04/2014 1 / 6 Fransa'da talaşlı imalat ve kesme presleme sanayileri Talaşlı imalat 1. Talaşlı imalat otomobil sektörüyle hayatta 2013 de, pazardaki başlıca müşterisi olan otomobil sektörünün ekonomik zorluklarına rağmen talaşlı imalat sektörü ayakta kalarak dayanmıştır. Bunun yanısıra, ulusal otomobil üretimi % 8,5 düşerken, talaşlı imalat üretimi % 1 oranında artmıştır. 2014 yılında kendini kabul ettirecek bir ustalık ile (+% 2,0), yerli otomobil üretimi toparlanma beklemektedir. Çelik fiyatlarındaki artış ile, 2014 yılında talaşlı imalat fiyatlarında da bir yükseliş beklemek gerekir. Son olarak, sektördeki ciro artış için bundan yararlanacaktır, 2013 yılında durgunluk yaşamıştı. 2. Arve vadisi kurumlarının kazanan stratejisi Talaşlı imalat sanayicilerinin faaliyetinin performansı Arve vadisinin bir araya gelme dinamizmine ve çok aktif kurumsal kadrosuna da hiç yabancı değildir. Sektörün aktivitesinin % 70 i gerçekten bu bölgede toplanmıştır. Arve Industries rekabet merkezi işleme, montaj veya mekatronik konusunda uzmanlaşmış 300 şirketi bir araya getiriyor. Bu mekatronik Talaşlı imalat Ulusal Sendikası ve Teknik Merkezi yle işbirliği içinde ve özellikle «2020 Genişleme» planı içinde, eylemleri çoğaltmakta ve sanayinin tamamında gerçek bir stratejiyi canlandırmaktadır. Girişimler sermaye katkıları şeklinde, yeniliğe, sergi organizasyonuna yahut da eğitime yardım şekilde olabilirler. Bu planın iki ayağı zaten meyvelerini vermeye başlamış gibi görünüyor: Piyasaların uluslararası hale gelmesi ve çeşitlenmesi. 3. Uluslararası alanda büyüme bağlantıları «Genişleme 2020» planında öne çıkarılan önceliklerinden biri şirketlerin uluslararası hale getirilmesidir. Ve hareket de iyi işliyor gibi görünüyor. Bir yandan, liderlerin ihracat oranı son yıllarda önemli ölçüde artmıştır. Talaşlı imalat sanayi şirketlerinin 10 en büyüğü bugün cirolarının yarısından fazlasını yurtdışında gerçekleştirmektedir, bu, 2006 yılında ise sadece % 40 idi. Öte yandan, dinamik piyasalarda konumlanmak ve müşterilerinin hareketlerini izlemek amacıyla, büyük sanayi grupları yurtdışında üretim siteleri açmaktadır (gelişmekte olan ülkelerde, Doğu Avrupa da vb.). CCN örneğin, 2012 yılında Çin'de bir üretim tesisi açtı, bunun yanında, Bontaz 2013 yılında Hindistan da, Fas ta ve Çin'de üç fabrika açılışını yaptı. Pernat Industrie ise 2013 yılında diğerleri arasında, PSA ile işbirliği içinde 3 yıl için, ihracat ve uluslararası kalkınma hedefiyle bir kalkınma planını yürütmek amacıyla yaklaşık 5 milyon avro yatırım yapmıştır. 4. Çeşitlendirme arayışı Sektörün ikinci stratejik yönlendirmesi piyasaların çeşitlendirilmesiyle ilgilidir. Talaşlı imalat şirketleri hakikaten otomobile olan bağımlılıklarını azaltmaya çalışıyorlar, bunun üretimi on yıldan bu yana giderek azalmıştır. Bu bağlamda, havacılık sektörü cazip bir alternatif olarak görünüyor, başlıca nedeni Airbus ün güçlü satış performansıdır, bu şirketin mevcut sipariş karnesi 10 yıllık üretimi garanti etmektedir. Pezet yakın zaman önce Kolly Précision u satın alarak (cirosunun % 90 ı havacılıktan oluşmaktadır) havacılıkta uzmanlığını güçlendirmiştir. İmalatçılar aynı zamanda tıbbi ekipman ve endüstriyel vanalar gibi diğer piyasalara da yönelmişlerdir, bunun yanında, tarihsel müşteri piyasası olan saat sanayisi lüks kol saatleri için gerekli talaşlı imalat parça ihtiyacına tekrar dönüyor.
