2015 Ekim ENFLASYON RAKAMLARI 3 Kasım 2015 2015 Ekim Ayı Tüketici Fiyat Endeksi ne (TÜFE) ilişkin veriler İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 3 Kasım 2015 tarihinde yayımlandı. TÜİK tarafından aylık yayımlanan TÜFE, kentlerde yaşayan hanelerin tükettiği mal ve hizmet fiyatlarının zaman içindeki ortalama değişimi hakkında bilgi vermektedir. Ekim ayında () Geneli TÜFE endeksi (Tablo 1) bir önceki aya (Eylül 2015) göre yüzde 1,55 artarak 267,20 değerine yükselmiştir. Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 7,58 oranında artış göstermiştir. Ekim (2015) ayında ana harcama grupları itibariyle en yüksek artış yüzde 11,43 artışla giyim ve ayakkabı grubunda yaşanırken, bunu yüzde 1,40 ile ulaştırma, 1,39 ile mobilya, ev aletleri ve ev bakım hizmetleri ve 1,05 ile çeşitli mal ve hizmetler grubu takip etmektedir. Öte yandan düşüş gösteren tek harcama grubu yüzde 0,01 (negatif) ile alkollü içecekler ve tütün grubu olmuştur. Harcama Grubu Tablo 1: Ana Harcama Gruplarının TÜFE Bazlı Enflasyona Etkisi % Ekim 2014 Eylül 2015 Ekim 2015 Bir önceki aya göre % değişim 62 62 62 62 Bir önceki yılın aynı ayına göre % değişim 62 Genel 248,37 251,51 263,11 265,81 267,2 270,26 1,55 1,67 7,58 7,45 Gıda Ve Alkolsüz İçe. 271,97 273,45 293,38 293,46 295,6 299,12 0,76 1,93 8,69 9,39 Alkollü İçe. Ve Tütün 413,41 417,41 436,87 441,54 436,83 441,67-0,01 0,03 5,67 5,81 Giyim Ve Ayakkabı 174,59 168,94 165,74 172,22 184,69 185,08 11,43 7,47 5,78 9,55 Konut, Su, Elektrik, 286,99 313,33 301,88 328,21 304,33 332,15 0,81 1,2 6,04 6,01 Gaz Ve Diğer Yakıtlar Mobilya, Ev Alet. ve 192,75 187,37 210,48 204,75 213,41 207,81 1,39 1,49 10,72 10,91 Ev Bakım Hizmetleri Sağlık 148,01 147,97 157,89 159,63 158,54 160,68 0,41 0,66 7,11 8,59 Ulaştırma 239,53 248,43 245,78 252,83 249,21 255,34 1,4 0,99 4,04 2,78 Haberleşme 124,68 125,14 128,32 128,49 128,64 128,88 0,25 0,3 3,18 2,99 Eğlence Ve Kültür 176,55 171,57 194,82 182,06 195,73 184,01 0,47 1,07 10,86 7,25 Eğitim 251,47 251,25 264,93 265,43 267,65 269,29 1,03 1,45 6,43 7,18 Lokanta Ve Oteller 347,96 355,16 393,24 388,51 395,88 393,63 0,67 1,32 13,77 10,83 Çeşitli Mal Ve 281,21 270,87 310,49 296,41 313,76 299,33 1,05 0,99 11,57 10,51 Hizmetler Kaynak: TÜİK, Enflasyon ve Fiyat İstatistikleri Veri Tabanı 1
, (62) bölgesinde, 2015 Ekim ayında, bir önceki aya göre en yüksek artışı geneline paralel olarak yüzde 7,47 ile giyim ve ayakkabı grubu gösterirken, bunu yüzde 1,93 artışla gıda ve alkolsüz içecekler, 1,49 ile mobilya, ev aletleri ve ev bakım hizmetleri grubu takip etmiştir. Diğer yandan Ekim ayı enflasyon verilerinde 62 bölgesinde herhangi bir harcama grubunda düşüş yaşanmamıştır. Tablo 1 deki veriler ana harcama grupları ve genel endeksler ile bu endekslerin büyüme hızları (enflasyon) konusunda bilgi vermektedir. Ancak ana harcama gruplarının ortalama enflasyon oranına etkisi bu gruplardaki fiyat artışlarıyla birlikte bu grupların tüketici sepetindeki ağırlıklarına bağlı olacaktır. Ana harcama grup endekslerindeki yüzde artışlar bu harcama gruplarının tüketici sepeti içindeki payları ile çarpılarak ortalama (TÜFE temelli) enflasyona etkileri Grafik 1 de verilmiştir. Grafik 1: Yıllık Enflasyona Ana Harcama Gruplarının Etkisi Ekim 2015 (% puan) geneli Ekim 2015 yıllık fiyat artışına gıda ve alkolsüz içecekler grubu 2,11 yüzde puan ile en büyük katkıyı vermiştir. Lokanta ve oteller 0,96 yüzde puan; konut, elektrik, su, gaz ve diğer yakıtlar 0,95 yüzde puan ve mobilya, ev aletleri ve ev bakım hizmetleri 0,83 yüzde puanlık etkide bulunmuştur. TÜFE sepeti fiyatlarındaki yıllık artışların gıda, enerji ve lokanta ve oteller gruplarından beslendiği görülmektedir. Benzer biçimde 62, bölgesinde yıllık enflasyona en büyük etki gıda ve 2
