IJOESS Year: 7, Vol:7, Issue: 22 MARCH 2016



Benzer belgeler
Amaç Günümüzde birçok alanda kullanılmakta olan belirtisiz (Fuzzy) kümelerin ve belirtisiz istatistiğin matematik kaygısı ve tutumun belirlenmesinde k

Görsel Tasarım İlkelerinin BÖTE Bölümü Öğrencileri Tarafından Değerlendirilmesi

Diyabette Öz-Yönetim Algısı Skalası nın (DÖYAS) Türkçe Versiyonu: Geçerlik ve Güvenirlik Değerlendirme

Saranda RABA Psikolojik Danışmanlık Yüksek Lisans Öğrencisi, Sakarya Üniversitesi,

KULLANILAN MADDE TÜRÜNE GÖRE BAĞIMLILIK PROFİLİ DEĞİŞİKLİK GÖSTERİYOR MU? Kültegin Ögel, Figen Karadağ, Cüneyt Evren, Defne Tamar Gürol

İLÇEMİZ İLKOKULLARINDA GÖREVLİ SINIF VE OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİNİN EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI MESLEKİ ÇALIŞMA PROGRAMI

T.C. Hitit Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. İşletme Anabilim Dalı

Yaşam Bağlılığı Ölçeği Türkçe Formu: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Turkish Form of Life Engagement Test: A Validity and Reliability Study

ZİRVE ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK VE REHBERLİK ABD

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS. Yazma Becerileri 2 YDA

KİTAP İNCELEMESİ. Matematiksel Kavram Yanılgıları ve Çözüm Önerileri. Tamer KUTLUCA 1. Editörler. Mehmet Fatih ÖZMANTAR Erhan BİNGÖLBALİ Hatice AKKOÇ

TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJE ONAY FORMU

MÜSLÜMANLIK İBADET ve İNANÇ ÖLÇEĞİ KISA FORMU:

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün

Tablo 2 Fen Bilimleri ve Matematik Temel Alanı

MESS ALTIN ELDİVEN İSG YARIŞMASI BAŞVURU VE DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ

Ara rma, Dokuz Eylül Üniversitesi Strateji Geli tirme Daire Ba kanl na ba

Tablo 5 Hukuk Temel Alanı

KATEGORİSEL VERİ ANALİZİ (χ 2 testi)

İngilizce Öğretmenlerinin Bilgisayar Beceri, Kullanım ve Pedagojik İçerik Bilgi Özdeğerlendirmeleri: e-inset NET. Betül Arap 1 Fidel Çakmak 2

GEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM. 1. Açıklama

ĐHRACAT AÇISINDAN ĐLK 250 Prof. Dr. Metin Taş

İDARİ VE MALİ İŞLER DAİRE BAŞKANI 25 TEMMUZ 2015 KİK GENEL TEBLİĞİ VE HİZMET ALIMLARI UYGULAMA YÖNETMELİĞİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER DURSUN AKTAĞ

PSİKOLOJİK DANIŞMANLARIN DANIŞMA BECERİSİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ *

BISTEP nedir? BISTEP ne yapar?

Test Geliştirme. Testin Amacı. Ölçülecek Özelliğin Belirlenmesi Yrd. Doç. Dr. Çetin ERDOĞAN

REHBERLĠK HĠZMETLERĠ NEDĠR?

ONUR ÖLÇEĞİNİN TÜRKÇE VERSİYONUNUN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİĞİ. Ahmet AKIN 1 Mehmet Ali PADIR 2

-Bursa nın ciroları itibariyle büyük firmalarını belirlemek amacıyla düzenlenen bu çalışma onuncu kez gerçekleştirilmiştir.

ERGEN PARA TUTUMU ÖLÇEĞİ TÜRKÇE FORMU: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

TEMEL İSTATİSTİK KAVRAMLAR

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ

YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI ENGELLİLER DANIŞMA VE KOORDİNASYON YÖNETMELİĞİ (1) BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Soma Belediye Başkanlığı. Birleşme Raporu

AFET YÖNETİMİ. Harita 13 - Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası. Kaynak: AFAD, Deprem Dairesi Başkanlığı. AFYONKARAHİSAR 2015

RUH SAĞLIĞI VE PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİ EĞİTİM VE UYGULAMASI ÇALIŞTAYI SONUÇ RAPORU ERZURUM

Proje konularından istediğiniz bir konuyu seçip, hazırlamalısınız.

