13. Uluslararası Enerji Arenası Yeni Dönemde Nasıl Bir Enerji Sektörü 9 Eylül 2011 Sami Sevinç
Dağıtım ile ilgili Yorumlar 3.Dağıtım İhalelerinde yükümlülüklerini yerine getiremeyen girişimcilerin yerine ikinci ve üçüncü olan girişimcilere, yükümlülüklerini yerine getirebilmeleri durumunda muhakkak devir yapılmalıdır. 5.İkinci ve üçüncü olan girişimciler de, yükümlülüklerini yerine getiremez ise ihaleler en az iki yıl askıya alınmalı ve acele edilmemelidir. 09.09.2011 Sami Sevinc 2
2023 ÜRETİM PLANLAMA TAHMİNİ - Senaryo 2 - Güvenilir Enerji GWh 2010 2015 2019 2023 2023 Strateji Belgesi Kısıtları Teknik Sınırlar Linyit 40.754 48.020 48.671 120.000 100% 100% 18.790 MW T.Kömür+Asfaltit 3.802 5.820 5.820 5.820 100% 100% İthal Kömür 13.980 28.360 33.663 33.663 Doğal Gaz 125.445 150.158 149.966 156.000 30% 30% Altı Jeotermal 524 524 524 600 600 MW Fuel-oil 9.370 9.931 9.931 9.931 Motorin 148 148 148 0 Diğer 1.263 1.263 1.263 0 Termik Toplam 195.286 244.224 249.986 326.014 Biogaz+Atık 593 664 664 1.000 Hidrolik 33.616 46.364 46.751 105.986 32% 30% 100% 140.000 GWh Rüzgar 2.960 4.711 4.711 61.000 20.000 MW Nükleer 0 0 0 26.000 5% 5% Toplam Üretim İmkanı 232.455 295.963 302.112 520.000 520.000 Yedek 11,2% 4,0% -22,5% 9,6% Toplam Talep Tahmini 209.000 284.478 389.980 474.404 09.09.2011 Sami Sevinc 3
2023 ÜRETİM PLANLAMA TAHMİNİ - LİSANS MÜRACAATLARI 2015 2015 2023 Artış Artış Lisans Müracaatları MW GWh GWh GWh MW MW Linyit 8.258 48.020 120.000 71.980 11.000 270 T.Kömür+Asfaltit 969 5.820 5.820 İthal Kömür 4.183 28.360 33.663 5.303 750 1.685 Doğal Gaz 20.223 150.158 156.000 5.842 750 19.762 Jeotermal 77 524 600 76 0 165 Fuel-oil 1.794 9.931 9.931 Motorin 26 148 0 Diğer 185 1.263 0 Termik Toplam 35.715 244.224 326.014 81.790 12.500 21.882 Biogaz+Atık 94 664 1.000 336 0 Hidrolik 21.945 46.364 105.986 59.622 20.000 6.385 Rüzgar 1.508 4.711 61.000 56.289 18.000 Nükleer 0 0 26.000 26.000 4.800 0 Toplam 59.262 295.963 520.000 224.037 55.300 28.267 09.09.2011 Sami Sevinc 4
Yorum Doğal Gaz ve İthal Kömür Santralleri için Lisans verilmesine son verilmeli mi? Soru İşaretleri 8.Linyit Sahalarımızı Nasıl Geliştireceğiz? 10.Hidrolik Potansiyelimizin tamamını nasıl kullanacağız? 12.Nükleer santral kurulamaz ise farkı kapatmak için hangi yakıt tür/türlerine başvuracağız? 09.09.2011 Sami Sevinc 5
Sorular 3.EÜAŞ ve TETAŞ gerçekten Serbest Piyasa için bir tehdit mi? 5.İkili Anlaşmalar için teşvik olduğu düşünülen uzun süreli sözleşmeler, sözleşme tarafı kamu ile olunca mı sorun olmaktadır? 7.Piyasa için gerçek sorun nedir? 09.09.2011 Sami Sevinc 6
Geçerli Piyasa Endikatörleri: EPDK-Türkiye Ortalama Elektrik Toptan Satış Fiyatı 2010 yılı için geçerli fiyat 14.07 Krş/kWh Yenilenebilir için uygulanabilecek bir regülasyon EPDK-Ülke Ortalama Elektrik Toptan Satış Fiyatı İlgili her saat için gün öncesi planlama kapsamında belirlenen sistem marjinal fiyatları ya da gün öncesi piyasada belirlenen nihai piyasa takas fiyatı Perakende Satış Lisansına sahip Dağıtım Şirketlerinin kendi kaynaklarından yapacakları alım için TETAŞ-Toptan Satış Tarifesi 01/01/2010-30/09/2010 15.28 Krş/kWh 01/10/2010-31/12/2010 12.45 Krş/kWh TETAŞ ın Perakende Satış Lisansına sahip Dağıtım Şirketlerine uygulayacağı EPDK tarafından onaylanmış fiyat 09.09.2011 Sami Sevinc 7
