ÇOCUKLUK ÇAĞINDA KRONİK KARIN AĞRISI Prof. Dr. Aydan Kansu Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Gastroenteroloji, Hepatoloji ve Beslenme Bilim Dalı
7 y, ~ 1 yıldır karın ağrısı Göbek çevresinde Haftada 2-3 kez, bazen günde 1-2 kez Genellikle 5-10 dak, bazen 30 dak Hafif, bazen ağlıyor Bu nedenle okula gitmediği oluyor Başka yakınması Ø Özgeçmiş Soygeçmiş N N Fizik İnceleme Boy-kilo: %25-50 Sistemik inceleme N
2 ay karın ağrısı = Kronik Karın Ağrısı Çocuk ve ergenlerde çok sık görülen bir durum Sıklık: %12-25 Genel poliklinik başvurularının %2-4 Devam eden ağrı Çocuk Aile Hekim Okul yaşamı Sosyal yaşam Kesin tanı? Tedavi? Lab incelemeler Görüntüleme yöntemleri
Kilo kaybı / büyüme geriliği / ergenlikte gecikme Kusma İshal GİS kanaması Disfaji Ateş Artrit / artralji Gece uyandıran ağrı Yayılan ağrı Lokalize ağrı Fİ bulgusu [perianal lezyonlar] Ailede IBH, ÇH
Kronik Karın Ağrısı ~%10 organik neden ~%90 fonksiyonel karın ağrısı
Fonksiyonel Karın Ağrısı Etyopatogenez NPSR1-NPS sinyali Hormonlar ve nöropeptidler Ağrı modülasyonu SSS Beyin-GİS iletişimi Ağrı algısı Psikolojik faktörler aile dinamikleri İnflamasyon GİS dismotilitesi ESS Visseral ağrı ve duyusal uyaranlar Bakteriyel flora
Fonksiyonel Karın Ağrısı Roma III Kriterleri Fonksiyonel karın ağrısı Fonksiyonel dispepsi İrritabl barsak sendromu Abdominal migren Sürekli / yineleyen karın ağrısı Başka yakınma Ø Baş ağrısı Ekstremite ağrısı Uykuya dalmada sorunlar
Temel İncelemeler Tam kan sayımı İdrar incelemesi Dışkı incelemesi Sedimentasyon CRP Biyokimya
Fonksiyonel Karın Ağrısı Yönetimi Öykü Fİ Tanı Ailenin bilgilendirilmesi Normal yaşama dönüş İzlem
15 y, 5-6 aydır karın ağrısı Epigastrik yerleşimli Yayılımı Ø Haftada 1-2 kez oluyor Genellikle 20-30 dak sürüyor Gece uyandırmıyor Bulantı + (özellikle sabahları) Kusma Ø Dışkılama sıklığı, şekil ve kıvamı N Alarm belirtisi Ø Fizik İnceleme Epigastrik hafif hassasiyet
Epigastrik ağrı Bulantı Erken doygunluk Dolgunluk hissi Ağızdan gaz çıkarma Kusma Dispeptik yakınmalar Okul çağı çocuklar ergenlerde sıklık %3,5-27 Nonspesifik bir belirti
Kronik Karın Ağrısı Dispeptik Yakınmalar GİS inflamasyonu GERH Eozinofilik özofajit / gastroenterit NSAID gastriti H. pylori gastriti Peptik ülser Crohn hastalığı Motilite bozukluğu Gastroparezi Biliyer diskinezi Psödoobstruksiyon Mide-barsak dışı GİS hastalıkları Kronik pankreatit Kronik kolesistit Kronik kolelitiazis
Kilo kaybı / büyüme geriliği / ergenlikte gecikme Kusma İshal GİS kanaması Disfaji Ateş Artrit / artralji Gece uyandıran ağrı Yayılan ağrı Lokalize ağrı Fİ bulgusu [perianal lezyonlar] Ailede IBH, ÇH
Fonksiyonel Karın Ağrısı Roma III Kriterleri Fonksiyonel karın ağrısı Karnın üst bölgesinde sürekli / yineleyici ağrı rahatsızlık hissi Ağrının dışkılamayla bir ilişkisinin olmaması Belirtileri açıklayacak inflamatuar, anatomik, metabolik, neoplastik süreçlerin olmaması Fonksiyonel dispepsi İrritabl barsak sendromu Abdominal migren
