PROPSTAT KANSERİ Prostatik kasrisnom; Prostat karsinomu; Prostat kanseri erkeklerde kansere bağlı ölümlerin en büyük sebebidir. Erken teşhis prostat kanserinde hayat kurtarır. Prostat ceviz büyüklüğünde, mesanenin altında yer alan ve içinden idrar kanalı geçen lastik kıvamında salgı bezidir. Esas görevi sperm sıvısına salgı üretmektir. Kanser prostat dokusunun içinden çıkan ve kontrolsüz büyüyen tümör hücreleridir. Normalde doku hücreleri kontrollü olarak büyür, çoğalır ve ölürler. Kontrolsüz büyüdüklerinde doku içinde kitle ( tümör) oluşturur ve etrafa yayılmaya başlar. Kanser kötü huylu tümörlere verilen genel bir ad dır. Çevre dokulara yayılır, uzak dokulara atlar, vücudu istila eder. İyi huylu tümörler genellikle etrafa yayılmazlar. Bütün kanserler gibi prostat kanserinde de erken teşhis hayat kurtarır. Prostat kanseri neden olur? Prostat kanserinin gerçek sebebi bilinmemektedir. Yapılan çalışmalar aşağıdaki faktörlerin prostat kanseri gelişiminde önemli olduğunu göstermiştir: 55 yaş üstü, Ailede prostat kanseri öyküsü olması ( özellikle babada ve erkek kardeşte ), Ailede erken yaşta prostat kanseri öyküsü olması, Yağlı yemek, prostat kanseri gelişme riskini arttırmaktadır. Prostat kanseri ne şikayete sebep olur? Aşağıda yer alan şikayetler sadece prostat kanserine özgü şikayetler değildir. İyi huylu prostat büyümesi ve idrar yolu iltihapları da benzer şikayetlere neden olur. Ancak bu şikayetlerin varlığında doktora başvurmanız tavsiye olunur.
Sık idrara gitme, Gece idrara kalkma, İdrara başlamakta güçlük, İdrar çapında azalma, Çatallı işeme, İdrar tutmakta zorluk, Son anda idrar kaçırma, İdrarda yanma veya idrar yaparken ağrı, Ereksiyonda zorluk, impotans, Sperm çıkışında ağrı, İdrarda yada spermde kan, Bel, kalça, bacaklar yada alt karın ağrısı, huzursuzluk hissi. Prostat kanseri nasıl teşhis edilir? Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcı olur. Kesin teşhis patolojik inceleme ile konur. Parmakla muayene prostat hakkında çok değerli bilgiler sunar. İdrar tahlili: idrarda kan ve iltihap varlığı araştırılır, Kan testleri: PSA: prostat bezinden salınan bir maddedir ve prostat kanserinde artar. Çok değerli bir testtir. Prostat kanserlerinin tanısında ve takipte önemlidir. Ultrason: prostat görüntülemesidir. Değerli bilgiler verir, İVP ( İv Piyelogream): üriner organların ilaçlı filmidir, Sistoskopi: ışıklı bir alet ile idrar yolları ve mesanenin incelenmesidir, Biyopsi: kesin teşhis koydurur. Prostat dokusundan, kanser dokusundan iğne ile alınan parçaların incelenmesidir.
Prostat kanseri nasıl tedavi edilir? Prostat kanseri tedavisinde önce kanserin prostat dışına yayılıp yayılmadığına bakılır. Etrafa yayılmışsa nereye kadar yayıldığına bakılır. Tedavi şekli yaygınlığa göre değişir. Prostat kanseri tedavisinde ürolog ve onkolog beraber çalışır. Cerrahi tedavi: Cerrahi olarak kanserli dokunun etraf lenf dokusuyla birlikte çıkarılması hedeflenir. Cerrahi tedavi 70 yaş altı ve bu tür ameliyatları kaldırabilecek hastalara yapılır. Bu ameliyat tiplerinden bazıları: Pelvik lenfadenektomi: prostat ile birlikte pelviste bulunan lenf bezleri de çıkartılır, Radikal retropubik prostatektomi: prostatın tamamı ve etraf lenf bezleri karınan girilerek çıkarılır. Radikal perineal prostatektomi: testis ve anüs arasından girilerek prostat ve etraf lenf bezleri çıkartılır. Transuretral prostatektomi ( TURP) penisten girilerek prostat dokusunun çıkarılmasıdır. TURP bir kanser ameliyatı değildir. Fakat şikâyetleri azaltmak amacıyla yapılabilir. Prostat kanser ameliyatları impotans yapabilir. İdrar kaçırmaya, dışkı kaçırmaya neden olabilir. Sinirleri koruyan ameliyatlar büyük ve sinirlere yakın kanserlerin temizlenmesini zorlaştırır. Robotik cerrahi ve laparoskopik cerrahi prostat kanseri ameliyatlarında yeni ve gelişmekte olan yöntemlerdir. Radyasyon tedavisi: Kanser hücrelerinin öldürülmesi ve tümör kitlesinin küçültülmesi amacıyla yapılır. Radyasyon iki şekilde verilebilir:
