ORTA VADELİ PROGRAM (2016-2018) 11 Ocak 2016
DÜNYA EKONOMİSİ 2 2
Küresel Büyüme (%) Küresel büyüme, kriz sonrasında kriz öncesi döneme göre düşük seyretmektedir. 5 4,7 4 3,8 3,2 3 2 2002-2007 Ortalama 2008-2015 Ortalama 2016-2018 Ortalama Kaynak: IMF Küresel Ekonomik Görünüm Raporu 3
Küresel Büyümeye Katkı (% puan) 5 Kriz sonrasında gelişmekte olan ülkeler küresel büyümeye yüksek katkı sağlarken son dönemde gelişmiş ülkeler hızlanmıştır. 4 3 3,3 2 2,8 2,8 1 0 1,4 2002-2007 Ortalama 0,4 2008-2015 Ortalama 0,9 2016-2018 Ortalama Gelişmiş Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler Kaynak: IMF Küresel Ekonomik Görünüm Raporu 4
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015T 2016T 2017T 2018T 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015T 2016T 2017T 2018T 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015T 2016T 2017T 2018T 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015T 2016T 2017T 2018T ABD ve Avro Bölgesi Görünümü ABD ekonomisi toparlanırken Avro Bölgesi nde büyüme ılımlı seyir göstermektedir. (%) 5 4 3,3 3 2 1 0-1 -2-3 2,7 1,8 ABD Büyümesi 2,5 1,6 2,2 1,5-0,3-2,8 2,4 2,6 2,8 2,8 2,7 (%) 5 4 3 1,7 2 1 0-1 -2-3 -4-5 3,2 3,0 Avro Bölgesi Büyümesi 2,0 1,6 0,9 1,5 1,6 1,7 1,6 0,5-0,8-0,3-4,6 (%) 14 İşsizlik Oranı 6 (%) Enflasyon Oranı 12 10 8 6 5 4 3 2 1 4 2 0-1 ABD Avro Bölgesi Kaynak: IMF Küresel Ekonomik Görünüm Raporu ABD Avro Bölgesi 5 5
Önümüzdeki Döneme İlişkin Küresel Ekonomik Gündem Gelişmekte Olan Ülkelerdeki Yavaşlama ve Düşük Küresel Ticaret Hacmi Düşük Emtia Fiyatları ve Emtia İhraç Eden Ülkelerdeki Talep Düşüklüğü Gelişmiş Ülke Para Politikaları Arasındaki Ayrışma Gelişmekte Olan Ülkelere Yönelik Sermaye Akımlarında Yavaşlama Jeopolitik Gerginlikler ve Siyasi Belirsizlikler 6 6
Çin ve Hindistan Hariç Gelişmekte Olan Ekonomiler Büyümesi (%) Gelişmekte olan ekonomilerin önümüzdeki dönemde zayıf seyrini sürdürmesi beklenmektedir. 6 5,7 5 4 3,4 3,5 3 2 2002-2007 Ortalama 2008-2015 Ortalama 2016-2018 Ortalama Kaynak: IMF Küresel Ekonomik Görünüm Raporu 7
Dünya Ticaret Hacmi Büyümesi (%) Dünya ticaret hacmi büyümesi küresel kriz sonrasında ivme kaybetmiştir. 9 8 7,5 7 6 5 4,4 4 3 2,9 2 2002-2007 Ortalama 2008-2015 Ortalama 2016-2018 Ortalama Kaynak: IMF Küresel Ekonomik Görünüm Raporu 8 8
150 120 90 60 30 2008-1 35 7 9 11 2009-1 35 7 9 11 2010-1 35 7 9 11 2011-1 35 7 9 11 2012-1 35 7 9 11 2013-1 35 7 9 11 2014-1 35 7 9 11 2015-1 35 7 9 11 2016 2017 2018 Brent Petrol Varil Fiyatı (ABD Doları) Kaynak: Reuters Not: 2016 yılı ve sonrası dönem OVP varsayımıdır. 9
