TÜRKİYE ELEKTRİK SANAYİ BİRLİĞİ org.tr 1
Türkiye de Elektrik Sektörünün Görünümü Türkiye nin enerji politikasının temel hedefi, ekonomik büyüme ve sosyal gelişmeyi destekleyecek şekilde zamanında, güvenilir ve yeterli miktarda enerjiyi çevre korumaya yönelik önlemlerle beraber, ekonomik koşullarda tüketime sunmaktır. Türkiye nin enerji politikasının ana öğeleri; kaynak çeşitliliğini ve enerji arz güvenliğini artırmak, sektörde gerekli reform çalışmalarını sürdürmek, çevresel etkileri de göz önüne alarak enerji sektörünün tüm alanlarında yatırımların artmasını sağlamak, org.tr 2
Türkiye de Elektrik Sektörünün Görünümü Ülkemiz, kalkınma hedeflerini gerçekleştirme, toplumsal refahı artırma ve sanayi sektörünü uluslararası alanda rekabet edebilecek bir düzeye çıkarma çabası içindedir. Bu durum, enerji talebinde uzun yıllardır hızlı bir artışı beraberinde getirmektedir. Önümüzdeki yıllarda da bu eğilimin devam edeceği beklenmektedir. org.tr 3
Türkiye de Elektrik Sektörünün Görünümü Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki eğilimlere paralel olarak ülkemizdeki enerji tüketimi değerlerinde elektrik enerjisinin de payı artmaktadır. 2008 yılında elektrik tüketimimiz bir önceki yıla göre %4,2 artarak 198,0 milyar kwh, elektrik üretimimiz ise bir önceki yıla göre %3,5 artarak 198,2 milyar kwh olarak gerçekleşmiştir. Artan elektrik talebini karşılamak üzere, 2020 yılına kadar olan dönemde yaklaşık 42.394 MW olan mevcut kurulu gücümüzün düşük senaryoya göre yaklaşık iki katına (80.000 MW) çıkartılması gerekmektedir. Yüksek senaryoya göre ise bu rakam 96.000 MW olarak hesaplanmıştır. org.tr 4
Türkiye de Elektrik Sektörünün Görünümü Bu bağlamda, Ocak 2009 itibarıyla 726 MW rüzgar ve diğer yenilenebilir, 7413 MW hidrolik, 6590 MW termik olmak üzere toplam 14.729 MW kurulu güçte santral yatırımına başlanmış olup bu santralların 2013 yılı sonuna kadar devreye alınması beklenmektedir. Kaynaklar açısından bakıldığında, 2008 yılı itibariyle, toplam elektrik üretiminin %48,4 ü doğal gazdan, %22,7 si yerli kömürden, %16,7 si hidrolik kaynaklardan, %6,3 ü ithal kömürden, %5,2 si sıvı yakıtlardan, %0,4 ü de rüzgardan sağlanmıştır. Kamu sektörü bu üretimde %49,3 lük paya sahip olup, geri kalan %50,7 lik üretim ise özel sektör tarafından karşılanmaktadır. org.tr 5
Türkiye Elektrik Sektörünün Yapısı ÜRETİM İLETİM DAĞITIM ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş. (EÜAŞ) TÜRKİYE ELEKTRİK TİCARET VE TAAHHÜT A.Ş (TETAŞ) Yİ,YİD,İHD SERBEST ÜRETİM ŞİRKETLERİ OTOPRODÜKTÖR VE OTOP. GRUPLARI TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş (TEİAŞ) TÜRKİYE ELEKTRİK DAĞITIM A.Ş. (TEDAŞ) KAYSERİ VE CİVARI ELEKTRİK DAĞITIM A.Ş. MENDERES ELEKTRİK DAĞ. A.Ş. (AYDEM) BAŞKENT ELEKTRİK DAĞ. A.Ş. MERAM ELEKTRİK DAĞ. A.Ş. SAKARYA ELEKTRİK DAĞ. A.Ş. org.tr 6