External radyasyon tedavisi: dışarıdan tümörlü alana radyasyon verilir, İnternal radyasyon tedavisi: tümörlü alana radyoaktif madde yerleştirilir. Erken dönem tümörlerde daha çok tercih edilir. Radyasyon tedavisi impotans, idrar kaçırma ve dışkı kaçırmaya neden olabilir. Sistite neden olabilir. İmpotans ve idrar dışkı kaçırma riski sinir koruyan cerrahide en az, prostatektomide yüksek, radyasyon tedavisinde daha yüksektir. Hormon tedavisi: Kanserin prostat dışına yayıldığı yada tedavi sonrası tekrar etmiş hastalarda kullanılan bir tedavi yaklaşımıdır. Hormon tedavisinde amaç erkek hormonlarını düşürmektir. En önemli erkek hormonu( androjen) testosteron dur. Androjen hormonları düşürmek prostat kanserinin küçülmesine ve yayılma hızının yavaşlamasına yol açar, fakat kanseri yok edemez. Hormon tedavi yöntemleri: Orşiektomi: testislerin cerrahi olarak alınmasıdır. Testisler testosteron un ana üreticisidir. Testislerin alınması ile testosteron seviyesi düşer, prostat kanserinin küçülmesini ve ilerlemesinin yavaşlamasını sağlar. LHRH antagonist ( Luteinizan Hormon Releasing Hormon Antagonist): testislerden testosteron üretimini bloke eder. Anti androjen: ( flutamide, bicalutamide) androjen etkisini bloke ederek etki eder. Orşiektomi yada LHRH antagonistleri ile birlikte kullanılır. Böbrek üstü bezlerinden androjen yapılmasını engelleyen ilaçlar (ketokonazol, aminoglutetimid): Östrojen: testislerden testosteron yapılmasını bloke eder. Ciddi yan etkilerinden dolayı kullanılmamaktadır. Prostat kanserinde hormon tedavisi yan etkileri :
Sıcak basmalarına, Seksüel isteğin azalmasına, impotansa, Kemiklerde zayıflamaya neden olur. Criyosurgery: Prostat kanserinin dondurularak yok edilmesidir. Kemoterapi: Kanser hücrelerini öldüren ilaç tedavisidir. Kanser dokusuyla birlikte normal dokuya da zarar verir. Hormon tedavisine dirençli prostat kanserinde yeni kullanılan docetaxel hayat kalitesini ve süresini uzatmaktadır. Hormon tedavisine cevap vermeyen prostat kanserlerinde PSA değeri sürekli artar ve tedaviye rağmen tümör sürekli büyür ve yayılır. Biyolojik tedavi: Vücut direncini arttıran, immün sistemi güçlendiren ilaç ve biyolojik maddelerdir. Prostat kanserlerinde hastanın direncini arttırırlar. Prostat kanserinden korunma: Aşağıdaki önlemler prostat kanseri riskini azaltır: 50 yaşından itibaren düzenli Doktor kontrolü PSA ve prostat muayenesi, Dengeli beslenme, hayvansal yağlardan ve yağlı gıdalardan uzak durmak, Düzenli aspirin almak, Prostat büyümesi tedavisinde kullanılan 5 alfa redüktaz inhibitörü ( finasterid, dutasteride) düzenli olarak kullanılması prostat kanseri gelişimini azaltır. Referanslar: 1. American Cancer Society http://www.cancer.org/ 2. National Prostate Cancer Coalition http://www.pcacoalition.org/ 3. The Canadian Prostate Cancer Network
http://www.cpcn.org/ 4. Prostate Cancer Research Foundation http://www.prostatecancer.ca/english/home/ 5. All about prostate cancer. American Cancer Society website. Available at: http://www.cancer.org/docroot/cri/cri_2x.asp?sitearea=lrn&dt=3 6. 6. Berthold DR, Pond G, DeWit R, et al. Docetaxel plus prednisone or mitoxantrone for advanced prostate cancer: updated survival of the TAX 327 study (abstract). J Clin Oncol. 2007;25:236s. 7. Definition of HRPC. Hormone Refractory Prostate Cancer website. Available at: http://www.hrpca.org/definitionofhrpc.html. 8. Know your options: a prostate cancer education program. National Cancer Institute website. Available at: http://www.cancer.gov/pdf/d00d7731-d7a9-4219-aff1-16d62b8cbe96 /knowyouroptions.pdf. 9. Prostate cancer. EBSCO DynaMed website. Available at: http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php. Updated February 2010. 10. Prostate cancer. National Cancer Institute website. Available at: http://www.cancer.gov/cancertopics/types/prostate. 11. Prostate cancer (PDQ): treatment. National Cancer Institute website. Available at: http://www.cancer.gov/cancertopics/pdq/treatment/prostate/pati ent. 12. Radiation therapy for cancer: questions and answers. National Cancer Institute website. Available at: http://www.cancer.gov/cancertopics/factsheet/therapy/radiation. 13. Schröder FH, Hugosson J, Roobol MJ, et al. Screening and prostate-cancer mortality in a randomized European study. N Engl J Med. 2009;360:1320-1328.
