TIBBİ HİZMETLER BAŞKANLIĞI DİYABETİMİ YÖNETİYORUM PROJESİ DİYABET HEMŞİRELİĞİ TEMEL EĞİTİMİ KURSU RAPORU Prof. Dr. Behzat ÖZKAN İzmir Güney Bölgesi Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreteri Hazırlayan: Uzm. Hem. Seçil BEYECE İNCAZLI- Tıbbi Hizmetler Başkanlığı Sağlık Bakım Hizmetleri Koordinatörlüğü
İzmir Güney Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği Tıbbi Hizmetler Başkanlığı Sağlık Bakım Hizmetleri Koordinatörlüğü tarafından DİYABET HEMŞİRELİĞİ TEMEL EĞİTİMİ KURSU gerçekleştirildi. Genel Sekreterliğimiz Sağlık Bakım Hizmetleri Koordinatörlüğü ve İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı işbirliği ile düzenlenen Diyabet Hemşireliği Temel Eğitimi Kursu 02/03/04 Mart 2015 tarihlerinde Genel Sekreterliğimiz Gündoğdu Toplantı Salonu nda gerçekleştirildi. Kursa, hastanelerimizde görevli toplam 21 diyabet eğitim hemşiresi katılmıştır. DİYABET HEMŞİRELİĞİ TEMEL EĞİTİMİ KURSU EĞİTİM TARİHLERİ 02 Mart 2015 Pazartesi Diyabetimi Yönetiyorum Projesi Lansmanı Diyabet Fizyopatolojisi, Beslenme, Egzersiz, Oral Antidiyabetik Tedavisi 03 Mart 2015 Salı İnsülin Tedavisi, Atölye Çalışması, Akut ve Kronik Komplikasyonlar, Diyabet ile Yaşam, Diyabetin Psikososyal Yönü, Özyönetimi 04 Mart 2015 Çarşamba Gestasyonel Diyabet ve Beslenme, Çocukluk/ Ergenlik Çağı Diyabeti, Diyabet Hemşirelerinin Rol ve Sorumlulukları, Atölye Çalışmaları Tıbbi Hizmetler Başkanlığı Sağlık Bakım Hizmetleri Koordinatörlüğü Sayfa 1
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre dünyada, 2000 yılında 171 milyon olan diyabetli birey sayısı 2013 yılında 382 milyona ulaşmıştır. Amerika Diyabet Birliği (American Diabetes Association-ADA) ve Uluslararası Diyabet Federasyonu nun (İnternational Diabetes Federation-IDF) Türkiye ye yaptığı projeksiyona göre; diyabet oranı 2000 lerin başında %4.7 iken, 2030 yılında %9.7 ye ulaşması beklenmektedir. Diyabetin yönetiminde temel amaç, glisemik kontrolün sağlanması ve olası komplikasyonların gelişmesinin önlenmesidir. Düzenlenen kurs ile diyabet hemşirelerinin diyabetli birey hastalık özyönetimi konusunda standart eğitim modellerini uygulaması hedeflenmiştir. Kursun amaçları: Diyabet eğitim hemşirelerinin rol ve sorumluluklarını bilmesi, diyabet alanında yeterli ve yetkili olmanın önemini benimsemesi, Diyabetli bireye özgü belirti ve bulguları yorumlayabilmesi, değerlendirebilmesi, acil durumlarda karar verebilmesi ve gerekli girişimlerde bulunabilmesi, Diyabet eğitimi ve danışmanlığı bilgi ve becerilerini uygulayabilmesi, Diyabetli bireyin yakınlarına, hemşire meslektaşlarına ve diğer çalışanlara rehberlik edebilmesi, Diyabet ile ilgili gelişmeleri ve bilgi kaynaklarını izleyebilmesi, diyabetli ve ailesini gelişen bilgi ve uygulamalardan haberdar edebilmesi, Gözlem ve araştırma yeteneğini sürekli geliştirebilmesinin sağlanmasıdır. Tıbbi Hizmetler Başkanlığı Sağlık Bakım Hizmetleri Koordinatörlüğü Sayfa 2