Öğrenci Tutum Envanterinin Geliştirilmesi : Geçerlik ve Güvenilirlik Çalışması. Yaşar Barut*, Melek Kalkan**

Kursların Genel Görünümü

SANAYİNİN KÂRLILIK ORANLARI ÖNEMLİ ÖLÇÜDE AZALDI

AVRASYA ÜNİVERSİTESİ

İlçemizde görev yapan İlkokul, Ortaokul, İmam Hatip Ortaokulu ve Ortaöğretimde çalışan tüm Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenleri

Yıl: 3, Sayı: 7, Haziran 2016, s

Faaliyet Alanları. 22 Aralık Yıldız Teknik Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü

MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

Ortaö retim Alan Ö retmenli i Tezsiz Yüksek Lisans Programlar nda Akademik Ba ar n n Çe itli De i kenlere Göre ncelenmesi: Mersin Üniversitesi Örne i

2x2 Başarı Yönelimleri Ölçeği (Revize Formu): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

TEKSTİL TEKNOLOJİSİ TERBİYE DİJİTAL BASKI DESENCİ MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI)

FİZİKİ ANTROPOLOG TANIM

Doç. Dr. Mehmet Durdu KARSLI Sakarya Üniversitesi E itim fakültesi Doç. Dr. I k ifa ÜSTÜNER Akdeniz Üniversitesi E itim Fakültesi

Kanıta Dayalı Tıp (KDT)

SINAV ŞARTNAMESİ ( TURİZM SEKTÖRÜ )

Proje ve Programların Değerlendirmesi.

Doç. Dr. Selçuk BALI Giresun Üniversitesi, İİBF İşletme Bölümü, Muhasebe ve Finansman İbrahim ATİKSOY

AHŞAP TEKNOLOJİSİ ARI KOVANI VE BAL ÇITASI YAPIMI MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI)

T.C. ÇANAKKALE ONSEK Z MART ÜN VERS TES

BÜRO YÖNETİMİ VE SEKRETERLİK ALANI HIZLI KLAVYE KULLANIMI (F KLAVYE) MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI)

Topluma Hizmet Uygulamaları ve Altındağ Belediyesi İş Birliği Örneği

İnternet Öz-yeterliği Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliği *

İKİ BOYUTLU GÖRSEL ARAÇLAR HARİTALAR

Akreditasyon Çal malar nda Temel Problemler ve Organizasyonel Bazda Çözüm Önerileri

GÜMRÜK ETKİNLİKLERİ BİLGİ ŞÖLENİ

Uluslararası Durum. rkiye nin Dikkate Alması Gereken. Prof.Dr.Giray. .Giray Berberoğlu Orta Doğu u Teknik Üniversitesi

Meslekî Doyum Ölçeğinin Geliştirilmesi

Model Yapım Teknikleri (MMR106) Ders Detayları

ç) Yönetim Kurulu: Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Yönetim Kurulunu,

Sosyal ve Kültürel Etkinliklere Katılım (ORY 400) Ders Detayları

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ LİSANSÜSTÜ UZAKTAN EĞİTİM YÖNERGESİ

Bulunduğu Kaynaştırma

KİŞİSEL GELİŞİM VE EĞİTİM İŞ GÜVENLİĞİ VE İŞÇİ SAĞLIĞI MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI)

İhtiyacınız, tüm sisteminizin kurumsallaşmasını sağlayacak bir kalite modeli ise

GİYİM ÜRETİM TEKNOLOJİSİ ÇOCUK DIŞ GİYSİLERİ DİKİMİ (CEKET- MONT- MANTO) MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI)

Doç.Dr.Mehmet Emin Altundemir 1 Sakarya Akademik Dan man

Türk Dili II (TURK 102) Ders Detayları

ALAN ALT ALAN KODU Kalite ve Strateji Planlama Proje

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMALARI

BÜRO YÖNETİMİ VE SEKRETERLİK F KLAVYE KULLANIMI MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI)

ARKADAŞLIK KALİTESİ ÖLÇEĞİ TÜRKÇE FORMUNUN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİĞİ

Çalgı Eğitiminde Algılanan Aile Desteği Ölçeği Geliştirme Çalışması Developing a Perceived Family Support Scale for Musical Instrument Education

ÖZET. Haziran 2016 Dönemi Bütçe Gerçekleşmeleri

Öğretmen Adayları, Siyaset, Kitap Okuma,

17-19 EYLÜL 2010 TARİHLERİ ARASINDA MEHMET AKİF ERSOY ÜNİVERSİTESİN DE YAPILAN ADIM ÜNİVERSİTELERİ İDARİ GRUP TOPLANTI KARARLARI

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 4 Mart 2008

EL SANATLARI TEKNOLOJİSİ ELDE ANTEP İŞİ MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI)

GENEL MATEMATİK DERSİNDEKİ ÖĞRENCİ BAŞARISI İLE ÖSS BAŞARISI ARASINDAKİ İLİŞKİ

Banka Kredileri E ilim Anketi nin 2015 y ilk çeyrek verileri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas (TCMB) taraf ndan 10 Nisan 2015 tarihinde yay mland.