PROSTAT BPH;BPB; İyi Huylu Prostat Büyümesi; Benign Prostat Hipertrofisi; Prostatizm; İyi huylu prostat büyümesi prostat bezinin iyi huylu büyümesi sonucu ortaya çıkan şikayetlerdir. Prostat bezi mesane çıkışında yer alan sadece erkeklerde bulunan ceviz büyüklüğünde ve lastik top kıvamında olan bir salgı bezidir. İçinden idrar kanalı geçer. Sperm sıvısına salgı yapmakla görevlidir. Her prostat büyümesi şikayete neden olmaz. İdrar kanalını tıkarsa şikayete sebep olur. İyi huylu prostat büyümesi kansere bağlı büyüme değildir. İyi huylu prostat büyümesi neden olur? Sebebi tam olarak bilinmemektedir ancak erkek hormonlarının düşmesine bağlı olduğu düşünülmektedir. Yaş ilerledikçe prostat büyür. Büyüyen prostat içinden geçen idrar kanalını daraltır. Kanal daraldıkça şikayetler ortaya çıkar. Prostat büyümesi kimlerde olur? Hastalık 5o yaş üstü erkeklerde görülür. Yaş arttıkça görülme sıklığı da artar. 30 45 yaş gurubunda %8, 45 60 yaş gurubunda %40 50, 80 yaş üstünde %80 oranına prostat büyümesi görülür ancak her prostat büyümesi şikayete neden olmaz. Prostat belirtileri nelerdir? Prostat büyüdükçe içinden geçen idrar kanalını daraltır. Darlık arttıkça şikayetler ortaya çıkar, en sık görülen
şikayetler: İdrara başlamakta güçlük, İdrar akımında zayıflık, Çatallı işeme, İdrar sonunda damlama, İdrar yapınca rahatlayamama, İdrar tutmakta zorluk, Sık idrara gitme, Gece idrara kalkma, İdrar kaçırma ( son anda idrar kaçırma ), Karın alt tarafında huzursuzluk hissi en sık görülen şikayetlerdir. Hastalarda mesane tam olarak boşalamadığından idrar yolu enfeksiyonları da sık görülür. Prostat büyümesi nasıl teşhis edilir? Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcı olur. Hastanın yaşı, şikayetler, parmakla muayene çok değerli bilgiler verir. Benign prostat büyümesinde aşağıdaki testler istenir: İdrar tahlili, İdrar kültürü, PSA ve Serbest PSA : genellikle prostat kanser takibinde kullanılır. Ancak prostat büyümelerinde de PSA artar. Değerlendirme için PSA ve Serbest PSA değerlerine bakılmalıdır. Üroflowmetri, Ultrason, Sistoskopi. PSA: Prostat Spesifik Antijen ( PSA) prostat bezinden salgılanan bir proteindir. Kanda PSA değerinin yüksek olması hem prostat kanseri hemde Benign prostat büyümelerinde görülür.