04/2014 2 / 6 5. Ulusal hissedarlığa geri dönüş 1990'ların sonu ile 2000'lerin başında, talaşlı imalat sektörü yabancı operatörlerin, özellikle Amerikan şirketlerinin satın alma dalgasına şahit olmuştur. Böyle olmakla birlikte, 2008-2009 ekonomik krizi dağılımı değiştirmiş ve yatırımcılardan bazılarının geri çekilmesine yol açmıştır, bu da ulusal hissedarlığa dönüşü sağlamıştır. 2009 yılında, Fransız lider Maike Amerikan Autocam ın Bouverat Industries den 1998 yılında satın almış olduğu Frank & Pignard ı geri almıştır. Bouverat ailesi de aynı şekilde Baud Industries 2009 yılında geri almadan önce 2000 yılında EBEA yı Amerikan Hilite e satmıştı. 2013 Ocak ayında, Alpen'Tech yöneticisi Marc Horellou Bank of America nın hisselerini Savoyard grubundan satın almıştı. Sektörün 8 lideri arasından, 6 sı şimdi Fransız ortaklara aittir. 6. Nadir bulunan insan kaynakları Talaşlı imalat Haute-Savoie (74) bölgesinin tarihi bir uzmanlığıdır, bu uzmanlığın karmaşıklığı mekatroniğin (bilgiişlem ve mekanik kuruluşu) çeşitlendirme ve uygulamasının ortaya koyduğu zorluklarla artmaktadır. Faaliyetin başlaması ile birlikte, bu mutasyonlar vasıflı işgücü eksikliği sorununu arttırır. Hassas mekanik konusunda uzmanlaşmış Chatal şirketi personel ihtiyaçlarını karşılamak için yerel bir lise ile bir ortaklık düşünmektedir. Kesinlikle çok aktif olan Arve Industries merkezi ise bir yandan haberleşme işlemleri ile meslekleri teşvik etmeyi ve diğer yandan özellikle işveren grupları bağlamında paylaşımda insan kaynakları yönetimini kolaylaştırmayı amaçlayan Talents 2020 planını başlatmıştır. Kesme ve presleme piyasası 1. 2014 yılında kesme ve preslemede toparlanma 2014 yılında Fransız kesme ve presleme sektöründe ışıklı sinyallerin çoğunluğu yeşile dönecek, bu da iki yıl zorluktan sonra sektörün faaliyetinin büyümesini canlandırmaya olanak verecektir. Böylece, kısmen sanayi taşeronlarının önde gelen müşteri piyasası olan otomotiv sanayisinin toparlanmasıyla (yavaş da olsa) desteklenen preslenmiş parça üretimi 2014 yılında % 2,0 artacaktır. Aslında, Fransa'da ve yurtdışında (özellikle Asya, Latin Amerika da ve Amerika Birleşik Devletleri'nde) yeni araç piyasasının düzelmesiyle bağlantılı olarak otomobil üretimi artacaktır (+% 2,0). Daha iyisi diğer kesme-presleme işi yapanlardan bekleniyor. İki yıl düşüşten sonra, elektrikli ekipmanların imalatı 2014 te büyümenin yolunu bulacaktır (+% 0,5). Buna ek olarak, havacılık kendi sektörü açısından ilginç potansiyeli olan piyasa durumunu teyit ederek dinamik kalacaktır (+% 5,0). Bu bölüm metal işleme uzmanı Defi Grup un cirosunun % 12 sini temsil emekteydi. 2. 2013 yılında yeni iş kapanışları Yeni başlayan toparlanmaya rağmen, kesme ve presleme parça üretimi 2014 yılında 2006 yılı seviyesine göre üçte bir oranında daha düşük kalacaktır. Çeşitli faktörler sektörel aktivitenin düşük seviyesini açıklayabilir. Bir yandan, durgun piyasalar ile bağlantılı olarak operatörlerin sipariş karneleri son yıllarda çok zayıflamıştır. Öte yandan, özellikle 2009 yılı krizinden sert darbe yiyen sanayi yapısı erozyona uğramıştır. Mali durumlarının bozulması bağlamında, endüstri uzmanları iflasları ve hukuki tasfiyeleri çoğalmıştır. Şirketlerin brüt işletme fazlası oranı Xerfi tarafından oluşturulan bir panelde, böylece 2006 yılında % 10,2 ye, 2012 yılında % 7,7'ye düşmüştü. Ayrıca 2013 yılında kesilmiş, preslenmiş parça imalatında yeni düşüş (-% 5,0) zayıflamış bir sektörde meydana gelmiştir ve bazı operatörlerin karşılaştığı yeni sorunlarla sonuçlanmıştır. Örnek olarak, Heuliez karoserinin hukuki tasfiyesi 2013 Ekim ayında Altia Chambon Feugerolles in (boruların bitirilmesinde ve derin çekmede uzmanlaşmış) 2013 sonu için programlamış olan üretim sitesinin kapatılması sırasında ilan edilmişti. Belfort yakınlarındaki Voestalpine presçisinin işçileri için, 2013 yılında zor piyasa koşulları iş yükünün artışını öngören bir istihdamı koruma planı ( PSE ) kurulması ile sonuçlandı. R. Bourgeois da 2013 için ücret artışlarının askıya alındığını duyurdu. 