Şubat 2013 Fiyat Gelişmeleri Her ayın 3 ünde açıklanması beklenen enflasyon verileri ilgili tarihin yine Pazar gününe denk gelmesi sebebiyle 4 Şubat 2013 Pazartesi günü saat 10:00 da yayınlandı. TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre Şubat ayı enflasyon rakamları; yıllık enflasyon TÜFE de bu sefer beklenenin biraz altında %7,03 ve ÜFE de %1,84 (son 39 ayın en düşük seviyesi) olarak gerçekleşmiştir. Aylık olarak ise Şubat ta TÜFE %0,30 artmıştır. Merkez Bankası Beklenti Anketine göre piyasaların TÜFE için beklentisi %0,53 artış şeklindeydi. Piyasaların beklentisi %0,40 artış şeklindeydi. ÜFE ise %0,13 azalmıştır. Çekirdek enflasyon ise yıllık olarak ÖKTG-H endeksinde %6,29 ve ÖKTG-I %5,82 seviyelerindeyken; aylık olarak ÖKTG-H endeksi değişmemiş ve ÖKTG-I endeksi %0,08 azalma göstermiştir. 12 aylık ortalama değerler incelendiğinde TÜFE'de %8,33 ve ÜFE'de %4,72 düzeyinde artış olduğu görülmektedir.
Şubat ayı enflasyon rakamları Ocak ayındaki olumsuz görüntünün aksine beklenenin altında gerçekleşmiştir ve enflasyon üzerine olumlu beklentilerin artmasına neden olmuştur. Fakat H ve I endekslerinde gözlenen seviyenin önceki ayla neredeyse aynı seyretmesi de enflasyona dair risklerin devam ettiğinin göstergesidir. Çekirdek enflasyon ve gıda fiyatlarının yanında olası vergi artışlarının enflasyonda yukarı yönlü risk oluşturmasıyla beraber düşük girdi fiyatları, fiyatlar genel düzeyi ve Rezerv Opsiyon Mekanizması ile TL de düşük volatilite risklerinin dengelediği belirtilmektedir. Şubat ayında genel olarak enflasyon üzerinde ulaştırma, gıda ve ev eşyası gruplarındaki fiyat artışları etkili olmuştur. Bunun yanında olumsuz hava koşulları kaynaklı sebze ve meyve grubunda yaşanan arz eksikliği, petrol ve ulaştırma hizmetlerinde görülen fiyat ayarlamaları ve tütün ürünlerine yapılan vergi düzenlemelerinin Şubat ayına yansıması da Şubat ayının enflasyon nedenlerindendir. Tüketici fiyatlarındaki olumlu görüntü, ulaştırma fiyatlarındaki artışın ile giyim ve ayakkabı fiyatlarındaki indirimler sebebiyle dengelenmesinden kaynaklanmaktadır. Üretici fiyatlarında ise tarım fiyatlarındaki artış ve sanayi fiyatlarındaki gerileme önem arz etmektedir. Nedeni ise talepteki toparlanmanın sanayi üretimine yansımaması olarak değerlendirilmektedir. Bu görüntünün nedeni ise stok eritme sürecinden kaynaklanmış olabileceği belirtilmektedir. Son dönemde petrol fiyatlarında gözlenen artışlara rağmen kapasite kullanım oranının düşük seviyelerde seyretmesinin enflasyon üzerindeki yukarı yönlü baskıları sınırlandırabileceği de yapılan yorumlar arasındadır. İlerleyen zamanlarda tüketimde meydana gelebilecek hızlı bir artışın yansımasının enflasyonda görülmesi fakat bu konuda güvence olarak da kapasite kullanım oranının düşük seviyelerde olduğu dolayısıyla artan talebin artan arz ile dengelenmesinin önemi belirtilmektedir. Enflasyon cephesindeki Şubat ayı gelişmesiyle birlikte analistlerce 26 Mart ta yapılacak olan faiz toplantısında faiz değişikliği yapılmaması ve para politikasındaki tedbirli duruşun sürdürülmesi beklenmektedir. İleriki dönemlerde enerji fiyatlarının enflasyon üzerinde etkin rol oynamaya devam edeceği belirtilmektedir. Ayrıca baz etkisi nedeniyle TÜFE nin nisan ayında göreli olarak düşüş göstermesiyle beraber Temmuz ayına kadar yükselme eğilimi göstereceği ve bu nedenle de TCMB nin öncelikle kur ile kredi gelişmelerine odaklanacağı belirtilmektedir. Bunun