yaşam tarzı ve adetler devam etmekte olup, eko-turizm potansiyeli bulunmaktadır. 15

4.1.7. Köyceğiz İlçesi Köyceğiz ilçesinin kimliğini belirleyen en önemli faktörler, Köyceğiz Gölü, gölü denize bağlayan Dalyan kanalları ve Caretta Caretta Deniz Kaplumbağaları dır. Bu bölge ekolojik açıdan çok büyük öneme sahiptir. Bu potansiyeller, ilçenin turizm sektörüne katkı sağlamakla birlikte, tarım ve turizm sektörü birlikte gelişmektedir. İlçe, polikültür tarımı yapılabilen bir iklime sahiptir. Narenciye en önemli üründür. Köyceğiz Gölü nde balıkçılık yapılmaktadır. Köyceğiz ilin tarih, kültür, deniz, yayla, doğa sporları ve sağlık turizmi potansiyeline sahip bir ilçesidir. Kaunos Antik Kenti nin bulunduğu alanlar arkeolojik sit statüsü taşımaktadır. İlçenin batısında, Karaağaç ve Aksaz Koyları nın bulunduğu alanda, Aksaz Deniz Üssü bulunmaktadır. Üssün, Aksaz Koyu tarafı, Marmaris ilçesi sınırlarında kalmaktadır. Köyceğiz ilçesinin, ilçe merkeziyle birlikte, Beyobası ve Toparlar ile Döğüşbelen, Zaferler, Hamitköy, Yangı, Zeytinalanı, Pınar, Kavakarası, Sultaniye, Ekincik ve Çandır yerleşimlerini kapsayan büyük bir kısmı, Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi kapsamında kalmaktadır. Özel çevre koruma bölgesinin güneyine bir kesimde ise, Kıdrak- Belceğiz Turizm Merkezi bulunmaktadır. Bu alanlar 1/25.000 ölçekli nazım imar planı onama sınırları dışındadır. Köyceğiz ilçe merkezi, temel ekonomik etkinliğin narenciye, arıcılık ve balık üretimi olduğu bir yerleşimdir. Belediye statüsü kalkarak mahalleye dönüşen yerleşimlerden; Beyobası, tarım ve hayvancılık sektörünün ön planda olduğu, narenciye ve alabalık yetiştiriciliğinin yapıldığı, kırsal nitelikli bir yerleşimdir. Toparlar kırsal özelliklerin devam ettiği ve tarım ve hayvancılık sektörünün ön planda olduğu, turizm sektörünün ise günübirlik düzeyde olduğu bir yerleşimdir. Köyceğiz ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimler ise, orman ya da ova yerleşimleridir. Bu yerleşimlerde eko-turizm ve yayla turizmi potansiyeli bulunmaktadır. Ayrıca, Sultaniye, sıcak ve soğuk termal kaplıcaları ile tanınmakta olup, sağlık turizmi potansiyeline sahiptir. 16

4.1.8. Marmaris İlçesi Marmaris ilçesi, ilin turizm sektöründe uluslararası arz ve talep kapasitesine sahip, en önemli turizm merkezlerinden birisidir. İlçede gümrüklü giriş-çıkışların yapıldığı uluslararası bir liman ile yat limanları bulunmaktadır. Yörenin tarihi zenginlikleri, Marmaris için de geçerli olup, ilçe deniz ve yat turizmi yanında, kültür ve doğa turizmi potansiyeli de sunmaktadır. Marmaris ilçesinin, Bozburun, Hisarönü, Turgut, Orhaniye, Bayırköy, Selimiye, Söğüt ve Taşlıca yerleşimlerinin kapsayan bir bölümü, Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi ; Çamlı, Karaca ve Çetibeli yerleşimlerinin yer aldığı Gökova Körfezi ndeki kıyıları ise, Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi kapsamında kalmaktadır. Merkez, Armutalan ve İçmeler in tamamı ile Beldibi ve Turunç un bir kısmını ve Adaköy ü kapsayan bölge ise, Marmaris ve Çevresi Turizm Alanı kapsamındadır. İlçede ayrıca, Marmaris Milli Parkı bulunmaktadır. Bu alanlar 1/25.000 ölçekli nazım imar planı onama sınırları dışındadır. Marmaris ilçe merkezi, ilin en büyük turizm