alkolsüz içecekler (2,28 yüzde puan) grubundan gelmiştir. Bunu konut, su, elektrik, gaz ve diğer yakıtlar grubu (0,95 yüzde puan) ve mobilya, ev aletleri ve ev bakım hizmetleri (0,85 yüzde puan), takip etmiştir. Bölgesi için yıllık enflasyonun temelde ülke geneline benzer biçimde gıda, enerji harcama grubundaki fiyat artışlarından kaynaklandığı görülmektedir. TÜFE endeksleri daha çok öncü olmayan (gecikmeli) bir değişken olduğundan geleceğe ilişkin tahmin konusunda önemli bilgiler sağlamasa da, işlenmemiş gıda ve enerji hariç endeksindeki yüzde artış bir anlamda çekirdek enflasyon olarak değerlendirilebilir ve enflasyonun eğilimi konusunda ipuçları verebilir. TÜİK tarafından hesaplanan özel kapsamlı TÜFE göstergelerinden işlenmemiş gıda ve enerji hariç TÜFE endeksi bir önceki aya göre yüzde 1,79 oranında artmıştır. Bu endeks son 12 ayda ortalama olarak yüzde 8,14 oranında artarak 255,96 değerini almış ve bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 8,65 oranında artış göstermiştir. Genel endeks yıllık bazda yüzde 7,58 oranında artarken işlenmemiş gıda ve enerji hariç (özel kapsamlı) endeksin yüzde 8,14 oranında artması, enflasyonun düşüşe direnç gösterdiğine ilişkin bir ipucu olarak değerlendirilebilir. YURT İÇİ ÜRETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (Yİ-ÜFE) Yurt İçi Üretici Fiyatları Endeksi (Yİ-ÜFE) ekonomisinde üretimi yapılan ve yurt içinde satışa konu olan ürünlerin fiyatlarındaki değişimi ölçen bir fiyat endeksidir. Başka bir deyişle üreticilerin ve toptancıların üretimin değişik aşamalarında kullandıkları mallara ödedikleri fiyatların değişimini ölçer. ÜFE deki bir sıçrama perakende satışlara ve tüketicilere eninde sonunda yansıyacaktır. ÜFE aslında birden çok endeksten oluşan bir endeksler kümesidir. Ara malları, dayanıksız tüketim malları, dayanıklı tüketim malları, enerji ve sermaye malları fiyat endeksleri biçiminde alt kırılmalar biçiminde hesaplanmaktadır. 2015 Ekim ayı Yİ-ÜFE bir önceki aya (2015 Eylül ) göre yüzde -0,2 oranında düşüş göstermiştir. Alt endekslere baktığımızda imalat sanayi haricinde tüm sektörler 2015 Ekim ayında artış göstermiştir. Ana sektörler itibariyle en yüksek aylık azalış imalat sanayi sektöründe (yüzde -0,37) yaşanmıştır. En yüksek artış madencilik sektöründe (yüzde 1,23) yaşanmıştır. Yıllık bazda ÜFE imalat sanayinde yüzde 6,56 oranında artış gösterirken, en hızlı fiyat artışları su temini, kanalizasyon ve atık yönetimi (yüzde 16,69) sektöründe gerçekleşmiştir. Tablo 2: Ana Sektörler İtibariyle Yİ-ÜFE Endeks Artış Oranları Ekim 2015 % Aylık Artış Yıllık Artış B Madencilik 1,23-1,6 C İmalat Sanayi -0,37 6,56 D Elektrik Gaz ve Buhar 0,83-0,71 E Su temini kanalizasyon 0,7 16,69 Genel ÜFE -0,2 5,74 3
Yİ-ÜFE endeksi, bir önceki yılın aynı ayına göre (yıllık bazda) 2015 Ekim ayı itibariyle yüzde 5,74 oranında artış gösterirken (Grafik 2), 2015 Ekim ayında bir önceki aya (Eylül 2015) ÜFE endeksi yüzde - 0,2 oranında azalarak endeks 253,74 değerini almıştır. Grafik 2: Aylık Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE 2003=100) Grafik 3: Ana Sanayi Gruplarına Göre ÜFE (2003=100) Endeksindeki Aylık ve Yıllık Değişim (2015 Ekim) Kaynak: TUİK Fiyat İstatistikleri Veri Tabanı. 4
2015 Ekim ayında Üretici Fiyatları Endeksini oluşturan ana sanayi gruplarında en yüksek artış (aylık) yüzde 1,07 lik artışla dayanıklı tüketim malı sektöründe olmuştur. Bunu yüzde 0,15 ile sermaye malları (Grafik 3) takip etmiştir. Dayanıksız tüketim malı sektöründe ise 0,23 lük düşüş yaşanmıştır. Ekim ayında yıllık bazda, enerji sektörü dışında tüm ana sanayi gruplarının fiyatları artış göstermiştir. Yıllık olarak en yüksek enflasyon artışı dayanıklı tüketim mallarında (yüzde 13,67) yaşanmıştır. En yüksek düşüş ise tek fiyat düşüşlerine konu olan enerji (-5,22) ana sanayi grubunda gerçekleşmiştir. 5