Türkiye Elektrik Piyasası Gelişimi Strateji belgesi 5627 sayılı yasa (Enerji verimliliği kanunu) Nihai DUY Saatlik uygulama 1 Ekim 2009 3096 sayılı yasa 3996 sayılı yasa (YİD) 4628 sayılı yasa (Elektrik Piyasası 4283 sayılı kanunu) yasa (Yİ) Mali uzlaştırma tebliği DUY sanal Uygulama 5346 sayılı yasa (Yenilenebilir enerji kanunu) 5686 sayılı yasa (Jeotermal yasası) 5784 sayılı yasa (Elektrik Piyasası kanununda değişiklik) Üretim Özelleşmesi 100 % Serbest Piyasa 1984 1994 1997 2001 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2011 2013 TEDAŞ TEK TEAŞ EPDK nın Kurulması EÜAŞ EÜAŞ TEİAŞ TETA TETAŞ Ş Arz güvenliği ve kalite yönetmeliği DUY uygulamaya geçiş 1 Ağustos 2006 5710 sayılı yasa (Nükleer Enerji Kanunu) ADÜAŞ Özelleştirmesi Dağıtım Özelleştirmesi -Başkent A.Ş -Sakarya A.Ş -Meram A.Ş -Menderes A.Ş (Aydem) -2004 strateji belgesi- 2011-5784 sayılı yasa-2013 org.tr 7
www. www. tesab org.t org.tr 8 2.234 4.186 5.116 9.119 16.315 17.206 18.713 20.335 20.857 20.951 21.164 21.889 23.263 26.125 27.264 28.332 35.564 36.824 42.394 40.834 40.500 31.752 38.820 41.744 0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000 30.000 35.000 40.000 45.000 1970 1975 1980 1985 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Türkiye Kurulu Güç Gelişimi
Türkiye Kurulu Gücünün Kaynaklara Dağılımı - Nisan 2009 Toplam Kurulu Güç : 42.394,2 MW Doğal Gaz 13.612,1 MW %32,11 Sıvı Yakıtlar 1.793,0 MW %4,23 Kömür 10.095,7 MW %23,81 (*) Diğer 2.809,8 MW %6,63 Hidrolik 14.083,6 MW %33,22 (*) DİĞER Çok Yakıtlılar (Katı+Sıvı, Sıvı + Doğal Gaz) Yenilenebilir + Atık org.tr 9
2003-2009 Kamu - Özel Sektör Kurulu Güç Gelişimi MW 22.435 13.128 22.440 14.382 23.234 15.585 24.364 16.136 24.665 16.169 24.627 17.117 24.849 17.545 KAMU ÖZEL 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2003-2009 KAMU SEKTÖRÜNDE ARTIŞ :%10,76 2003-2009 ÖZEL SEKTÖRDE ARTIŞ :%33,64 org.tr 10
2008 Türkiye Elektrik Üretiminin Kuruluşlara Dağılımı (GWh) Yap-İşlet 43.437 %21,91 Yap-İşlet- Devret 13.162 GWh %6,64 İşletme H. Devri 4.315 GWh %2,18 EÜAŞ 97.717 GW %49,30 Mobil 327 GWh %0,17 Serbest Üretim 23.937 GWh %12,08 Otoprodüktör 15.327 GWh %7,73 198.222,0 GWh org.tr 11
2008 Türkiye Elektrik Üretiminin Kaynaklara Dağılımı Toplam Üretim : 198.222 GWh Doğal Gaz 96.022,8 GWh %48,44 Kömür 44.917,5 GWh %22,66 İthal Kömür 12.551,5 GWh %6,33 Diğer 186,0 GWh %0,09 Hidrolik 33.259,9 GWh %16,78 Rüzgar 797,3 GWh %0,40 Sıvı Yakıt 10.325,4 GWh %5,21 Jeotermal 161,7 GWh %0,08 org.tr 12
2003-2009 Kamu-Özel Sektör Üretim Gelişimi GWh KAMU ÖZEL 63.097 77.484 68.017 82.681 73.462 88.494 84.530 91.770 97.717 100.505 91.363 103.153 2003 2004 2005 2006 2008 2009 4 Ay Fiili + 8 Ay Prg. 2003-2009 KAMU SEKTÖRÜNDE ARTIŞ : 2003-2009 ÖZEL SEKTÖRDE ARTIŞ : %44,80 %33,13 org.tr 13
Türkiye Elektrik İletim Sistemi - 74 ADET 400 kv İSTASYON - 491 ADET 154 kv İSTASYON - 16 ADET 66 kv İSTASYON - 582 ADET İSTASYON (89.476 MVA) - 14420 km 400 kv HAVAİ HAT - 31653 km 154 kv HAVAİ HAT - 84 km 220 kv HAVAİ HAT - 580 km 66 kv HAVAİ HAT - 163 km 154 kv, 12,8 km 380 kv KABLO - 46667 km TOPLAM İLETİM HATTI org.tr 14