merkezleri arasında yer alması nedeni ile turizm ve turizme dayalı ticaret en önemli sektördür. İlçe merkezinden, güneyde Turunç yerleşimine kadar olan sahil kesiminde, geniş bir yaya yolu üzerinde turizm tesisleri bulunmaktadır. Belde turizmi genel olarak deniz ve yat turizmi üzerine kurulmuştur. Belediye statüsü kalkarak mahalleye dönüşen yerleşimlerden; Armutalan, ilçe merkezi ile direkt etkileşim halinde, turizm sektörünün ön planda olduğu bir yerleşimdir. Turizm tesisleri yoğun olup, ikinci konut oluşumları daha azdır. Arıcılık ve bal üretimi önemli bir ekonomik faaliyettir. Beldibi, ilçe merkezi ile direkt etkileşim halinde gelişmektedir. Turizm sektörünün ön planda olduğu, ikinci konut ağırlıklı olan bir yerleşimdir. Arıcılık ve bal üretimi önemli bir ekonomik faaliyettir. İçmeler, ilçe genelinde büyük ölçekli ve üst düzey gruba hizmet eden çok sayıda turizm tesislerinin bulunduğu bir yerleşimdir. Temel ekonomik sektör, turizmdir. Turunç, diğer sahil yerleşimlerine göre daha sakin bir yapıya sahiptir. Bununla birlikte, turizm sektörü ön plandadır. Bozburun, ilçe merkezi ve etrafındaki kentsel yerleşimlere uzak olup, kendi içinde, çevre yerleşimlerden etkilenmeden gelişim göstermiştir. Deniz ve doğa ile çevrili sakin bir yapıya sahiptir. Bununla birlikte, önemli bir yat turizmi uğrak noktasıdır. Marmaris ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimlerin, büyük bir kısmı sahil yerleşmesi ya da denize yakın mesafede veya ormanlık alan içinde yer alan yerleşimlerdir. Bu nedenle, Marmaris in bu yerleşmelerinde de deniz, doğa ve doğa sporları turizmi potansiyeli bulunmaktadır. 17

4.1.9. Milas İlçesi Milas, hem sahil kesiminde hem de iç kesimlerde yer alan bir ilçe olma özelliğine sahiptir. İlçeler arasında en uzun kıyı şeridine sahip olmasına rağmen, ilçe merkezi ve Güllük ile Ören dışındaki yerleşimlerin iç kesimlerde yer alması, Milas ın daha çok bir iç kesim yerleşmesi olarak algılanmasına neden olmaktadır. İlçenin kimliğinde belirgin rol oynayan diğer baskın faktörler ise, Güllük Limanı ile Yeniköy ve Kemerköy Termik Santralleridir. Bu tesisler ile organize sanayi bölgesi ilçeyi daha çok bir sanayi kenti olarak ön plana çıkarmaktadır. Oysa, ilçenin, özellikle batı sahillerinde, yoğun turizm tesis alanları ve ikinci konut oluşumları bulunmaktadır. Milas ilçesinin batı sahillerinde, Çam Limanı Turizm Merkezi, Kazıklı Koyu Turizm Merkezi, Kazıklı Koyu Kıyı Bandı Turizm Merkezi, Güvercinlik Turizm Merkezi, ve Tuzla Gölü Güneyi Turizm Merkezi; güney sahillerinde ise Çökertme Turizm Merkezi bulunmaktadır. İlçenin güneyinde bir bölüm ise, Ağaçlıhöyük, Alaçam, Bahçeyaka, Balcılar, Çamköy, Çamovalı, Çiftlik, Demirciler, Fesleğen, Gökçeler, Karacahisar, Karapınar, Kısırlar, Kuzyaka, Pınararası, Söğütçük, Ulaş ve Yakaköy yerleşimlerini kapsayacak şekilde, Fesleğen Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi kapsamında kalmaktadır. Bafa Gölü ve çevresi ise, tabiat parkı statüsü taşımaktadır. Bu alanlar 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kapsamı ve onama sınırları dışındadır. Milas ilçe merkezinin, ekonomisi genel olarak tarım, sanayi ve turizm sektörüne dayanmaktadır. Hizmetler sektörü, ticaret ve kamu hizmetleri açısında da gelişmiştir. Bitkisel