Prostat büyümesi nasıl tedavi edilir? Hafif prostat büyümeleri tedavi gerektirmez. Tedavi tıkanıklığın derecesine ve hasta şikayetlerine bağlı olarak düzenlenir. İlaç tedavisi: 5- alfa redüktaz inhibitörleri: idrara başlamada zorluk, idrar tutmakta zorluk ve sık idrara gitme gibi şikayetleri azaltır ( finasterid, dutasteride), Alfa bloker ilaçlar: tıkanıklığı ve şikayetleri azaltır, idrar akışını arttırır (tamsulosin, alfuzosin, dokzazosin, terazosin), Antimuskarinik ilaçlar: mesane kaslarını gevşetir, sık idrara gitme ve idrara başlamakta zorluk şikayetlerini azaltır (oxybutryn, solifenacin, tolterodin, darifenacin, toruspin, fesoterodin ) en sık kullanılan ilaçlardır. Her bir ilaç gurubunun değişik etkileri vardır. İlaçlardan bir kısmı impotans ve erektil disfonksiyona neden olabilir. Alfa bloker ilaçlar tansiyon düşmesine, baş dönmesine, burun akıntısına sürekli gribal şikayetlere neden olabilir. Antimuskarinik ilaçlar ağız kuruluğuna, kabızlığa, sersemlik haline ve idrar kesesini boşaltmada sıkıntıya sebep olabilirler. Eğer benign prostat büyümesi var ise içinde dekonjesan olan antigribal ilaçlar kullanılmamalıdır. Özellikle içinde PSÖDOEFEDRİN olan ilaçlar kullanılmamalıdır. Şikayetlerin artmasına ve ani tıkanmaya neden olur. Cerrahi tedavi: ilaçların yetmediği durumlarda darlık cerrahi olarak düzeltilir. Küçük cerrahi girişimler: Bunlara minimal invaziv girişimler de denir.
Transüretral Mikrodalga Termoterapi (TUMT): Penis ucundan girilerek fazla prostat dokusu yakılarak darlık açılır. Transüretral İğne Ablasyonu ( TUNA) : Penis ucundan girilerek iğne ile prostat küçültülür ve darlık açılır. Küçültmede radyofrekans dalgalar kullanılır. Trasüretral Lazer Tedavisi: Penis ucundan girilerek lazer ile fazla dokunun alınması ve darlığın açılmasıdır. Cerrahi girişimler: Transüretral cerrahi prostat rezeksiyonu ( TURP) : penisten girilerek prostatın büyümüş kısmı cerrahi olarak çıkartılır. Transüretral prostat insizyonu (TUİP): Penisten girilerek mesane prostat bağlantısı ince kesiler ile açılır, üretra girişi genişletilir. Açık cerrahi: karın açılarak prostat çıkarılır. Prostat stent i: prostat içine çelik boru konarak daralması önlenir. Uzun dönemde pek faydalı değildir. Alternatif tedavi yöntemleri: aşağıdaki doğal ilaçlar prostat büyümelerinde en sık kullanılmış olanlardır ilaç değillerdir, herkes de aynı etkiyi yapmazlar: Saw palmetto: sonuçlar farklıdır, kimi hastalar fayda gördüklerini söyler. Beta- Sitosterol: bazı şikayetleri azalltığı bildirilmiştir, herkez de aynı etkiyi yapmaz, Pygeum: bazı şikayetleri azaltır, herkes de aynı etkiyi yapmaz. Prostat büyümesi kanser değildir ve yaş ile birlikte doğal
olarak birçok erkekte ortaya çıkar. Her prostat büyümesi şikayete neden olmaz. Referanslar: 1. National Kidney and Urologic Diseases Clearinghouse http://kidney.niddk.nih.gov/ 2. The Prostate Institute http://www.prostateinstitute.org/ 3. Canadian Urological Association http://www.cua.org/ 4. Prostate Centre http://www.prostatecentre.ca/ 5. Berkow R, et al. The Merck Manual of Medical Information. 17th ed. Simon and Schuster, Inc.; 2000. 6. Beta-sitosterol. EBSCO Natural and Alternative Treatments website. Available at: http://www.ebscohost.com/healthlibrary/. Updated August 2011. 7. Fagelman E, Lowe FC. Saw palmetto berry as a treatment for BPH. Rev Urol. 2001 Summer;3(3):134-8. 8. Fried NM. New laser treatment approaches for benign prostatic hyperplasia. Curr Urol Rep. 2007 Jan;8(1):47-52. 9. Guideline on the management of benign prostatic hyperplasia. American Urological Association. Available at: http://www.auanet.org/guidelines/bph.cfm. Updated 2006. 10. Greco KA, McVary KT. The role of combination medical therapy in benign prostatic hyperplasia. Int J Impot Res. 2008 Dec;20 Suppl 3:S33-43. 11. Marberger M. Drug insight: 5-alpha-reductase inhibitors for the treatment of benign prostatic hyperplasia. Nat Clin Pract Urol. 2006 Sep;3(9):495-503. 12. Prostate enlargement: Benign prostatic hyperplasia. National Kidney Urologic Diseases Information Clearinghouse website. Available at: http://kidney.niddk.nih.gov/kudiseases/pubs/prostateenlargemen t/. 13. Pygeum. EBSCO Natural and Alternative Treatments website. Available at: http://www.ebscohost.com/healthlibrary/. Updated
August 2011.