EKONOMĠDE TEMĠZ UFUKLAR; ÇEVRE DOSTU YENĠLĠKÇĠLĠK VE YENĠ ENERJĠ EKONOMĠSĠ Dr. Baha Kuban Temiz Dünya Ekolojik Çözümler Platformu Ege Arge ve Teknoloji Günleri AREGE 1-3 Aralık 2010 1
Firma iflasları ABD GSMH ABD Ev Kredileri 2009, Global Finansal Kriz; Kayıplar ve Kurtarma Fonları (trilyon ABD $) ABD Devlet Kurtarma Fonu Yoksul ülke ödenmeyen yardımlar Yoksul ülke verilen yardımlar Ġngiltere GSMH AB Yardım fonları Dünya silahlanma maliyeti, 2007 Ġngiltere kurtarma fonları Irak savaģının ABD ye maliyeti En yoksul ülke borçları Marshall Yardımı 2
Dünya Ekonomisinde Kriz; DüĢen Kar Oranları 3
Dünya Ekonomisi; KiĢi baģı GSH eğilimleri 4 Anwar Sheikh, Explaining the Global Economic Crisis
Ekonomik Kriz; Kurtarma Fonları ve bölgesel GSH oranları Kaynak: DEKA Bank 2009 5
KRĠZ VE YEġĠL MODERNĠZASYON GREEN NEW DEAL, YENĠ YEġĠL DÜZEN? Yeşil fonların oranları 6
CO2 salımlarında azalma (000 ton Krizden çıkış seçenekleri: Her 1 milyar ABD $ harcama için ekonomi ve çevreye etkiler; daire büyüklüğü = istihdam Kaynak : UNEP 2009 Enerji harcamalarında azalma (milyon ABD $) 7
Ekonomik KRĠZ VE İklimsel KRĠZ 2012 sonrası iklim değiģikliği rejimi Toplam küresel SG(CO 2e ) 1990 41 GT 2005 45 GT 2050(BAU) 80 GT Atmosferde ~ 500 ppm (kararlılık için eşik) 2050 20 GT (dünya nüfusu 9M) Ya da kişi başı 2T 8
Bugün (kişi başına emisyonlar); Türkiye ~ 4T Gelişmiş ülkeler(ab,japonya) ~ 10-12T ABD ~ 20-25T Çin ~ 5T Hindistan ~ 2T 9
Dolayısıyla; Gelişmiş ülkelerde %80-90 azaltım Gelişmekte olan ülkelerde: SIFIR EMĠSYON BÜYÜME! (Türkiye için azaltım da sözkonusu ) 10
2050 de 20 GT için gerekli sermaye enjeksiyonu; 2020 ye kadar 25-75 milyar ABD$/yıl 2030 a kadar 100 milyar ABD$/yıl Mevcut CDM ~ 6 milyar ABD$/yıl EU-ETS ~ 24 milyar ABD$ (2006) 11
1. Teknoloji Politikası 2. Sanayi için uluslararası standartlar 3. Enerji verimliliği eşikleri 12
Üç eģ-zamanlı ve acil politika gündemi: 1. Mevcut düşük ve sıfır karbon teknolojilerin hızla yaygınlaştırılması 2. Ticarileşme sınırındaki teknolojilerin ölçeklerinin hızla büyütülerek uygulanmaları 3. Yeni teknik gelişme, kırılma noktaları yaratma 13
1. Mevcut teknolojilerin yaygınlaģtırılması Bugün mevcut özellikle enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji alanındaki düşük karbon teknolojilerinin yaygınlaşmasını engelleyen PAZAR TÖKEZLEMESİ: a. Seragazı emisyon maliyetlerinin içselleştirilememesi(çözüm: uygun karbon fiyatı) b. Piyasa esneksizlikleri, yetersiz teşvik, bilgi açığı, yetersiz finansman, tersine teşvikler (çözüm:herbiri için ayrı ayrı kamu müdahalesi) 14
Mevcut teknolojilerin yaygınlaģtırılması (devam) c. Karbon Kilitlenmesi: Uzun dönemde yüksek karbon teknolojilerinin artan getiriler nedeniyle yerleşmesi, riske girmeme davranışı, altyapı ve sistem ağırlığı. (çözüm: tüm yeni teknoloji alanlarında olduğu gibi teknoloji stratejilerinin, bilim ve teknoloji politikalarının uygulanması) Yalnızca en iyi teknoloji pratiklerinin (best practice) yaygınlaşmasıyla 2030 a kadar 5-10 GT CO 2e tasarruf edilebilir. Enerji yoğun üretim kolları: çimento, demir-çelik, yapılar, elektrik üretimi ve otomobiller 15
ÇEVRE DOSTU YENĠLĠKÇĠLĠK EKO ĠNOVASYON? Ekonomik büyümenin mal ve hizmet üretiminin çevreye yaptığı olumsuz etkilerden kurtulması İnovasyon politikaları çevre öncelikli değildir Çevre politikaları fazlaca kısa vadeli ticarileşebilir hedeflere öncelik vermektedir. İklim değişikliğine en iyi yanıt: Eko-inovasyon 16