Fonksiyonel Dispepsi - Fizyopatoloji Mide myoelektrik aktivitede bozulma Mide boşalmasında gecikme, hızlanma Antroduodenal motilitede değişiklikler Mide akomodasyonunda bozulma
Fonksiyonel Dispepsi - Tedavi Beslenmenin düzenlenmesi Yağlı, acılı gıdalar, kafein dikkat! NSAID dikkat! Asit baskılayıcı tedavi Motilite düzenleyicileri İzlem
16 y, ~4 aydır karın ağrısı Tüm karında Hemen her gün, günde 2-3 kez 30 dakika / sürekli Çok şiddetli değil Cıvık dışkılama + günde 3-4 kez, şekilsiz Ikınma + Dışkıladıktan sonra rahatlayamama
Fonksiyonel Karın Ağrısı Roma III Kriterleri Fonksiyonel karın ağrısı Fonksiyonel dispepsi İrritabl barsak sendromu Abdominal migren Karında ağrı / rahatsızlık hissi Dışkılamayla ağrının geçmesi Dışkı sıklığı ve kıvamında değişiklik Dışkılama sıklığında ( 4/gün) ( 2/hafta) Yumuşak / sert kıvamda dışkılama Dışkılarken ıkınma, aciliyet, tam boşaltamama hissi Mukus çıkarma Karında gaz gerginlik hissi
İnflamatuar barsak hastalığı Giardiasis Tbc İlaç kullanımı Çölyak hastalığı Laktoz intoleransı Lenfoma
Kilo kaybı / büyüme geriliği / ergenlikte gecikme Kusma İshal GİS kanaması Disfaji Ateş Artrit / artralji Gece uyandıran ağrı dışkılama isteği Yayılan ağrı Lokalize ağrı Fİ bulgusu [perianal lezyonlar] Ailede IBH, ÇH
Temel İncelemeler Tam kan sayımı Dışkı incelemesi Sedimentasyon CRP Biyokimya Çölyak taraması ttg IgA - IgA IBH Crohn hastalığı? Kolonoskopi, biyopsi
Fonksiyonel Karın Ağrısı Roma III Kriterleri Fonksiyonel karın ağrısı Ataklar şeklinde karın ağrısı Ağrı şiddetli, 1 s Fonksiyonel dispepsi İştahsızlık Bulantı Kusma Baş ağrısı Fotofobi Solukluk (ailede migren öyküsü) İrritabl barsak sendromu Abdominal migren Belirtileri açıklayacak inflamatuar, anatomik, metabolik, neoplastik durumların olmaması
Ağrı Ataklarıyla Olan Kronik Karın Ağrısı Ailevi Akdeniz Ateşi Kronik rekürren pankreatit Kolelitiazis Volvulus Üreteropelvik tıkanıklık Over torsiyonu Porfiri
SON SÖZ Kronik karın ağrısı sık görülen önemli bir sorun Sıklıkla altta yatan organik patoloji Ø Aile için endişe verici Hekim için zor olabiliyor, zaman alabiliyor Gereksiz laboratuar testleri, görüntüleme yöntemleri Önemli, organik bir nedenin atlanmadığına ikna olmak / ikna etmek
SON SÖZ Kronik karın ağrısı nedeni olarak organik nedenler fonksiyonel karın ağrısı ayrımında tanısal bir lab. Ø Alarm belirti ve bulgular Ağrı sıklığı / şiddeti önemli değil Gerekli lab. incelemeleri yapılmalı Tanıya yaklaşımda hedef tüm organik nedenlerin lab. ve görüntüleme yöntemleriyle dışlanması olmamalıdır
SON SÖZ Tedavide birinci adım ailenin bilgilendirilmesi ve ikna edilmesi Prognoz Farmakolojik tedavi Beslenmenin düzenlenmesi Davranış tedavisi