üretimde en önemli payı zeytincilik oluşturmaktadır. Milas, ayrıca kent merkezindeki kentsel sit ve kent içinde yer alan Mylasa Antik Kenti kalıntıları ile kültür turizmi potansiyeli sunan bir yerleşimdir. Belediye statüsü kalkarak mahalleye dönüşen yerleşimlerden; Bafa, Bafa Gölü ile tanınmakta olup, göle endeksli olarak daha çok günübirlik turizm kapasitesi bulunmaktadır. Bununla birlikte, verimli tarım arazileri ile çevrili olup, tarım sektörü ön planda olan bir yerleşimdir. Zeytincilik en önemli ekonomik aktivitedir. Yerleşimde çok sayıda zeytin işleme, prina ve çırçır atölyeleri bulunmaktadır. Beçin, kırsal nitelikli bir yerleşimdir. Ekonomisi tarım ve hayvancılık sektörüne dayanmaktadır. Ayrıca, tarihi bir yerleşim olup, kültür turizmi potansiyeline sahiptir. Güllük, ekonomisi ağırlıklı olarak turizm ve sanayi sektörüne bağlı olarak gelişmiş bir yerleşimdir. Güllük Limanı, lojistik açıdan stratejik öneme sahiptir. Bodrum-Milas Havalimanı bu bölgede yer almaktadır. Milas yolu güzergahında mermer işleme tesisleri bulunmaktadır. Yerleşim aynı zamanda, bir sahil yerleşimi özelliğini korumakta ve deniz turizmi potansiyeli sunmakta olup, yat limanı projesiyle bu potansiyel desteklenmiştir. Yerleşim aynı zamanda, bir balıkçı yerleşimi özelliklerini hala taşımaktadır. 18

Ören, bir sahil yerleşmesidir. Türkiye de yerli turizm ve ikinci konut oluşumlarının başladığı 1970 li yıllardan beri bilinen ilk popüler turizm odak noktalarından biridir. Turizm gelişim ivmesini ilk yıllara göre kaybetmiştir. Bugün sakin ve daha küçük ölçekte bir sahil yerleşimi niteliği taşımaktadır. Gelişimin durmasında Kemerköy Termik Santrali nin önemli etkisi olmuştur. Bununla birlikte, yat limanı ve tersane gibi kullanımlarla gelişimi desteklenen bir yerleşimdir. Selimiye, temel ekonomik aktivitenin tarım ve hayvancılık olduğu, kırsal nitelikli bir yerleşimdir. Zeytincilik, bal üretimi ve fıstık çamı yetiştiriciliği yapılmaktadır. Milas ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimlerin, hemen hepsinde ise, geleneksel yaşam tarzını yansıtan örf ve adetler ya da geleneksel mutfak kültürü devam etmektedir. Beşparmak Dağı eteklerinde bulunan yerleşimlerde doğa sporları ve ekoturizm potansiyeli mevcuttur. 19

4.1.10. Ortaca İlçesi Ortaca, turizm, ticaret, küçük sanatlar ile tarım ve hayvancılık sektörlerinin birlikte yer aldığı bir ilçedir. Ortaca da, özellikle, Köyceğiz Gölü nü denize bağlayan fiyort tipi doğal kanalların bulunduğu Dalyan ve Caretta Caretta Kaplumbağaları nın yaşadığı İztuzu Sahili ve Sarıgerme Plajı önemli turizm potansiyelleridir. Ortaca ilçesinin kimliğini belirleyen en önemli etken Dalyan yerleşimi olmakla birlikte, Dalyan Kanalları, Köyceğiz ilçesi sınırları içinde yer almaktadır. Ortaca ilçesinin büyük kısmı, Dalyan, Gökbel, Eskiköy ve Tepearası yerleşimlerini içine alacak şekilde, Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi kapsamında kalmaktadır. Güney sahillerinin bir kısmı ise, Dalaman ilçesi ile ortak sınırlar taşıyan Sarıgerme Turizm Merkezi kapsamında kalmaktadır. Bu alanlar 1/25.000 ölçekli nazım imar planı onama sınırları dışındadır. Ortaca ilçe merkezi, narenciye yetiştiriciliği ve seracılığın yaygın olarak yapıldığı bir yerleşimdir. Bununla birlikte, bulunduğu