Seyrüsefer Yardımcıları (AVM310) Ders Detayları

Halkla İlişkiler ve Organizasyon

Vadeli İşlemler Piyasası Bülteni

TESİSAT TEKNOLOJİSİ VE İKLİMLENDİRME ÇELİK BORU TESİSATÇISI MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI)

EK 2 ORTA DOĞU TEKNĐK ÜNĐVERSĐTESĐ SENATOSU 2011 YILI ÖSYS KONTENJANLARI DEĞERLENDĐRME RAPORU

HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ İNTÖRN PROGRAMI UYGULAMA ESASLARI BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Cengiz ŞENGÜL. Arş. Gör., Gazi Üniv., Gazi Eğitim Fak., Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü, Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı

KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL DERGİLER YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

T.C. MĠLLĠ EĞĠTĠM BAKANLIĞI

REW İSTANBUL 2016 FUAR SONUÇ RAPORU

DERS PROFİLİ. Kuram+PÇ+Lab (saat/hafta) Dersin Adı Kodu Yarıyıl Dönem. Muhasebe Bilgi Sistemleri MAN552T I I Dersin Dili.

Rusya'da Erken Çocukluk Bakımı ve Eğitimi (EÇBE)

2014 EYLÜL AYI ENFLASYON RAPORU

Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. Kurumsal Yönetim Derecelendirmesi

Transkript:

PSİKOLOJİK DANIŞMAN TÜKENMİŞLİK ÖLÇEĞİNİN TÜRKÇE FORMUNUN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİĞİ Ahmet AKIN Doç. Dr., Sakarya Üniversitesi, aakin@sakarya.edu.tr Lale ŞENTÜRK Psikolojik Danışman, Boğaziçi Üniversitesi, lale.senturkbu@gmail.com Basri ÖZÇELİK Öğretim Görevlisi, Sakarya Üniversitesi, bozcelik@sakarya.edu.tr Received: 29.05.2015 Accepted: 24.03.2016 ÖZ Bu araştırmanın amacı Psikolojik Danışman Tükenmişlik Ölçeğini (Lee ve diğerleri, 2007) Türkçeye uyarlamak, geçerlik ve güvenirliğini incelemektir. Araştırma 112 okul psikolojik danışmanı üzerinde yürütülmüştür. Doğrulayıcı faktör analizi sonucunda 20 maddeden ve 5 alt boyuttan (yorgunluk, yetersizlik, olumsuz çalışma koşulları, danışanı değersizleştirme ve özel hayatta bozulma) oluşan modelin iyi uyum verdiği bulunmuştur (x²= 240.93, sd= 158, RMSEA=.069, CFI=.96, IFI=.96, NNFI=.95, SRMR=.075). Ölçeğin iç tutarlılık güvenirlik katsayıları yorgunluk alt boyutu için.86, yetersizlik alt boyutu için.88, olumsuz çalışma koşulları alt boyutu için.86, danışanı değersizleştirme alt boyutu için.83 ve özel hayatta bozulma alt boyutu için.85 ve ölçeğin bütünü için.89 olarak bulunmuştur. Ölçeğin düzeltilmiş madde toplam korelasyonları.54 ile.83 arasında sıralanmaktadır. Bu sonuçlara göre ölçeğin Türkçe formunun geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu söylenebilir. Anahtar Kelimeler: Psikolojik danışman, tükenmişlik, geçerlik, güvenirlik. THE VALIDITY AND RELIABILITY STUDIES OF TURKISH VERSION OF THE COUNSELOR BURNOUT INVENTORY ABSTRACT The aim of this research is to examine the validity and reliablity of the Turkish version of the Counselor Burnout Inventory (Lee et al., 2007). Participants were 112 school counselors. The results of confirmatory factor analysis demonstrated that the 20 items loaded on five factors (exhaustion, incompetence, negative work environment, devaluing client, deterioration in personal life; x²= 240.93, df= 158, RMSEA=.069, CFI=.96, IFI=.96, NNFI=.95, SRMR=.075). Internal consistency reliability coefficients were.86 for exhaustion,.88 for incompetence,.86 for negative work environment,.83 for devaluing client,.85 for deterioration in personal life and.89 for overall scale. The corrected item-total corelations ranged form.54 to.83. These results demonstrate that Turkish version of this scale is a valid and reliable instrument. Keywords: Counselor, burnout, validity, reliability. 1. GİRİŞ 350 Akın, A., Şentürk, L. ve Özçelik, B. (2016). Psikolojik Danışman Tükenmişlik Ölçeğinin Türkçe