Diyabetimi Yönetiyorum projesinin 02 Mart 2015 tarihinde yapılan lansmanına Genel Sekreterimiz Prof. Dr. Behzat ÖZKAN, Tıbbi Hizmetler Başkanımız Dr. Murat TÜRKYILMAZ ve İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi (İKÇÜ) Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı nda görevli Doç. Dr. Barış Önder PAMUK konuşmacı olarak katılmıştır. İlk olarak proje yürütücüsü Uzman Hemşire Pınar AKÇAY, çalışma ile ilgili ayrıntılı bilgiler vermiştir. Diyabetin dünyada ve ülkemizdeki son durumu ile ilgili güncel bilgileri paylaşmış ve ülkemiz için yapılan projeksiyonlardan hareketle konunun önemine dikkat çekmiştir. Sayın Pamuk ve Sayın Özkan, konuşmalarında projenin önemine ve ülke sağlığı için sağlayacağı katkılara değinmiş ve proje kapsamında diyabet eğitim hemşirelerinden beklentilerini dile getirmişlerdir. Tıbbi Hizmetler Başkanlığı Sağlık Bakım Hizmetleri Koordinatörlüğü Sayfa 3
İlk oturum öncesi kurs konularını kapsayan 20 soruluk bir öntest uygulanmıştır. Kursun ilk oturumunda İKÇÜ Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı nda görevli Doç. Dr. Barış Önder PAMUK, diyabetin tanımı, diyabetin önemi, dünyada ve Türkiye de diyabet, diyabet tanılaması ve sınıflandırılmasından söz etmiştir. İkinci oturumda İKÇÜ Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı nda görevli Dr. Dyt. Nesil GÖREN ATALAY, diyabet ve sağlıklı beslenme, besin öğeleri, öğün düzeni ve diyabette tıbbi beslenme tedavisi prensipleri hakkında önemli bilgiler vermiştir. İKÇÜ Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Diyabet Eğitim Hemşiresi Sevil İŞLİ, egzersiz türleri ve zamanlaması, egzersiz öncesi değerlendirme, egzersiz ile ilişkili sorunlar ve egzersizde dikkat edilmesi gereken konulardan bahsetmiştir. Tıbbi Hizmetler Başkanlığı Sağlık Bakım Hizmetleri Koordinatörlüğü Sayfa 4
Son oturumda, İKÇÜ Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Diyabet Eğitim Hemşiresi Nigar ÖZEN, oral antidiyabetik ilaçlar, etki mekanizmaları ve kullanım alanları hakkında bilgi vermiştir. İkinci gün Sayın İŞLİ insülin tedavisinden bahsetmiş ve Sayın ÖZEN eşliğinde konu ile ilgili atölye çalışmaları yapılmıştır. Program değişikliği nedeniyle diyabet hemşiresinin rol ve sorumlulukları konulu oturum ikinci gün işlenmiştir. İKÇÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Elif ÜNSAL AVDAL diyabet hastalarının tedavisinde bütüncül yaklaşımın önemli bir parçası olan diyabet hemşirelerinin tanımını, rollerini ve yetkilerini aktarmıştır. Tıbbi Hizmetler Başkanlığı Sağlık Bakım Hizmetleri Koordinatörlüğü Sayfa 5
