DNY NO: NOKTA TMASL TRANSĐSTÖR(ipola Junction TansistoJT ÖZĞRĐLRĐ v KÜÇÜK SĐNYAL MODLLNMSĐ DNYĐN AMA: JT lin özğilinin dnysl olaak ld dilmsinin öğnilmsi v bu ğildn mlz paamtlinin çıkaılması. DNY MALZMSĐ : 7 vya 8 tansistö, kω, 0kΩ dinç, ölçü alti (avomt, ayalı güç kaynağı, bağlantı tlli. ÖN ĐLGĐ: ipola tansitöl, akım kontol ytnklinin(gçiş iltknliğinin yüksk olması sbbiyl çşitli akım kontol uygulamalaında çok sık kullanılan yaı iltkn lmanladı. uada tansistöün yaı iltkn yapısı il ilgili ayıntılaa giilmyckti. u bilgil [] v [] nolu kaynakladan dinilbili. A Tansistöün D şdğ Dvsi NPN v PNP tansistöi için n sık kullanılan bağlantı tipi Şkil. d vilmişti. mtöün m giiş m d çıkış uçlaında otak olması sbbiyl bu dv tipin otak mtölü dv dni. u dnyd otak mtölü bağlantı kullanılacaktı. N P V P N V V N P V V V V V Şkil.. NPN v PNP tipi tansistö için otak mtölü dv bağlantısı v akımlaın fans yönli
Aktif modda (ksimd vya doyumda olmayan çalışan bi tansistö için akımgilim bağıntılaı Tablo d vildiği gibidi. Tablo d viln şitlikld; s doyum akımı, otak mtö akım kazancı, otak baz akım kazancı olaak adlandıılan paamtldi. Şkil. d aktif modda çalışan JT nin D şdği vilmişti. Tansistölü bi dvd D analiz yapılıkn tansistö yin bu modl kullanılaak analiz yapılabili. S V / VT S S Tablo. Aktif moddaki JT için D akımgilim bağıntılaı V / V T V / VT ( ( V T kt q mv (Oda ısısında V D ( S / S V / VT Şkil.. Aktif modda çalışan tansistöün D şdğ modli i tansistölü dvd tansistöün D çalışma noktası(q D analizl bulunu. D çalışma noktasını dvdki kutuplama lmanlaı(d kaynak,dinç, vb. blil. Tansistöün çalışma noktasındaki akım v gilimli(,q,,q, V,Q bulunduktan sona, bu çalışma noktasındaki tansistöün A sinyall için davanışını göstn A şdğ modl il A analiz yapılabili. A analiz yapılıkn D bslm kaynaklaı dğişmdiğindn dikkat alınmazla. Aşağıda JT için üç faklı A şdğ dv modlli vilckti. unladan angi bii il A analiz yapılabili. Tansistö A şdğ Dv Modlli uada vilck A modll Q D çalışma noktası tafındaki küçük gnlikli A dğişiml için tansistöün davanışını tanımlala. u modll V üzind 0 mv u aşmayan A dğişiml için gçlidil []. u modll, D Q çalışma noktası için gçli bazı paamtl il tanımlanı. Tansistöün bu paamtli Q çalışma noktası için faklı olabili. u paamtl tansistö öz ğilindn ld dilbili. u dnyin amaçlaından biisi d izlyn dny dvli için yapılacak A analizld kullanılacak modl paamtlinin öz ğildn ld dilmsidi.
a Mlzπ Modli i b i c v b π g m v b o b T Modli i b v b i c i g m v b o Tablo. π v T modl paamtli bağıntılaı D kutuplama akımlaı cinsindn VT VT g m VT VT VT VA π o g m cinsindn g π g m m cinsindn g m π ( g m π v aasındaki bağıntıla i b Mlz Modli i i b i c v c f i b / o v b v c v b i c i f i i b b o v v c c Tansistö Öz ğili i Şkil. dki gibi kutuplanmış bi tansistö için çşitli akımgilim ilişkilini göstn ğil vya ği aillin tansistö öz ğili dni. u ğil aasında n önmli olanlaı giiş öz ğili gçiş öz ğisi çıkış öz ğili Vf(V,V f( f(,v
ğilidi. u ğil kabaca Şkil. d vildiği gibidi. ğildn göülcği üz m giiş m d çıkış öz ğili ğisl(nonlindi. Giiş öz ğilinin V y bağımlığı az olduğundan gnllikl tk bi ği il vilil. 4 Gçiş öz ğisi Q Q Q Çıkış öz ğili V Giiş öz ğisi Q V Şkil.. Tansistö öz ğili v bu ğildn modl paamtlinin ld dilişi Tansistö ğil üzindn kolayca blilnbiln bi Q çalışma noktasında kutuplanmışkn Q akımı kada v VQ gilimi kada dğiştiilis, VQ v Q da mydana glck dğişiml özğil yadımıyla Şkil. d göstildiği gibi blilnbili. Yukaıda viln modlldki paamtl d öz ğildn bulunabili. u paamtlin tanımlaması giiş öz ğili Vf(V,V v çıkış öz ğili f(,v fonksiyonlaının Q noktası civaında Taylo sisin açaak yapılabili.! V V Q. V! V VQ.(...! Q. V! Q.(...