İş hayatı ile ilgili bir gerginlik çeşidi olan tükenmişliğin ortaya çıkardığı sorunlarla günümüzde sık sık karşılaşılır olmuş ve değinilmesi gereken bir konu olarak ön plana çıkmıştır. Bir zamanlar muazzam bir şekilde çevresini aydınlatan bir parlaklığın artık çevresine ışık saçamama durumuna benzetilmiş, ve işle ilgili coşkunun ve şevkin yerini azalmış bir motivasyon, düşük enerji, boşunalık hissi, kızgınlık, hissizlik ve yalnızlık duygularının alması şeklinde açıklanmıştır (Kesler, 1990). Tükenmişliğe dair birçok tanım yapılsa da Maslach ve Jackson (1981) bu tanımlarda yer alan ortak boyutları ele alarak mesleki literatürde çokça kullanılan tükenmişlik tanımını yapmışlardır. Bu çalışmalarında Maslach ve Jackson (1981) tükenmişliği bir sendrom olarak ele alıp duygusal yorgunluk, duyarsızlaşma ve düşük kişisel başarı hissi şeklinde çok boyutlu olarak tanımlamışlardır (Maslach & Jackson, 1981). Bireyler çalıştıkları yerde insani taraflarının dikkate alındığını hissediyorsa ve kendi doğası ile mesleklerinin doğası örtüşüyorsa mesleki tükenmişlik yaşama riski daha düşük orandadır (Maslach, 2005 akt., Lee ve diğerleri, 2007). Bunun tam tersi olarak bireysel ve kurumsal etmenler mevcut ise hasta geçirilen günlerin sayısının artması, iş kazalarının artması, iş kalitesinde düşüş, izinli günlerde artış gibi belirtileri ile tükenmişlik baş gösterecektir (Harris, 1984; Lee ve diğerleri, 2007). Tükenmişliğin genellikle zayıf iş performansı, işe gitmeme isteği, yüksek derecede hissedilen bıkkınlık durumlarını içeren işle ilgili olumsuz belirtileri bulunmaktadır (Kahill, 1988; Lee, Lim, Yang & Lee, 2011). Bu belirtilerin yanı sıra tükenmişlik durumuna bağlı olarak depresyon, uykusuzluk, gastrolojik rahatsızlıklar, kalp damar rahatsızlıkları gibi mental ve fiziksel sağlık sorunları da görülmektedir (Carrola, Yu, Sass & Lee, 2012; Lee ve diğerleri, 2011). Yardım mesleklerinden biri olan psikolojik danışmanlık mesleği de tükenmişlik sendromunun belirtilerinden ve sonuçlarından etkilenmesi kuvvetle muhtemel olan meslek gruplarından biridir (Kesler, 1990). Zaten terapötik çalışmaların doğasında var olan sayısız stres unsuru düşünüldüğünde, bu meslek elemanlarının tükenmişlik yaşamaları şaşırtıcı olmamaktadır (Lee, Cho, Kissinger & Ogle, 2010; Vredenburgh, Carlozzi, & Stein, 1999). Günümüzde okulda çalışan psikolojik danışmanlar birçok farklı rolü üstlenmiş durumdadır. Öğrencilerin kariyer planları, akademik, bireysel ve sosyal gelişimleri üzerine çalışmalar yapmalarının yanı sıra depresyon, intihar eğilimleri, hamilelik, madde kullanımı ve şiddet gibi daha karmaşık sorunlarla ve veliler, öğretmenler, idareciler gibi okul içindeki ve dışındaki diğer paydaşlarla çalışmak gibi birçok rolü üstlenmişlerdir (Gündüz, 2012). İş yerinde alınan kararlarda görüşlerinin dikkate alınmaması, yüksek iş talebine karşın yetersiz kaynaklar sunulması, performans üzerine geri bildirim alınamaması, rol belirsizliği ve karmaşası günümüz ruh sağlığı çalışanlarını anlatan durumlardır (Osborn, 2004; Thompson, 1999; akt. Lee ve diğerleri, 2007). Bütün bu durumlar strese sebep olmakta ve bu stresin sürekliliği, yapılan işin kalitesinde bozulmalara neden olmakla birlikte danışmanı da tükenmişliğe sürüklemektedir (Lambie, 2007). Meslek özellikleri göz önüne alındığında, psikolojik danışmanların tükenmişliğinin çevresel ve bireysel olmak üzere iki boyutta incelenebilecek sebepleri olduğu görülmektedir. Bireysel boyutta bakıldığında bireyin fiziksel ve duygusal iyilik hali ile ilişkilendirilen tükenmişlik (Vredenburgh, Carlozzi, & Stein, 1999) çevresel ya da kurumsal boyutta bakıldığında ise bürokratik ilişkiler, iletişim zorlukları, karar verme aşamalarına dahil 351 Akın, A., Şentürk, L. ve Özçelik, B. (2016). Psikolojik Danışman Tükenmişlik Ölçeğinin Türkçe