Türkiye Elektrik Sisteminin İşletilmesi Türkiye Elektrik Sisteminin kontrol ve kumandası, TEİAŞ a ait Ankara- Gölbaşı nda bulunan Milli Yük Tevzi Merkezi ile İstanbul, Ankara, İzmir, Adapazarı, Samsun, Keban, Adana, Erzurum ve Batı Akdeniz Bölgesel Yük Tevzi Merkezleri tarafından yürütülmektedir. İSTANBUL SAMSUN ADAPAZARI ANKARA ERZURUM İZMİR KEBAN ANTALYA ADANA org.tr 15
Piyasa Mali Uzlaştırma ve Dengeleme Sistemi Türkiye Elektrik Sisteminde, ikili anlaşmaların dışındaki kısım Piyasa Mali Uzlaştırma ve Dengeleme Sistemi üzerinde Serbest Elektrik Piyasasında alınıp satılmaktadır. Serbest Elektrik Piyasasının parasal hacmi aylık yaklaşık 1.250-1.400 milyon TL mertebesindedir. org.tr 16
Enterkonneksiyonlar BULGARİSTAN BULGARİSTAN 145 km 1510 MVA 136 km 995 MVA GÜRCİSTAN 28 km 287 MVA GÜRCİSTAN Tiflis YUNANİSTAN 138 km 1510 MVA ERMENİSTAN ERMENİSTAN 78 km 574 MVA NAHÇİVAN 87 km 2x132 MVA Erivan TÜRKİYE IRAN 73 km 204 MWA 124 km 1005 MVA Tebriz YUNANİSTAN 400 kv Mevcut 400 kv Yapım Aşamasında 220 kv Mevcut 154 kv Mevcut KKTC KIBRIS RUM KESİMİ SURİYE 124 km 1005 MVA SURİYE IRAK 42 km 408 MVA org.tr 17
Avrupa Elektrik Sistemi (UCTE ) UCTE Projesi kapsamında frekans kontrol performansının iyileştirilmesine ve özel koruma önlemlerinin alınmasına yönelik çalışmalar TEİAŞ tarafından yürütülmektedir. Bu çalışmaların neticeleri doğrultusunda Türkiye Elektrik Sisteminin Avrupa Elektrik Sistemi ile deneme çalışmalarına 2009 yılı sonlarında başlanması beklenmektedir. Avrupa Elektrik Sistemine bağlantıyı sağlayan mevcut Türkiye-Bulgaristan arasındaki iki ayrı hatta ilave olarak Türkiye-Yunanistan hattı da tamamlanmış ve enerji alış verişine hazır hale getirilmiştir. org.tr 18
EURELECTRIC (Avrupa Elektrik Sanayi Birliği); Avrupa birliği ülkeleri ile dünya çapında elektrik sektörlerindeki ilgili kuruluşların oluşturduğu bir birliktir. Nihai hedefi; profesyonel bir organizasyon olarak, Avrupa elektrik sektöründe karşılaşılan problemlerin tartışılabileceği bir platform oluşturmaktır. org.tr 19
EURELECTRIC üyeliğine ve faaliyetlerine katılımımız; 1971 yılında Türkiye Elektrik Kurumu (TEK) ile başlamış ve TEİAŞ, TEDAŞ, TETAŞ ve EÜAŞ tarafından sürdürülmüştür. EURELECTRIC Tüzük ve Yönetmelik hükümleri gereği; söz konusu Kuruluşa üyeliğin, ülkemiz elektrik sektöründeki çeşitli aktörlerin temsil edildiği bir çatı altında sürdürülmesi zorunluluğunun ortaya çıkması üzerine Türkiye Elektrik Sanayi Birliği (TESAB) kurulmuştur. Ülkemiz, EURELECTRIC Yönetim Kurulu nda TESAB Yönetim Kurulu Başkanı tarafından temsil edilmektedir. org.tr 20
TÜRKİYE ELEKTRİK SANAYİ BİRLİĞİ Kısaca TESAB olarak anılan Türkiye Elektrik Sanayi Birliği, 26/03/1987 tarih ve 3335 Sayılı "Uluslararası Nitelikteki Teşekküllerin Kurulması Hakkında Kanun"a göre, 20.06.2005 tarih ve 2005/9060 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kurulmuş bir Birliktir. Birliğin merkezi Ankara da olup şubesi yoktur. org.tr 21