3. Fransız otomobil imalatçılarının bağımlılığı Kesme ve presleme operatörleri çoğunlukla otomobil parçaları taşeronlarına yönelmişlerdir. Ciro açısından sektörün önde gelen 6 şirketinden 5 i sadece bu müşteri pazarına parçalar üretmektedir. Buna ek olarak, aktörler cirolarının önemli bir kısmını oluşturan büyük Fransız imalatçılarına bağımlıdırlar. Champagney deki (70) Gestamp Ronchamp ın faaliyetinin % 99 u, örneğin Peugeot Citroën PSA için parça üretimine adanmıştır. Ancak, MGI Coutier gibi bazı kesme ve presleme şirketleri bu ulusal bağımlılıktan kendilerini kurtarmak istemektedir, yabancı müşteri aramasıyla,
04/2014 3 / 6 gelişmede öncelikli bir hedef yaratmışlardır. Bu operatör ayrıca, Renault ve PSA siparişlerinin payının cirosunda 2012 yılında % 37 ye düştüğünü memnuniyetle bildirmektedir, 2010 yılında bu pay % 65 idi. 4. Operatörler alıcılarını yurtdışında izliyor Otomobil imalatçılarına olan bağımlılık kesme ve presleme operatörlerini kendi üretim tesislerini alıcılarının fabrikalarına en yakın yerde kurmaya yöneltmiştir. İmalatçıların üretim yerlerini taşınma ve gelişmekte olan ülkelerde büyüme bağlantıları arama trendine uygun olarak, sektörün şirketleri üretim sitelerini yabancı ülkelerde kuruyorlar. Bamesa 2013 Haziran da Tangier Serbest Bölgesinde (TFZ) GMD ile ve SNOP ile birleşti, bu bölge 2012 yılında Renault tarafından bir fabrikanın açılmasından bu yana birçok otomotiv tedarikçisinin üretim sahalarını barındırmaktadır. 2013 Eylül ayında, Gestamp İspanyol grubu özellikle Renault ve PSA nın bulunduğu Rus şehir Kaluga daki fabrikasının sanayi alanını iki katına çıkardığını duyurdu. 5. Diğer metal parça üreticilerinin çeşitlendirilmesi Daha genel olarak, sanayi taşeronluğu operatörlerinin tamamı otomotiv sektörüne bağımlılığını azaltmaya çalışmaktadır. Havacılık mesela birçok metal işleme yanı sıra, dövme, kalıpta dövme, kalıplama şirketinin ilgisini çeken bir büyüme bağlantısı oluşturmaktadır. Diğer metal işleme sektörleri yenilik ve çeşitlendirilmeyi teşvik eden talaşlı imalat örneği kurumsal bir kadrodan yararlanmaktadır. Otomobil endüstrisine bağımlılığı aşmak için, bu şirketlerin kullandıkları çeşitli yollar kesme ve presleme operatörlerine izleyecekleri birçok örnek oluşturmaktadır. Xerfi Group tarafından 2013 Kasım da gerçekleştirilen çalışmanın sentezi. Derneğimiz (CCFT) 2009 yılı Eylül ayında Fransa nın sektör ve şirket araştırmaları yapan lider firması XERFI Group ile bir işbirliği protokolü imzalamıştır ("Fransa" ve "uluslararası araştırmalar "). Bu işbirliği sayesinde Aylık mektubumuz «Les Nouvelles de la Chambre» ın okuyucuları ve de WEB sitemizin ziyaretçileri her ay Xerfi Group tarafından yapılmış ve pazarlanan sektörel sentezlere ulaşabileceklerdir. Okuyucularımıza Xerfi Group web sitesini incelemelerini, gerekirse de Bayan Anne-Lore VINALS ile irtibata geçmelerini öneriyoruz. Mme Anne-Lore VINALS E-mail : alvinals@xerfi.fr 13-15 rue de Calais, 75009 Paris, France Tel: +33 (0)1 53 21 85 60 - Fax: +33 (0)1 42 81 42 14 Websites : www.xerfi.fr www.precepta.fr