edilmeme, rol modeller, mesleki beklentilerin karşılanamaması, fiziksel donanımın yetersizliği gibi unsurlar (Harris, 1984; Lee ve diğerleri, 2007) ile ilişkilendirilir. Danışmanlık mesleğine özgü tüm bu özellikler, daha kapsamlı ve meslek özelinde bir tükenmişlik tanımının yapılmasını gerektirmiştir. Geçmiş çalışmalara bakıldığında çalışmaların Maslach ın yaptığı tükenmişlik tanımı çerçevesinde geliştirmiş olduğu Maslach Tükenmişlik Ölçeği kullanılarak yapıldığı görülmektedir. Maslach Tükenmişlik Ölçeği tükenmişliği bireysel boyutta inceler (Maslach & Jackson, 1981). Ancak psikolojik danışmanların tükenmişlik sebeplerine bakıldığında yukarıda da bahsedilen kurumsal bazda değişkenlerden de etkilendiği görülmektedir. Bu yüzden yakın zamanda yapılan çalışmalar danışman tükenmişliğini değerlendirmek için kurumsal etkenleri de göz önünde bulundurarak daha geniş bir tanım yapılmasının ve daha geniş bir teorik çerçeve sunulmasının gerekliliğini ifade etmektedir (Carrola ve diğerleri, 2012). Türkiye deki duruma bakıldığında da bireysel boyuttaki gerginliklerin yanı sıra kurumsal boyuttaki sorunlar da gözlemlenebilmektedir. Örneğin, 595 psikolojik danışman üzerinde yapılan tükenmişlik konulu bir çalışmada psikolojik danışmanların %85 inin öğretmenlerden ve yöneticilerden destek ve yardım görmediğini hatta engellendiklerini ifade etmeleri dikkat çekicidir ve bireysel etkenlerin yanı sıra kurumsal etkenlerin de çok önemli bir unsur olduğunu göstermektedir (Özer, 1998). Danışman Tükenmişlik Ölçeğinin orijinal formunun geliştirildiği araştırmada çalışma ortamı, özel hayat ve yeterlik hissi gibi önceki çalışmalarda ele alınmayan boyutlar da dahil edilerek tükenmişliğe dair bir çerçeve sunulmuştur (Carrola ve diğerleri, 2012). Bu bağlamda yapılan diğer tükenmişlik çalışmalarından farklı olarak danışman tükenmişliğinin ölçüldüğü 5 alt başlık yorgunluk, yetersizlik, olumsuz çalışma koşulları, danışanı değersizleştirme ve özel hayatta bozulma olarak belirlenmiştir. Bu ölçeğin çalışma koşullarını da ele alıyor olması tükenmişlik konusundaki literatüre yaptığı önemli bir katkıdır (Shin, Yuen, Lee, & Lee, 2013). Alanda, bireysel ve kurumsal unsurların her ikisini de dikkate alarak tükenmişliği değerlendiren ölçme araçlarının eksik kaldığı görülmektedir. Bu araştırmada Lee ve diğerleri (2007) tarafından geliştirilen Danışman Tükenmişlik Ölçeğinin Türkçeye uyarlanması ve Türkçe formun geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi amaçlanmıştır. 2. YÖNTEM 2.1. Çalışma Grubu Ölçeğin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik analizleri, çeşitli illerdeki okullarda çalışan toplam 112 Psikolojik Danışman üzerinde yürütülmüştür. Araştırmada katılımcıların 78 i kadın 34 ü ise erkektir. 2.2. Veri toplama araçları Danışman Tükenmişlik Ölçeği (Counselor Burnout Inventory): Okul Psikolojik Danışmanlarının tükenmişlik düzeylerini değerlendirmek amacıyla Lee ve diğerleri (2007) tarafından geliştirilen Danışman Tükenmişlik Ölçeği 20 maddeden ve beş alt boyuttan (yorgunluk, yetersizlik, olumsuz çalışma koşulları, danışanı değersizleştirme ve özel hayatta bozulma) oluşan bir ölçme aracıdır. Ölçek 5 li bir derecelendirmeye sahiptir ( 1 Hiç uygun değil, 352 Akın, A., Şentürk, L. ve Özçelik, B. (2016). Psikolojik Danışman Tükenmişlik Ölçeğinin Türkçe

