TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER: Başkan: Dr. Hasan GÜL Üyeler :II. Başkan Ali KAYA, Ali Kemal AKKOÇ, Hakan GÜNAL, Kazım ÖZKAN, Çağatay ÖZCAN, Adem KAMALI, Abdullah DÜNDAR, Hicabi ECE BAŞVURU SAHİBİ: Başkanlık İstemi, İHALEYİ YAPAN İDARE: İstanbul Büyükşehir Belediyesi İhale İşleri Müdürlüğü, Nezihi Özmen Mah. Kasım Sokak No: 62 34010 Merter/İSTANBUL BAŞVURUYA KONU İHALE: 2004/163796 İhale Kayıt Numaralı İstanbul Sanat Meslek Eğitim Kursları ve Seminerleri Organizasyonu İhalesi KURUMCA YAPILAN İNCELEME VE DEĞERLENDİRME: 19.11.2008 tarih ve II.H.43.47.0223/2008-39E sayılı İddiaların İncelenmesi Esas Raporunda; İstanbul Büyükşehir Belediyesi İhale İşleri Müdürlüğü tarafından 22.10.2004 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan İstanbul Sanat Meslek Eğitim Kursları ve Seminerleri Organizasyonu ihalesine ilişkin olarak 16.10.2008 tarih ve 248 sayılı Başkanlık İstemi üzerine yapılan inceleme neticesinde; Mevzuata aykırı olduğu tespit edilen ihale işlemlerinin değerlendirilmek ve bu aykırılıkların geçekleşmesinde sorumluluğu olanlar hakkına gerekiyorsa inceleme ve/veya soruşturma başlatılmak üzere konunun İçişleri Bakanlığı na bildirilmesine, Karar verilmesinin uygun olacağı hususlarına yer verilmiştir. KARAR: İddiaların İncelenmesi Esas Raporu ve ekleri incelendi: 09.09.2008 tarihli Radikal Gazetesinde yer alan haber yazısında özetle; 22.06.2006 tarihli Radikal Gazetesinde yer alan haberin İsmek ihalesinin adrese teslim yapıldığını ortaya çıkardığı, İsmek için açılan milyonlarca YTL tutarındaki ihalenin kazanacak şirketi tarif ettiği, şartnameye göre ihaleyi kazanacak şirketin 2 bin 421 personeli, 11 binek otosu, bir kamyoneti, 100 bilgisayarı, 50 ütü masası, 4 bin 400 masa ve sandalyesi, 50 saç kurutma makinesi ve 2 bin metre tül perdesi bulunması gerektiği, bu şartlara haiz olan ise Atlas Pazarlama ve Merkez Medya şirketlerinin kurduğu ortaklıktan başkası olmadığı, dolayısıyla bu ortaklığın 29 milyon YTL+KDV tutarındaki ihaleyi de kazandığı, ortaklarının AKP ve Erdoğan a yakın isimler olduğu, şirket ortakları arasında RTÜK Başkanı ve eski Kanal 7 yöneticisi Zahid Akman, Kanal 7 Yönetim Kurulu Başkanı Zekeriya Karaman, Kanal 1
7 Genel Yayın Yönetmeni Mustafa Çelik, Kanal 7 Reklam ve Mali İşler Müdürü İsmail Karahan ve Numan Usta gibi isimler olduğu, ve benzeri iddiaların yer aldığı, 13.09.2008 tarihli Radikal Gazetesinde yer alan haber yazısında özetle; İsmek in 2008 yılı ihalesini kazanan firmanın ortaklarının geçen yıl kazananlarla aynı isimler olduğu, İstanbul Büyükşehir Belediyesi nin duruma izahının İhale rejiminin gerçek kişilerle ilgisi yoktur şeklinde olduğu, İsmek ihalelerinin yıllardır aynı kişilerin ortak olduğu farklı isimdeki şirketlere verildiği, bunların AKP ye yakın isimlerin kurduğu Rey Medya, Merkez Medya ile Atlas Pazarlama gibi şirketler olduğu, her yıl isim değişikliğine giden bu şirketlerin sadece sahipleri değil Eyüp deki işyeri adreslerinin bile aynı olduğu, İsmek ihalesinin yine aynı yöntemle sahibini bulduğu, Beyaz Holding adına İsmail Karahan la Kanal 7 nin ortağı Zekeriya Karahan ın bu kez Etkin Organizasyon adıyla ihaleyi kazandığı, İsmek 2008 ihalesini Etkin Eğitim ve Organizasyon Ltd. Şti. nin kazandığı, ve benzeri iddiaların yer aldığı, 15.09.2008 tarihli Cumhuriyet Gazetesinde yer alan haber yazısında özetle; Almanya Deniz Feneri nin para kasasının İSMEK in son 5 yılda açtığı tüm ihaleleri aldığı, İstanbul Büyükşehir Belediyesinin sanat ve meslek edindirme kursu ihalelerine son üç yıldır farklı isimlerle