Diyabetin kronik komplikasyonları hakkında ayrıntılı bilgi İKÇÜ Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı nda görevli Uzm. Dr. Hüsnü YILMAZ tarafından verilmiştir. İKÇÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Yasemin TOKEM, diyabet ile yaşam konulu oturumunda, cilt bakımı, ayak bakımı, ağız ve diş bakımı, cinsel yaşam, aşılanma, seyahat ve yolculuk, dini uygulamalardan bahsetmiştir. Diyabetin psikososyal yönü ile ilgili bilgileri İKÇÜ Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi nde görevli Uzm. Dr. Mehmet Oytun HASTÜRK aktarmıştır. Sunumunda diyabet ve psikososyal süreçler, psikososyal destek grupları, spor ve egzersiz, sosyal faaliyetler konularından bahsetmiştir. Tıbbi Hizmetler Başkanlığı Sağlık Bakım Hizmetleri Koordinatörlüğü Sayfa 6
İkinci günün son oturumunda Sayın AVDAL hasta eğitimi, kendi kendine yönetim/ bilgi, uygun davranış geliştirilmesi, yaşam kalitesini arttırma ile ilgili bilgiler vererek hastaların özyönetim becerilerinin geliştirilmesi gerekliliğini vurgulamıştır. Kursun son gününde ilk oturumda Sayın PAMUK gestasyonel diyabet tanısı, gestasyonel diyabetin önemi ve risk faktörleri, gestasyonel diyabette tarama testleri ve tedavisinden bahsetmiştir. İkinci oturumda aynı konuya paralel olarak Sayın ATALAY gestasyonel diyabette beslenme konusunda değerli bilgiler aktarmıştır. Dr. Behçet Uz Çocuk Hast. ve Cer. Eğitim ve Araştırma Hastanesi nde görevli Uzm. Dr. Özlem NALBANTOĞLU ELMAS, çocukluk ve ergenlik çağı diyabeti hakkında bilgiler vermiş, çocuk hastalara özel farklılıklara vurgu yapmıştır. Üçüncü günün son konuşmacısı Sayın ÖZEN, diyabetin akut komplikasyonları, belirtiler ve erken müdahalenin önemine vurgu yapmıştır. Tıbbi Hizmetler Başkanlığı Sağlık Bakım Hizmetleri Koordinatörlüğü Sayfa 7
Kurs sonunda katılımcılarında interaktif olarak rol aldıkları atölye çalışmaları yapılmıştır. Bu kapsamda ayak bakımı, kan şekeri ölçümü, erişkin diyabetli bireyler eğitimci seti kullanımı eğitimi ve çocukluk çağı diyabeti eğitimci seti kullanımı eğitimi konuları ayrıntılı olarak işlenmiştir. Kurs oturumlarının sonunda sontest uygulanmıştır ve ardından kapanış programına geçilmiştir. Öntest ve sontest sonuçları tablo 1 de belirtilmiştir. Tıbbi Hizmetler Başkanlığı Sağlık Bakım Hizmetleri Koordinatörlüğü Sayfa 8
Tablo 1: Ön Test Son Test Analiz Sonuçları Tarih 04 Nisan 2014 n mean sig.(2-tailed) Eğitim Öncesi 21 52.85 0.00 Eğitim Sonrası 21 71.19 0.00 Katılımcılara kurs sonrası Oturum Değerlendirme Formu dağıtılmış ve eğitimcileri, eğitimi ve eğitim ortamını değerlendirmeleri istenilmiştir. Katılımcıların yaptıkları değerlendirme sonuçlarına göre (çok iyi=4, iyi=3, orta=2, yetersiz=1), Diyabet Hemşireleri Temel Eğitimi Kursu genel memnuniyet oranı 3,80 olarak saptanmıştır. 04 Mart 2015 tarihindeki Diyabet Hemşireliği Temel Eğitimi Kursu nun kapanışına, Tıbbi Hizmetler Başkanı Dr. Murat TÜRKYILMAZ, İdari Hizmetler Başkanı Dr. Eşref OKUNAKOL ve Mali Hizmetler Başkanı Öğr. Gör. Ali ÖZSOY katılmıştır. Katılım ve teşekkür belgelerinin dağıtılmasının ardından programa son verilmiştir. Tıbbi Hizmetler Başkanlığı Sağlık Bakım Hizmetleri Koordinatörlüğü Sayfa 9