Oca.08 May.08 Eyl.08 Oca.09 May.09 Eyl.09 Oca.10 May.10 Eyl.10 Oca.11 May.11 Eyl.11 Oca.12 May.12 Eyl.12 Oca.13 May.13 Eyl.13 Oca.14 May.14 Eyl.14 Oca.15 May.15 Eyl.15 Düşük Emtia Fiyatları (Endeks 2005=100) 270 250 230 210 190 170 150 130 110 90 70 Emtia Gıda Metal Enerji Kaynak: IMF 10
2007-Ç1 Ç3 2008-Ç1 Ç3 2009-Ç1 Ç3 2010-Ç1 Ç3 2011-Ç1 Ç3 2012-Ç1 Ç3 2013-Ç1 Ç3 2014-Ç1 Ç3 2015-Ç1 Ç3 2016-Ç1 Ç3 2017-Ç1 Gelişmiş Ülkelerde Politika Faiz Oranları* (%) 6 5 4 3 2 1 0 ABD Avro Japonya (*) Kesikli çizgiler Bloomberg tahminidir. Kaynak: Bloomberg 11
Yükselen Ekonomilere Yönelik Özel Sermaye Akışı (net, milyar $) 600 561 558 400 200 0 66 127 75 125 189 222 238 8 407 440 301 319 32-200 -400-306 -600 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 GT -540 2016 T Kaynak: IIF 12
ORTA VADELİ PROGRAM 13 13
Orta Vadeli Programın Temel Amaçları İstikrarlı ve kapsayıcı niteliğiyle büyümeyi artırmak Enflasyonu düşürmek Cari açıktaki azalma eğilimini korumak Ekonominin rekabet gücünü, istihdam ve verimlilik seviyesini artırmak Mali disiplinin kalitesini artırmak ve kamu maliyesini güçlendirmek 14 14
Program Döneminde Büyüme Stratejisi Beşeri sermayenin geliştirilmesi İşgücü piyasasının etkinleştirilmesi Teknoloji ve yenilik geliştirme kapasitesinin artırılması Fiziki altyapının güçlendirilmesi Kurumsal kalitenin iyileştirilmesi 15 15
ORTA VADELİ PROGRAM 2016-2018 TEMEL MAKROEKONOMİK BÜYÜKLÜKLERİ 16 16
GSYH Büyümesi (%) 6 5 4,5 5,0 5,0 4 4,0 3 2,9 2 2014 2015 GT 2016 P 2017 P 2018 P GT: Gerçekleşme Tahmini P: Program 17 17
Cari İşlemler Açığı (% GSYH) 7 6 5,8 5 4,4 4 3,9 3,7 3,5 3 2 1 2014 2015 GT 2016 P 2017 P 2018 P GT: Gerçekleşme Tahmini P: Program 18 18
Toplam Yurtiçi Tasarruflar (% GSYH) 18 17,8 17,2 17 16,5 16 15,6 15 15,0 14 2014 2015 GT 2016 P 2017 P 2018 P GT: Gerçekleşme Tahmini P: Program 19 19
İşsizlik Oranı (%) 10,6 10,2 10,2 10,2 9,9 9,9 9,8 9,6 9,4 2014 2015 GT 2016 P 2017 P 2018 P GT: Gerçekleşme Tahmini P: Program 20 20
Enflasyon Oranı (%) 10 9 8,2 8,8 8 7,5 7 6 6,0 5 5,0 4 2014 2015 2016 P 2017 P 2018 P P: Program 21 21
Merkezi Yönetim Bütçe Açığı (% GSYH) 1,6 1,4 1,2 1,3 1,2 1,3 1,0 1,0 0,8 0,8 0,6 2014 2015 GT 2016 P 2017 P 2018 P GT: Gerçekleşme Tahmini P: Program 22
Merkezi Yönetim Program Tanımlı Faiz Dışı Fazlası (% GSYH) 1,2 1,0 0,8 0,5 0,5 0,4 0,4 0,0 0,1 2014 2015 GT 2016 P 2017 P 2018 P GT: Gerçekleşme Tahmini P: Program 23
Kamu Kesimi Borçlanma Gereği (% GSYH) 0,7 0,6 0,6 0,5 0,4 0,3 0,3 0,3 0,3 0,2 0,1 0,0 0,0 2014 2015 GT 2016 P 2017 P 2018 P GT: Gerçekleşme Tahmini P: Program 24
Kamu Kesimi Program Tanımlı Faiz Dışı Fazlası (% GSYH) 1,5 1,3 1,1 1,0 0,8 0,6 0,6 0,5 0,0 2014 2015 GT 2016 P 2017 P 2018 P GT: Gerçekleşme Tahmini P: Program 25
AB Tanımlı Borç Stoku (% GSYH) 35 33,5 33 32,6 31,7 31 30,5 29,5 29 27 2014 2015 GT 2016 P 2017 P 2018 P GT: Gerçekleşme Tahmini P: Program 26 26
Yapısal Reformlar Onuncu Kalkınma Planı kapsamında yer alan 25 öncelikli dönüşüm programı açıklanan takvim çerçevesinde takip edilecektir. Öncelikli dönüşüm programları kapsamında hazırlanmış ve bir kısmı uygulamaya konulmuş Eylem planlarında yer alan 1248 adet eylemin gerçekleştirilmesi sürecinde yasal düzenlemeler hızlandırılacaktır. 10 Aralık 2015 tarihinde, 64. Hükümet Programı kapsamında yapısal reformlar ve icraatları içeren 2016 Yılı Eylem Planı kamuoyuna duyurulmuştur. 27 27
Reform Programımız Sektörel Dönüşüm (Mikro Reformlar) Yapısal Reformlar (Makro) AB ye Uyum Süreci 28 28
25 Öncelikli Dönüşüm Programları (10. Kalkınma Planı) İthalata Olan Bağımlılığın Azaltılması Öncelikli Teknoloji Alanlarında Ticarileştirme Kamu Alımları Yoluyla Teknoloji Geliştirme ve Yerli Üretim Yerli Kaynaklara Dayalı Enerji Üretimi Enerji Verimliliğinin Geliştirilmesi Tarımda Su Kullanımının Etkinleştirilmesi Sağlık Endüstrilerinde Yapısal Dönüşüm Sağlık Turizminin Geliştirilmesi Taşımacılıktan Lojistiğe Dönüşüm Üretimde Verimliliğin Artırılması Yurtiçi Tasarrufların Artırılması ve İsrafın Önlenmesi İstanbul Uluslararası Finans Merkezi Kamu Harcamalarının Rasyonelleştirilmesi Kamu Gelirlerinin Kalitesinin Artırılması İş ve Yatırım Ortamının Geliştirilmesi İstatistiki Bilgi Altyapısını Geliştirme Ailenin ve Dinamik Nüfus Yapısının Korunması İşgücü Piyasasının Etkinleştirilmesi Kayıt Dışı Ekonominin Azaltılması Temel Ve Mesleki Becerileri Geliştirme Nitelikli İnsan Gücü için Çekim Merkezi Sağlıklı Yaşam ve Hareketlilik Yerelde Kurumsal Kapasitenin Güçlendirilmesi Rekabetçiliği ve Sosyal Uyumu Geliştiren Kentsel Dönüşüm Kalkınma İçin Uluslararası İşbirliği Altyapısının Geliştirilmesi 29
2016 Yılı Eylem Planı Eylem Planı 3 ay, 6 ay ve 1 yılda gerçekleştirilecek reformlardan ve icraatlardan oluşmaktadır. 2016 Yılı Eylem Planı Kapsamındaki Ekonomik Reformların Temel Amaçları: Güçlü ve sürdürülebilir büyüme ile yüksek gelir seviyesine ulaşılması Güçlü ve sürdürülebilir büyümeden toplumun bütün kesimlerinin faydalanmasının sağlanmasını ifade eden kapsayıcı büyüme nin sağlanması 30 30
İşgücü Piyasası Reformu Kıdem tazminatı Kısmi zamanlı ve esnek çalışma Özel istihdam büroları İşbaşı Eğitim Programları Turkuaz Kart ile nitelikli insan gücü 31
Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Yeni Patent Kanunu ve Ar-Ge destekleri Bürokrasinin azaltılması İhtisas Mahkemeleri Orta ve yüksek teknolojili üretime teşvik 32
Yargı Reformu Yargıda ihtisaslaşma Bilirkişilik sistemi İş mahkemelerinin etkinliğini artırma Tahkim Merkezlerinin faaliyete geçmesi İstinaf mahkemelerinin etkinliğini artırma Noterlik sisteminin yeniden yapılandırılması 33
Şeffaflık ve Yolsuzlukla Mücadele Siyasi Etik Kanunu Kamu İhale Kanunu Siyasetin finansmanında şeffaflık İmar planı değişikliklerinin kurala bağlanması 34
Kamu Maliyesi Reformları Gelir Vergisi Kanunu Vergi Usul Kanunu Performans Bütçeleme Harcama Reformu 35
Kamu Yönetimi Reformu Kamu Personel Reformu Verimlilik, Hesap Verebilirlik & Şeffaflık Performansa Dayalı Kültür e-devlet 36
Eğitim Reformu Öğretmen Akademisi Eğitim Kalite Endeksi Mesleki & Teknik Eğitim Okul Bazlı Bütçe Yabancı Dil Eğitimine Öncelik Hayat Boyu Öğrenme Merkezleri 37
AB ye Uyum Süreci: Ana Gündem Gümrük Birliği Anlaşmasının geliştirilmesi Geri Kabul Anlaşmasının hayata geçirilmesi Vize Muafiyeti çalışmalarının tamamlanması 38
TABLOLAR 39 39
Büyüme ve Enflasyon 2014 2015GT 2016P 2017P 2018P GSYH Büyümesi (%) 2,9 4,0 4,5 5,0 5,0 GSYH (Milyar TL) 1.747 1.963 2.207 2.489 2.770 Kişi Başına Milli Gelir ($) 10.390 9.286 9.364 10.030 10.659 TÜFE Yıllık Artış Hızı* (%) 8,2 8,8 7,5 6,0 5,0 (*) 2015 yılsonu gerçekleşme rakamıdır. GT: Gerçekleşme Tahmini P: Program 40 40
Ödemeler Dengesi (Milyar $) 2014 2015GT 2016P 2017P 2018P İhracat (Fob) 157,6 143,9 155,5 175,8 201,4 İthalat (Cif) 242,2 207,1 210,7 243,1 273,2 Dış Ticaret Dengesi -84,6-63,1-55,2-67,2-71,8 Seyahat Gelirleri 29,6 27,0 27,0 29,4 31,8 Cari İşlemler Dengesi -46,5-31,7-28,6-29,3-29,9 Cari İşlemler Dengesi / GSYH (%) -5,8-4,4-3,9-3,7-3,5 GT: Gerçekleşme Tahmini P: Program 41 41
İşgücü Piyasası 2014 2015GT 2016P 2017P 2018P İstihdam Düzeyi (Bin Kişi) 25.933 26.655 27.292 27.960 28.604 Tarım Dışı İstihdam (Bin Kişi) 20.463 21.157 21.876 22.704 23.522 İstihdam Oranı (%) 45,5 46,1 46,5 46,9 47,4 İşgücüne Katılım Oranı (%) 50,5 51,3 51,7 52,1 52,4 İşsizlik Oranı (%) 9,9 10,2 10,2 9,9 9,6 GT: Gerçekleşme Tahmini P: Program 42 42
Merkezi Yönetim Bütçesi (Milyar TL) 2014 2015GT 2016P 2017P 2018P Toplam Harcamalar 448,8 506,0 570,5 618,6 669,3 Faiz Dışı Harcamalar 398,8 453,0 514,5 559,6 606,3 Faiz Harcamaları 49,9 53,0 56,0 59,0 63,0 Toplam Gelirler 425,4 483,4 540,8 593,6 646,2 Vergi Gelirleri 352,5 407,5 459,2 511,0 566,5 Diğer Gelirler 72,9 75,9 81,7 82,6 79,7 Bütçe Dengesi -23,4-22,6-29,7-25,0-23,1 GT: Gerçekleşme Tahmini P: Program 43 43
Kamu Maliyesi (GSYH ya Oran,%) 2014 2015GT 2016P 2017P 2018P Kamu Kesimi Dengesi -0,6 0,0-0,3-0,3-0,3 Merkezi Yönetim Bütçesi -1,3-1,2-1,3-1,0-0,8 Diğer Kamu 0,7 1,2 1,0 0,7 0,5 Kamu Kesimi Faiz Dışı Dengesi(*) 0,6 0,8 0,6 1,1 1,3 Merkezi Yönetim Bütçesi 0,5 0,4 0,1 0,5 1,0 Diğer Kamu 0,1 0,4 0,5 0,6 0,3 (*) Program Tanımlı GT: Gerçekleşme Tahmini P: Program 44 44