Prof. Dr. Ali Bozer in son kitab : "Siyasal Yaflam mdaki Konuflmalar m ve Baz Önemli Olaylar." Yazan: DEMİR AYTAÇ Avrupa Birli i nin o zaman genifllemesinden sorumlu Say n Komiser Bangemann San r m hiçbir ülke baflvurudan önce bu kadar ayr nt l bir inceleme yapmam flt r. demifltir. Son günlerde ngiltere Eski Baflbakan Margaret Thatcher ve ABD Eski D fliflleri Bakan Madeleine Albright n siyaset an lar ve yapt klar konuflmalar ndan derlenen kitaplar n okurken duymufl oldu um zevkin ve mutlulu- un ayn s n, bu sefer bizden bir de erin, kitab nda buldum. De erli Bilim adam ve siyasetçimiz Prof. Dr. Ali Bozer in son kitab : "Siyasal Yaflam mdaki Konuflmalar m ve Baz Önemli Olaylar" Prof. Dr. Ali Bozer
Kitap üç ana bölümden oluflmakta. Birinci bölümde TBMM de yap lan konuflmalar, ikinci bölümde Devlet Bakan ve Baflbakan Yard mc s s fat yla yap lan konuflmalar ve son bölümde D fliflleri Bakan olarak yap lan konuflmalar. Konuflma bafll klar birçok önemli konuya de inirken, farkl mekânlarda farkl dinleyici topluluklar na Türkçe, Frans zca ve ngilizce olarak yap lm fl. Türkiye nin AB yolculu unun ne kadar çetin savafl mlardan, ne denli büyük emekten sonra, bugünlere geldi ini ö renmek; yak n tarihimizi do ru bilmek ve bu ülkenin iyi yetiflmifl insan gücü ile neler baflarabilece ini anlamak aç s ndan bu kapsaml yap t n 100 çok de erli oldu unu düflünüyorum. Rahmetli Turgut Özal in Ali haysiyetimizle oynatmamaya dikkat et! diyecek kadar baflvuru tarihimizi ve ak betini Ali Bozer in omuzlar na yükledi i; yurt içinde ve d fl nda karfl s na konan maddi ve manevi bir çok engele, hocam z n nas l dayanabildi- ini, hain s k nt lar n içerisinde bu ülkenin AB baflvurusunu nas l gerçeklefltirdi ini okurken, bazen yüzünüzde hafif bir gülümseme, ço u zaman da "Bu kadar da olmaz art k" diyorsunuz. Prof. Dr. Ali Bozer in konuflmalar n okurken, bir süre sonra kitab n özünde bir bütünlü ün hakim oldu- unu ve gerçekte Say n Bozer in okuyucuyu ayn yönde çift fleritli bir yolda, yolculu a ç kard n fark ediyorsunuz. Bir fleritte AB ilerlerken, di er fleritte ona paralel olarak bizdeki Bat l laflma seyir ediyor De erli hocam z Say n Bozer, Avrupa Birli i felsefesinin ilk olarak, 1849 y l nda Paris Bar fl Kongresi nde Victor Hugo nun "Bir gün gelecek siz bütün Avrupa milletleri kiflili inizi ve farkl l n z oluflturan de erleri kaybetmeden bir Avrupa kardeflli ini yaratacaks n z" sözleri ile somut ve aç k olarak ifade etmesiyle bafllam fl-
Prof. Dr. Ali Bozer : "1946 y l nda Winston Churchill Avrupa Birleflik Devletleri nin kurulmas n önermifl, bu tarihten üç y l sonra, Avrupa Konseyi kurulmufltur." t r diyor. Daha sonra ise, kinci Dünya savafl nda "20 milyon insan n ölmesi, medeniyet eserlerinin tahrip edilmesi, fakirleflme, AB fikrini yeniden canland rm fl" ve "1946 y l nda Winston Churchill Zürih Üniversitesi nde verdi i konferansta 'Avrupa Birleflik Devletleri'nin kurulmas n önermifl, bu tarihten üç y l sonra, Avrupa Konseyi kurulmufltur." diyor. Bu tarihi süreci ayr nt lar ile anlat rken, Say n Bozer, bundan yüzy l öncesinde Alman ekonomisti F. List - in, "Ticari birlik ve siyasi birleflme ikiz kardefl gibidirler, biri dünyaya gelmeden öteki do ufla haz r olmaz." diyerek Avrupa ya yol haritas n çizmifl oldu unu vurgulad ktan sonra, sürecin bafllang c na dikkatlerimizi çekiyor: "9 May s 1950 de Fransa Baflbakan Robert Schuman yay mlad bir bildiri ile Fransa-Almanya aras nda kömür ve çelik kaynaklar n n birlefltirilmesini ve savafl sanayisinin temel girdileri olan bu iki maddenin üretim ve kullan m n n uluslarüstü bir organ n sorumlulu unda yönetilmesini istedi. Bu ça r ya F. Almanya, Belçika, talya, Lüksemburg ve Hollanda n n olumlu karfl l k vermeleri üzerine, 18 Nisan 1951 de Avrupa Kömür ve Çelik Toplulu u oluflturuldu." D aha sonra da, "Hangi flartlarda 'tek pazar' kurulabilir?", "Sa layaca faydalar nelerdir?", "Hangi ülkeler belirli tarihlerde bu gerçe i benimsemifller, toplulu a dahil olmufllar ve o y llarda biz neler yapm fl z?" gibi sorular n yan tlar n gözlerimizin önüne seriyor. Avrupa da bu süreç ifllerken ülkemizde Bat l laflma hareketleri nas l bafllad? Osmanl n n Tanzimat dönemi, M. Kemal Atatürk ün, baflta hukuk olmak üzere, tüm devrimleri ve 14 Nisan 1987 Türkiye nin AT ye tam 101
üyelik baflvurusuna kadar devam eden süreçte, bilmemiz gereken ad mlar Say n Bozer bizlere çok aç k anlat yor. Ali Bozer in bu de erli kitapta anlatt klar benim için sadece çok faydal ve e itici olmakla kalmad çok net, bir o denli de sa lam, ve önemli birkaç konuyu da tespit edebilme imkân verdi. Önemli buldu um bu konular sizlerle paylaflmak isterim. yi konuflman n, hitabet sanat n n arkas nda çok önemli bir bilgi birikimi ve iyi bir haz rl k dönemi oldu unu hepimiz biliyoruz. Ancak ben Say n Bozer in konuflmalar nda baflka önemli bir hususu daha tespit ettim: Ayn konuyu, ilgi ve odak noktas farkl dinleyici kitlelerine farkl perspektiflerden sunabilmesi... Yüzeyde ayn tarih anlat l yor gibi geliyor, ancak arka plân her defas nda dinleyici kitlesinin ilgi alan na göre kurgulanm fl. Konuflmalar n bu mercek alt nda okumaktan çok büyük zevk ald m. Bir baflka tespitim, yazar n en önde karar vermek zorunda oldu u konular da dahil olmak üzere her zaman ekip çal flmas n n öneminin alt n srarla çizmesi... Çok s n rl kadrolarla çal flmak zorunda oldu u dönemlerde dahi, kendisi ile birlikte olan yol arkadafllar n n tamam n çok büyük bir kadirflinasl l kla, her defas nda hat rlamas. Büyük baflar lara imza atm fl kiflilerde, ne yaz k ki her zaman bu ruh inceli ini bulam yoruz. Say n Bozer in anekdotlar fleklinde anlatm fl oldu u önemli baz olaylar 102 ise gerçekten çok ilginç. Her biri sizi ayr bir dünyaya götürdü ü gibi, baflar n n ufak ayr nt larda oldu u, sosyal ilflkilerin pay n n büyüklü ü, siyaset yaflam nda k vrak bir zekân n "olmazsa olmaz" oldu unu çok güzel ifade ediyor. Benim en çok keyif ald m ve en önemli buldu um husus ise, 14 Nisan 1987 de Türkiye nin AT ye tam üyelik baflvurusuna kadar devam eden süreçte anlatt klar Askeri darbe sonras, Avrupa da imaj m z n, iliflkilerimizin ve ekonomimizin çok iyi flartlarda olmad bir dönemde yola ç kan Say n Bozer kitab nda çok ilginç an lara da yer vermifl: "Randevu tarihi dahi vermekte gecikenler", "Son anda bask lara katlanamay p, hastal n bahane ederek gelemeyece ini bildirenler" (gerçi an nda bas n toplant s yap p ülkeyi terk ederim diyen Bozer e karfl, di er ülke bakan an nda iyileflmifltir!), "Ben sizi sab rla dinledim flimdi de siz beni sözümü kesmeden dinleyeceksiniz, dedirtenler", "Vize sorunlar yüzünden s n r kap lar na kadar bir konsolosluk görevlimizle gidip, gece yar s s n r kap s nda bekleyen di er konsolosluk görevlimizle yola devam edilebilmesi" bu sürecin zorluklar n vurgulayan an lardan yaln zca birkaç... Ancak, Avrupa Birli i nin o zamanki genifllemesinden sorumlu Komiser Bangemann n n "San r m hiçbir ülke baflvurudan önce bu kadar ayr nt l bir inceleme yapmam flt r" fleklindeki sözlerinin bütün yorgunluklara, çekilen s k nt lara de mifl olabilece ini çok net duyumsuyorsunuz.
Kan mca Prof. Dr. Ali Bozer in hukuk bilgisi, çal flmalar ndaki titizli i, 1971 y l nda henüz AB ye baflvurumuz bile konuflulmazken Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi taraf ndan nsan Haklar Mahkemesi Yarg çl na seçilmesi, mesleki bilgisinin yan s ra Bat n n de erlerini, çok iyi bilmesi, karfl tarafa hiç aç k kap b - rakmam flt r. Baflvurumuz ile ilgili itirazlar n olmamas nda Say n Bozer in büyük katk lar oldu una inan yorum. Bunca emekten sonra, 14 Nisan 1987 Türkiye nin AT ye tam üyelik baflvurusu ile ilgili olarak içimizden baz lar n n, "Bu baflvuru say lmaz" demesine karfl n, Say n Bozer her zamanki zarafeti ile bu olumsuz yay nlar n da kendisine fayda sa lad - n söylüyor; çok aç k ve net yan t n da veriyor: " Zira baflvurumuz reddedilmifl olsayd, iliflkilerimizde bugünkü safhay idrak edebilmemiz için yeniden baflvuruda bulunmam z gerekirdi!" Hâlâ niye AB üzerinde bu kadar çok duruyoruz? Say n Bozer bu merak m z da gideriyor: "Tüm bu oluflumlar n temel amac, toplumlar n refah n art rmakt r. Bu konuda Türkiye nin Topluluktan alacaklar yan nda, verece i çok fleyler mevcuttur. Önemli olan olumlu ve geliflmeye dönük bir dengenin kurulmas d r ki, bunun gerçekleflmemesi için hiçbir neden yoktur. Kitab okurken hem ö reniyor, hem düflünüyorsunuz. BD OCAK 2012 "Tüm bu oluflumlar n temel amac, toplumlar n refah n art rmakt r. Bu konuda Türkiye nin Topluluktan alacaklar yan nda, verece i çok fleyler mevcuttur. Önemli olan olumlu ve geliflmeye dönük bir dengenin kurulmas d r..." Say n Prof. Ali Bozer ile neden bir "nehir söyleflisi" (gazetelerde günlere yay lan röportaj türü) yap lmad n, bu denli önemli konu ve anekdotlar n daha genifl bir okuyucu kitlelerine niye ulaflt r lmad n sorguluyorsunuz Günümüz D fliflleri kadrolar böylesine de erli ve engin bir birikimden haketti i ölçüde yararlanabiliyor mu, merak ediyorsunuz... Bu ülkenin iyi yetiflmifl insan gücü ile neler baflarabilece ini anlamak aç - s ndan bu kapsaml yap t n çok de erli oldu unu düflünüyorum. Bu yaz m z n, say n hocam z sa l kl ve mutlu günlerde bulmas n içtenlikle diliyor, üstün baflar lar yla bizi gururland rd ve yüreklendirdi i için, bu ülkenin vatandafl kimli imizle kendisine gönül borcumuzu sunuyoruz. 103