Büyük Teknolojik Sistemlerin Dönüşümü Coğrafi ölçek küresel kıtasal bölgesel proses ürün sistem yerel EOP Zaman (yıl) 17
Çevre dostu teknolojik yenilik politikaları İklim değişikliğinin durdurulması, dünyada refah artışının çevre kirliliğine yol açmadan gerçekleşmesi için; İnovasyon(yenilik) politikalarının SÜREKSİZLİK ve kırılma noktaları yaratacak biçimde tasarımlanması Yenilik ve çevre politikalarının birleştirilmesi gerekecektir. 18
Birim maliyet DENEYĠM EĞRĠSĠ KIRILMA NOKTALARI Teknoloji A Teknoloji B Giriş noktaları Yapısal Teknoloji Değişimi teknolojiye müdahale ARGE Politikası Toplam çıktı Kırılma Noktası teknoloji uygulamaya müdahale Sanayi Politikası piyasaya müdahale - Fiyatlar 19
Kırılma noktasında yeni büyüme düzlemleri 1. Enerji tedariğinin çeģitlendirilmesi(merkezi olmayan) Güneş Enerjisi Isıl, Elektrik Jeotermal Rüzgar Biyo Yakıtlar - Çöp Gazı Hayvan Çiftlikleri(metan) CHP(Isı+Elektrik) Eş-Yakma(biyo-kütle takviyesi) Biyo-yakıtlar(biyodizel, biyo-etanol) Akıntı-Dalga 20
2. Enerji etkin imalat ve ürünler Onlarca kez daha verimli imalat sanayii prosesleri Düşük enerji dayanıklı ev ürünleri ve cihazlar 3. Sıfır(ya da + ) enerji yapılar Eko mimari tasarım Çevre dostu inşaat malzemeleri ve inşaa süreçleri Düşük enerji aydınlatma Yeni mikro-enerji teknolojileri ve depolama 21
4. DüĢük enerji, yüksek performanslı kentler Yerel yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı Enerji etkin, sürdürülebilir kentsel planlama Düşük enerji, düşük karbon kentsel ulaşım politikası % 100 enerji etkin inşaa edilmiş çevre, altyapı ve yapılar 5. Sürdürülebilir kentsel/kentlerarası ulaģım Raylı sistemler/toplu ulaşım Yenilenebilir yakıt kullanımı Düşük enerji motor 22
TÜRKĠYE : ÇEVRE DOSTU YENĠLENME ATILIMI* Yatırım Miktarı (milyar $/ABD) GSMH Artışı (milyar $/ABD) Yeni İstihdam 000 kişi Yeni Enerji 1.5 13.0 40 Enerji Etkin Sanayii ve Ürünler Enerji Etkin Yapılar Enerji Etkin Kent - Altyapı 2.5 13.0(780) 40(2,400) 2.0(120) 13.0(780) 35(2100) 3.0(180) 11.0(660) 35(2,100) TOPLAM 9.0(540) 50.0(3,000) 150(11,000) *ABD Apollo Projesi Analiz Yöntemi kullanılarak 23
YENİ EKO-EKONOMİ Hizmetler Yeni Enerji Alışveriş Merkezleri Dağıtılmış güç tedariği Noktasal talep tatmini Çift sayaçlama Temiz enerji tedarikçileri Ulaşım Taşıt Güneşpilleri Biyoyakıtlar Sıfır Emisyon Taşıtlar Altyapı Akü, yakıt hücresi Akıllı ağ cihazları Akıllı aydınlatma Bilişim_Enerji Akıllı duyargalar İleri ağ bileşneleri Yüksek gerilim DC dağıtım Akıllı elektrik şebekesi yönetim sistemleri Güç Üretimi Nano-Güç Güneş-Elektrik Rüzgar Dalga enerjisi Jeotermal Biyokütle Güneş-Isı Enerji Depolama Mini yakıt hücreleri Süper-kapasitörler süper iletkenler Manyetik depolama Ev suyu geri dönüşümü İleri depolama kavramları Volanlar, sıkıştırılmış hava Isı-depolama Malzeme Biyopolimerler Moleküler Nanoteknoloji, Kimyasallar ve Çözücüler Yeni çimento ve diğer inşaat malzemeleri Atıklar ve Geri Dönüşüm Teknoloji geri dönüşüm Biyo-onarım Ev suyu geri dönüşümü Su Ev suyu geri dönüşümü Su arıtma Kirli su geri dönüşüm Su Yönetimi Kişisel Konut Ticari Endüstriyel Kamusal Enerji Şirketleri