Geçerli Piyasa Endikatörleri (devamı): PMUM-Gün Öncesi Piyasası Fiyatları 2010 yılı için ortalama fiyat 12.2 Krş/kWh 2010 yılı için en yüksek fiyat 42.0 Krş/kWh 2010 yılı için en düşük fiyat 0.0 Krş/kWh PMUM-Dengeleme Güç Piyasası Fiyatları 2010 yılı için ortalama fiyat 11.8 Krş/kWh 2010 yılı için en yüksek fiyat 42.0 Krş/kWh 2010 yılı için en düşük fiyat -0.3 Krş/kWh EPDK-Dağıtım Fonsuz Tek Zamanlı Perakende Satış Tarife Birim Fiyatı 2010 yılı için Sanayi 15.8 Krş/kWh 2010 yılı için Ticarethane 20.9 Krş/kWh 17.Piyasa İkili Anlaşmalar Birim Fiyatları 19.Üretici Maliyetleri 09.09.2011 Sami Sevinc 8
Piyasa için gerçek sorun Elektrik Fiyatının belirleniş şeklidir. İşte bu noktada EÜAŞ ve TETAŞ Serbest Piyasa için bir tehdit oluşturmaktadır. TETAŞ sadece uzun dönemli yükümlülükleri üstlenmemekte, aynı zamanda EÜAŞ HES Santrallarından ve PMUM dan da enerji almakta ve Dağıtım Şirketlerine ve PMUM a satmaktadır. Satış Tarifesi alım maliyetleri dikkate alınarak hesaplanmakta ve EPDK tarafından onaylanmaktadır. 2010 yılında TETAŞ Satışa sunduğu 87.000 GWh enerjinin 61.000 GWh uzun dönem sözleşmelerinden tedarik etmiştir. (Uzun dönem sözleşmelerin Piyasa Payı %30) Öncelikle Paçal Fiyat Uygulamasından vazgeçilmeli ve TETAŞ ın yükümlü olduğu alımların maliyeti satış fiyatına doğrudan yansıtılmak sureti ile doğrudan ve sadece Dağıtım Şirketlerine satış yapması sağlanmalıdır. (BOTAŞ Yakıt Maliyeti?) 09.09.2011 Sami Sevinc 9
EÜAŞ ise 2010 yılında, TETAŞ dahil, satışa sunduğu 96.000 GWh enerji ile %45 Piyasa Payına sahiptir. Satış Tarifesi Maliyet Bazlı Fiyatlandırma Usul ve Esasları hükümleri doğrultusunda TETAŞ ve Dağıtım Şirketleri için ayrı hesap edilmekte ve uygulanmaktadır. 2010 yılında PMUM satışları 10.000 GWh, alışları ise 5.000 GWh mertebesinde olmuştur. EÜAŞ bir yandan da Özelleştirme Programı içeresindedir. Ancak bu programda ertelenmek zorunda kalına bilinir. EÜAŞ ın Maliyet Bazlı Fiyatlandırma Usul ve Esasları hükümleri doğrultusunda hesap edilecek fiyatları da doğrudan ve sadece Dağıtım Şirketlerine yansıtılmalıdır. 09.09.2011 Sami Sevinc 10
2010-2015 Üretim Projeksiyonu, TWh 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Üretim Kapasitesi-Sen2-Güv: 233 246 256 276 287 296 Gerçekleşen Üretim-Düşük Talep: 210 220 234 250 267 285 Üretimin Dağılımı EÜAŞ + TETAŞ 158 158 158 158 158 158 %75 %72 %68 %63 %59 %53 Üretim Şirketleri + OTOP 52 62 76 92 109 127 09.09.2011 Sami Sevinc 11
TETAŞ ve EÜAŞ Piyasa Fiyatının oluşumunun dışında bırakılmalıdır. Bu da çok endişe edilecek bir durum değildir. TETAŞ ın sözleşmeler elverdiği çerçevede Dağıtım Şirketlerine satışları sınırlandırılabilir. Özelleşme tamamlanana kadar EÜAŞ, Santral Rehabilitasyonlarına öncelik vererek üretimini düşürebilir ve Dağıtım Şirketlerine satışlarını azaltabilir. Böylelikle 2012 başından itibaren kısmen, 2013 başından itibaren ise artan oranlarda Dağıtım Şirketleri elektrik alım ihalelerine başlayabilirler ve PMUM a paralel olarak gerçek piyasa fiyatının oluşmasına liderlik ederler. 09.09.2011 Sami Sevinc 12