yanında faiz indirimlerine ek olarak TCMB nin munzam karşılıkları yükseltmesiyle birlikte artan ekonomide dönen kredi miktarını kontrol altına almak için yapılan bu adımın ilerleyen aylarda enflasyonu kontrol altında tutmaya yardımcı olacağı da irdelenmektedir. Üretici fiyatlarını belirleyen en önemli unsurlardan olan döviz ve ithal girdi maliyetleri, TL nin değerlenmesiyle birlikte ÜFE üzerinde düşük bir seyrin gözlenmesine neden olmaktadır. Döviz kuru ılımlı seyrini sürdürdüğü sürece de ÜFE nin de düşük seyrini sürdüreceği öngörülmektedir. Sonuç olarak TCMB nin enflasyon hedefine yakınlaşması şu an için olabilecek bir durum gibi gözükmektedir. TÜKETİCİ FİYAT ENDEKSİ (TÜFE) Aylık olarak en yüksek artış %1,63 ile ulaştırma grubunda; yıllık en yüksek artış ise %16,31 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleşmiştir. Şubat ayında en yüksek düşüş yine giyim ve ayakkabıda gerçekleşmiştir. Ayrıca %42,43 ile sivri biber Şubat ayında fiyatı en çok artan ürün olmuştur. Ocak ayının aksine domates %14,13 ile fiyatı en çok düşen ürün olmuştur. Ana harcama grupları itibariyle Şubat ayında endekste yer alan ev eşyasında %1,01,
TÜFE de en fazla ağırlığa sahip gıda ve alkolsüz içeceklerde %0,89, alkollü içecekler ve tütünde %0,83, lokanta ve otellerde %0,49, sağlıkta %0,43, eğitimde %0,34, konutta %0,25, haberleşmede %0,18 artış, çeşitli mal ve hizmetlerde %0,18, eğlence ve kültürde %0,63, mevsimsel etkiler nedeniyle giyim ve ayakkabıda %6,36 düşüş gerçekleşmiştir. Yıllık olarak konut %10,31, lokanta ve oteller %9,56, çeşitli mal ve hizmetler %7,98 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama grupları olmuştur. Aylık en yüksek fiyat artışı %0,96 ile TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis) bölgesinde olmuştur. Ocak 2013 te endekste kapsanan 437 maddeden; 52 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 241 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 144 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşmiştir. Şubat ayında enflasyonun düşmesindeki en büyük etken gıda fiyatları olmuştur. Ocak ayına kıyasla gıda grubunun katkısı 0,32 puan azalırken enerji, hizmet ve temel mal gruplarının katkılarında belirgin bir değişim gözlenmemiştir. Tütün grubunun katkısı ise sınırlı oranda artmıştır. Hizmet grubunda yıllık olarak ılımlı seyir korunmuştur. Temel mal grubu yıllık enflasyonu az miktardaki artış ile sınırlı bir biçimde etkilemiştir. Giyim grubu mevsimsel ortalamaların üstünde bir düşüş göstermiştir. Dayanıklı tüketim mallarında artan otomobil ve mobilya fiyatlarının etkisiyle belirgin bir artış görülmektedir. Fakat diğer dayanıklı tüketim malları göreceli olarak ılımlı bir seyir izlemiştir. Giyim ve dayanıklı tüketim mallarının dışındaki temel malların yıllık artış oranlarında yavaşlama sürmüştür. Enerji fiyatları aylık olarak yurt içi akaryakıt fiyatlarının yükselmesiyle artış göstermiştir. Fakat Şubat ayında tüp gaz fiyatlarının göstermiş olduğu düşüşle birlikte enerji grubunun yıllık enflasyonunda düşüş gözlemlenmiştir. Gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık enflasyon özellikle sebze fiyatlarından dolayı işlenmemiş gıda fiyatlarındaki azalış ve işlenmiş gıda fiyatlarındaki yavaşlamanın etkisiyle gerilemiştir. Tüketici Fiyatları Endeksi (2003=100), Şubat 2013 (Yıllık Değişim Oranı)