5 tamamen uygun). Ölçekten alınabilecek en düşük puan 20, en yüksek puan ise 100 dür. Ölçek hem alt boyutlara göre puan vermekte hem de toplam puan vermektedir. Yükselen puanlar yüksek düzeyde tükenmişliği göstermektedir. Ölçek faktör yükleri.65 ile.88 arasında sıralanmaktadır. Ölçeğin Cronbach alfa iç tutarlılık güvenirlik katsayıları yorgunluk alt boyutu için.85, yetersizlik alt boyutu için.83, olumsuz çalışma koşulları alt boyutu için.80, danışanı değersizleştirme alt boyutu için.73 ve özel hayatta bozulma alt boyutu için.78 ve ölçeğin bütünü için.88 olarak bulunmuştur. Ölçekte ters kodlanan madde bulunmamaktadır. Ölçeğin yapı geçerliği çalışmasında sonuçlar beş alt boyuttan oluşan modelin iyi uyum verdiğini göstermiştir (x²= 240.93, sd= 158, RMSEA=.069, CFI=.96, IFI=.96, NNFI=.95, SRMR=.075). 2.3. İşlem Ölçeğin Türkçeye uyarlanması sürecinde ölçeği geliştirenlerden birisi olan Sang Min Lee den ölçeğin uyarlanabileceğine ilişkin izin alınmıştır. İlk aşamada ölçeğin İngilizce formu, iyi düzeyde İngilizce bilen üç öğretim üyesi tarafından Türkçeye tercüme edilmiş ve daha sonra bu Türkçe formlar geri tercüme edilerek Türkçe ve İngilizce formlar arasındaki tutarlılık incelenmiştir. Türkçe form anlam ve dil bilgisi açısından incelenerek ilgili düzeltmeler yapılmış ve denemelik Türkçe form elde edilmiştir. Denemelik Türkçe form psikolojik danışma ve rehberlik ve ölçme ve değerlendirme alanında uzman iki öğretim üyesine inceletilerek görüşleri doğrultusunda bazı değişiklikler yapılmıştır. Araştırmada uygun örnekleme yöntemi kullanılarak 112 Psikolojik Danışmana ulaşılmıştır. Katılımcılara çalışmanın amacı hakkında bilgilendirmeler yapılmış, katılımın gönüllülük esasına dayandığına ve verilen bilgilerin saklı tutulacağına ilişkin açıklamalarda bulunulmuştur. Ölçeğin yapı geçerliği için doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Ölçeğin güvenirliği Cronbach alfa iç tutarlık yöntemiyle, madde analizi ise düzeltilmiş maddetoplam korelâsyonuyla incelenmiştir. Geçerlik ve güvenirlik analizleri için SPSS 17.0 ve LISREL 8.54 programları kullanılmıştır. 3. BULGULAR 3.1. Madde Analizi ve Güvenirlik Ölçeğin maddelerinin ayırt etme gücünü belirlemek amacıyla madde analizi yapılmıştır. Yapılan analiz sonucunda, ölçeğin düzeltilmiş madde toplam korelasyon katsayılarının.54 ile.83 arasında sıralandığı görülmüştür. Bulgular Tablo 1 de görülmektedir. Tablo 1. Danışman Tükenmişlik Ölçeği Düzeltilmiş Madde Toplam Korelasyon Katsayıları Faktör Madde No Düzeltilmiş Madde Faktör Madde No Düzeltilmiş Madde 353 Akın, A., Şentürk, L. ve Özçelik, B. (2016). Psikolojik Danışman Tükenmişlik Ölçeğinin Türkçe

Yorgunluk Yetersizlik Olumsuz Çalışma Koşulları Toplam Korelasyon Katsayıları 1.68 Toplam Korelasyon Katsayıları 13.55 2.81 Danışanı Değersizleştirme 14.62 3.70 15.75 4.63 16.74 5.79 17.75 6.83 Özel hayatta bozulma 18.76 7.78 19.63 8.54 20.70 9.64 10.75 11.76 12.65 Ölçeğin Cronbach alfa iç tutarlılık güvenirlik katsayıları yorgunluk alt boyutu için.86, yetersizlik alt boyutu için.88, olumsuz çalışma koşulları alt boyutu için.86, danışanı değersizleştirme alt boyutu için.83 ve özel hayatta bozulma alt boyutu için.85 ve ölçeğin bütünü için.88 olarak bulunmuştur. 3.2. Yapı Geçerliği Danışman Tükenmişlik Ölçeğinin yapı geçerliği için ölçeğin orijinal formundaki yapısının doğrulanması amacıyla birinci ve ikinci düzey doğrulayıcı faktör analizleri uygulanmıştır. Elde edilen uyum indeksleri (birinci düzey: x²= 240.93, sd= 158, RMSEA=.069, CFI=.96, IFI=.96, SRMR=.075; ikinci düzey: x²= 286.94, sd= 163, RMSEA=.083, CFI=.90, IFI=.90) beş boyutlu danışman tükenmişlik modelinin iyi uyum verdiğini göstermiştir. Doğrulayıcı faktör analizine ait faktör yükleri Şekil 1 ve Şekil 2 de gösterilmiştir. 354 Akın, A., Şentürk, L. ve Özçelik, B. (2016). Psikolojik Danışman Tükenmişlik Ölçeğinin Türkçe

Şekil 1. Danışman Tükenmişlik Ölçeği ne İlişkin Birinci Düzey Doğrulayıcı Faktör Analizi Şekil 2. Danışman Tükenmişlik Ölçeği ne İlişkin İkinci Düzey Doğrulayıcı Faktör Analizi 355 Akın, A., Şentürk, L. ve Özçelik, B. (2016). Psikolojik Danışman Tükenmişlik Ölçeğinin Türkçe

4. TARTIŞMA ve SONUÇ Bu çalışmada, Lee ve diğerleri (2007) tarafından geliştirilen Danışman Tükenmişlik Ölçeğinin Türkçe ye uyarlanması ve Türkçe formunun geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmalarda kullanılabilecek ölçme araçları için öngörülen güvenirlik düzeyinin,.70 olduğu (Sipahi, Yurtkoru, & Çinko, 2008) dikkate alınırsa, ölçeğin Türkçe formunun güvenirliğinin sağlandığı görülmektedir. Madde test korelasyonunun yorumlanmasında.30 ve daha yüksek olan maddelerin, bireyleri ölçülen özellik bakımından iyi derecede ayırt ettiği (Büyüköztürk, 2007; Özdamar, 2004) göz önüne alındığında, ölçeğin madde test korelasyonları açısından yeterli düzeyde olduğu söylenebilir. Ölçeğin yapı geçerliğinin incelenmesinde doğrulayıcı faktör analizi kullanılmıştır. Yapılan doğrulayıcı faktör analizi sonucunda elde edilen uyum indeksleri incelendiğinde, beş alt boyutlu modelin iyi uyum verdiği ve ölçeğin orijinal faktör yapısının Türkçe formun faktör yapısıyla uyumlu olduğu görülmüştür (Hu & Bentler, 1999). 5. ÖNERİLER Psikolojik Danışman Tükenmişlik Ölçeğinin, geçerlik ve güvenirlik çalışmalarından elde edilen bulgulara göre kullanıma hazır olduğu söylenebilir. Ölçeğin test tekrar-test güvenirliğinin incelenmesi oldukça önemlidir. Ayrıca, ölçeğin uyum geçerliğini belirlemek amacıyla, geçerlik ve güvenirliği kanıtlanmış ölçeklerle Psikolojik Danışman Tükenmişlik Ölçeği arasındaki ilişkiler incelenebilir. KAYNAKÇA Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem. Carrola, P. A., Yu, K., Sass, D. A., & Lee, S. M. (2012). Measurement ınvariance of the counselor burnout ınventory across cultures: A comparison of U.S. and Korean counselors. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 45(4), 227 244. Gündüz, B. (2012). Self-efficacy and burnout in professional school counselors. Educational Sciences: Theory & Practice, 12(3), 1761-1767. Harris, P. L. (1984). Assessing burnout: The organizational and individual perspective. Family & Community Health, 6, 32-43. Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structural analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6, 1-55. Kahill, S. (1988). Symptoms of professional burnout: A review of the empirical evidence. Canadian Psychology, 29, 284 297. 356 Akın, A., Şentürk, L. ve Özçelik, B. (2016). Psikolojik Danışman Tükenmişlik Ölçeğinin Türkçe

Kesler, K. D. (1990). Burnout: A multimodal approach to assessment and resolution. Elementary School Guidance and Counseling, 24(4), 303-311. Lambie, G. W. (2007). The contribution of ego development level to burnout in school counselors: Implications for professional school counseling. Journal of Counseling & Development, 85, 82-88. Lee, J., Lim, N., Yang, E., & Lee, S. M. (2011). Antecedents and consequences of three dimensions of burnout in psychotherapists: A meta-analysis. Professional Psychology: Research and Practice, 42(3), 252 258. Lee, S. M., Baker, C. R., Cho, S. H., Heckathom, D. E., Holland, M. W. ve diğerleri (2007). Development and initial psychometrics of the Counselor Burnout Inventory. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 40, 142-154. Lee, S. M., Cho, S. H., Kissinger, D., & Ogle, N.T. (2010). A typology of burnout in professional counselors. Journal of Counseling & Development, 88, 131-138. Maslach, C., & Jackson, S.E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behavior, 73, 81-100. Özdamar, K. (2004). Paket programlar ile istatistik veri analizi 1. Eskişehir: Kaan. Özer, R. (1998). Rehber öğretmenlerde tükenmişlik düzeyi, nedenleri ve çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Shin, H., Yuen, M., Lee, J., & Lee, S. M. (2013). Cross-cultural validation of the Counselor Burnout Inventory in Hong Kong. Journal of Employment Counseling, 50, 14-25. Sipahi, B., Yurtkoru, E. S. ve Çinko, M. (2008). Sosyal bilimlerde SPSS le veri analizi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım. Vredenburgh, L. D., Carlozzi, A. F., & Stein, L. B. (1999). Burnout in counseling psychologists: Type of practice setting and pertinent demographics. Counselling Psychology Quarterly, 12, 293-302. EXTENDED ABSTRACT 357 Akın, A., Şentürk, L. ve Özçelik, B. (2016). Psikolojik Danışman Tükenmişlik Ölçeğinin Türkçe

Introduction Nowadays complaints of burnout as a kind of stress about work has been encountered in an uprising manner and researches on this issue come up as a need. Although operational definitions of burnout have developed by many researchers, the most common used definition of burnout manifested by Maslach. In the research of Maslach and Jackson (1981), the concept of burnout handles as a syndrome in the multidimensional level namely emotional exhaustion, depersonalization and personal accomplishment. Poor performance, high reluctance to go work and high turnover are some specific symptoms of burnout. After burnout experience, an individual may encounter with some mental and physical problems such as depression, insomnia, gastrological and cardiovascular diseases. Burnout with its symptoms and results triggers psychological counselors with its high level of risk factors. Because nature of therapeutic work contains within itself numerous stress factors, burnout of psychological counselors is not surprising. Psychological counselors have many roles in school setting. In addition to working with more than one stakeholders namely students, parents, school manager, outside agencies, they deal with the students academic, career and personal/social developments, and complex personal problems such as, depression, suicide attempt, pregnancy, substance abuse, violence. Moreover, school counselors execute guidance curriculum which requires individual and group counseling for all students in need. These separate roles create overloaded psychological counselors and this overloading turn into stress and consequentially burnout. In addition to these role expectations, role ambiguity, role conflicts are other dissatisfying factors about the profession. Regarding these occupational features of psychological counselors, burnout can be examined in two dimensions which are personal and organizational. Personally, burnout can be associated with physical and emotional welfare of an individual. Organizationally, burnout can be associated with bureaucratical relationships, communication barriers, exclusion in the level of decision making, fall to satisfy expectations and insufficient physical equipments. Because of its distinctive occupational features, burnout of psychological counselors should be regarded as a separate issue. Former researches on burnout take Maslach s definition into consideration and most previous studies have used the Maslach Burnout Inventory to examine school counselor burnout. This commonly used Inventory examines the burnout in the individual level. However, organizational factors are significant causes of burnout in psychological counseling, because counselors also operate within an organization namely the school. Therefore, regarding these individual and organizational factors, burnout in this specific occupation requires a wider definition and a theoretical frame. Lee et al. (2007) developed a new scale which considers both individual and organizational factors in order to examine the counselor burnout. Originally, Counselor Burnout Inventory developed to examine counselors burnout level in America. Thus, there is a need to focus attention on assessing burnout symptoms in Turkish school counselors because both individual and organizational factors are also the point in question for them. 358 Akın, A., Şentürk, L. ve Özçelik, B. (2016). Psikolojik Danışman Tükenmişlik Ölçeğinin Türkçe

Method This study aims to examine validity and reliability of the Turkish version of the Counselor Burnout Inventory (Lee et al., 2007). The sample of this study consists of 112 psychological counselors who are working in a school setting and 78 of them are female and 34 of them are male. Counselor Burnout Inventory has 20 items and consists 5 subscales namely, exhaustion, incompetence, negative work environment, devaluing client, deterioration in personal life. The subscales measured with a Likert-type scale ranged from 1 (never true) to 5 (always true). There is no reversed coded item. Findings (Results) The results of confirmatory factor analysis demonstrated that the 20 items loaded on these five factors and that the factor structure was harmonized with the factor structure of the original scale (x²= 240.93, df= 158, RMSEA=.069, CFI=.96, IFI=.96, NNFI=.95, SRMR=.075). Factor loadings ranged from.56 to.92 and the corrected item total correlations ranged from.54 to.83. The internal consistency reliability coefficients were.86 for exhaustion subscale, 88 for incompetence subscale,.86 for negative work environment subscale,.83 for devaluing client subscale,.85 for deterioration in personal life subscale, and.89 for overall scale. Conculusion and Discussion Findings proved that the Turkish version of Counselor Burnout Inventory has convenient validity and reliability scores and that it can be used as a valid and reliable instrument in order to examine burnout of the counselors. Finally, further studies that will use the Counselor Burnout Inventory are important for its psychometric validity and reliability properties. The power of measurement of the Counselor Burnout Inventory will be improved by using in different studies. The power of this inventory is that it is unique to focus on organizational factors namely work environment as a contribution to burnout. 359 Akın, A., Şentürk, L. ve Özçelik, B. (2016). Psikolojik Danışman Tükenmişlik Ölçeğinin Türkçe