AR-GE MERKEZLERİ İYİ UYGULAMA ÖRNEKLERİ PAYLAŞIM TOPLANTISI AR-GE YÖNETİMİ TUSAŞ PROJELERİNDEKİ AR-GE İÇERİĞİNİN BELİRLENMESİ TUSAŞ TÜRK HAVACILIK VE UZAY SANAYİİ A.Ş
SUNUM PLANI 1. UYGULAMANIN KISA AÇIKLAMASI 2. UYGULAMANIN YENİLİKÇİ VE ÖZGÜN YÖNLERİ 3. UYGULAMANIN HEDEFLERİ 4. UYGULAMANIN ÇIKTILARI 5. UYGULAMANIN KATKISI 6. UYGULAMANIN ÜLKEYE KATKISI 7. SONUÇ ve DEĞERLENDİRMELER 2/15
UYGULAMANIN KISA AÇIKLAMASI Başlangıç-Bitiş Tarihi: Ocak 2014 Ocak 2015 Maliyeti: 39 adam x ay Uygulama tamamlanmış olup icra edilmektedir. Uygulamanın Amacı: TUSAŞ ta yürütülen projelerin Ar-Ge içeriğinin / kapsamının belirlenmesi ve söz konusu kapsamın Ar-Ge nin hangi türü olduğunun belirlenmesi. Etkin «Proje Kapsam Yönetimi» ve «Ar-Ge Merkezi Yönetimi» 5746 Sayılı Kanun kapsamında desteklere, istisnalara, indirimlere ve teşviklere konu olabilecek Ar-Ge faaliyetlerinin belirlenmesi UFRS ye uygunluk gereği Araştırma ve Geliştirme faaliyetlerinin ayrıştırılmasının sağlanması için altyapı oluşturulması 3/15
Faz 1: Metodolojinin Geliştirilmesi Ar-Ge nin Dünyadaki ve Havacılık ve Uzay Sanayiindeki Tanımları Konusunda Kaynak ve Literatür Taraması Ar-Ge nin TUSAŞ taki Tanımının Oluşturulması TUSAŞ Projelerinde Ar-Ge nin Sınırlarının Belirlenmesi için Temel İlkelerin Oluşturulması TUSAŞ Projelerinde Ar-Ge nin Türlerinin Belirlenmesi için Temel İlkelerin Oluşturulması Belirlenen Temel İlkeler Doğrultusunda TUSAŞ Proje Portföyünde Yer Alan Projelerin Ar-Ge İçeriklerinin Kayıt Altına Alınması ve bu Bilginin Kurumsal Paylaşımı Metodolojisinin Belirlenmesi Faz 2: Uygulamanın İcrası TUSAŞ Proje Portföyünde Yer Alan Projelerin Ar-Ge İçeriğinin TUSAŞ Kurumsal Uygulaması Aracılığıyla Kayıt Altına Alınması ve Bu Bilginin Kurumsal Paylaşımının Sağlanması TUSAŞ Kurumsal Uygulamasında İlgili İşlevlerin Uygulamaya Alınması TUSAŞ Kurumsal Uygulamasının Yaygın Bilgilendirme Eğitimi TUSAŞ Proje Portföyünde Yer Alan Projelerin Ar-Ge İçeriğinin TUSAŞ Kurumsal Uygulaması Aracılığıyla Kayıt Altına Alınması ve Bu Bilginin Kurumsal Olarak Paylaşılması 4/15
UYGULAMANIN YENİLİKÇİ VE ÖZGÜN YÖNLERİ Farklı kaynaklardaki Ar-Ge tanımları incelenerek TUSAŞ a özgü Ar-Ge tanımı belirlenmiştir. UFRS MSS 76-1 Savunma Tedarik Terimleri Sözlüğü SSM Proje Yönetimi Yönergesi 5746 & 4691 Sayılı Kanun OECD Frascati Kılavuzu OECD Oslo Kılavuzu «Savunma ve havacılık sanayiindeki büyük ve pahalı projelerde ayrım yapılması ve sınırların belirlenmesi çok zordur. Temel araştırma, uygulamalı araştırma ve deneysel geliştirme kavramlarını savunma ve havacılık sanayilerine uygulamadaki özel zorluklardan biri, bu sanayilerin genellikle kendi terminolojilerine eğilimli olmasıdır.» 5/15
UYGULAMANIN YENİLİKÇİ VE ÖZGÜN YÖNLERİ TUSAŞ Bünyesinde THS 1-6 aralığı arasındaki çalışmalar zımnen Araştırma ve Teknoloji Geliştirme (Ar-Te) olarak sınıflandırılmakta olup; THS 7-8 aralığı arasındaki çalışmalar Ürün Geliştirme (Ür-Ge) olarak sınıflandırılmaktadır. Araştırma ve Teknoloji Geliştirme Örnek Projeler: Havacılıkta Kullanılan Magnezyum Döküm Teknolojisi Geliştirilmesi (MÜGE) Projesi Kompozit L-Yapılarda Delaminasyon ve Önlenmesi Ürün Geliştirme Örnek Projeler HÜRKUŞ Projesi Yüksek Hızlı Hedef Uçak- ŞİMŞEK 6/15