konum nedeni ile ticaret merkezi fonksiyonlarını üstlenme kapasitesine de sahiptir. Çevre yerleşimler için bir merkez niteliği taşımaktadır. Belediye statüsü kalkarak mahalleye dönüşen yerleşimlerden; Dalyan, ilçenin ve Türkiye nin en çok tanınan turistik yerleşimlerimden birisidir. Kaunos Antik Kenti ve İztuzu Sahili en önemli turizm potansiyelleridir. Orta ve küçük ölçekli konaklama tesisleri yanı sıra ikinci konut oluşumları da yaygındır. Ev pansiyonculuğu da yapılmaktadır. Ortaca ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen kırsal yerleşimlerin, hemen hepsinde ise, tarım sektörü ön plandadır. Bununla birlikte, deniz turizmi ile birlikte termal turizm potansiyeline sahip olan ve Sarıgerme Turizm Merkezi sınırlarında yer alan Sarıgerme ile Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi için yer alan Gökbel turizm sektörü içinde yer alan yerleşimler olmuştur. 20

4.1.11. Seydikemer İlçesi Seydikemer, Muğla ilinin büyükşehir statüsüne dönüşmesiyle Fethiye ilçesinden ayrılarak oluşturulan yeni bir ilçedir. İdari açıdan ayrı bir ilçe olmasına rağmen, gelişimine Fethiye ilçesi ile bağlantılı olarak devam edecektir. Kemer yerleşimi merkez olacak şekilde kurulan ilçeye mahalle olarak bağlanan yerleşimler, Eşen, Kadıköy, Karadere, Kumluova ve Seki dir. Bunun dışında, ilçeye 52 adet eski köy yerleşimi 1 mahalle olarak bağlanmıştır. İlçenin doğu sahillerinin bir kısmı, Patara Özel Çevre Koruma Bölgesi kapsamındadır. Karadere, Kumluova ve Karaköy yerleşmeleri bu bölge içinde kalmaktadır. Ayrıca, ilçenin doğusunda, Seki-Erendağı Kış Sporları Turizm Merkezi bulunmakta olup, Ceylan ve Temel yerleşimleri bu bölgede yer almaktadır. Bu alanlar 1/25.000 ölçekli nazım imar planı onama sınırları dışındadır. İlçe ekonomisinde tarım ve özellikle narenciye, seracılık, arıcılık, alabalık yetiştiriciliği ile ormancılık ve madencilik önemli geçim kaynaklarını oluşturmaktadır. Seracılık çok önemli bir tarımsal aktivitedir. Ayrıca, özellikle kırsal niteliği devam eden yerleşmeler yayla turizmi potansiyeli bulunmaktadır. İlçe merkezi, eski Kemer yerleşimi, Eşen Ovası nda, Fethiye-Antalya Karayolu kavşağında bulunmaktadır. Yerleşim ulaşım açısından bulunduğu bu avantajlı konumuyla, yakın çevresine hizmet veren bir tarım ve ticaret merkezi olarak gelişmektedir. Turizm sektörü gelişmemiştir. Ancak son yıllarda, yabancıların sürekli ikamet için seçtiği yerleşimlerden biri olmuştur. Belediye statüsü kalkarak mahalleye dönüşen yerleşimlerden; Eşen, Eşen Çayı nın suladığı verimli tarım arazileri üzerinde bulunan, kırsal karakterli bir yerleşimdir. Ekonomisi ağırlıklı olarak, zeytin, tütün ve pamuk yetiştiriciliğine dayanmaktadır. Kadıköy, Eşen Çayı nın suladığı verimli tarım arazileri üzerinde bulunan, tarımsal karakterli bir yerleşimdir. Pamuk ve zeytin yetiştiriciliği ile seracılık yapılmaktadır. Son yıllarda, yabancıların sürekli ikamet için seçtiği yerleşimlerden biri olmuştur. Karadere, tarım sektörü kimliği ön planda olan, yaygın olarak seracılığın yapıldığı, kırsal nitelikli bir yerleşimdir. Yerleşimde Zeytinlikler ve gül seraları bulunmaktadır. Bununla birlikte, Patara Plajı nın uzantısı olan plajlara sahip yerleşimde deniz turizmi potansiyeli de mevcuttur. 