BİRLİĞİN AMACI Elektrik üretimi, iletimi, dağıtımı, toptan satışı, perakende satışı, ithalat ve ihracatı ve tüketimi ile doğrudan ya da dolaylı olarak ilgili olan sorunlar üzerinde çalışmak ve birlik üyeleri tarafından gündeme getirilen sorunların çözümü konusunda yardımcı olmak, Elektrik üretimi, iletimi ve dağıtımı konularıyla ilgili olarak bilgi toplamak ve çalışmalar yapmak, Birlik üyeleri, kurumlar ve uluslararası organizasyonlar arasında iletişimi kolaylaştırmak ve teşvik etmek, org.tr 22
BİRLİĞİN AMACI Avrupa Birliği ne paralel yapılaşmada Türkiye elektrik enerjisi sektöründeki tüm kamu ve özel kuruluşların durumlarını ve sorunlarını gözden geçirmek ve bu yapılaşmaya yardımcı olmak, TESAB a üye kamu ve özel kuruluşları Avrupa seviyesinde temsil etmek, Avrupa Birliği ile devamlı bir ilişkiyi sağlamak, TESAB üyelerinin görüşlerini, tecrübelerini ve problemlerini EURELECTRIC e aktarmak ve ortak çözüme ulaşmak için gerekli girişimlerde bulunmak, org.tr 23
BİRLİĞİN AMACI Birliğe üye kamu ve özel kuruluşları, Avrupa Birliği nin faaliyetlerinden, özellikle elektrik enerjisi ile ilgili olanlardan haberdar etmek, Kuruluşların faaliyetleriyle ilgili olarak, milli seviyede ve Avrupa Birliği seviyesinde, Avrupa Kuruluşlarıyla ve gerektiğinde başka uluslararası kuruluşlarla ilişki kurmak, ilişkileri geliştirmek ve bu kuruluşlara üyelik için gerekli çalışmaları yapmak. org.tr 24
BİRLİĞİN ÇALIŞMA KONULARI Elektrik enerjisi alanında faaliyet gösteren kamu ve özel sektör kuruluşlarının Birliğe üye olmalarını teşvik eder, Onların bir araya gelmelerini ve elektrik enerjisi ile ilgili her türlü konuda çalışma yapmalarını sağlamak üzere Çalışma Grupları kurar, Çalışma sonuçlarının ülke yararına kullanılabilmesi için Birlik üyelerine ve diğer ilgililere duyurur, Elektrik üretimi, iletimi, dağıtımı, elektrik enerjisi politikası ve stratejileri ile ilgili teknik, ekonomik, hukuksal ve yeniden yapılanma konularında çalışma ve araştırmalar yapar ve yaptırır, istatistiki bilgi toplar, org.tr 25
BİRLİĞİN ÇALIŞMA KONULARI Bu çalışmaların sonuçlarından Birlik üyelerinin ve kamuoyunun yararlanması için rapor, kitap, bülten, broşür, dergi ve elektronik haber bülteni yayımlar, Elektrikle ilgili konularda ulusal, bölgesel, uluslararası düzeyde kongre, konferans, sempozyum, seminer, açık oturum, panel, sergi ve benzer etkinlikler düzenler, Bu toplantıların bildiri ve sonuç raporlarını hazırlar ve yayımlar, Elektrik enerjisi alanında faaliyette bulunan ulusal ve uluslararası kuruluşlar, üniversiteler, özel sektör kuruluşları, birlikler ve derneklerle en üst düzeyde yakın işbirliğini sağlayarak elektrik enerjisi ile ilgili her türlü bilgiyi toplar, org.tr 26