04/2014 4 / 6 Les industries du décolletage et du découpage emboutissage en France L industrie du décolletage 1. Le décolletage survit à l automobile Dans un contexte économique marqué par les difficultés de son principal marché client, l automobile, l industrie française du décolletage a résisté en 2013. Alors que la production nationale de véhicules a dévissé de 8,5%, celle des décolleteurs a en effet progressé de 1%. Un tour de force qui va se confirmer en 2014 (+2,0%), d autant plus que la production automobile nationale devrait rebondir. Avec la remontée des cours de l acier, il faut également s attendre à une hausse des prix des pièces décolletées en 2014. Au final, le chiffre d affaires de la profession en profitera pour progresser après avoir stagné en 2013. 2. La stratégie gagnante des institutions de la vallée de l Arve La bonne tenue de l activité des décolleteurs n est pas étrangère au dynamisme du cluster de la vallée de l Arve et à son cadre institutionnel très actif. 70% de l activité sectorielle est en effet regroupée dans cette région. Le pôle de compétitivité Arve Industries fédère notamment 300 entreprises spécialisées dans l usinage, l assemblage ou la mécatronique. Ce dernier multiplie les actions et impulse une véritable stratégie à l ensemble de la filière, notamment à travers son plan «Expansion 2020», en collaboration avec le Syndicat National du Décolletage et le Centre Technique de l Industrie du Décolletage. Les initiatives peuvent prendre la forme d apports en capitaux, de soutiens à l innovation, d organisation de salons ou encore d aide à la formation. Deux grands axes de ce plan semblent déjà porter leurs fruits : l internationalisation et la diversification des débouchés. 3. Des relais de croissance à l international Une des priorités mises en avant dans le plan «Expansion 2020» est l internationalisation des entreprises. Et le mouvement semble bien enclenché. D une part, le taux d exportation des leaders a significativement augmenté ces dernières années. Les 10 plus grandes sociétés de décolletage réalisent aujourd hui plus de la moitié de leur chiffre d affaires à l international, contre seulement 40% en 2006. D autre part, les grands groupes du secteur implantent des sites de production à l étranger (pays émergents, Europe de l Est, etc.) afin de se positionner sur des marchés dynamiques et de suivre le déplacement de leurs donneurs d ordre. CCN a par exemple inauguré un site de production en Chine en 2012, tandis que l année 2013 a vu Bontaz ouvrir trois usines en Inde, au Maroc et en Chine. Pernat Industrie a quant à lui levé près de 5 millions d euros en 2013, entre autres pour mener à bien un plan de développement de 3 ans en collaboration avec PSA avec pour objectif l'exportation et le développement à l'international. 4. En quête de diversification La deuxième orientation stratégique du secteur concerne la diversification des débouchés. Les décolleteurs cherchent en effet à réduire leur dépendance à l automobile, dont la production nationale ne cesse de décliner depuis une dizaine d années. À ce titre, l aéronautique constitue une alternative séduisante pour les décolleteurs français, en raison notamment des bonnes performances commerciales d Airbus, dont le carnet de commandes actuel lui assure 10 années de production. Pezet a ainsi récemment renforcé sa spécialisation en aéronautique en acquérant Kolly Précision (90% du chiffre d affaires réalisé dans l aéronautique). Les opérateurs du décolletage se
04/2014 5 / 6 tournent également vers d autres débouchés porteurs comme le matériel médical et la robinetterie industrielle, tandis que l horlogerie, marché client historique, revient avec le besoin de pièces décolletées pour les montres de luxe. 5. Retour d un actionnariat national À la fin des années 1990 et au début des années 2000, le secteur du décolletage a connu une vague de rachats par des opérateurs étrangers, notamment américains. La crise économique de 2008-2009 a cependant changé la donne et entraîné le retrait de certains de ces investisseurs, permettant le retour d un actionnariat national. En 2009, le leader français Maike a ainsi repris Frank & Pignard, que l Américain Autocam avait acquis en 1998 auprès de Bouverat Industries. La famille Bouverat avait également cédé EBEA en 2000 à l Américain Hilite, avant que Baud Industries ne le rachète en 2009. En janvier 2013, c est le dirigeant d Alpen Tech, Marc Horellou, qui a racheté les parts de Bank of America dans le groupe savoyard. Parmi les 8 leaders du secteur, 6 sont désormais détenus par des actionnaires français. 