1 Kemer beldesine bağlı, Arsaköy, Bağlıağaç, Atlıdere, Bayırköy, Çamurköy, Çatak, Çayan, Çobanlar, Çökek, Dereköy, Döğer, Girmeler, Güneşli, Hacıosmanlar, Kayacık, Kayadibi, Kıncılar, Korubükü, Ortaköy, Ören, Paşalı, Sahil Ceylan, Sarıyer, Seydiler, Söğütlüdere, Uğurlu, Yakaköy, Zorlar; Eşen beldesine bağlı, Alaçat, Arifler, Boğaziçi, Çaltıözü, Çaykenarı, Çukurincir, Demirler, Dodurga, Gölbent, İzzettinköy, Kabaağaç, Karaköy, Minare, Yakabağ; Seki beldesine bağlı, Bekçiler, Boğalar, Ceylan, Çaltılar, Çobanisa, Doğanlar, Kayabaşı, Kınık, Temel ve Merkez e bağlı Yaylapatlangı köyleri. 21

Kumluova, tarım sektörü kimliği ön planda olan, yaygın olarak seracılığın yapıldığı, kırsal karakterini korumuş bir yerleşimdir. Bununla birlikte, Patara Plajı nın uzantısı olan plajlara sahip beldede deniz ve su sporları turizm potansiyeli bulunmaktadır. Seki, temel ekonomik etkinliğin tarım ve hayvancılık olduğu bir yerleşimdir. Coğrafi konumu nedeni ile doğa, yayla ve kış sporları turizmi potansiyellerine sahiptir. Son yıllarda, yabancıların sürekli ikamet için seçtiği yerleşimlerden biri olmuştur. Yayla turizmi potansiyeline sahiptir. Seydikemer ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimler ise, yayla ya da orman yerleşimleridir. Kıyı alanlarında yer alanlar da dahil olmak üzere temel ekonomik aktivite tarım ve hayvancılıktır. Yaylalık alanlara bağlı olarak Yörük kültürü hakimdir. Pek çok yerleşimde, halı, kilim dokuma gibi geleneksel el sanatları ve diğer kültürel adetler devam etmektedir. Bu yerleşimlerde, agro-turizm ya da eko-turizm potansiyeli bulunmaktadır. 22

4.1.12. Ula İlçesi Ula ilçesinin kimliğini belirleyen en önemli faktör, Gökova Körfezi dir. İlçenin, körfez kıyılarında bulunan, önemli turizm odakları, Akyaka ve Gökova yerleşimleridir. Gökova Körfezi sahili ile deniz ve yat turizmi; Geleneksel Ula Evleri ile kültür turizmi potansiyeli sunmaktadır. İlçede ayrıca, önemli bir tarımsal potansiyel mevcuttur. Tütün, zeytin ve üzüm yetiştiriciliği ile arıcılık yaygın olarak yapılmaktadır. İlçede zeytinyağı ve mermer fabrikaları bulunmaktadır. Ula ilçesinin Gökova Körfezi ndeki kıyıları, Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi kapsamında kalmaktadır. Akyaka, Gökova, Akçapınar ve Gökçe yerleşmeleri bu bölge içinde yer almakta olup, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kapsamı ve onama sınırları dışındadır. Ula ilçe merkezi, birkaç yıl öncesine kadar tarım ve hayvancılık sektörünün ön planda olduğu kırsal nitelikli bir yerleşim iken, son yıllarda meslek yüksek okulunun açılması ile hizmetler sektörünün gelişmeye başladığı bir yerleşim olmuştur. İl merkezine yakınlığı nedeni ile Muğla Üniversitesi öğrencilerinin de Ula ya yerleşme eğilimi bulunmaktadır. Belediye statüsü kalkarak mahalleye dönüşen yerleşimlerden; Akyaka, ilin önemli turizm yerleşmelerinden birisidir. Doğal değerleri ve yerleşimin mimari özellikleri ile farklılaşmakta ve bölgede yapılaşma açısından en düzgün, düşük yoğunluklu ve nitelikli gelişmiş yerleşimlerden birisi olarak dikkat çekmektedir. Verimli tarım topraklarına sahip olmasına rağmen, yerel halk tarım ve hayvancılık sektörünü büyük ölçüde bırakarak, turizm sektörüne yönelmiştir. Gökova, Türkiye nin doğası nedeni ile çok tercih edilen turizm yerleşimlerinden birisidir. Bununla birlikte, tarım ve hayvancılık halkın en önemli geçim kaynağı olmaya devam etmektedir. Yerleşimde sürekli yaşayan emekliler ve İngiliz uyruklu önemli bir nüfusun yaşadığı ikinci konut oluşumları bulunmaktadır. Gökova ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimlerde ise, genel olarak, doğa ve doğa sporları turizmi potansiyeli bulunmaktadır. 23