BİRLİĞİN ÇALIŞMA KONULARI Bu amaca yönelik olarak gerektiğinde elektrik enerjisi ile ilgili ulusal ve uluslararası kuruluşlara kurucu üye veya üye olur, Ulusal ve uluslararası kuruluşlara projeler yapmak üzere teklif sunar. Bu proje çalışmaları için araştırmacılar ve uzmanlar çalıştırır, Ulusal ve uluslararası araştırma kurumlarının elektrik enerjisi alanında yaptığı çalışma ve yayınlar aracılığıyla elektrik enerjisi teknolojisindeki yenilikleri izler, Bunların elektrik enerjisi sektörüne etkileri ve izlenmesi gereken ulusal politika ve stratejiler ile ilgili düşünce ve önerilerini ilgili makamlara sunar, Bu konuyla ilgili kamu ve özel sektör kuruluşlarına yardımcı olur. org.tr 27
BİRLİĞİN FAALİYETİNE KATILMA Başbakanlık ve Bağlı Kuruluşları ile Avrupa Birliği ile ilişkilerden sorumlu Bakanlık ve Birliğin amaç ve faaliyetleri ile ilgili tüm Bakanlıklar, Genel Müdürlükler, Özerk Kurulların temsilcileri Birliğin faaliyetlerine katılabilir. Ülkemiz enerji sektöründe faaliyet gösteren özel sektör kuruluşlarının Birliğimize üye olarak katılımlarının AB ile ilişkilerimize büyük güç katacağı inancındayız. org.tr 28
BİRLİK ORGANLARI Birlik aşağıda belirtilen organlardan oluşur: Genel Kurul Yönetim Kurulu Denetleme Kurulu Genel Sekreterlik org.tr 29
TESAB A ÜYE KURULUŞLAR Elektrik Üretim A.Ş. Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Türkiye Elektrik Ticaret Taahhüt A.Ş. Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. Ayen Enerji A.Ş. Hidroelektrik Santralları Sanayi İşadamları Derneği -HESİAD İstanbul Enerji San. ve Tic. A.Ş. KARTET-Karadeniz Toptan Elektrik Tic.A.Ş. KARKEY-Karadeniz Elektrik Elektrik Üretim A.Ş. Kayseri Ve Civarı Elektrik T.A.Ş. Çalık Enerji Sanayi ve Ticaret A.Ş. TEKTUĞ Elektrik Üretim A.Ş. ENERJİSA Enerji Üretim A.Ş. Bereket Enerji Üretim Otoprodüktör Grubu San. ve Tic. A.Ş. Akenerji Elektrik Üretim A.Ş. Elektrik Üreticileri Derneği PARK Termik Elektrik, Sanayi ve Ticaret A.Ş. Akköy Enerji A.Ş. org.tr 30
BİRLİĞİN YÖNETİM KURULU Başkan Başkan Vekili Sayman Üye : Nurettin KULALI.. (Elektrik Üretim A.Ş) : Halil ALIŞ...(Türkiye Elektrik İletim A.Ş.) : Fahrettin Amir ARMAN...(Ayen Enerji A.Ş.) Yönetim Kurulu Üyeleri : H. Duran GÖKKAYA (Türkiye Elektrik Ticaret Taahhüt A.Ş.) Haşim KEKLİK (Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.) Dr. Atilla AKALIN (Hidroelektrik Sant. Sanayi İşadamları Der.) Adnan ÇEVİK (İstanbul Enerji Sanayi ve Ticaret A.Ş) Şadi BÜYÜKKEÇECİ (Kayseri ve Civarı Elektrik T.A.Ş.) Nuray ATACIK (KARTET-Karadeniz Toptan Elektrik Tic. A.Ş.) org.tr 31
DENETLEME KURULU Muzaffer BAŞARAN : ENERJİSA Enerji Üretim A.Ş. Ali Can TAKUNYACI : KARKEY-Karadeniz Elektrik Üretim A.Ş Faik GEZGİN : PARK Termik Elektrik Sanayi ve Ticaret A.Ş. Birlik Genel Sekreteri Sevinç KICIMAN Adres: İnönü Bulvarı No:27, KLMN Blok Bahçelievler Ankara Tel.(0312) 212 69 15/3269; 0533 920 18 78 Faks. (0312) 212 94 30 E-posta : sevinc.kiciman@euas.gov.tr www.r org.tr 32
org.tr 33