! V V Q.! V V Q.(...! Q.! Q.(... Q çalışma noktasındaki D akım v gilim dğlin gö kadalık dğişimlin çok küçük olduğu düşünülüs, yukaıdaki bağıntıladaki yüksk dcli timl imal dilk aşağıdaki şitlikl ld dili. V VQ. Q. V VQ. Q. u bağıntıla v nin küçük dğli olması şatına bağlı olan yaklaşık bağıntıla olmakla bab önmli özllikli vadı. u bağıntıla doğusal (lin bağıntıladı. Doğusal olmalaı sbbiyl tansistö iyi bilinn doğusal çözüm yöntmlinin uygulanmasına imkan vck doğusal şdğ dv modllinin ld dilmsind kullanılabilil. Yukaıda ld diln son bağıntıladaki Q noktası civaında,,, kadalık akım v gilim dğişim büyüklüklinin, akım v gilimlin dğişkn v ani dğlini blitmk üz ib, ic, vb, vc smbolli il ifad dilbilil. Şu ald; v b. ib. v V VQ V VQ Q i c. ib. v Q c c ld dili. u dnklm sistmindki katsayılaa tansistöün otak mtölü dv için paamtli dni. u bağıntıla biz paamtlinin öz ğil üzindn nasıl bulunacağını tanımlamaktadı. Öztl; Tablo d viln şitlikl il öz ğildn A şdğ modl paamtli ld dilbili. Paamtlin boyutu tanımlamaladan açıkça göülmktdi. Önğin i dinç boyutunda ikn, f boyutsuzdu. Diğlinin boyutunu siz blilyin!
Tablo. Tansistö öz ğilindn modl paamtlinin ld dilm bağıntılaı i f o Q V VQ V VQ Q Q V VQ Q V VQ o g π m g m V V Q V V Q Q DNYĐN YAPLŞ:. Tansistö Öz ğilinin Nokta Nokta Dnysl Olaak ld dilmsi: a. Giiş öz ğisinin çıkaılması: Şkil.4 dki dvyi kuunuz. (7 vya 8 tansistöünü kullanınız. V gilim kaynağı il V7.V sabit tutaak, V gilim kaynağını Tablo 4 d viln V dğlini vck şkild ayalayınız. R dinci üzindki gilimi ölçüp kayddiniz. (H V dği için V7.V olacak şkild V kaynağını adımda ayalamayı unutmayınız R K R 0K V V V V Şkil.4. Dnyd kullanılacak otak mtölü dv b. Çıkış öz ğilinin çıkaılması: Şkil.4 dki dvd R dinci uçlaındaki gilimi Tablo d viln dğ glincy kada V gilim kaynağını ayalayınız. (V gilim kaynağını atımaya 0V dan başlayınız. Sona V gilim kaynağını atıaak V gilimini ayalayınız v R dinci uçlaındaki gilimi ölçk tabloya kayddiniz.( V gilim kaynağını 7V un üzin çıkamayınız. Aynı işlmi Tablo 6Tablo için tkalayınız.
Tablo 4. Giiş öz ğisi ölçüm tablosu Vsbt V[V] VR[V] [µa] 0. 0.4 0, 0. 7. V 0.7 0.6 0.6 0.60 0.67 0.7 Tablo 7. Giiş öz ğisi ölçüm tablosu VRsbt V[V] VR[V] [ma] 0. 0.0 V 7 Tablo. Çıkış öz ğisi ölçüm tablosu VRsbt V[V] VR[V] [ma] 0. 0.0V 7 Tablo 8. Çıkış öz ğisi ölçüm tablosu VRsbt V[V] VR[V] [ma] 0. 0.40 7 Tablo 6. Çıkış öz ğisi ölçüm tablosu VRsbt V[V] VR[V] [ma] 0. 0.0V 7 Tablo. Çıkış öz ğisi4 ölçüm tablosu VRsbt V[V] VR[V] [ma] 0. 0.0 7. Tansistö Öz ğilindn Gafiksl Olaak Modl Paamtlinin ulunması: a Tablolaa kaydttiğiniz ölçüm sonuçlaını kullanaak, Şkil. dki vildiği gibi tansistöün özğilini çiziniz. (Çizim için uygun ölçklmyi yapınız b ld ttiğiniz ğili kullanaak V,Q7. V,,Q ma çalışma noktası için tanımlı tüm A şdğ modl paamtlini bulunuz. Paamtlin boyutunu blitiniz. (u paamtli iliki dnyld kullanacaksınız! KAYNAKLAR [] Sda A. S., Smit K.., Micolctonic icuits, Oxfod Univsity Pss, SN 0 60, Fout dition, 8 [] oylstad R., Naslsky L., ndüstiyl Okulla için lktonik lmanla v Dv Toisi, SN 7087X, M... Yayınlaı, 4