Kaynak: TÜİK. ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (ÜFE) Aylık değişim; tarımda %2,56 düşüş, sanayide %0,64 artış olarak gerçekleşmiştir. Tarım sektörü endeksinde, bir önceki yılın aynı ayına göre% 6,93 düşüş ve on iki aylık ortalamalara göre %3,30 artış gerçekleşmiştir. Sanayi sektörü endeksinde ise bir önceki yılın aynı ayına göre %3,72 ve 12 aylık ortalamalara göre %5,02 artış gerçekleşmiştir. Sanayide en yüksek aylık artış tütün ürünleri imalatında gerçekleşmiştir. Sanayinin üç sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe %0,49 artış, imalat sanayi sektöründe %0,67 artış, elektrik, gaz ve su sektöründe %12,32 düşüş olarak gerçekleşmiştir. ÜFE de kapsanan 788 maddeden; 162 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 391 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 235 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşmiştir. Şubat ayında ÜFE endeksinde yaşanan düşüşte enerji fiyatlarındaki azalış etkili olmuştur. Uluslararası petrol fiyatlarının yükselmesiyle artan emtia fiyatlarından kaynaklanan imalat sanayi fiyatları ve mevsimsellikten arındırılmış tarım fiyatları yükseliş göstermiştir. Bitkisel ürünler ile meyve ve sebze fiyatlarında olumsuz hava koşullarından kaynaklanan arz eksikliği nedeniyle bir artış gözlenirken canlı hayvan fiyatlarında yavaşlama sürmüştür. Buğday fiyatlarındaki artış Şubat ayına göre yavaşlamıştır. Ayrıca rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı aylık enflasyonu belirgin oranda yükselmiştir. Ana metal sanayi fiyatları uluslararası metal fiyatlarının etkisiyle ılımlı bir seyir izlemiştir. Petrol ve ana metal kalemleri dışlandığında ise imalat sanayi fiyatlarında yükseliş gerçekleşmiştir. Mücevherat
fiyatlarındaki azalış etkisiyle dayanıklı mal grubu fiyatlarının gerilemeye devam ettiği gözlenmiştir. Şubat ayında plastik ürünlerin fiyatlarındaki yükselişle ara malı fiyatları yükselmiştir; motorlu taşıt ile motor parçaları fiyatlarındaki yükselişle sermaye malları fiyatları yükselmiştir; et ve et ürünleri üretici fiyatlarındaki artışın etkisiyle de dayanıksız tüketim malları fiyatları yükselmiştir. Sonuç olarak, imalat sanayi yıllık enflasyonu yükselse de tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı belirgin bir baskı gözlenmemektedir. Üretici Fiyatları Endeksi (2003=100), 2012-2013 (Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Değişim Oranları) Grup Kapsam Bir önceki aya göre değişim oranı (%) Bir önceki yılın Aralık ayına göre değişim oranı (%) Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı (%) Oniki aylık ortalamalara göre değişim oranı (%) Endeks A B C D E Mevsimlik ürünler hariç İşlenmemiş gıda ürünleri hariç Enerji hariç (B) ve (C) (C) ve alkollü içkiler ile tütün ürünleri hariç 0,72 2,14 7,33 8,39 223,58 0,14 0,99 7,73 8,75 212,62 0,23 2,09 6,19 7,56 210,58 0,04 0,96 6,91 7,93 203,76 0,20 1,26 5,52 7,10 201,61 F (E) ve fiyatları yönetilen/yönlendirilen diğer ürünler, dolaylı vergiler hariç 0,21 1,21 5,49 7,21 209,65 G (F) ve (B) -0,04-0,25 6,22 7,55 201,36 H (D) ve alkollü içkiler, tütün ürünleri ile altın hariç 0,00-0,04 6,29 7,35 189,83 I (C), gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler ile tütün ürünleri ve altın hariç -0,08-0,25 5,82 6,79 184,02
TÜİK, Tüketici Fiyatları Endeksi, Şubat 2013 Kaynak: TÜİK. Kaynak: www.tuik.gov.tr www.tcmb.gov.tr TÜİK ŞUBAT 2013 AYI FİYAT GELİŞMELERİ RAPORU TCMB ŞUBAT 2013 AYI FİYAT GELİŞMELERİ RAPORU Göktuğ ŞAHİN GAZİ ÜNİVERSİTESİ - ÖĞRETİM GÖREVLİSİ