DÜZEN LABORATUVARLAR GRUBU MOLEKÜLER TANI MERKEZİ İSTANBUL
PRENATAL VE POSTNATAL MOLEKÜLER TANI TESTLERİ Dr.Belgin Eroğlu Kesim
*1800 lerde Mendel ile başlayan serüven, *1900 lerde kalıtım biriminin gen olarak tanımlanması, *1953 de kalıtsal madde DNA nın anlaşılması
İnsan Genom Projesi İnsan genetiği için DEVRİM niteliğindedir
Bu durum, bir çok hastalığın daha iyi tanı, tedavi ve koruyucu yöntemlerinin bulunmasına yol açarak temel bir bakış açısı geliştirilmesini sağlamıştır.
Bütün doktor ve sağlık çalışanlarının insan genetiğinin temelinde yatan prensipleri iyi anlaması bugün artık bir zorunluluktur!
Genetik faktörlerin rol oynadığı hastalıklar genel olarak 3 gruba ayrılır: 1.Tek gen hastalıkları 2.Kromozomal hastalıklar 3.Multifaktöryel hastalıklar
Tek gen hastalıkları,tek gende meydana gelen mutasyonlar sonucu oluşur ve karekteristik kalıtım biçimleri ile karşımıza çıkarlar. 1.Otozomal resesif /dominant 2.X e bağlı resesif /dominant
Günümüzde pekçok hastalık geninin DNA analiz yöntemleri kullanılarak incelenmesi mümkündür.
Moleküler analiz yöntemleri neden önemldir? 1.Tek gen kalıtımı ile geçiş gösteren ve tedavisi olanaksız hastalıklarda (DMD/BMD,SMA,CF vb), mutasyonların belirlenmesi; hasta ve taşıyıcıların saptanması ile prenatal tanı olanağı sağlar.
2. Multifaktöryel kalıtım gösteren bazı hastalıklarda (trombofili, hipertansiyon, obesite vb) tanımlanan mutasyon ve polimorfizmler ise hastalığa yatkınlığın belirlenmesi, tıbbi tanının desteklenmesi ve uygun tedaviye karar verilmesi aşamalarında önem taşımaktadır.
DÜZEN LABORATUVARLAR GRUBU MOLEKÜLER GENETİK BÖLÜMÜ 1996 YILINDAN GÜNÜMÜZE BİR ÇOK MOLEKÜLER ANALİZ YÖNTEMİNİ KULLANARAK PRENATAL VE POSTNATAL TANI HİZMETİNİ SUNMAKTADIR
Prenatal/ Postnatal uygulaması olan testler DMD/BMD %50-60 %95 (B.A.) *BETA TALASEMİ %93-%95 KİSTİK FİBROZ %40 *FENİLKETONÜRİ %50 SMA %85 *ACH (USG) %90-98 HEMOFİLİ A %95 (B.A.) HEMOFİLİ B %95 (B.A.) TANATOFORİK DİSPLAZİ %40 ARPKD %95 (B.A.) Sadece Postnatal uygulaması olan testler *FMF:Ekzon2 ve 10 dizi analizi %85 TROMBOFİLİ PANELİ. FV:LEİDEN PT:20210G>A MTHFR:C677T,A1298T) KARDİYOVASKULER PANEL FV:G1691A,H1299R FXIII:V34L BETA FİBRİNOJEN:-455G>A PAI-I:4G/5G HPA-1:a/b HFE:C282Y Apo B:R3500Q ApoE:1,2,3,4 Polimorfizm KOLLEGEN COL1A1:A,B,C,D,E Polimorfizm
HASTA SAYISI 2100 1950 1800 1650 HASTA SAYISI 1500 2001 2004 2005 (Temmuz) YIL
HASTA/ÖRNEK KABULÜ SONUÇ 1.Bilgilendirilmiş onay formu. 10.06.1998 tarih ve 23368 sayılı GENETİK HASTALIKLAR TANI MERKEZLERİ YÖNETMELİĞİ nin 19.maddesi gereğince yasal zorunluluktur.
2.Hasta ve Aile bilgilerinin alınması *Doktor ve Aile irtibat bilgileri *İstenilen çalışma *Aile ağacı ve hikayesi *İndeks vakayla ilgili klinik ve laboratuvar bilgileri DMD/BMD---Hasta cinsiyeti ve klinik bulguları, Kas biyopsi sonuçları Kistik fibroz---ter testi Beta talasemi- --Hb elektroforezi,hemogram HemofiliA/Hemofili B-----faktör düzeyleri Fenilketanüri---Fenilalanin düzeyi Daha önce yapılmış DNA analiz sonuçları (Prenatal tanı için çok önemli!!!)
NEDEN ÖNEMLİDİR? *Klinik tanının kesinleşmesi *Aileyi /İndeks vakayı travmatik bir süreçten kurtarmak ve zaman /maliyet kazancı *Analize yol gösterici olabilir. *Kliniği kesin olup mutasyonu konvansiyonel yöntemlerle belirlenememiş ailelerde gelişmiş teknolojileri kullanarak geriye dönük çalışmalar sözkonusu olabilir. *Fenotip genotip korelasyonu *Popülasyona yönelik genetik bilgilerin birikimi(frekans,mutasyonların tanımlanması vs)
DNA,insanlık var oldukça önemini koruyacak ve kullanılabilecek değerli bir bilgidir
3.Materyal türleri. Postnatal tanı materyalleri; *K 3 EDTA lı tam kan *Doku örnekleri(kas,kc,cilt biyobsisi,post mortem fetal doku vs..) Formaldehid,Heparin veya sitratlı numuneler ve ilaç kullanımı DNA ekstraksiyonunda problem yaratıyor. Prenatal tanı materyali : *koriyon villus biyopsisi (CVS) *amniyotik sıvı materyali (AFS) *kordosentez kanı
DNA Analiz yöntemleri!!!!!
. 4.DNA Analizi *Mutasyon analizi *Konvansiyonel yöntemler Restriksiyon enzim analizi ARMS,ASO PCR Heterodupleks analizi *Otoanalizör sistemleri DNA dizi analizi Real time *Bağlantı analizi (Kesin klnik tanı,informatif aile bireyleri)
55 5.Sonuç raporu. Sadece Analiz raporu vermiyoruz!!! Aile/İndeks vaka hastalık ile ilgili olarak bilgilendirilmesi Aileye saptanmış olan hastalık açısından olası durumlarda prenatal tanı olanaklarının sunulması. Takip ve tedavide yol gösterici durumların bildirilmesi.
MERKEZİMİZ The European Moleculer Genetics Quality Network (EMQN) Ulusal Moleküler Genetik Kalite Kontrol Ağı üyesidir. (UMGEKA) Ulusal ve Uluslararası platformda yapılacak olan bütün kalite kontrol girişimlerinin takipcisi olacaktır olacaktır.
Sağlıklı yarınlar diliyorum.
DÜZEN MOLEKÜLE GENETİK HASTALIKLAR TANI MERKEZİ Bio.Dr.Serpil Eraslan, PhD Bio.Dr.Bilgen Dölek, PhD Bio.Sevim Güz Bio.Günay Karataş Bio.Gülfer Gültekin Bio.Aslı Dağdemir
KATILIMINIZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM