ANKARA DOĞAL ELEKTRİK ÜRETİM VE TİCARET AŞ (ADÜAŞ)

ANKARA DOĞAL ELEKTRİK ÜRETİM VE TİCARET AŞ (ADÜAŞ) 2012 YILI RAPORU TÜRKİYE TAŞKÖMÜRÜ KURUMU ÜZÜLMEZ TAŞKÖMÜRÜ İŞLETME MÜESSESESİ 2012 YILI RAPORU

Bu rapor, 03.12.2010 tarih, 6085 sayılı Kanun ile 233 sayılı KHK uyarınca düzenlenmiş, Rapor Değerlendirme Kurulunun 25.10.2013 tarih ve 42 sayılı oturumunda kabul edilmiştir.

Müessesenin Ünvanı : Üzülmez Taşkömürü İşletme Müessesesi Merkezi : Zonguldak Bağlı Olduğu Kuruluş : Türkiye Taşkömürü Kurumu Esas Sermayesi : 1.340.000.000 TL Ödenmiş Sermayesi : 1.339.860.000 TL Ödenmemiş Sermayesi : 140.000 TL KARAR ORGANI (YÖNETİM KOMİTESİ) Yönetim Komitesindeki Görevi Adı ve Soyadı Kuruluştaki Görevi Görevde Bulunduğu Süre Başlama Tarihi Ayrılma Tarihi 1- Başkan Recep DANACIOĞLU Müessese Müdürü 17.08.2000 Devam ediyor 2- Üye Ali HEKİM Müessese Müdür Yrd. 15.12.2009 Devam ediyor 3- Üye Muzaffer GÜMÜŞEL Müessese Müdür Yrd. 26.04.2002 01.03.2013 Üye Gültekin KARA Müessese Müdür Yrd. 25.03.2013 Devam ediyor 4- Üye Ferit AVCI Müessese Müdür Yrd. 15.12.2009 Devam ediyor 5- Üye Nuri ÇİLEK Müessese Müdür Yrd. 16.08.2000 15.02.2013 Üye İlyas KAYALI Müessese Müdür Yrd. 05.03.2013 Devam ediyor (*) Müessesenin sermayesi TTK Yönetim Kurulunun 26.01.2012 tarih ve 43 sayılı kararı ve YPK' nın 13.01.2012 tarih ve 2012/T-2 kararı ile 1.340.000.000 TL' ye yükseltilmiştir.

Raporda yer alan kısaltmalar AB AID AKÇT COP ÇATES DPT DLF ECSC EKİ ESD ETKB EÜAŞ GSMH GSYİH IEA İDT İSO KHK KİK KİT KYSK MİGEM MKE MTA MTEP PAÜİ PCI PDKS TBMM TEP TİM TİS TKİ TTK TÜİK USBM YKK YPK : Avrupa Birliği : Alt Isıl Değeri : Avrupa Kömür Çelik Topluluğu : İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi : Çatalağzı Termik Santralı : Devlet Planlama Müsteşarlığı : Devolopment Loan Fund : Avrupa Kömür Çelik Topluluğu : Ereğli Kömür İşletmeleri : Eşik Sınır Değer (TWA) : Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı : Elektrik Üretim Anonim Şirketi : Gayri Safi Milli Hasıla : Gayri Safi Yurt İçi Hasıla : Uluslararası Enerji Ajansı : İktisadi Devlet Teşekkülü : Uluslararası Sınıflandırma Sistemi : Kanun Hükmünde Kararname : Kamu İhale Kurumu / Kanunu : Kamu İktisadi Teşekkülü : Karadon Yeni Servis Kuyusu : Maden İşleri Genel Müdürlüğü : Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu : Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü : Milyon Ton Eşdeğer Petrol : Pano Ayak Üretim İşçisi : Pulverize Kömür Enjeksiyonu : Personel Devam Kontrol Sistemi : Türkiye Büyük Millet Meclisi : Ton Eşdeğer Petrol : Taşkömürü İşletme Müessesesi : Toplu İş Sözleşmesi : Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu : Türkiye Taşkömürü Kurumu : Türkiye İstatistik Kurumu : Amerikan Jeolojik Teknikler : Yönetim Kurulu Kararı : Yüksek Planlama Kurulu

İÇİNDEKİLER Sayfa No I. TOPLU BAKIŞ... I II. İDARİ BÜNYE... 1 A- Mevzuat... 1 B- Teşkilat... 2 C- Personel durumu... 4 III. MALİ BÜNYE... 12 A- Mali durum... 12 B- Mali sonuçlar... 16 IV. İŞLETME ÇALIŞMALARI... 18 A- Giderler... 18 B- Tedarik işleri... 19 C- Üretim ve maliyetler... 30 D- Pazarlama... 91 E- Sigorta işleri... 95 F- İşletme sonuçları... 96 G- Yatırımlar... 99 V. BİLANÇO... 106 -Aktif... 106 -Pasif... 112 VI. GELİR TABLOSU... 117 VII. EKLER... 124

I I.TOPLU BAKIŞ Zonguldak havzasındaki taşkömürünün 1829 yılında bulunmasını müteakip 1848 yılında Sultan Birinci Abdülmecit bir fermanla Ereğli Taşkömürü Havzasını kendi Hazine-i Hassa Vakıflarına dâhil etmiş, 1849-1854 döneminde sadece insan ve hayvan gücüne dayalı ve ağırlıklı olarak açık ocak işletmeciliğiyle yılda ortalama 40-50 bin ton taşkömürü üretimi yapılmış, Kırım savaşının çıkması ile havza denetimi 1854 yılında Muvakkat İngiliz İdaresi ne bırakılmış, bu yıldan itibaren artan üretim miktarı savaşın bitmesi ile 35 bin ton seviyelerine düşmüştür. 1864 yılında havzanın idaresini alan Bahriye Nezareti 1865 yılında madencilik faaliyetlerini yapılandırmak üzere Dilaver Paşa yı Padişah Abdülaziz in emriyle Ereğli Livası Kaymakamı ve Maadin Hümayun Nazırı sıfatıyla tayin ederek Ereğli ye göndermiştir. Dilaver Paşa, bir harabeyi andıran havzada hukuki, idari, teknik ve sosyal bir düzen kurmuştur. Üzülmez-Asma ve Karadon-Gelik bölgelerinde havzanın en zengin damarlarını işleten Eseyan ve Karamanyan Şirketleri, padişahın izni ile 1893 yılında Zonguldak Limanı nı inşa etmişlerdir. Ereğli Şirketi Zonguldak ta Çaydamar ocağını Karamanyan Şirketi nden, İkinci Makas ocağını Ahmet Ali ve şürekasından ve Pavli (Dilaver) ocağını da Pavleki den satın almış, 40 bin ton/yıl olan üretimi 100 bin ton/yıla çıkararak nakliyatı temin etmek üzere Üzülmez den limana kadar, Bahriye İdaresiyle ortaklık yaparak dar hatlı bir demiryolu hattı kurmuştur. 1908 senesine kadar Üzülmez Bölgesinde 9 u Türklere ait toplam 45 ocakta taşkömürü üretiminin yapıldığı bilinmektedir. 1921 yılında TBMM Hükümeti havzanın kontrolünü ele almış, mevcut ocaklar 1926 yılından sonra Türkiye İş Bankası tarafından kurulan Kömür-İş Şirketi ile Fransız sermayeli Ereğli Şirketi tarafından işletilmiştir. İş Bankası Üzülmez ve Kilimli de birer lavvar inşa etmiş, Üzülmez de tesis edilen Türk Antrasit (Sömikok) ve Briket Fabrikası nın açılışı 11.09.1935 tarihinde yapılmıştır. 07.03.1937 tarih ve 3146 Sayılı Kanunla Ereğli Şirketi, Hükümet tarafından satın alınarak tüm varlıklarıyla Etibank a devredilmiştir. Havzadaki ocaklar Etibank tarafından kurulan Ereğli Kömür İşletmeleri T.A.Ş. (EKİ) tarafından işletilmeye başlanmıştır. 30.05.1940 tarih ve 3867 Sayılı Kanunla havzadaki tüm ocaklar kamulaştırılarak Devlet eliyle işletilmesi sağlanmıştır. Etibank ın EKİ Müessesesi tarafından işletilen ocaklar 22.05.1957 tarih ve 6974 Sayılı Kanunla kurulan Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu na (TKİ) devredilmiştir. KİT lerin yeniden düzenlenmesi kapsamında çıkarılan 10.10.1983 tarih ve 96 sayılı KHK ile Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) kurulmuş ve havza TTK ya devredilerek taşkömürü rezervinin işletilmesi hakkı tüm hukuku ile TTK ya

II Sayıştay verilmiştir. TTK Yönetim Kurulu nun 28.11.1985 tarih ve 445 sayılı kararıyla 01.01.1986 tarihi itibariyle Müessese haline getirilen Üzülmez Bölgesi halen Zonguldak ilinin yaklaşık 5 km doğusunda ve 28 km² lik bir alanda faaliyetlerini sürdürmektedir. Üzülmez Müessesesinin jeolojik rezervi TTK bünyesindeki toplam rezervin % 23 ünü teşkil etmektedir ve 307 milyon ton olan bu rezervin 139 bin tonu görünür rezerv kategorisindedir. Üzülmez Müessesesinin son 5 yıla ilişkin toplu bilgileri aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir.

III Toplu bilgiler Ölçü 2008 2009 2010 2011 2012 Son iki Artış veya azalış yıl farkı % Sermaye Bin TL 850.000 950.000 1.020.000 1.235.000 1.340.000 105.000 9 Ödenmiş sermaye Bin TL 820.000 895.000 979.000 1.220.000 1.339.860 119.860 10 Öz kaynaklar Bin TL - - - 24.585 26.622 2.037 8 Yabancı kaynaklar Bin TL 139.300 159.707 172.997 29.787 35.007 5.220 18 Yabancı kaynaklara sirayet eden zarar Bin TL 100.404 115.797 124.979 - - - - Finansman giderleri Bin TL - - - - - - - Maddi duran varlıklar (edinme değeri) Bin TL 79.119 82.211 87.299 90.339 95.812 5.473 6 Maddi duran varlıklar (birikmiş amortismanı) Bin TL 50.111 40.471 50.587 50.624 51.395 771 2 Yatırımlar için yapılan nakdi ödemeler Bin TL 2.631 5.368 5.059 4.804 6.446 1.642 34 Yatırımların gerçekleşme oranı (nakdi) % 105 102 93 85 78 (7) (8) Tüm alım tutarı(hizmet alımları dahil) Bin TL 14.985 16.589 19.694 22.540 20.676 (1.864) (8) Üretim miktarı (satılabilir kömür) Bin ton 304 355 358 346 277 (69) (20) Tüm üretim tutarı (üretim maliyeti) Bin TL 101.605 119.376 123.898 127.137 135.728 8.591 7 Üretim verimliliği (veya randıman) Kg/Yev 695 699 729 748 629 (119) (16) Satış miktarı : -Mües. üretimi kömür Bin ton 299 344 352 342 269 (73) (21) -Emtia kömür Bin ton - - - - Net satış tutarı Bin TL 41.067 55.035 55.493 65.182 50.212 (14.970) (23) Stoklar: -İlk madde ve malzeme Bin TL 3.392 3.322 4.917 6.582 8.398 1.816 28 -Yarı mamuler Bin TL - - - - -Mamuller Bin TL - 338 - - 361 -Ticari mallar Bin TL - - - - -Diğer stoklar Bin TL 943 240 73 1.042 (1.042) (100) Memur (ortalama) Kişi 23 25 22 16 16 Sözleşmeli (ortalama) Kişi 277 263 233 217 221 4 2 İşçi (ortalama) Kişi 2.014 2.304 2.226 2.123 1.987 (136) (6) Personel için yapılan tüm giderler Bin TL 105.750 107.461 110.991 114.448 130.680 16.232 14 Cari yıla ilişkin: -Memurlar için yapılan giderler Bin TL 880 1.101 881 479 775 296 62 -Memur başına aylık ortalama gider TL 3.190 3.730 4.319 4.113 4.036 (77) (2) -Sözleşmeliler için yapılan giderler Bin TL 8.656 8.921 8.670 9.504 10.365 861 9 -Sözleşmeli başına aylık ortalama gider TL 2.604 2.837 3.211 3.594 3.908 314 9 -İşçiler için yapılan giderler Bin TL 84.483 99.392 101.380 104.465 108.516 4.051 4 -İşçi başına aylık ortalama gider TL 3.496 3.914 3.870 4.163 4.551 388 9 Dönem kârına ilişkin vergi ve diğer yasal yük. Bin TL - - - - - - - Tahakkuk eden vergiler Bin TL 4.449 5.376 6.843 7.177 4.986 (2.191) (31) GSYİH'ya katkı (üretici fiyatlarıyla) Bin TL 9.199 20.981 21.945 26.145 12.614 (13.531) (52) GSYİH'ya katkı (alıcı fiyatlarıyla) Bin TL 13.648 26.357 28.788 33.322 17.600 (15.722) (47) GSMH'ya katkı (alıcı fiyatlarıyla) Bin TL 13.648 26.357 28.788 33.322 17.600 (15.722) (47) Zararlılık (öz kaynak yitirilişi) % - - - - - - - Faaliyet karı veya zararı Bin TL (80.525) (86.945) (91.420) (86.528) (107.927) (21.399) 25 Dönem karı veya zararı Bin TL (89.909) (90.394) (93.182) (91.436) (117.824) (26.388) 29 Bilanço karı veya zararı Bin TL (920.404) (1.010.798) (1.103.980) (1.195.416) (1.313.240) (117.824) 10

IV Sayıştay Üzülmez Müessesesi üretimini Asma İşletmesi nden gerçekleştirmektedir. Üretilen koklaşabilir nitelikteki tüvanan kömür hizmet alımı yoluyla Üzülmez Modüler Lavvarı nda yıkanmakta ve sonucunda elde edilen yüksek küllü filtrasyon ürünü kömür 2x150 MW gücündeki Çatalağzı Termik Santralı na(çates), düşük küllü kömür ise başta demir-çelik fabrikaları ve Çay-Kur olmak üzere piyasaya arz edilmektedir. Kurum tarafından hazırlanan 2000-2023 TTK Yeniden Yapılanma Ön Hazırlık Çalışmaları isimli raporda da Üzülmez Müessesesi için üretimin kademeli olarak artırılması ve 2014 yılından itibaren de 1.423 bin ton/yıl tüvanan kömürden 920 bin ton/yıl satılabilir kömür elde edilmesi öngörülmektedir. Geçmiş yıllarda satılabilir kömür üretim miktarı yılda 450-500 bin ton düzeyinde bulunan Müessesede, emekli olan işçilerin yerine yeni işçi alınmaması ve hazırlık yatırımlarının zamanında yapılamaması nedeniyle üretim miktarı yıldan yıla düşmüş, son olarak 2008 yılında 304 bin ton olan üretim, 2012 yılında 277 bin ton seviyesine gerilemiştir. Müessesenin 2012 yılı işletme faaliyetleri sonucunda 277.045 ton satılabilir üretim gerçekleşmiş, bu miktarın 268.742 tonluk kısmı satılmış, karşılığında 50.211,9 bin lira tutarında net satış hasılatı elde edilmiştir. Bu tutardaki net satış hasılatına 8.058 bin lira tutarındaki diğer faaliyetlerden sağlanan gelir ve karların ilave edilmesiyle toplam gelirler 58.269,9 bin lira olmuş, toplam giderlerin 176.093,5 bin lira tutarında gerçekleşmesi sonucunda 117.823,6 bin lira tutarında dönem zararı meydana gelmiştir. 2012 yılında yapılan hazırlık, üretim, kömür yıkama faaliyetlerine ve bu faaliyetler sonucu oluşan üretim maliyetlerine etki eden hususların genel bir değerlendirilmesi yapılacak olursa; - Ocakların derinleşmesi ve genişlemesi sonucu aktarma noktalarının artması, ana nakliyat yollarının uzaması, galerilerde taban kabarması ve kesit daralması nedeniyle etkin bir nakliyat sistemi oluşturulamaması, bu galerilerde kesit daralması nedeniyle devamlı tamir tarama çalışması yapılmak zorunda kalınması, - Özellikle pano ayak üretimine hizmet veren nakliye, elektro-mekanik işçiliklerinin kritik seviyesinin bile altına inmiş olması, - Ayaklarda tam ve/veya yarı mekanizasyona gidilememesi nedeniyle emek yoğun klasik çalışma sistemine devam edilmesi, - İş disiplininin bozulması, devamsızlıklar ve hastane izinlerinin ve raporların artması, emekliliklerin devam etmesi, bazı sanatlardaki işgücü noksanlığının kazı işgücünden karşılanması bu nedenle boşta gruplu çalışma yönteminden beklenen verimin alınamaması, -Azalan işçi sayısının optimum bir seviyede tutulamaması, - Çok sayıda işçinin bankalara ve piyasaya olan borçları nedeniyle icra takibi altında bulunmaları, böylesine bir borç sarmalı içinde olan bu işçilerin içinde

V bulundukları psikolojinin çalışma devamlılığına ve verimliliğine olumsuz etki yapıyor olması, Gibi sebepler, Müessese de üretim maliyetlerinin yükselmesine neden olan ve üretimin artmasını engelleyen başlıca sorunlar olarak görülmektedir. Yukarıda özetlenen sorunların çözümlenebilmesi ve Müessesenin taşkömürü üretiminin artırılabilmesi amacıyla; - İş disiplininin geliştirilmesi, üretim yönetimine daha fazla ağırlık verilmesi suretiyle işgücü ve tesis verimliliklerinin artırılması, ocaklardan daha temiz kömür elde edilmesine yönelik önlemler alınması, - Üretimin arttırılmasına yönelik hazırlık yatırımlarının planlanan sürede tamamlanması, - Hazırlık ve üretim çalışmalarında otomasyon ve mekanizasyona gidilmesine çalışılması, - Emekli olan yeraltı üretim işçilerinin yerine zamanında yeni işçi alınması ve işçi sayısındaki yetersizlik nedeniyle üretimde darboğaz oluşmasının önlenmesi, Gerekmektedir. Öneriler: Üzülmez Taşkömürü İşletme Müessesesinin 2012 yılındaki çalışmaları üzerinde T.C. Sayıştay tarafından yapılan incelemeler sonunda getirilen öneriler aşağıdadır. 1- Müessesede işgücü kayıplarının önlenmesi, iş verimliliğinin artırılması ve işyeri disiplini sağlanması amacıyla; - İzinsiz ve mazeretsiz işe gelmemeyi, hastane izni kullanmayı alışkanlık haline getiren, disiplinsiz hareket eden, iş amirlerine ve arkadaşlarına karşı uygunsuz ve fiili davranışlarda bulunan, işyeri moralini ve disiplinini bozarak üretimi aksatan işçilere 4857 Sayılı İş Kanununun ilgili hükümlerinin uygulanması konusunda Kurum yöneticileri tarafından gösterilen kararlılığın tavizsiz olarak sürdürülmesi, - Personel Devam Kontrol Sistemiyle ilgili olarak TTK Genel Müdürlüğünce çıkarılan genelge ve talimatlarla ilgili uygulamanın Kurum Teftiş Kurulunca yapılan denetimler sırasında izlenmesi, sonucuna göre işlem yapılması, - PDKS kayıtları ile lambahane kayıtları ve kamera görüntülerinin ilgili birim amirlerince aylık olarak kontrol edilmesi, vergi kayıplarına ve kamu zararına yol açan haksız ödemelerin önüne geçilmesi ( Sayfa: 9), 2- Üzülmez Müessesesi işletmelerindeki ocaklardan çıkarılan kömürün taşınmasında kullanılan vagonlar ile yine kömür taşınması için kullanılan ve westfail oluk olarak adlandırılan malzemelerin tamir, bakım ve onarımıyla ilgili hizmet alımlarında; 2005 yılından beri gerçekleştirilen hatalı işlemlere son verilmesi, bu

VI Sayıştay hizmetlerin rekabet ortamında ve daha uygun fiyatlarla temin edilebilmesi amacıyla TTK Genel Müdürlüğü Mal, Hizmet Alımları ve Yapım İşleri Yönetmeliği nin 16 ncı maddesinde sayılan ihale usulleriyle ihaleye çıkılması ( Sayfa:26, 27 ), 3- Redevans sözleşmelerinde her türlü kontrol imkânının bulunduğu göz önüne alınarak; -Redevans sahaları ve işletmelerinin daha sık ve sağlıklı bir şekilde yerinde ölçüme dayalı kontrol ve denetimlerinin yapılabilmesi ile bu sahalardan kaçak ve kayıt dışı kömür üretim ve satışının önlenebilmesi için Sözleşmeli Sahalar ve Hizmet Alımları Şube Müdürlüğü nün personel sayılarının yeterli düzeye çıkarılması, -Her müessesenin üç vardiya çalışan kantarı olduğundan hareketle; redevans sahalarından satışa sevk edilen kömürlerin uygun yerlere konulacak kantarlarda Müessese personeli tarafından tartılmasının sağlanması ve limanda tek vardiya çalışan kantarın üç vardiyaya çıkartılması ile kantarlara kameralar konulması da dahil tüm hususlar incelenerek, İlgili merciler nezdinde girişimlerde bulunulması ( Sayfa: 54-55), 4- Raporun ilgili bölümlerinde yer alan ve Ek 12 de listelenen diğer öneri ve tavsiyelerinde yerine getirilmesi. Sonuç: Üzülmez Taşkömürü İşletme Müessesesi nin 2012 yılı bilânçosu ve 117.823.558,31 Türk Lirası dönem zararı ile kapanan gelir tablosu tasvibe sunulur.

1 A-Mevzuat : II. İDARİ BÜNYE Kamu İktisadi Teşekkülleri ve Kamu İktisadi Kuruluşları Hakkında 11.04.1983 tarih ve 60 sayılı KHK ile; Ereğli Kömürleri İşletme Müessesesi yerine (EKİ) Armutçuk, Kozlu, Üzülmez, Karadon ve Amasra Taşkömürü İşletme Müesseselerini bünyesinde toplayan Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) kurulmuştur. 11.04.1983 tarih, 60 sayılı Kamu İktisadi Teşekkülleri ve Kamu İktisadi Kuruluşları Hakkında KHK, 22.10.1983 tarihli 18199 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 19.10.1983 tarih, 2929 sayılı Kanunla değiştirilmiştir. Bu düzenlemeden sonra Türkiye Taşkömürü Kurumunun Kuruluşu Hakkında 10.10.1983 tarih ve 96 sayılı KHK yayımlanmış ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinin 28.12.1983 tarih ve 912 sayılı nüshasında tescil ve ilanı yapılmıştır. Daha sonra Kamu İktisadi Teşekkülleri ve Kamu İktisadi Kuruluşları 18.06.1984 tarihli 18435 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında KHK ile yeniden düzenlenmiş ve 2929 sayılı Kanun yürürlükten kaldırılmıştır. 233 sayılı KHK gereğince hazırlanan, Ekonomik İşler Yüksek Koordinasyon Kurulu tarafından kabul edilen Türkiye Taşkömürü Kurumu Ana Statüsü 11.12.1984 tarihli 18602 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kamu İktisadi Teşekkülleri ve Kamu İktisadi Kuruluşlarının 233 sayılı KHK çerçevesinde kuruluşlarının tamamlanması ve Ana Statülerinin Resmi Gazete de yayımlanmasından sonra, 20.05.1991 tarihli 20876 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 15.05.1991 tarih ve 3743 sayılı Kanunla, diğer kuruluşlar yanında Türkiye Taşkömürü Kurumu Kuruluşu hakkında 28.10.1983 tarih ve 96 sayılı KHK yürürlükten kaldırılmıştır. Türkiye Taşkömürü Kurumu 233 sayılı KHK ve Türkiye Taşkömürü Kurumu Ana Statüsü hükümlerine göre faaliyetini sürdürmektedir. Türkiye Taşkömürü Kurumunun faaliyete geçmesinden sonra; Türkiye Taşkömürü Kurumu Yönetim Kurulunun 28.11.1985 tarih ve 85 sayılı kararı ile Üzülmez Taşkömürü İşletme Müessesesinin kurulmasına karar verilmiş, Türkiye Ticaret sicil Gazetesinin 26.12.1985 gün ve 1417 sayılı nüshasında tescil ve ilanı yapılmıştır. Türkiye Taşkömürü Kurumu Yönetim Kurulunun 01.09.1994 tarih ve 231 sayılı kararı ile; Amasra ve Armutçuk Müesseselerinin işletme haline dönüştürülerek, Amasra İşletmesinin Üzülmez Taşkömürü İşletme Müessese Müdürlüğüne, Armutçuk

2 Sayıştay İşletmesinin Karadon Taşkömürü İşletme Müessese Müdürlüğüne bağlanmasına karar verilmiştir. Daha sonra; Üzülmez Taşkömürü İşletme Müessesesine bağlı olarak faaliyette bulunan Amasra Taşkömürü İşletme Müdürlüğü, Türkiye Taşkömürü Kurumu Yönetim Kurulunun 24.09.1997 tarih ve 192 sayılı kararı ile 01.01.1998 tarihinden itibaren Amasra Taşkömürü İşletme Müessesesi unvanı ile tekrar Müesseseye dönüştürülmüş, buna ait karar Türkiye Ticaret Sicili gazetesinin 28.12.1997 tarihli 4449 sayılı nüshasında yayınlanmıştır. Üzülmez Taşkömürü İşletme Müessesesi; 3346 sayılı Kanun ile 8065 sayılı Sayıştay Kanunu ve 233 sayılı KHK gereğince T.C. Satıştay ın mali, idari, hukuki ve teknik olarak sürekli denetime tabi olup, 233 sayılı KHK de saklı tutulan hususlar dışında özel hukuk hükümlerine göre faaliyette bulunmaktadır. Memur ve sözleşmeli personel statüsünde çalışan personelin özlük hakları, 399 sayılı KHK ve 657 sayılı Kanun a göre, İşçi statüsündeki personelin özlük ve sosyal hakları; 4857 sayılı İş Kanunu, 2821 sayılı Sendikalar Kanunu, 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi grev ve Lokavt Kanunu na göre yürütülmektedir. Tüm personel sosyal güvenlik bakımından 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigotası Kanunu ile oluşturulan mevzuata tabi bulunmaktadır. B-Teşkilat : 1-Teşkilatın yapısı : TTK Taşkömürü İşletme Müessese Müdürlüklerinin teşkilat yapısı; 233 sayılı KHK gereğince hazırlanan 11.12.1984 tarihli 18602 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Türkiye Taşkömürü Kurumu Ana Statüsü ile düzenlenmiştir. Türkiye Taşkömürü Kurumu Yönetim Kurulu nun 10.09.1991 tarih ve 240 sayılı kararı ile kabul edilen Türkiye Taşkömürü Kurumu Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları Yönetmeliği ne göre; Yönetim Komitesi; Müessese Müdürü, üretim, etüttesis, idari ve elektro-mekanikten sorumlu 4 müessese müdür yardımcısı ve bunlara bağlı servis müdürlükleri ve şeflikleri ile yönetim komitesine bağlı özel büro şefliği ve doğrudan müessese müdürüne bağlı sivil savunma amir ve uzmanlığı birimlerinden oluşmaktadır. 10.09.1991 tarihi ve 240 sayılı TTK Yönetim Kurulu Kararı ile kabul edilen Türkiye Taşkömürü Kurumu Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları Yönetmeliği nde muhtelif Yönetim Kurulu Kararları ile değişiklik yapılmış, söz konusu Yönetmelik TTK Yönetim Kurulu nun 03.03.2008 tarih ve 49 sayılı kararı ile yürürlükten kaldırılarak yerine Türkiye Taşkömürü Kurumu Teşkilat Yapısı, Görev ve Çalışma Esasları Yönergesi yürürlüğe konmuştur.

3 2-Karar organı : 233 sayılı KHK ve TTK Ana Statüsüne göre; Müessesenin karar organı Yönetim Komitesidir. 233 sayılı KHK nin 18 inci maddesine göre Yönetim Komitesi bir başkan dört üyeden oluşmakta olup, Yönetim Komitesinin üyeleri Müessesenin üst seviyedeki yöneticileri arasından, TTK Yönetim Kurulunca atanmaktadır. 03.03.2008 tarih ve 49 sayılı TTK Yönetim Kurulu kararı ile yürürlüğe konulan Türkiye Taşkömürü Kurumu Teşkilat Yapısı, Görev ve Çalışma Esasları Yönergesi ne göre; Yönetim Komitesi, TTK Genel Müdürlüğü tarafından tespit edilen esaslara, işletme bütçesi ve programlarına uygun olarak verimlilik ve kârlılık ilkeleri doğrultusunda müessesenin yönetimini sağlayacak kararları almakla görevli ve yetkili bulunmaktadır. Yönetim Komitesi başkan ve üyeleri raporun giriş bölümünde yer almaktadır. Yönetim Komitesi Başkanı Müessese Müdürüdür ve Yönetim Komitesi Üyeleri Müessese Müdür Yardımcılarından oluşmaktadır. Üzülmez Taşkömürü İşletme Müessesesi İdari Müdür Yardımcısı 15.02.2013 tarihinde görevden alınmış, yerine 05.03.2013 tarihinde yeni bir atama yapılmıştır. 3-Yürütme organı : 233 sayılı KHK nin 17 nci maddesi, TTK Ana Statüsünün 13 üncü maddesine göre; müessesenin yetkili ve sorumlu yürütme organı müessese müdürlüğüdür. Müessese Müdürü; üretim, etüt-tesis, idari, elektro-mekanikten sorumlu 4 müessese müdür yardımcısı ile birlikte yürütme organını oluşturmakta, müessese müdürü ve müessese müdür yardımcılarına bağlı; işletme müdürlükleri, şube müdürlükleri ve başmühendislikler bulunmaktadır. Müessese Müdürü; müesseseyi kanun, tüzük ve yönetmelik hükümleri ile TTK Yönetim Kurulu ve Müessese Yönetim Komitesi kararları doğrultusunda yönetmekle görevli olup, idare ve yargı mercilerine ve üçüncü kişilere karşı müesseseyi temsil etmektedir. Müessese Müdürü, müdür yardımcıları, işletme müdürleri, şube müdürleri ve başmühendisler başta olmak üzere, personel atamaları TTK Yönetim Kurulu Kararı ile gerçekleştirilmektedir. Üzülmez Müessese Müdürlüğünde TTK Yönetim Kurulu Kararı ile yapılan diğer atamalara raporun C-Personel Durumu bölümünde yer verilmiştir. - Hukuk servisi : 26.11.2008 tarihli 27066 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 27.10.2008 tarih ve 2008/14269 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile TTK Genel Müdürlük ve Müesseselerinde yapılan kadro iptal ve ihdas işlemleri sonucunda TTK ya bağlı

4 Sayıştay Müesseselerin Hukuk Müşavirliği birimleri iptal edilmiş, bu görevler Genel Müdürlük Hukuk Müşavirliği bünyesine alınmıştır. Müessese aleyhine açılan davalar genellikle, iş kazaları, maluliyet, meslek hastalıkları ve kıdem tazminatlarıyla ilgili iş davalarıdır. Müesseselerin leyh ve aleyhinde açılan davalara Genel Müdürlük denetim raporunda yer verilmiştir. - Teftiş ve kontrol servisleri: Müessesenin teftiş işlemleri; TTK Teftiş Kurulu Yönetmeliğine göre Kurum Teftiş Kurulu Başkanlığınca yürütülmektedir. Müessesenin 2011 yılı hesap ve işlemlerinin teftişi, TTK Teftiş Kurulu nca 2012 yılında gerçekleştirilmiş, gerekli öneri ve tavsiyelerde bulunulmuştur. Teftiş faaliyetleriyle ilgili ayrıntılı açıklamalara Genel Müdürlük raporunda yer verilmiştir. C- Personel durumu: 1-Personel kadroları ve personele ilişkin işlemler: Üzülmez Müessesesinin 2012 yılı personel kadroları ile çalışan personel, önceki yıl verileriyler birlikte aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir. Personel 2011 2012 Çalışan personel Norm Program Çalışan personel Ortalama Yıl sonu kadro kadro Ortalama Yıl sonu kişi kişi sayı sayı Kişi Kişi A - Memurlar: -Genel idare hizmetleri 15 16-30 16 16 -Teknik hizmetler 1 1 - Toplam (A) 16 17-30 16 16 B - Sözleşmeliler: - 399 sayılı KHK'ye göre çalışanlar 217 212-380 221 220 Toplam (B) 217 212-380 221 220 C - İşçiler: - 1-Sürekli işçiler: 2.123 2.091-2.037 1.987 1.884 2-Geçici işçiler - Toplam (C) 2.123 2.091-2.037 1.987 1.884 Genel toplam (A+B+C) 2.356 2.320-2.447 2.224 2.120 Üzülmez Müessesesinin 2012 yılı bütçe ve iş programında 30 u memur, 380 i sözleşmeli, 2.037 si de işçi olmak üzere toplam 2.447 personel çalışması programlanmıştır. 2012 yılsonu itibarıyla ise, Müessesede 16 memur, 220 sözleşmeli, 1884 de işçi olmak üzere toplam 2.120 personel çalışmıştır. Müessese de çalışan

5 toplam personele bakıldığında, memur sayısı aynı kalırken, sözleşmeli, personel sayısı 8 kişi artmış, işçi sayısı ise 207 kişi azalmıştır. Bakanlar Kurulu nun 2012/3777 sayılı Kararıyla gerçekleştirilen, kadro ihdas ve iptalleri sonunda TTK Genel Müdürlüğü ne tahsis edilen kadroların, teşekkül merkezi ve bağlı müesseselere dağılımı, 09.11.2012 tarih, 40/371 sayılı TTK Yönetim Kurulu Kararıyla yapılmıştır. Bu düzenleme sonucunda 3 bilgisayar işletmeni Üzülmez Müessesesine atanmıştır. Personelin müessese içinde servislere dağılımı ve yıllık hareketlerini gösterir çizelgeler raporun 2,3,4 ve 5 numaralı eklerinde yer almıştır. 2012 yılı sonu itibarıyla Üzülmez Müessesesinde 220 sözleşmeli personel çalışmaktadır. Yılı içinde, 9 emeklilik, 1 istifa, 9 u da diğer müesseselere tayin olmak üzere toplam 19 kişi ayrılırken, 8 sözleşmeli personel açıktan atanmış, 19 da naklen tayin olmak üzere 27 kişi işe başlamıştır. Sözleşmeli personelin hareketini gösterir çizelge rapor ekinde (EK:3) yer almıştır. Müessesede 2012 yılında Kamu İşletmeleri İşveren Sendikası ile Genel Maden İşçileri Sendikası arasında imzalanan ve 01.01.2011-31.12.2012 tarihlerini kapsayan 24. Dönem Toplu İş Sözleşmesi hükümleri uygulanmıştır. Müessesede 2012 yılında 22 işçi girişine karşılık 190 ı emekli olmak üzere toplam 229 işçi çıkışı olmuş, yıl sonu itibarıyla işçi sayısı 207 kişi azalmak suretiyle 2.091 den 1.884 kişiye düşmüştür. 2012 yıl sonu itibarıyla çalışan 1.884 işçinin 1.650 si yeraltı, 234 ü de yerüstünde çalışmaktadır. Kurumda açıktan atamalar; Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Bağlı Ortaklıklarının yıllık Genel Yatırım ve Finansman Programları çerçevesinde Kurumdan bir önceki yıl ayrılan personel sayısına bağlı olarak Yönetim Kuruluna tanınan yetki ile yapılmaktadır. Kamu İktisadi Teşebbüsleri 2012 yılı Genel Yatırım ve Finansman Programının Uygulanmasına İlişkin Bakanlar Kurulu Kararının eki Kararın Açıktan ve naklen atama ile ilgili 4 üncü maddesi gereğince 2012 yılında 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında 57 işçi ile 399 Sayılı KHK kapsamında 43 sözleşmeli personelin işe alınması Hazine Müsteşarlığı nca uygun görülmüş, bu çerçevede işe alınanlardan 8 sözleşmeli personel ile 6 işçi Üzülmez Müessesesinde göreve başlamışlardır. 2-Personele yapılan harcamalar : 2012 yılında personele yapılan harcamalar önceki yıl sonuçlarıyla karşılaştırmalı olarak aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir.

6 Sayıştay 2011 2012 Personele yapılan Toplam Harcamalar Harcam a Harcanan Harcanan Kişi başına Ödeneğin son Ayda düşen Durumu Esas ücretler Ek ödemeler Sosyal giderler Cari yıl toplamı Geçmiş yılla ilgili Toplam Ödeme ve geri alışlar Harcama Kişi başına Ayda düşen Bin TL TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL TL 12 22 12 17 A-Memurlar 839 4.113 948 254 376 145 775 775 4.036 B-Sözleşmeliler 9.142 3.594 10.552 7.279 1.093 1.993 10.365 312 10.677 3.908 C-İşçiler 104.467 4.163 109.130 40.799 34.425 33.292 108.516 10.712 119.228 4.551 Genel toplam(a+b+c) 114.448 120.630 48.332 35.894 35.430 119.656 11.024 130.680 Geçen yıl toplamı 118.700 48.066 33.371 33.011 114.448 6.072 120.520 Fark 1.930 266 2.523 2.419 5.208 4.952 10.160

7 Üzülmez Müessesesinin 2012 yılı personel giderleri toplamı önceki yıla göre % 13 oranında artmak suretiyle 136.680 bin lira tutarında gerçekleşmiştir. Bu tutarın 119.656 bin lirası cari yıla, 11.024 bin lirası da geçmiş yıllara ilişkindir. 2012 yılında gerçekleşen toplam personel harcamalarının % 0,5 oranında 775 bin lirası memurlara, % 7,8 oranında 10.677 bin lirası sözleşmeli personele, % 91,7 oranında 119.228 bin lirası da işçilere ilişkindir. 2012 yılında cari yılla ilgili personel harcamalarının % 40,3 ü oranında 48.332 bin lirası esas ücretler, % 30 oranında 35.894 bin lirası ek ödemeler, % 29,7 oranında 35.430 bin lirası da sosyal giderlerden oluşmuştur. Memur ve sözleşmeli personel ücretlerinde 2012 yılının ilk altı ayında uygulanacak artışlar ve ücret tavanları, 6260 sayılı 2012 yılı Bütçe Kanunu nun 21 inci maddesinde belirlenmiş, aynı maddede yılın ikinci yarısında yapılacak zamlar için de Bakanlar Kuruluna yetki verilmiştir. 399 sayılı KHK nin eki (II) sayılı cetvelde yer alan sözleşmeli personele 2012 yılında ödenecek ücret tavanları, 2012/1 Sayılı Kamu Görevlileri Hakem Kurulu kararıyla belirlenmiştir. Buna göre 2012 yılının ilk yarısında 3.611 lira olarak belirlenen KİT sözleşmeli personeline uygulanacak en yüksek ücret tavanı yılın ikinci yarısında % 4 oranında artırılmak suretiyle 3.756 liraya yükseltilmiştir. İşçi personele Kamu İşletmeleri İşveren Sendikası ile Genel Maden İşçileri Sendikası arasında imzalanan 01.01.2011-31.12.2012 tarihlerini kapsayan 24. Dönem Toplu İş Sözleşmesi uygulanmıştır. 01.01.2011-31.12.2012 tarihlerini kapsayan 24. Dönem Toplu İş Sözleşmesinde; yeraltında çalışan tüm işçi ve nezaretçilere verilen % 15 oranındaki maden tazminatına ilave olarak, pano ayak üretimi işçileri, usta ve uzmanları ile üretimde çalışan nezaretçi, tekniker ve mühendislerine, ayrıca hazırlık işçiliği sanatının işçi, usta ve uzman ehliyet dereceleri ile yeraltında çalışan diğer nezaretçi, tekniker ve mühendislerine iyileştirme yapılmıştır. Üzülmez Müessesesine ait 2011 yılı Sayıştay Raporunun 3 numaralı önerisinde; Müessese de işgücü verimliliklerinin artırılması ve işyeri disiplini sağlanması amacıyla; - İzinsiz ve mazeretsiz işe gelmemeyi, hastane izni kullanmayı alışkanlık haline getiren, disiplinsiz hareket eden, iş amirlerine ve arkadaşlarına karşı uygunsuz ve fiili davranışlarda bulunan, işyeri moralini ve disiplinini bozarak üretimi aksatan işçilere 4857 Sayılı İş Kanununun ilgili hükümlerinin tavizsiz uygulanması konusunda Kurum yöneticileri tarafından gerekli kararlılığın gösterilmesi,

8 Sayıştay - Personel Devam Kontrol Sisteminin anlamı ve önemi açısından PDKS uygulamalarına ilişkin olarak TTK Genel Müdürlüğünce çıkarılan Genelge ve Talimatların titizlikle uygulanması ile Müessese çalışanlarının ikaz edilerek bu hükümlere uymalarının sağlanması, - PDKS kayıtları, lambahane kayıtları ile kamera görüntülerinin silsile halinde ilgili birim amirlerince aylık olarak kontrol edilerek vergi kayıplarına ve kamu zararına yol açan haksız ödemelerin önüne geçilmesi, Konularında Kurum tarafından gerekli tedbirlerin alınması talep edilmiştir. Denetimler sırasında yapılan incelemelerde; Kuruma bağlı işyerlerinde çalışan işçilerin disiplinsiz davranışları nedeniyle ortaya çıkan işgücü kayıplarının önlenmesi amacıyla Disiplin Cezaları konusunda 19.09.2012 tarih, 679 sayılı bir Genelge yayımlandığı ve sözkonusu Genelgede yer alan kuralların taviz verilmeden uygulanması gerektiğinin bütün müesseselere bildirildiği, PDKS uygulamaları konusunda daha titiz davranıldığı görülmekle birlikte, beklenen olumlu sonuçların henüz bütünüyle sağlanamadığı tespit edilmiştir. Özellikle hastane izni ve rapor kullanmayı alışkanlık haline getiren işçilerin işyerlerinde işyeri hekimi bulunmamasının yarattığı boşluktan da yararlanmak suretiyle bu alışkanlıklarını sürdürdükleri görülmektedir. Bilindiği üzere, TTK Genel Müdürlüğüne bağlı müesseselerde önceki yıllardan beri işyeri hekimi bulunmaması nedeniyle çevredeki sağlık kuruluşlarına muayene veya kontrol için giden işçilerin yol açtığı işgücü kayıpları ciddi boyutlara ulaşmaktadır. Müesseselere gereken sayıda işyeri hekimi ve sağlık personeli alınması halinde iş gücü kayıplarının önemli ölçüde azalacağını ve bu soruna bir an önce çözüm bulunması gerektiğini dikkate alan TTK Genel Müdürlüğü, 30.06.2012 tarih, 28339 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6331sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nun getirdiği yükümlülükler çerçevesinde, sonuncusu 2013 yılı Mart ayında olmak üzere üç kez ihaleye çıkmasına rağmen bu konuda henüz olumlu bir sonuç alınamamıştır. Son olarak, TTK Genel Müdürlüğü nün 20.03.2013 tarih, 1360 sayılı yazısıyla; 6331 Sayılı Kanun kapsamında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı nca yetkilendirilen Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi (OSGB) gibi tüzel kişiliklerin yanında Bakanlıkça aranılan yetkilere sahip gerçek kişi tıp hekimlerinden de hizmet alınıp alınamayacağı konusunda Bakanlık görüşü sorulmuştur. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve İş Güvenliği Genel Müdürlüğü nün 28.03.2013 tarih, 7667 sayılı yazısıyla TTK Genel Müdürlüğü ne cevap verilmiş ve sadece OSGB lerden hizmet alımı zorunluluğu bulunmadığı,

9 gerçek kişilerden de iş sözleşmesi yapılmak suretiyle hizmet satın alınabileceği yolunda uygun görüş bildirilmiştir. Denetim tarihinde (Ağustos 2013) yapılan incelemelerde Bakanlıktan alınan uygun görüş çerçevesinde TTK Genel Müdürlüğü nce işyeri hekimliği hizmeti satın alınması konusunda açılacak ihalelere gerçek kişilerin de katılımını sağlayacak şekilde hazırlıkların sürdürüldüğü görülmüştür. Müessesede işgücü kayıplarının önlenmesi, iş verimliliğinin artırılması ve işyeri disiplini sağlanması amacıyla; - İzinsiz ve mazeretsiz işe gelmemeyi, hastane izni kullanmayı alışkanlık haline getiren, disiplinsiz hareket eden, iş amirlerine ve arkadaşlarına karşı uygunsuz ve fiili davranışlarda bulunan, işyeri moralini ve disiplinini bozarak üretimi aksatan işçilere 4857 Sayılı İş Kanununun ilgili hükümlerinin uygulanması konusunda Kurum yöneticileri tarafından gösterilen kararlılığın tavizsiz olarak sürdürülmesi, - Personel Devam Kontrol Sistemiyle ilgili olarak TTK Genel Müdürlüğünce çıkarılan genelge ve talimatlarla ilgili uygulamanın Kurum Teftiş Kurulunca yapılan denetimler sırasında izlenmesi, sonucuna göre işlem yapılması, - PDKS kayıtları ile lambahane kayıtları ve kamera görüntülerinin ilgili birim amirlerince aylık olarak kontrol edilmesi, vergi kayıplarına ve kamu zararına yol açan haksız ödemelerin önüne geçilmesi, önerilir. 3-Sosyal konular ve giderleri : Müessese personeli için 2012 yılında yapılan sosyal giderler geçen yılla mukayeseli olarak aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir.

10 Sayıştay Sosyal giderler Memurlar Sözleşmeliler İşçiler Toplam 2011 2012 2011 2012 2011 2012 2011 2012 Fark Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL A- Cari yılla ilgili: - 1- Aile ve çocuk yardımı 23 23 261 310 284 333 49 2- Evlendirme, doğum ve ölüm yardımı 11 8 11 8-3 3- Sosyal yardım 3.583 3.582 3.585 3.582-3 4-Barındırma giderleri 5- Yedirme yardımı 270 270 270 270-6- Giydirme yardımı 8- Taşıma giderleri 911 918 911 918 7 9- Sosyal güvenlik ve genel sağlık sigortası primi işveren payı ve ek karşıl. 127 109 1.469 1.652 21.355 21.352 22.951 23.113 165 10- Emekli ikramiyesi, işten ayrılma tazminatı 13 12 228 524 240 537 297 11- İşsizlik sigortası ve işveren payı 1.582 1.577 1.582 1.577-5 12- Sağlık giderleri - 13- Eğitim giderleri 90 106 90 106 16 15- Personel dernek ve vakıflara yardımlar 556 541 556 541-15 16- Ayni ve nakdi başka sosyal giderler 39 31 2.494 4.414 2.533 4.445 1.912 Toplam( A ) 150 145 1.781 1.993 31.080 33.292 33.011 35.430 2.417 B- Geçmiş yılla ilgili: 1- Emekli ikramiyesi, işten ayrılma tazminatı 393 312 5.679 10.712 6.072 11.024 4.952 2- Diğer ödemeler - Toplam ( B ) - - 393 312 5.679 10.712 6.072 11.024 4.952 Genel toplam ( A+B ) 150 145 2.174 2.305 36.759 44.004 39.083 46.454 7.371

11 Üzelmez Müessesesi personeli için 2012 yılında gerçekleşen sosyal giderler toplamı önceki yıla göre % 7,3 oranında artmak suretiyle 35.430 bin lira olmuştur. Bu tutarın % 0,4 ü memurlara, % 5,6 sı sözleşmeli personele, % 94 ü de işçilere ait bulunmaktadır. Cari yılda işçi, memur ve sözleşmeli personele yapılan sosyal giderlerin ağırlıklı tutarını; sosyal güvenlik kurumu primleri işveren ve çalışan paylarına, sosyal yardımlar, yedirme ve işsizlik sigortası primi işveren payı tutarlarına aittir. Cari yılda işçi personele yapılan sosyal giderler; Genel Maden İşçileri Sendikası ile imzalanan Toplu İş Sözleşmesi gereğince yapılan ödemelerden oluşmakta, işsizlik sigortası primi işveren payı sosyal giderler içinde yer almaktadır. İşçi personele 24. Dönem Toplu İş Sözleşmesinin 62 nci maddesinde, yemek bedeli, evlenme, doğum, ölüm, hastalık yardımı, taşıt yardımı, ayni ve nakdi sosyal giderler olarak verilen kömür yardımı düzenlenmiştir. Geçmiş yılla ilgili sosyal giderleri; emekliler için SSK ya ödenen sosyal yardımlar ile emekli ikramiyesi ve işten ayrılma tazminatının geçmiş yıllarla ilgili kısmı oluşturmaktadır.

12 Sayıştay III. MALİ BÜNYE A- Mali durum : Müessesenin analize elverişli hale getirilen varlıkları ile bunların finansman kaynaklarının ayrıntısı aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir. 2011 2012 Fark Mali durum Bin Bin Bin % % TL TL TL Varlıklar (aktif) : 1 - Dönen varlıklar: a ) Hazır değerler 31-18 - (13) b ) Kısa sürede paraya çevrilebilir Değerler 10.004 18 12.423 20 2.419 Toplam (1) 10.035 18 12.441 20 2.406 2 - Duran varlıklar a ) Uzun sürede paraya çevrilebilir Değerler 4-4 - b ) Bağlı değerler 44.333 82 49.184 80 4.851 Toplam (2) 44.337 82 49.188 80 4.851 Varlıklar toplamı 54.372 100 61.629 100 7.257 Kaynaklar ( pasif ) : 1 - Yabancı kaynaklar b ) Kısa vadeli 29.550 55 34.759 57 5.209 a ) Uzun vadeli 237-248 - 11 Toplam (1) 29.787 55 35.007 57 5.220 2 - Öz kaynaklar 24.585 45 26.622 43 2.037 3 - Yabancı kaynaklara sirayet Eden zarar - - - - - Kaynaklar toplamı 54.372 100 61.629 100 7.257 Müessesenin varlık ve kaynakları geçen yıla göre %13 oranında 7.257 bin TL artarak 61.629 bin TL olarak gerçekleşmiştir. Müessesenin bilançosunda yer alan varlıklar ve yabancı kaynaklar rapor ekleri arasına (Ek:6, 7) yer almaktadır. Bu çizelgelerden hareketle hazırlanan, yukarıdaki tabloda görüldüğü gibi; varlıkların %20'si dönen varlıklardan, %80'i duran varlıklardan oluşmuştur. Kaynaklarının ise %57'si kısa vadeli yabancı kaynaklar, %43'ü ise öz kaynaklardır. Kuruluşun temel mali tablolarının kalemleri arasındaki oransal ilişkiler aşağıda değerlendirilmiştir.

13 1- Mali yapı oranları : a) Mali kaldıraç : Yabancı kaynaklar x 100 35.007 x 100 = Varlıklar toplamı 61.629 2012 2011 % % = 57 55 Müessesenin varlıklarının hangi oranda yabancı kaynaklarla finanse edildiğini gösteren yukarıdaki orantı sonucundan görüldüğü gibi 2012 yılı sonu itibariyle müessesenin toplam varlıkların %57 sini yabancı kaynaklar teşkil etmektedir. Yani Müessesenin her 100 liralık varlığına karşılık 57 TL borcu bulunmaktadır. Ancak, mali kaldıraç rasyosundan elde edilen sonuç, Müessesenin gerçek durumunu yansıtmamaktadır. Müessese satış hasılatları ile maliyetlerini ve işçi ücret ve giderlerini bile karşılayamadığından, öz kaynak oluşturulamamakta, dönem zararları nedeniyle oluşan kaynak açıkları Genel Müdürlük tarafından finanse edilmektedir. b) Mali yeterlilik (finansman) : Öz kaynaklar x 100 26.622 x 100 = Yabancı kaynaklar 35.007 2012 2011 % % = 76 83 Bu rasyoya göre Müessesenin yabancı kaynaklarının %76'sı kadar öz kaynağı bulunmaktadır. Ancak müessesenin sahip olduğu öz kaynakları, faaliyet sonucu yaratılan öz kaynak unsurları olmayıp, Hazine yardımına dayalı olarak Genel Müdürlükçe aktarılan tutarlardır. Kurumun öz kaynakları gerçek anlamda öz kaynak özelliklerini taşımadığından, mali kaldıraç rasyosunda olduğu gibi müessesenin gerçek durumunu yansıtmamaktadır. c) Oto finansman (iç kaynaklar) : Müessese ana faaliyetini zararla kapatmakta, başka bir deyişle her yıl faaliyet zararı oluşmakta, ayrıca olağan ve olağan üstü giderlerin etkisiyle de dönem zararı önemli boyutlara ulaşmaktadır. Müessesede dönem zararları nedeniyle kaynak yaratılamadığı gibi, sermaye artırımı suretiyle Genel Müdürlük tarafından tahsis olunan kaynaklar da büyük oranda yıl içinde tüketilmektedir. Müessesenin zarar etmesi nedeniyle, dönem kârından ayrılan herhangi bir kanuni ve olağanüstü yedeği bulunmamaktadır. Bu nedenle Müessesenin kârdan ayrılacak yedeği olmadığı için oto finansman yaratılamamıştır.

14 Sayıştay d) Bağlı değerlerin finansmanında kullanılan kaynaklar ve bu değerlerin kaynaklar içindeki yeri: 2012 2011 % % Bağlı değerler x 100 = 49.184 x 100 Öz kaynaklar 26.622 Bağlı değerler x 100 = 49.184 x 100 Varlıklar toplamı 61.629 Maddi duran varlıklar(net) x 100 44.417x100 = Öz kaynaklar 26.622 = 185 180 = 80 82 = 167 162 Maddi duran varlıklar(net) x 100 44.417x100 = 72 73 = Varlıklar toplamı 61.629 Müessesenin her 100 TL tutarındaki öz kaynağına karşılık, 185 TL tutarında bağlı değerleri, 167 TL tutarında da maddi duran varlığı bulunmaktadır. Ayrıca varlıklarının her 100 TL sinin 80 TL si bağlı değerlerde, 72 TL'si ise maddi duran varlıklarındadır. Müessese, varlıklarının sadece %43 ünü öz kaynaklarla karşılayabilmiş olup, bağlı değerlerinin finansmanının dahi yaklaşık %71 ini yabancı kaynaklarla finanse etmek durumunda kalmıştır. Ancak, Müessese faaliyetleri sonucunda öz kaynak yaratamadığından ve tüm öz kaynağı Hazine tarafından sermaye artırımı suretiyle oluştuğundan, yukarıdaki oranlara ilişkin sonuçların bu kapsamda anlaşılması gerekmektedir. e) Hazır değerlerin varlıklar içindeki yeri : Hazır değerler x 100 18 x 100 = Varlıklar toplamı 61.629 2012 2011 % % = 0,03 0,06 İşletme faaliyetlerini zararla sonuçlandıran Müessesenin varlıkları içindeki hazır değerler yok denebilecek seviyededir.

15 2- Likidite oranları : Cari oran = Dönen varlıklar x 100 = 12.441 x 100 Kısa vadeli yab. kaynaklar 34.759 2012 2011 % % = 36 34 (12.441-8.759) x (Dönen varlıklar-stoklar ) 100 = Likidite = x100 = 11 8 Oranı Kısa vadeli yab. kaynaklar 34.759 Müessesenin dönen varlıkları ve kısa sürede paraya çevrilebilecek olanakları ile kısa vadeli borçlarını karşılayabilme kabiliyetini ifade eden bu rasyolara göre, söz konusu olanakların %12-36'sı oranında kısa süreli borçlar ödenebilmektedir. Kaynak yaratamayan ve sağladığı hasılat ile üretim maliyetini karşılamayan Müessesenin, Genel Müdürlüğün hazine kaynaklı finansman katkısı olmadan işletme faaliyetini yürütmesi mümkün bulunmamaktadır. Bu da sürekli olarak sermaye artırımı anlamına gelmektedir. 3- Varlıkların kullanım oranları : Dönen varlık devir hızı : 2012 2011 Net satışlar 50.212 = Dönen varlıklar 12.441 = 4 6 Net satışlar 50.212 = Ortalama ticari alacaklar 2.272 = 22 53 Satışların maliyeti 131.700 = Ortalama mamul stokları 180 Net satışlar 50.212 Varlıklar toplamı = 61.629 = 732 - = 0,8 1,2

16 Sayıştay Net işletme sermayesi devir hızı : Net satışlar 50.212 = Net işletme sermayesi (12.441-34.759) = - - Öz kaynak devir hızı : Net satışlar 50.212 = Öz kaynaklar (ortalama) 25.604 = 2 - Aktif kıymetlerin işletme faaliyetlerinde kullanımlarındaki etkinlik ya da verimliliklerini gösteren devir hızı oranlarından görüleceği üzere, Müessesenin 2012 yılı faaliyet döneminde, ortalama ticari alacakları 22 kez, dönen varlıkları 4 kez, toplam varlıkları 0,8 kez, ortalama mamul stokları ise 732 kez devretmiştir. Bu rasyolarda yer alan ortalama değerler, Müessesenin yılbaşı ve yılsonu sonuçlarının aritmetik ortalamaları alınarak bulunmuştur. B- Mali sonuçlar : 1- Zararlılık : a) Öz kaynak yitirilişi : Dönem zararı x100 117.823 x 100 = Öz kaynaklar 24.584 2012 2011 % % = 479 - Müessesenin faaliyet dönemi zararı, öz kaynağını %479 oranında aşmasına rağmen öz kaynak yitirilişine ilişkin oran gerçek durumu yansıtmamakta olup, fikir vermesi açısından hesaplanmıştır. Zira, yukarıda da bir çok defa belirtildiği gibi Müessesenin öz kaynakları sadece sermaye artırımı yoluyla oluşturulabilmektedir. Öz kaynak yitirilişinin görülebilmesi için, orantısal ilişkiler öz kaynakların dönem başı durumu dikkate alınarak hesaplanmış olup, önceki yıl dönem başında Müessesenin öz kaynağı bulunmadığından orantısal ilişki kurulamamıştır. 2- Mali sonucu ilgilendirilen etkenler : Müessesenin ortalama maliyetler ile ortalama satış fiyatı arasındaki olumsuz fark, faaliyet zararı oluşmasına neden olmakta ve sağlanan hasılat ile satılan malın maliyeti dahi karşılanamamaktadır. Nitekim faaliyet döneminde satılan çeşitli boyutlardaki kömürün ortalama ticari maliyeti 625,27 TL/ton olarak gerçekleşirken, satış fiyatı 186,84 TL/ton olduğundan, ton başına 438,43 TL zarar edilmiştir.

17 İşçi ücret ve giderleri 108.516 x 100 = Net satışlar 50.212 2012 2011 % % = 216 160 Satışların maliyeti 131.700 x 100 = = 262 195 Net satışlar 50.212 Faaliyet dönemi sonu itibariyle, her 100 liralık net satışa karşılık 216 TL işçi ücreti yapıldığı, 262 TL de satış maliyetinin oluştuğu görülmektedir. Müessese geçmiş yıllarda olduğu gibi, net satışlarıyla maliyetlerin, ancak %43 ünü karşılayabilmektedir. Bu durum, Müessesenin geleceği için olumlu düşünülmesini ortadan kaldırmaktadır. İşgücü ağırlıklı derin yeraltı madenciliğinin özelliği nedeniyle işçilikler dahil üretim maliyeti giderlerinin tamamına yakını sabit nitelik taşımaktadır. Bu nedenle üretim miktarı azaldıkça sabit giderlerden birim üretim başına düşen pay artmakta üretim maliyetleri yükselmektedir. Artan maliyeti satış fiyatlarına yansıtma imkanı bulunmadığından sabit giderler doğrudan zarara dönüşmektedir. Üretim miktarı azaldıkça buna bağlı olarak satış miktarı da azalmakta satışlardan elde edilen hâsılat işçi ücretlerini bile karşılayamamaktadır. Zararın azaltılması ve mali yapının iyileştirilebilmesi için, işyeri disiplinine önem verilmesi ile işgücü verimliliğinin yükseltilmesi, üretim ve satış miktarlarının artırılması gerekmektedir.

18 Sayıştay IV- İŞLETME ÇALIŞMALARI TTK Üzülmez Müessesesi tarafından hazırlanan 2012 yılı İşletme Bütçesi ve İş Programı Müessese Yönetim Komitesinin 23.12.2011 tarih, 64 sayılı kararı ile kabul edilmiş, TTK Yönetim Kurulunun 30.12.2011 tarih, 38/445 sayılı kararıyla onaylanmıştır. Müessesenin 2012 yılı iş programında; 30 u memur, 380 i sözleşmeli, 2.037 si de işçi olmak üzere toplam 2.447 personel ile çalışılacağı programlanmıştır. Bu dönemde Müessese işletmelerinde 387.840 ton satılabilir kömür üretileceği, bu miktarın 9.090 tonunun iç tüketimde sarf edieceği ve kalan 378.750 tonun satışa sunulacağı öngörülmüştür. Satışa arz edilecek 378.750 ton taşkömüründen 70.793 bin lira tutarında satış hasılatı elde edileceği ve 2012 yılı sonunda Müessese faaliyetlerinin 101,5 milyon lira zararla sonuçlanacağı tahmin edilmiştir. Müessesenin 2012 yılı işletme faaliyetleri sonucunda ise; 1.884 ü işçi, 220 si sözleşmeli ve 16 sı da memur olmak üzere toplam 2.225 personel çalışmış, 277.045 ton satılabilir üretim gerçekleşmiş, bu miktarın 7.837 tonu iç tüketimde kullanıldıktan sonra 269.306 ton satılabilir taşkömürü üretimi gerçekleşmiş, bu miktarın 268.742 tonluk kısmı satılmış, kalan 564 ton kömür stoku da ertesi yıla devredilmiştir. Müessesenin 2012 yılında kömür satışından elde ettiği 50.211,9 bin lira tutarındaki net satış hasılatına ilave olarak diğer faaliyetlerden sağladığı gelir ve karların toplam tutarı 58.269,9 bin lira olmuş, toplam giderlerin 176.093,5 bin lira tutarında gerçekleşmesi sonucunda 117.823,6 bin lira tutarında dönem zararı meydana gelmiştir. İşletme faaliyetlerini oluşturan unsurlar, raporun ilgili bölümlerinde değerlendirilmiştir. A-Giderler: 2012 yılı işletme bütçesi ile ödeneği verilen gider türleri ve gerçekleşen harcamalar aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir.

19 2011 2012 Yılı Ödeneğin Ödeneğe Gerçekleşen Ödenek Gerçekleşen Son Göre sapma Giderler Durumuna İlk Son Göre fark İlk Son Durum Durum Duruma Duruma Göre Göre Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL % % 0-İlk madde ve malzeme 14.625 16.945 16.845 15.672 (1.173) (8) (7) 1-İşçi ücret ve giderleri 104.467 105.500 109.130 108.516 614 3 3 2-Memur ve sözleşmeli personel Ücret ve giderleri 9.981 13000 11.500 11.140 (360) (14) (3) 3-Dışarıdan sağlanan fayda hizmetler 16.149 24.832 21.602 17.681 (3.921) (29) (18) 4-Çeşitli giderler 1.050 1.400 1.600 1.265 (335) (10) (21) 5-Vergi resim ve harçlar 388 750 550 342 (208) (54) (38) 6-Amortisman ve tükenme payları 2.993 2.750 3.950 3.724 (226) 35 (6) 7-Finansman giderleri Toplam 149.653 165.177 165.177 158.340 (6.837) (4) (4) Üzülmez Müessesesinin 2012 yılı işletme bütçesinde faaliyet giderleri için başlangıçta toplam 165.177 bin lira tutarında ödenek tahsis edilmiş, yıl sonu itibarıyla bu ödeneğin % 96 oranında 158.340 bin liralık kısmı harcanmıştır. Yıl içinde işletme bütçesinin tamamını etkileyecek ölçüde revize işlemi yapılmamış, bazı fasıllar arasında küçük tutarlı aktarmalar yapılmış ve bütçe büyüklüğü yıl sonu itibariyle aynı kalmıştır. Toplam harcamaların, % 75,5 i işçi, memur ve sözleşmeli personel giderlerinden, %9,8 i ilk madde ve malzeme, %11,1 i dışarıdan sağlanan fayda ve hizmet giderlerinden, kalan % 3,6 sı da diğer harcamalardan oluşmaktadır. B-Tedarik işleri : TTK Yönetim Kurulu nun 30.06.1994 tarih ve 174 sayılı kararı ile ihtiyaç duyulan mal ve hizmetleri en ekonomik şekilde tedarik edebilmek amacı ile tüm kuruluşun mal ve hizmet alım işlerinin tek elden Genel Müdürlük adına Makine ve İkmal Dairesi ile işbirliği içinde Satınalma Dairesi Başkanlığı tarafından gerçekleştirilmektedir. Satınalma Dairesi, maden direği alımlarında İşletmeler Dairesi ile diğer özellikli mal gruplarına ait alımlarda ilgili daireler ile işbirliği içinde çalışmaktadır. Kuruluşta tedarik işleri; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ile bu kanunun istisnalara ilişkin 3/G maddesi kapsamındaki alımlar için hazırlanan ve 30.10.2003

20 Sayıştay tarih ve 25274 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan TTK Hizmet Alımları ve Yapım İşleri ile ilgili Yönetmelik hükümlerine göre yürütülmektedir. Genel Müdürlükçe tek elden yapılan toplu alımlar dışında, çok acil olup ambarlarda bulunmayan malzemeler, TTK Yönetim Kurulunun 14.04.2006 tarih ve 124 sayılı kararı ile yeniden düzenlenen Küçük Kasalar Yönergesi hükümleri çerçevesinde tanınan limitlere göre Müesseselerce satın alınmaktadır. 1-Alımlar: a) İlk madde ve malzeme alımları: 2012 yılında öngörülen ve gerçekleştirilen malzeme alımları aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir. 2011 2012 Yılı Alımlar Ödeneğin Yılında Program Ödeneği ilk İlk Son Durumuna Gerçekleşen Gerçekleşen Durum Durum göre Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Sapma % 1-Maden Direği 4.887 4.460 5.000 4.772 5 2-Demir tahkimat malzemesi 2.347 2.000 3.000 2.769 38 3-Patlayıcı maddeler 1.384 1.350 1.350 1.306 (3) 4-Akaryakıt ve yağlar 164 300 300 245 (19) 5-İş makine lastikleri 6-Demir ve çelikler 317 430 430 400 (7) 7-Alet, edevat ve idari teçhizat 152 334 334 282 (16) 8-Sosyal işler malzemesi 336 540 540 355 (32) 9-Kırtasiye ve matbua 36 120 120 55 (55) 10-Sair malzeme - - - - - - İç 2.604 4.306 4.306 2.320 (46) - Dış - - - - - Toplam (1+2+ 10) 12.227 13.840 15.380 12.504 (10) 11-Yedekler -İç 3.625 5.660 4.120 3.737 (43) -Dış Genel Toplam (1+2+.11) 15.852 19.500 19.500 16.241 (24) Verilen Sipariş Avansları - - - 861 - Müessesenin 2012 yılı alım programında 19.500 bin lira tutarında işletme malzemesi alımı yapılacağı tahmin edilmiş, yılsonunda gerçekleşen toplam alım tutarı ise 16.241 bin lira olmuştur. Toplam alımların; % 29,4 oranında 4.772 bin liralık kısmını maden direkleri, % 17 oranında 2.769 bin liralık kısmını demir tahkimat malzemesi, % 14,3 oranında 2.320 bin liralık kısmını sair malzemeler, % 23 oranında 3.737 bin liralık kısmını yedekler, % 7 oranında 1.306 bin liralık kısmını patlayıcı maddeler, % 9,3 oranındaki kalan kısmı da diğer malzemeler oluşturmaktadır.