UYGULAMANIN YENİLİKÇİ VE ÖZGÜN YÖNLERİ TUSAŞ projelerinde Ar-Ge nin sınırlarının belirlenmesi için temel ilkeler oluşturulmuştur. Proje Türlerine Göre İnceleme Temel Faaliyetlere Göre İnceleme Bağımsız Ar-Ge Projeleri Ürün Geliştirme/Ürün Yeniliği Projeleri Seri Üretim Projeleri Modernizasyon Projeleri Yeni Süreç Geliştirme / Süreç Yeniliği Projeleri Organizasyonel Yenilik Projeleri Araştırma Projeleri Teknoloji Geliştirme Projeleri Fizibilite, Teklif ve Sözleşme Yönetimi (PCM) Faaliyetleri Üretim Faaliyetleri Entegre Lojistik Destek (ELD) Faaliyetleri Şirket İçi Uygulama Yazılımları Geliştirilmesi Faaliyetleri Test ve Değerlendirme Faaliyetleri Fikri Mülkiyet Haklarına Yönelik Faaliyetler Kalite Kontrol Faaliyetleri Proje Yönetimi Faaliyetleri Sertifikasyon, Özel Mühendislik, Mühendislik Süreç Teminatı Faaliyetleri 7/15
UYGULAMANIN YENİLİKÇİ VE ÖZGÜN YÖNLERİ TUSAŞ projelerinde Ar-Ge nin türlerinin belirlenmesi için temel ilkeler oluşturulmuştur. Finansal Raporlama açısından önemlidir: UFRS, Araştırma ve Geliştirme harcamalarının ayrı kalemler olarak tutulmasını ve muhasebeleştirilmesini gerekli kılmaktadır. Projelerin Kapsam Yönetimi açısından önemlidir: Birçok «En İyi Uygulama»da teknoloji geliştirme sürecinin ürün geliştirme sürecinden ayrı tutulması önerilmekte, projelerin takvimsel ve mali başarımı açısından kapsam yönetimi dahilinde Ar-Ge faaliyetlerinin araştırma, teknoloji geliştirme, ürün geliştirme kapsamlarının iyi belirlenerek ürüne entegre edilecek teknolojilerin belirli bir olgunluk seviyesine ulaştıktan sonra ürün geliştirme projesine dahil edilmesi tavsiye edilmektedir. 8/15
UYGULAMANIN YENİLİKÇİ VE ÖZGÜN YÖNLERİ Örnekler Uygulamalı Araştırma: TUSAŞ ta yürütülmekte olan akademik çalışmalar kapsamındaki bitirme projesi/tez çalışmaları ve Tez Kaynaklı BARGE Projeleri (SANTEZ, SAYP vb. dahil) Teknoloji Geliştirme: TUSAŞ ta yürütülen Teknoloji Geliştirme Projeleri / Projelerin içinde yer alan ve kapsamı Teknoloji Geliştirme olarak nitelendirilebilecek iş paketleri (THS4-6 arasında yürütülen çalışmalar), örneğin Havacılıkta Kullanılan Magnezyum Döküm Teknolojisi Geliştirilmesi Projesi Deneysel Geliştirme: TUSAŞ ta yürütülen Ürün Geliştirme/Ürün Yeniliği Projeleri de, örneğin Hürkuş Projesi, Özgün Helikopter Projesi, ANKA Projesi, A400M Projesi, A350 Aileron Tasarım ve Üretimi Projesi 9/15
UYGULAMANIN YENİLİKÇİ VE ÖZGÜN YÖNLERİ TUSAŞ projelerindeki Ar-Ge içeriği, geliştirilen kurumsal sistem aracılığıyla kayıt altına alınmış ve bu bilginin kurumsal paylaşımı sağlanmıştır. Her bir proje için portföye eklenme aşamasında ilgili proje paydaşlarının katılımıyla Projenin kapsamı ve İş Dağılım Ağacı üzerinden belirlenen temel ilkeler doğrultusunda inceleme yapılarak hem Proje hem de Proje İş Paketlerinin Ar-Ge içeriğinin belirlenmesi Proje Portföyünün yönetildiği Kurumsal Sisteme projenin Ar-Ge içeriğinin kayıt edilmesi Kayıt edilmiş bu bilginin ilgili paydaşlar tarafından istenilen zamanda raporlanabilir olması 10/15