giren Beyaz Holding in kazandığı ihalelerin toplam bedelinin 168 milyon 127 bin YTL olduğu, 21 Temmuz 2008 de açık ihale usulü ile yapılan ihalenin 67 milyon 327 bin 968 YTL bedelle Etkin Eğitim ve Organizasyon Ltd. Şti. ne verildiği, şirketin ortakları arasında Kanal 7 Reklam ve Mali İşler Müdürü İsmail Karahan ın da bulunduğu, Açık İhale Usulü ile 27 Haziran 2007 tarihinde düzenlenen 2007-2008 Eğitim-Öğretim yılı İmsek ihalesini 51 milyon 558 bin 298 YTL bedelle Merkez Medya Basın reklam Ajans Organizasyon Eğitim Hizmetleri Taah. Ltd. Şti. nin kazandığı, Belediyenin 26 Haziran 2006 da açık ihale usulü ile düzenlediği 2006-2007 Eğitim Öğretim Yılı İsmek Eğitim Hizmet ihalesini ise 49 milyon 241 bin 546 YTL bedelle Atlas Pazarlama Eğitim Yayın Yapım Filmcilik ve İdari Hizmetler Ltd. Şti. nin kazandığı, Etkin Eğitim şirketinin ayrıca bu yılki İsmek ihalesini kazanan firma olarak yeniden gündeme geldiği, 2004 yılındaki İsmek ihalesini ise Atlas Pazarlama Eğitim Yayıncılık Yapımcılık Filmcilik ve İdari Hizmetler Ltd. Şti.nin, 2005 yılındaki İsmek ihalesini ise Merkez Medya firmasının kazandığının belirlendiği, İsmek ihalelerini alan isimleri farklı şirketlerin adreslerinin aynı olmasının dikkat çektiği, İTO kayıtlarına göre bu yıl ihaleyi kazanan Etkin Eğitim ve Organizasyon Ltd. Şti. nin Nişanca Mahallesi Eyüp Bulvarı No:40/B adresinde faaliyet gösterdiği, 2
20 Haziran 2006 tarihli Ticaret Sicil Gazetesine göre 2007 yılında ihaleyi kazanan Merkez Medya firmasının adresinin ise Nişanca Mahallesi Eyüp Bulvarı No:40/B olduğu, 2006 yılındaki ihaleyi kazanan Atlas Pazarlama firmasının daha sonra isim değişikliği yaparak Etkin Eğitim ve Organizasyon Ltd. Şti. adını aldığı, ve benzeri iddiaların yer aldığı, 13.09.2008 tarihli Milliyet Gazetesinde yer alan haber yazısında da yukarıda yer verilen haberlerle aynı yönde iddialara yer verildiği görülmüştür. denilmektedir. Kurulun 27.10.2008 tarih ve 2008/AKH.II-4347.1 sayılı kararı ile, iddiaların incelenmesine geçilmesine karar verilmesi üzerine, iddialar ile sınırlı olarak yapılan inceleme sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir: İdari şartnamenin 2 nci maddesinde söz konusu işin adı; 2004-2005 Öğretim Dönemi Halk Eğitimi Meslek Edindirme Kursları ve Seminerleri (İSMEK) Hizmet Alımı İşi olarak gösterilmiş, söz konusu ihale, 22.10.2004 tarihinde, Pazarlık Usulü ile gerçekleştirilmiştir. Başkanlık İsteminde yer alan, ihale dokümanının tek bir firmaya yönelik olduğu hakkındaki iddiaya ilişkin olarak; idari şartnamenin 14.3.2 nci maddesinde;..1 Genel Koordinatör, 1 Genel Koordinatör Yardımcısı, 1 Yayın Editörü, 1 Grafiker, 1 Bilgisayar Operatörü, 1 Medya ile İlişkiler Sorumlusu, 1 Data Toplama ve Arşiv Sorumlusu, 1 Branş Danışmanı, 22 Kurs İdarecisi, 8 Uzman Öğretici (Rehber), 150 Usta Öğretici, 20 Özel İhtisas Alanlı Usta Öğretici, 20 Partt-time Çalışacak Usta Öğretici, 1 Sekreter, 4 Teknik ve Genel Hizmet Görevlisi, 4 Şöfor, 3 Güvenlik Görevlisi, 20 Temizlik Görevlisi olmak üzere toplam 261 personel çalıştırdığına veya çalıştıracağına dair taahhütname. düzenlemesi, 14.3.4 üncü maddesinde ise; Teknik şartnamenin 14 üncü maddesinde belirtilen temin edilecek malzeme, makine ve diğer ekipmanların temin edileceğine dair taahhütname. düzenlemesi, teknik şartnamenin 14 üncü maddesinde idarece istenilen makine ve teçhizat 37 kalem olarak sayılmıştır. Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 44 üncü maddesinde; İdare, ihale konusu hizmetin yapılabilmesi için gerekli gördüğü tesis, makine, teçhizat ve diğer ekipman ile ilgili bilgi ve belgeleri isteyebilir ve bunlara ait asgari yeterlik kriterleri öngörebilir. Makine, tesis ve ekipman için kendi malı olma şartının aranmaması esastır. Ancak isteklinin kendi malı olan makine, tesis ve ekipman; fatura ya da demirbaş veya amortisman defterinde kayıtlı olduğuna dair noter tespit tutanağı ile veya yeminli mali müşavir ya da serbest muhasebeci mali müşavir raporu ile tevsik edilir. Taahhüt edilerek temin edilecek ekipman için ise, noter onaylı taahhütname sunulması gerekir. hükmü bulunmaktadır. İdare tarafından gerek çalışacak personel gerek kullanılacak makine ve teçhizat için kendi malı olma şartı aranmamış, taahhütname sunularak ihaleye katılım mümkün kılınmıştır. Yukarıda anılan doküman düzenlemelerinin bu yönü ile mevzuata aykırı olmadığı, söz konusu iş için gereken malzeme ve çalışacak eleman ihtiyacını belirlemede idarenin yetki ve 3
sorumluğu olduğu dolayısı ile özellikle anılan personele, makine ve teçhizata sahip olan bir firmanın işaret edilmediği anlaşılmaktadır. Öte yandan, başvuruya konu ihale İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı nın onayıyla 4734 sayılı Kanunun 21 nci maddesinin (b) bendi kapsamında pazarlık usulü ile yapılmış ve ilgili onayda idarenin işin yapılacağı yerdeki işsiz vatandaşların meslek sahibi yapılması için kurs faaliyetleri yürüttüğü belirtilerek anılan usulün kullanılmasına gerekçe olarak idarenin hizmet sınırlarının genişlemesi, ihale konusu hizmet için yoğun talep bulunması ve yaygın eğitim faaliyetlerinin yakın tarihte başlayacağı gösterilmiştir. 4734 sayılı Kanunun 21 nci maddesinde; Aşağıda belirtilen hallerde pazarlık usulü ile ihale yapılabilir: a) Açık ihale usulü veya belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan ihale sonucunda teklif çıkmaması. b) Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen veya idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması. c) Savunma ve güvenlikle ilgili özel durumların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması. d) İhalenin, araştırma ve geliştirme sürecine ihtiyaç gösteren ve seri üretime konu olmayan nitelikte olması. e) İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenememesi. f) İdarelerin yaklaşık maliyeti elli milyar Türk Lirasına kadar olan mamul mal, malzeme veya hizmet alımları. (b), (c) ve (f) bentlerinde belirtilen hallerde ilan yapılması zorunlu değildir. Ancak, bu bentlere göre yapılacak ihalelere en az üç istekli davet edilmelidir. İlân yapılacak hallerde, ilânda ihale konusu alanda faaliyet gösteren ve idarece yeterliği tespit edilen adaylar ile görüşme yapılacağı belirtilir. Gerek ilân yapılan gerekse ilân yapılmayan hallerde, sadece idare tarafından 10 uncu maddeye uygun olarak belirlenen ve ihale dokümanında belirtilen değerlendirme kriterlerine göre yeterliği tespit edilenler ile görüşme yapılır. (a), (d) ve (e) bentlerine göre yapılacak ihalelerde istekliler, öncelikle ihale konusu işin teknik detayları ve gerçekleştirme yöntemleri gibi hususlarda fiyatı içermeyen ilk tekliflerini sunar. İdarenin ihtiyaçlarını en uygun şekilde karşılayacak yöntem ve çözümler üzerine ihale komisyonu her bir istekli ile görüşür. Teknik görüşmeler sonucunda şartların netleşmesi üzerine bu şartları karşılayabilecek isteklilerden, gözden geçirilerek şartları netleştirilmiş teknik şartnameye dayalı olarak fiyat tekliflerini de içerecek şekilde son tekliflerini vermeleri istenir. (a), (b) ve (c) bentlerine göre yapılacak ihalelerde, verilen son teklifler üzerinde fiyat görüşmesi yapılarak ihale sonuçlandırılır. 4