4.1.13. Yatağan İlçesi Yatağan ilçesinin kimliğini belirleyen en önemli etken, Yatağan Termik Santrali dir. Bu nedenle Yatağan, santral ve zengin mermer rezervleri ile sanayi sektörü ön planda olan bir ilçedir. İlçede, mermer ocakları ve feldispat işleme tesisleri bulunmaktadır. Bununla birlikte, tarım sektörü de ilçedeki bir diğer önemli geçim kaynağıdır. Zeytincilik ve buna bağlı zeytinyağı işleme tesisleri bulunmaktadır. İlçe ekonomisinde, ayrıca, orman ürünleri, arıcılık, reçine üretimi, kilim-halı dokumacılığı önemli yer tutmaktadır. Yatağan ilçe merkezi, termik santral ve mermer fabrikaları ile Muğla ilinin Milas ilçesi ile birlikte, sanayi sektörünün ön planda olduğu ikinci yerleşimidir. Tarım sektörü potansiyeli de bulunmakla birlikte, tarımsal katma değerin düşük olmasına bağlı olarak tarım arazileri üzerinde, konut ya da sanayi kullanımı için değişim baskısı bulunmaktadır. İlçenin Bağyaka yerleşmesinde Bozüyük Kaplıcaları, Eskihisar yakınlarında ise, Stratonikeia Antik Kenti bulunmaktadır. 24 Belediye statüsü kalkarak mahalleye dönüşen yerleşimlerden; Bencik, tarım sektörü kimliği ön planda olan bir yerleşimdir. Arıcılık, hayvancılık ve ormancılık temel ekonomik etkinliktir. Bozarmut, sulama alanları ile çevrili tarım sektörü kimliği ön planda olan bir yerleşimdir. Mekansal gelişimi Yatağan ilçe merkezi ile birleşmiş olup, merkez ile etkileşim halinde gelişen bir yerleşimdir. Hayvancılık önemli bir ekonomik uğraştır. Sulu tarım ve bahçecilik yoğun olarak yapılmaktadır. Bozüyük, sulama alanları ile çevrili, tarım sektörü kimliği ön planda olan bir yerleşimdir. Buna ilaveten, kentsel sit niteliği taşıyan tarihi dokusu ve yakın civarlarındaki tarihsel çevre ile değerlendirilebilecek kültür turizmi potansiyeli bulunmaktadır. Strateji planlarında yerleşmedeki tarihi dokunun restore edilerek turizme kazandırılması desteklenmektedir. Turgut, tarım sektörü kimliği ön planda olan bir yerleşimdir. Zeytincilik en önemli geçim kaynağıdır. Mevsimlik olarak çalışan zeytin fabrikaları bölgedeki önemli sanayi kuruluşlarıdır. Yeşilbağcılar, zeytincilik potansiyeli ile tarım sektörü kimliği ön planda olan bir yerleşim iken, günümüzde kömür ocaklarının temel ekonomik etkinlik alanı haline geldiği bir yerleşim olmuştur. Yerleşik dokusu kömür arama alanlarında kalmıştır. Bu nedenle, boşaltılmış olan yerleşimde, mevcut yerleşim alanının kuzeydoğusunda ve doğusunda, Yatağan yolu üzerinde, planlamış iki bölgeye taşınmıştır. Yerleşimin boşaltılmış bölümü 1/25.000 ölçekli planda, taşınacak yerleşim alanı sınırı olarak gösterilmiştir. Yatağan ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimlerin çoğu Yörük kültürünün hakim olduğu yerlerdir. Bozüyük Kaplıcaları nın bulunduğu Bağyaka termal turizm; Stratonikeia Antik Kenti yakınlarındaki Eskihisar da ise, kültür turizm potansiyeli sunan yerleşimlerdir.