27 Haziran da Pay Piyasasında Devreye Alınacak Uygulamalar Gedik Yatırım İnsan Kaynakları ve Eğitim Ercan Göçmen
BISTECH değişiklikleri devam ediyor BISTECH Pay Piyasası, 30 Kasım 2015 de yeni bir işlem platformuna geçti. Geçiş sürecindeki riskleri azaltmak için değişiklikler kademeli uygulanıyor. İlk Değişiklikler 30/11/2015 Tek seans uygulaması İşlem saatleri Baz fiyatın hesaplanması Tavan-Taban sınırının %20 olması Fiyat Adımları Devre Kesici Piyasa Emiri Kısmi Görünme Koşullu Emirler Orta Nokta Emirleri Varant kodlarında değişiklik İşlem Öncesi Risk Yönetimi Uygulaması OUCH Emir İletim Protokolü Drop-Copy servisinde yeni filtre tanımlarının yapılabilmesi 27 Haziran da Devreye Alınacak Yenilikler
Kısmi Görünme Koşullu Emirler (Reserve / Iceberg Orders)
Kısmi Görünme Koşullu Emirler Bugüne kadar müşterinizden şöyle bir emir aldınız mı? 100.000 lot sat ama tahtayı ağırlaştırmamak için satışları 10.000 er lot olarak yap. Gittikçe satış girersin. Bu durumda 10.000 lot satış girilir, satışınız gittikçe yenisi girilirdi. Kısmi Görünme Koşullu Emir yukarıdakine benzer durumlar için uygulanabilecek bir emir türü. Başlı başına bir emir değildir. Verilen bir emre (esas olarak limit emir) eklenecek koşuldur. Emiri girerken «görünen» ve «gizlenen» kısımlar belirtilir. «Görünen» kısım tamamen işlem görmedikçe «gizlenen» kısım işlem defterinde görünmez, gizli kalır. «Görünen» kısım tamamen işlem görünce «gizlenen» kısımdan «tamamı işlem gören emir» kadar açığa çıkar «Gizlenen»den açığa çıkan bu kısım, yeni bir emir girilmiş gibi fiyat ve zaman önceliği kazanır.
Kısmi Görünme Koşullu Emirler Koşul Olabildiği Emir Tipleri Esas olarak Limit Emirlere yazılır. «Piyasa Emrine» sadece Broker Terminalleri ile yazılabilir «Piyasadan Limite Emirlere» yazılabilir. Yukarı Adım kuralının uygulanmadığı (BIST100 hisseleri) sıralarda «Açığa Satış Emri» olarak verilebilir. Zamanlama Seansın emir girilebilen tüm bölümlerinde (açılış, kapanış, gün ortası dahil) girilebilir. Hangi Sermaye Piyasası Araçları Hisse senedi, Borsa Yatırım Fonu, Rüçhan Hakkı Kuponu, Varant ve Sertifika için girilebilir. Emir Numarası Emir parçalı gerçekleşse de tüm parçaların emir numarası aynıdır. Görünen Kısım Asgari Büyüklüğü Görünen Kısım, toplam emir büyüklüğünün en az %20 si olmalıdır. Örneğin 10.000 lotluk KGK emir giriliyorsa, görünen kısım büyüklüğü en az 2.000 lot olur. Toplam Büyüklük Sınırı Emirin toplam büyüklüğü 3 Milyon TL yi aşamaz.
KGK Emirleri- Örnek 1 Pay sırasının işlem sırası yukarıdaki gibi iken 5,61 TL fiyatlı 1.000 lot KGK Alış emri (Görünen 200 lot, Gizlenen 800 lot) girilir. Koşulun Görünen kısmındaki 200 lot, pasifte beklemekte olan 100 lotun arkasına yazılır. Koşulun Gizlenen kısmındaki 800 lot ise defterin «gizli» bölümüne kaydedilir. Diğer kullanıcılar bu 800 ü göremez. KGT Alış emri sisteme girildiği anda işlem sırası aşağıdaki gibi olur. ALIŞ SATIŞ Gizli Miktar Fiyat Fiyat Miktar Gizli 100 5,61 5,63 900 100 800 5,60 5,65 100 300 ALIŞ SATIŞ Gizli Miktar Fiyat Fiyat Miktar Gizli 800 300 5,61 5,63 900 100 800 5,60 5,65 100 300
KGK Emirleri- Örnek 2 Pay sırasının işlem sırası yukarıdaki gibidir. 5,61 TL de bekleyen 1.000 lotun ilk sırasındaki 100 lot, sisteme daha önceden girilmiş olan KGK Alış emrin görünen kısmıdır. Sisteme 5,61 TL fiyatlı 50 adet Satış emri girilirse KGK Alış emrinin görünen kısmındaki 100 lot ile sisteme yeni girilen 50 adet satış emri eşleşir, KGK alış emrinin görünen kısımda 50 adet beklemeye devam eder. Görünen kısım tamamen işlem görmediği için Gizlenen kısımda değişim olmaz. ALIŞ SATIŞ Gizli Miktar Fiyat Fiyat Miktar Gizli 300 1.000 (100+900) 5,61 5,63 900 100 800 5,60 5,65 100 300 ALIŞ SATIŞ Gizli Miktar Fiyat Fiyat Miktar Gizli 300 950 (50+900) 5,61 5,63 900 100 800 5,60 5,65 100 300
KGK Emirleri- Örnek 3 Pay sırasının işlem sırası yukarıdaki gibidir. 5,61 TL de bekleyen 600 lotun ilk sıradaki 50 lot, daha önceden girilmiş 400 lot 5,61 TL fiyatlı KGK Alış (100 görünen, 300 gizlenen) emrin sistemde «görünen» kısmıdır. Sisteme 200 lot 5,61 TL fiyatlı Satış emri girilsin 200x5,61 TL satış emri ile pasifte bekleyen 200 lot emir eşleşir. Bu eşleşme sırasında KGK alış emrinin görünen 50 lotu da işlem görmüş olur. KGK alış emrin görünen taraftaki kısmı tamamen gerçekleştiğinden Gizlenen tarafta bekleyen 100 lot Görünen tarafa yeni bir emir olarak aktarılır ve halihazırda bekleyen 400 lotun arkasına yazılır. ALIŞ SATIŞ Gizli Miktar Fiyat Fiyat Miktar Gizli 300 600 (50+550) 5,61 5,63 900 100 800 5,60 5,65 100 300 ALIŞ SATIŞ Gizli Miktar Fiyat Fiyat Miktar Gizli 200 500 (400+100) 5,61 5,63 900 100 800 5,60 5,65 100 300
KGK Emirleri- Örnek 4 Pay sırasının işlem sırası yukarıdaki gibi iken 6,44 TL limit fiyatlı 2.000 adet KGK Alış emri (500 görünen ve 1.500 gizli) girilir. Bu KGK Alış emri girildiği anda görünen kısımdaki 500 ile, 6,44 TL fiyatta bekleyen 800 adet satış emri eşleşir. Görünen kısım tamamen eşleştiği için Gizlenen kısımdan 500 adet daha 6,44 TL ye Alış gönderilir. Açığa çıkan 500 lot alış ile pasifte bekleyen 300 lot satış emri eşleşir. Eşleşmeyen 200 lot alış pasife yazılır. Kısmı Görünme Koşullu emir sisteme girildiği anda işlem sırası aşağıdaki gibi olur. ALIŞ SATIŞ Gizli Miktar Fiyat Fiyat Miktar Gizli 500 6,43 6,44 800 1.200 6,42 6,46 2.000 2.000 ALIŞ SATIŞ Gizli Miktar Fiyat Fiyat Miktar Gizli 1.000 200 6,44 6,46 2.000 2.000 500 6,43 1.200 6,42
Orta Nokta Emirleri (Midpoint Orders)
Orta Nokta Emir Bugüne kadar müşterinizden şöyle şikayetler aldınız mı? 100.000 lot almak istiyorum ama bu sığ tahtaya 100.000 lot gönderirsek piyasanın dengesi bozulur. Parça parça değil tek seferde almak istiyorum. Tahtada en iyi alıcı 1,08 TL en iyi satıcı 1,09 TL iken 1,085 TL den işlem yaparak spread maliyetini düşürmek istiyorum. Orta Nokta Emir, «normal emir defterine» kıyasla daha büyük miktarlı emirlerin kendi aralarında eşleşmesine imkan sağlayan bir emir türüdür. Orta nokta emirlerin TL değeri minimum 100.000 TL, maksimum 30.000.000 TL dir Orta nokta emirler, ilgili payın normal işlem sırasından ayrı ve kapalı bir emir defterinde işlem görürler. «Orta nokta emir defterine» ilişkin bilgi yayını yapılmaz. Orta nokta emirler sadece kendi aralarında eşleşebilir.
Orta Nokta Emir İşlem Fiyatı Orta Nokta emirlerde eşleşme, o anda «normal işlem defterindeki» en iyi alış ve en iyi satış fiyatlarının orta noktasından gerçekleşir. Normal İşlem Sırasına Bağlılık İlgili payın «normal işlem sırasında» alış veya satış tarafında bekleyen bir emir bulunmuyorsa, «fiyat aralığı» hesaplanamaz ve «orta nokta» emir girişine veya eşleşmesine izin verilmez. Orta nokta emir girildikten sonra «normal işlem sırasında» alış veya satış tarafında bekleyen bir emir kalmadığı için Sadece-1 Orta Nokta Emirler sadece BIST30 hisse senetlerine girilebilir. Sadece-2 Sadece «sürekli işlem yöntemi» geçerli iken girilebilir. Sürekli işlem yöntemi bittiğinde gerçekleşmemiş orta nokta emir iptal edilir. Sadece-3 Orta Nokta Emirlerde sadece zaman önceliği vardır. Sadece-4 Orta Nokta Emirler sadece seanslık girilebilir. Bu madde ileride «tarihli emirler» geçerlilik kazandığında anlam kazanacak.