(a), (d) ve (e) bentlerine göre yapılacak ihalelerde teklif veren istekli sayısının üçten az olması halinde ihale iptal edilir. (f) bendi kapsamında yapılan mal alımlarında, malın sözleşme yapma süresi içinde teslim edilmesi ve bunun idarece uygun bulunması halinde, sözleşme yapılması ve kesin teminat alınması zorunlu değildir. hükmü bulunmaktadır. İdarenin seçmiş olduğu ihale usulü yukarıda anılan maddenin (b) bendi çerçevesinde değerlendirildiğinde, bu bendin ani ve beklenmeyen veya idare tarafından öngörülmeyen olaylar gibi istisnai durumlar için hüküm altına alındığı, bu amaçla da, anılan usulle yapılan ihaleler için ilan yapma zorunluluğu olmaksızın üç isteklinin davet edilmesinin yeterli olduğunun belirtildiği dolayısıyla kanun koyucunun idarelere, bentte sayılan istisnai durumlarda, söz konusu ivedilik nedeniyle, anılan usulün uygulanabilmesi için yetki verdiği anlaşılmaktadır. İncelenen ihalede ise, idarenin hizmet sınırlarının genişlemesi, ihale konusu hizmet için yoğun talep bulunması ve yaygın eğitim faaliyetlerinin yakın tarihte başlayacağının idare tarafından öngörülmeyen olay olarak değerlendirildiği ve ihalenin pazarlık usulü ile yapıldığı tespit edilmiştir. İhaleyi yapan idarenin tabi olduğu hukuki rejim çerçevesinde ele alındığında, mesleki eğitim hizmetinin sürekli nitelik taşıyan, önceden öngörülebilir ve asli nitelikli bir kamu hizmetini ifade ettiği, bu haliyle ihale konusu hizmetin öngörülemeyen bir olay olarak değerlendirilmesine hukuki olanak bulunmadığı, dolayısıyla idarenin söz konusu ihalede pazarlık usulünü kullanmasının Kanunun kendisine tanıdığı takdir yetkisiyle bağdaşmayan, olası isteklilerin ihaleye katılımını engelleyen ve bu haliyle de kamu ihale mevzuatına aykırı bir nitelik taşıdığı anlaşılmıştır. Söz konusu aykırılığın, ihalenin iptalini gerektirdiği açık olmakla birlikte, iddiaların incelenmesi sonucunda iptal kararı verilemeyeceğinden, anılan iddianın incelenmek ve değerlendirme yapılmak üzere idarenin bağlı bulunduğu İçişleri Bakanlığı na bildirilmesi gerekmektedir. 4734 sayılı Kanunun 37 nci maddesinde; İhale komisyonunun talebi üzerine idare tekliflerin incelenmesi, karşılaştırılması ve değerlendirilmesinde yararlanmak üzere net olmayan hususlarla ilgili isteklilerden yazılı olarak tekliflerini açıklamalarını isteyebilir. Ancak bu açıklama, hiçbir şekilde teklif fiyatında değişiklik yapılması veya ihale dokümanında yer alan şartlara uygun olmayan tekliflerin uygun hale getirilmesi amacıyla istenilmez ve yapılmaz. Tekliflerin değerlendirilmesinde, öncelikle belgeleri eksik olduğu veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmadığı 36 ncı maddeye göre ilk oturumda tespit edilen isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilir. Ancak, teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmaması kaydıyla, belgelerin eksik olması veya belgelerde önemsiz bilgi eksikliği bulunması halinde, idarece belirlenen sürede isteklilerden bu eksik belge veya bilgilerin tamamlanması yazılı olarak istenir. Belirlenen sürede eksik belge veya bilgileri tamamlamayan istekliler değerlendirme dışı bırakılır. Bu ilk değerlendirme ve işlemler sonucunda belgeleri eksiksiz ve teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olan isteklilerin tekliflerinin ayrıntılı değerlendirilmesine geçilir. Bu aşamada, isteklilerin ihale konusu işi yapabilme kapasitelerini belirleyen yeterlik kriterlerine ve tekliflerin ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olup olmadığı incelenir. Uygun olmadığı belirlenen isteklilerin teklifleri değerlendirme dışı bırakılır. 5
En son aşamada, isteklilerin teklif mektubu eki cetvellerinde aritmetik hata bulunup bulunmadığı kontrol edilir. Teklif edilen fiyatları gösteren teklif mektubu eki cetvelde çarpım ve toplamlarda aritmetik hata bulunması halinde, isteklilerce teklif edilen birim fiyatlar esas alınmak kaydıyla, aritmetik hatalar ihale komisyonu tarafından re'sen düzeltilir. Yapılan bu düzeltme sonucu bulunan teklif isteklinin esas teklifi olarak kabul edilir ve bu durum hemen istekliye yazı ile bildirilir. İstekli düzeltilmiş teklifi kabul edip etmediğini tebliğ tarihini izleyen beş gün içinde yazılı olarak bildirmek zorundadır. İsteklinin düzeltilmiş teklifi kabul etmediğini süresinde bildirmesi veya bu süre içinde herhangi bir cevap vermemesi halinde, teklifi değerlendirme dışı bırakılır ve geçici teminatı gelir kaydedilir. hükmü, 40 ıncı maddesinin 1 inci fıkrasında ise; 37 ve 38 inci maddelere göre yapılan değerlendirme sonucunda ihale, ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır. hükmü bulunmaktadır. İdarece gönderilen ihale üzerinde bırakılanın teklif dosyasında yapılan inceleme sonucunda, yukarıda anılan hükümlere uygun bir değerlendirilme yapılmıştır. Başkanlık İsteminde yer alan, idarece yapılan aynı konulu ihalelerde, üzerinde ihale bırakılan isteklinin farklı şirket adları altında, ancak aynı ortaklar ile faaliyet gösterdiği ve ihale dokümanının hazırlanması aşamasında idare tarafından siyasi çevrelere yakınlığı bulunan isteklilere yönelik düzenlemeler yapıldığı iddiaları ile ilgili olarak, sadece 2004/163796 İKN li ihaleye ilişkin inceleme yapıldığından, söz konusu ihale işlem dosyası içeriğinden, herhangi bir bilgi ya da belgeye rastlanılmamış, dolayısı ile bir değerlendirme yapılamamıştır. Ancak, anılan iddiaların da, incelenmek ve değerlendirme yapılmak üzere idarenin bağlı bulunduğu İçişleri Bakanlığı na bildirilmesi gerekmektedir. 19.12.2007 tarih ve 26735 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan değişiklik ile İhalelere Yönelik Yapılacak Başvurular Hakkında Yönetmeliğin 25 nci maddesinin ikinci fıkrası; (2) Kurul, iddiaların incelenmesi sonucunda; a) İddiaların yerinde bulunmadığı, b) Tespit edilen mevzuata aykırılıkların değerlendirilerek gereği yapılmak üzere ihaleyi yapan idareye bildirilmesi, kararlarından birini verir. (3) Ayrıca Kurul tarafından gerekli görüldüğü takdirde, tespit edilen aykırılıklara ilişkin olarak idari ve/veya cezai yönleriyle gereği yapılmak üzere ilgili idarelere bildirilmesine ve/veya yetkili Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına karar verilir. şeklinde değiştirilmiştir. Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları tespit edilen işlemler, düzeltici işlemle giderilemeyecek nitelikte işlemler olup ihale işlemleri ile ihale kararının iptaline karar verilmesini gerektirmekte ise de, iddiaların incelenmesi kapsamında yapılan inceleme sonucunda iptal kararı verilmesi mümkün bulunmadığından tespit edilen mevzuata aykırılıkların ihaleyi yapan idarenin bağlı bulunduğu İçişleri Bakanlığı na bildirilmesi gerekmektedir. 6
Açıklanan nedenlerle; Mevzuata aykırı olduğu tespit edilen ihale işlemlerinin değerlendirilmek ve bu aykırılıkların geçekleşmesinde sorumluluğu olanlar hakkına gerekiyorsa inceleme ve/veya soruşturma başlatılmak üzere konunun İçişleri Bakanlığı na bildirilmesine, Oybirliği ile karar verildi. Dr. Hasan GÜL BAŞKAN Ali KAYA II. Başkan Ali Kemal AKKOÇ Hakan GÜNAL Kazım ÖZKAN Çağatay ÖZCAN Adem KAMALI Abdullah DÜNDAR Hicabi ECE 7