6. Des ressources humaines rares Le décolletage est un savoir-faire historique de la Haute-Savoie (74), dont la complexité augmente avec les défis posés par la diversification et l apparition de la mécatronique (association de l informatique et de la mécanique). Avec la reprise de l activité, ces mutations accentuent la problématique du manque de main-d oeuvre qualifiée. Chatal, société spécialisée dans la mécanique de précision, envisage ainsi un partenariat avec un lycée local pour répondre à ses besoins en personnel. Le pôle Arve Industries, décidément très actif, a quant à lui lancé le plan Talents 2020 qui vise d une part à susciter des vocations à travers des opérations de communication et d autre part à faciliter la gestion des ressources humaines, notamment à travers la mutualisation dans le cadre de groupements d employeurs. Le marché du découpage emboutissage 1. Reprise de l activité du découpage et de l emboutissage en 2014 La majorité des voyants passeront au vert en 2014 pour le secteur français du découpage et de l emboutissage, permettant à l activité sectorielle de renouer avec la croissance après deux années difficiles. La production de pièces embouties augmentera ainsi de 2,0% en 2014, en partie portée par la reprise (certes timide) de l industrie automobile, le premier marché client des sous-traitants industriels. En effet, la production automobile rebondira (+2,0%), en lien avec le redressement du marché des véhicules neufs en France et à l international (en particulier en Asie, en Amérique latine et aux Etats-Unis). Du mieux est également attendu du côté des autres débouchés des découpeurs-emboutisseurs. Après deux années de repli, la fabrication d équipements électriques retrouvera ainsi le chemin de la croissance en 2014 (+0,5%). En outre, l aéronautique restera dynamique (+5,0%), confirmant son statut de débouché au potentiel intéressant pour la profession. Ce segment représentait ainsi 12% du chiffre d affaires de Defi Group, spécialiste de la transformation des métaux. 2. De nouvelles cessations d activité en 2013 En dépit de la reprise amorcée, la production de pièces découpées et embouties restera en 2014 inférieure d un tiers à son niveau de 2006. Plusieurs éléments peuvent expliquer le faible niveau de l activité sectorielle. D une part, les carnets de commandes des opérateurs se sont nettement dégarnis ces dernières années, en lien avec des débouchés atones. D autre part, le tissu industriel s est érodé, touché notamment de plein fouet par la crise de 2009. Les cessations d activité et liquidations judiciaires de spécialistes du secteur se sont multipliées, dans un contexte de détérioration de leur situation financière. Le taux d excédent brut d exploitation des entreprises d un panel constitué par Xerfi est ainsi tombé de 10,2% en 2006 à 7,7% en 2012. Le nouveau recul de la production de pièces découpées et embouties en 2013 (-5,0%) est donc survenu dans un secteur affaibli et s est traduit par de nouvelles difficultés pour certains opérateurs. A titre d illustration, la liquidation judiciaire du carrossier Heuliez a été prononcée en octobre 2013 tandis la fermeture du site d Altia Chambon Feugerolles (spécialisé dans le parachèvement des tubes et l'emboutissage profond) a été programmée pour fin 2013. Pour les salariés de l emboutisseur Voestalpine près de Belfort, les conditions de marché difficiles en 2013 se sont traduites par la mise