Orta Nokta Emir MPM Emir Midpoint Market Emri İşlemler orta nokta fiyattan gerçekleşir. MPL Emir Midpoint Limit Emri İşlemin gerçekleşmesi için Orta nokta fiyatın, MPL de belirtilen «limit fiyat»a eşit veya daha iyi olması gerekir. Emir Düzeltme Fiyat aralığının olmadığı durumlarda Orta Nokta Emirde «emir düzeltme» yapılamaz. Dönüştürülemez Normal Emir, Orta Nokta Emre Orta Nokta Emir Normal Emire MPM Emir MPL Emire MPL Emir MPM Emire dönüştürülemez. MPL emirdeki fiyat değiştirilirse zaman önceliği kaybedilir. MPL ve MPM de miktarı artırmak zaman önceliğini kaybettirir.
Orta Nokta Emir Örnek 1 Normal Emir Defterinde en iyi alıcı 5,25 TL, en iyi satıcı 5,26 TL de iken, Potansiyel Orta Nokta Emir fiyatı 5,255 TL dir ((5,25+5,26)/2) «Orta Nokta Emir Defterinde» 500.000 adet MPM beklemektedir. Bu aşamada «orta nokta emir defterine» 490.000 adet MPM satış emri girilirse, Orta Nokta Emir defterinde 5,255 TL fiyattan 490.000 adet eşleşme olur. Eşleşmeyen 10.000 adet MPM alış emri (tutar 100.000 TL nin altında olsa da) beklemeye devam eder. Normal Emir Defteri Orta Nokta E. Defteri Alış Fiyat Satış Fiyat Alış Satış 5,25 5,26 500.000 MPM 5,24 5,28 Normal Emir Defteri Orta Nokta E. Defteri Alış Fiyat Satış Fiyat Alış Satış 5,25 5,26 10.000 MPM 5,24 5,28
Orta Nokta Emir Örnek 2 Normal Emir Defterinde en iyi alıcı 10,20 TL, en iyi satıcı 10,50 TL de iken, Potansiyel Orta Nokta Emir fiyatı 10,35 TL dir. «Orta Nokta Emir Defterinde» 500.000 adet MPM Alış emri beklemektedir. Bu aşamada 300.000 adet MPL (limiti 10,40 TL) Satış emri girilirse, 10,35 TL, MPL satış emri için verilen 10,40 TL limit fiyattan daha kötü olduğu için eşleşme olmaz. 300.000 adet MPL Satış emri sistemde bekler. Normal Emir Defteri Orta Nokta E. Defteri Alış Fiyat Satış Fiyat Alış Satış 10,20 10,50 500.000 MPM 10,19 10,60 Normal Emir Defteri Orta Nokta E. Defteri Alış Fiyat Satış Fiyat Alış Satış 10,20 10,50 500.000 MPM 300.000 MPL 10,19 10,60
Orta Nokta Emir Örnek 3 Normal Emir Defterinde en iyi alıcı 10,20 TL, en iyi satıcı 10,50 TL de iken, Potansiyel Orta Nokta Emir fiyatı 10,35 «Orta Nokta Emir Defterinde» 500.000 adet MPM alış, 300.000 adet MPL (limiti 10,40 TL) satış emri beklemektedir. Bu aşamada normal emir defterindeki 10,50 TL deki tüm satışlar alınsın veya 10,50 deki tüm satış emirleri iptal edilsin ve 10,60 TL en iyi satış fiyatı olsun, Potansiyel Orta Nokta Emir fiyatı 10,40 TL ((10,40+10,60)/2) olur 300.000 adet MPL satış emri ile 500.000 adet MPM alış emri eşleşir ve bakiye 200.000 adet MPM alış emri sistemde beklemeye devam eder Normal Emir Defteri Orta Nokta E. Defteri Alış Fiyat Satış Fiyat Alış Satış 10,20 10,50 500.000 MPM 300.000 MPL 10,19 10,60 Normal Emir Defteri Orta Nokta E. Defteri Alış Fiyat Satış Fiyat Alış Satış 10,20 10,50 500.000 MPM 300.000 MPL 10,19 10,60
Varant Kodlarında Değişiklik
Varant Kodlarında Değişiklik Değişiklik sadece BIST30 endeksine dayalı varantları kapsıyor. OZXXX.V olan varant kodu UZXXX.V olacak. Değişiklik SPK başvuruları 27/06/2016 tarihinden itibaren yapılan varantlara uygulanacak.