UYGULAMANIN HEDEFLERİ Uygulamanın hedefleri yönetimsel hedeflerdir. Uygulama sonucunda, TUSAŞ ın Proje Portföyü içindeki Ar-Ge faaliyetlerinin Kurumsal Sistem üzerinde kayıt altına alınmış olması Bu Sistem üzerinden Raporlar alınması yöntemiyle bu bilginin kurumsal paylaşımının sağlanması hedeflenmiştir. 11/15
UYGULAMANIN ÇIKTILARI TUSAŞ Projelerinin Ar-Ge içeriğinin belirlenmesi metodolojisi Tüm TUSAŞ Proje Portföyünün Ar-Ge içeriğinin TUSAŞ Kurumsal Sistemi üzerinde kayıtlı bir şekilde yer alması Bu kayıtların istenilen zamanda raporlarının alınabilir durumda olması 12/15
UYGULAMANIN İŞLETMEYE KATKISI Yalnızca Ar-Ge Merkezinde değil tüm TUSAŞ ta yürütülen projelerin Ar-Ge kapsamındaki faaliyetlerinin ne olduğuna erişimi kolaylaştırarak; kurumsal düzeyde Portföy Yönetimini ve Takibini, Stratejik İş Birimleri düzeyinde de Projelerin Kapsam Yönetimi faaliyetlerini kolaylaştırmıştır. Mali süreçler açısından, UFRS ye uygunluk gereği Araştırma ve Geliştirme faaliyetlerinin ayrıştırılmasının sağlanması için bir altyapı oluşturmuştur. Teknoloji Yönetimi süreçleri açısından da teknolojik yetkinlik ve olgunluk ölçümlerinin yapılabileceği faaliyet bazını oluşturmuştur. Söz konusu süreçlerin gerçekleştirilmesi için gerekli olan zamanı ve işgücünü azaltarak verimliliğin artmasını sağlamıştır. 13/15
UYGULAMANIN ÜLKEYE KATKISI Şirketimizde teknoloji stratejimiz; vizyon ve strateji sağlayan teknolojileri belirleyen, takip eden, entegre eden, Ar-Ge yapan ve yaptıran, dolayısıyla havacılık ve uzay eko-sistemine yön veren bir şirket olmaktır. Şirketimizin Ar-Ge yoluyla gelişiminde, yeni ürün ve teknolojileri geliştirerek hayata geçirmesinde TUSAŞ ın Proje Portföyü içindeki Ar-Ge faaliyetlerinin belirlenmesi, kayıt altına alınması ve bu bilginin kurumsal paylaşımı önemli çekitaşlarıdır. Bu çekitaşları havacılık ve uzay eko-sisteminin gelişimi açısından da önem arz etmektedir. 14/15
SONUÇ ve DEĞERLENDİRMELER TUSAŞ ın Proje Portföyü içindeki Ar-Ge faaliyetleri belirlenmiş, kayıt altına alınmış ve bu bilginin kurumsal paylaşımı sağlanmıştır. Bununla birlikte Ar-Ge Portföyü Yönetiminin, Projelerin Kapsam Yönetiminin dolayısıyla Ar-Ge Merkezi Yönetiminin daha etkin yapılması mümkün olmuştur. TUSAŞ projelerinde Ar-Ge nin sınırlarının belirlenmesi için temel ilkeler oluşturulmuştur. 5746 Sayılı Kanun kapsamında desteklere, istisnalara, indirimlere ve teşviklere konu olabilecek Ar-Ge faaliyetlerinin belirlenmesi için bir araç ortaya çıkmış UFRS ye uygunluk gereği Araştırma ve Geliştirme faaliyetlerinin ayrıştırılmasının sağlanması için altyapı oluşturulmuştur. 15/15
AR-GE MERKEZLERİ İYİ UYGULAMA ÖRNEKLERİ PAYLAŞIM TOPLANTISI TUSAŞ PROJELERİNDEKİ AR-GE İÇERİĞİNİN BELİRLENMESİ TUSAŞ-TÜRK HAVACILIK VE UZAY SANAYİİ A.Ş. DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER Mine TEMEL Ar-Ge Yönetimi Şefi mtemel@tai.com.tr