Tıbbi Hizmetler Başkanlığı Sağlık Bakım Hizmetleri Koordinatörlüğü Sayfa 10
Tıbbi Hizmetler Başkanlığı Sağlık Bakım Hizmetleri Koordinatörlüğü Sayfa 11
Diyabet Hemşireliği Temel Eğitimi Kurs Programı Kararları 1. Diyabetik Ayak Konseyi, her hafta Cuma günleri İKÇÜ Atatürk Eğitim Araştırma Hastanesi nde saat 10:00-12:30 arasında toplanıyor. Konseyde endokrinolog/ iç hastalıkları uzmanı, enfeksiyon hastalıkları uzmanı, ortopedist, kalp damar cerrahı, plastik cerrah yer almaktadır. Hastanelere yazılacak resmi yazıda hastaların diyabetik ayak konseyine yönlendirilmeleri hususunda bilgi verilmesine, 2. Diğer disiplinlere yönelik diyabet eğitimi planlamalarının yapılmasına, a. Toplum Sağlığı Merkezleri nde görev yapan hekim ve hemşirelere, b. Aile hekimleri ve hemşirelerine, c. Acil servislerde çalışan hekim ile iç hastalıkları hekimlerine, 3. Diyetisyenlere yönelik karbonhidrat sayımını da içine alacak şekilde diyabet eğitimi planlanmasına, 4. Diyabet eğitim hemşirelerinin yaptıkları her hasta eğitimini kayıt etmelerine, Kan Şekeri Takip Defteri ve Diyabet Kimlik Kartı oluşturulmasına ve kullanılacak formların standart hale getirilmesine, 5. Diyabet eğitim hemşirelerinin hasta eğitimleri ve takipleri ile ilgili kullandıkları formların en geç 13.03.2015 tarihine kadar Sağlık Bakım Hizmetleri Koordinatörlüğü nün e-posta adresine (khb35g.saglikbakim@saglik.gov.tr) gönderilmesine, 6. Erişkin ve çocukluk çağı diyabeti eğitimci seti ile sunulacak öneri için revizyon gereken konularda (balayı döneminin olmaması, elma suyu ve limonata kullanılabileceği vb.), hastalara bilgilendirme amaçlı hazırlanacak broşür/ kitapçıklarda ve diyabet eğitim hemşirelerinin kullanacağı formların hazırlanmasında aktif rol almak isteyen diyabet eğitim hemşirelerinin isimlerinin en geç 13.03.2015 tarihine kadar Sağlık Bakım Hizmetleri Koordinatörlüğü nün e-posta adresine (khb35g.saglikbakim@saglik.gov.tr) bildirilmesine, Tıbbi Hizmetler Başkanlığı Sağlık Bakım Hizmetleri Koordinatörlüğü Sayfa 12
7. Diyabet eğitim hemşirelerinin güncel duyuru ve iletişimi sağlayabilmek için Sağlık Bakım Hizmetleri Koordinatörlüğü ne bildirdikleri kişisel e-mail adreslerini düzenli takip etmeleri gerektiğine karar verilmiştir. Tıbbi Hizmetler Başkanlığı Sağlık Bakım Hizmetleri Koordinatörlüğü Sayfa 13
İZMİR GÜNEY BÖLGESİ KAMU HASTANELERİ BİRLİĞİ TIBBİ HİZMETLER BAŞKANLIĞI SAĞLIK BAKIM HİZMETLERİ KOORDİNATÖRLÜĞÜ 123/11 Sok. No:6 Poligon Mh. Karabağlar / İZMİR Tlf: (0232) 232 32 32/2319-2308-2309 Fax: (0232) 246 88 00 e-mail: khb35g.saglikbakim@saglik.gov.tr Tıbbi Hizmetler Başkanlığı Sağlık Bakım Hizmetleri Koordinatörlüğü Sayfa 14