04/2014 6 / 6 en place d un plan de sauvegarde de l emploi (PSE), prévoyant l augmentation de la charge de travail. R. Bourgeois a de son côté annoncé la suspension des revalorisations salariales pour 2013. 3. Dépendance à l égard des constructeurs automobiles français Les opérateurs du découpage et de l emboutissage sont majoritairement tournés vers la sous-traitance de pièces automobiles. 5 des 6 premières entreprises du secteur en termes de chiffre d affaires produisent ainsi exclusivement des pièces à destination de ce marché client. De plus, les acteurs sont dépendants des grands constructeurs français qui constituent une part importante de leur chiffre d affaires. 99% de l activité de Gestamp Ronchamp à Champagney (70) est par exemple dédiée à la production de pièces pour PSA Peugeot Citroën. Certains découpeurs-emboutisseurs cherchent toutefois à s émanciper de cette dépendance nationale, à l image de MGI Coutier qui fait de la recherche de clients étrangers un axe de développement prioritaire. L opérateur se félicite d ailleurs que la part des commandes de Renault et PSA dans son chiffre d affaires soit tombée à 37% en 2012, contre 65% en 2010. 4. Les opérateurs suivent leurs donneurs d ordres à l étranger La dépendance à l égard des constructeurs automobiles conduit les opérateurs du découpage et de l emboutissage à implanter leurs sites de production au plus près des usines de leurs donneurs d ordres. Suivant la tendance des constructeurs de délocaliser la production et de rechercher des relais de croissance dans les pays émergents, les entreprises du secteur implantent des sites de production à l étranger. Bamesa a ainsi rejoint en juin 2013 GMD et la SNOP dans la zone franche de Tanger (TFZ), qui accueille les sites de production de nombreux sous-traitants automobiles depuis l ouverture d une usine par Renault en 2012. En septembre 2013, le groupe espagnol Gestamp a quant à lui annoncé le doublement de la surface industrielle de son usine à Kalouga, ville russe où sont installés notamment Renault et PSA. 5. Diversification des autres fabricants de pièces métalliques Plus globalement, l ensemble des opérateurs de la sous-traitance industrielle cherchent à réduire leur dépendance vis-à-vis de l industrie automobile. L aéronautique constitue par exemple un relais de croissance qui attire de nombreuses entreprises du traitement des métaux ainsi que de la forge, de l estampage et du matriçage. D autres secteurs du travail des métaux bénéficient d un cadre institutionnel qui stimule l innovation et la diversification, à l image du décolletage. Les différentes voies empruntées par ces professions pour s affranchir de leur dépendance à l industrie automobile constituent autant d exemples à suivre pour les opérateurs du découpage et de l emboutissage, qui sont encore rares à franchir le premier pas vers la diversification de leurs débouchés. Synthèse des études réalisées par Xerfi Group en novembre 2013. La Chambre de Commerce Française en Turquie (CCFT) a signé en septembre 2009 une convention de partenariat avec XERFI Group, leader en France des études sectorielles et entreprises (études "France" et "international"). Grâce à ce partenariat, les lecteurs de «Les Nouvelles de la Chambre» et les visiteurs du site web de la CCFT, pourront découvrir, tous les mois, des synthèses d études sectorielles réalisées et commercialisées par Xerfi Group. Nous invitons nos fidèles lecteurs à visiter le site internet de Xerfi Group et à contacter si besoin : Mme Anne-Lore VINALS E-mail : alvinals@xerfi.fr 13-15 rue de Calais, 75009 Paris, France Tel: +33 (0)1 53 21 85 60 - Fax: +33 (0)1 42 81 42 14 Websites : www.xerfi.fr www.precepta.fr